tag:blogger.com,1999:blog-53411651596844408532024-03-13T09:30:12.930-07:00ਆਰਸੀ ਲੰਮੀਆਂ ਵਾਟਾਂਤਨਦੀਪ 'ਤਮੰਨਾ'http://www.blogger.com/profile/16476762212280968695noreply@blogger.comBlogger31125tag:blogger.com,1999:blog-5341165159684440853.post-72652124036821396202012-02-17T20:26:00.000-08:002012-02-17T21:44:22.182-08:00ਇਕਬਾਲ ਗਿੱਲ ਰਾਮੂਵਾਲੀਆ – ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਕਵਿਤਾ ਦਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਨ - ਖ਼ਤ<a href="http://1.bp.blogspot.com/-iJ5YI4Ae-dM/Tz8ogYfiAXI/AAAAAAAAHgo/QXXNI0E0_ls/s1600/Iqbal%2BGill%2BRamoowalia.jpg"><img style="MARGIN: 0px 10px 10px 0px; WIDTH: 160px; FLOAT: left; HEIGHT: 214px; CURSOR: hand" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5710327389324706162" border="0" alt="" src="http://1.bp.blogspot.com/-iJ5YI4Ae-dM/Tz8ogYfiAXI/AAAAAAAAHgo/QXXNI0E0_ls/s200/Iqbal%2BGill%2BRamoowalia.jpg" /></a> <span style="color:#990000;"><span style="BACKGROUND: white" lang="PA">ਦੋਸਤੋ! ਕੁਝ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਫੇਸਬੁੱਕ ਆਰਸੀ ਕਲੱਬ ਦੀ ਵਾੱਲ </span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Tahoma;" >‘</span><span style="BACKGROUND: white" lang="PA">ਤੇ ਯੂ.ਕੇ. ਤੋਂ ਡਾ: ਲੋਕ ਰਾਜ ਜੀ ਨੇ ਤਨਜ਼ੀਆ ਲਹਿਜੇ </span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Tahoma;" >‘</span><span style="BACKGROUND: white" lang="PA">ਚ ਇਹ ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਨਜ਼ਮ ਪੋਸਟ ਕੀਤੀ ਸੀ...ਰਾਮੂਵਾਲੀਆ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਖ਼ਤ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ....ਤਮਾਮ ਬਲੌਗ ਦੇ ਪਾਠਕ/ਲੇਖਕ ਦੋਸਤਾਂ ਦੀ ਨਜ਼ਰ...</span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Tahoma;" ><?xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" /><o:p></o:p></span></span><br /><br /><p style="LINE-HEIGHT: 14pt; MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="BACKGROUND: white" lang="PA">............</span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Tahoma;" ><o:p></o:p></span></p><br /><br /><p style="LINE-HEIGHT: 14pt; MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="BACKGROUND: white;font-family:Raavi;" lang="AR-SA" >ਹਾ ਹਾ ਹਾ ਹਾ ਹਾ ਹਾ ਹਾ</span><span class="apple-converted-space"><span style="BACKGROUND: white;font-family:Tahoma;" > </span></span><span style="font-family:Tahoma;"><br /></span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Raavi;" lang="AR-SA" >ਏਨਾ ਕੁ ਤਾਂ ਹੱਸ ਸਕਦਾ</span><span style="font-family:Tahoma;"><br /></span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Raavi;" lang="AR-SA" >ਜਿਹਦੇ ਕੋਲ ਏਨਾ ਕੁ ਮਾਲ ਹੈ</span><span class="apple-converted-space"><span style="BACKGROUND: white;font-family:Tahoma;" > </span></span><span style="font-family:Tahoma;"><br /></span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Raavi;" lang="AR-SA" >ਕਿ ਇੱਕ ਕਿਤਾਬ ਛਪਵਾ ਸਕੇ</span><span class="apple-converted-space"><span style="BACKGROUND: white;font-family:Tahoma;" > </span></span><span style="font-family:Tahoma;"><br /></span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Raavi;" lang="AR-SA" >ਇੱਕ ਤੋਂ ਵਧ ਵੀ</span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Tahoma;" >, </span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Raavi;" lang="AR-SA" >ਹੈਸੀਅਤ ਮੁਤਾਬਿਕ!</span><span class="apple-converted-space"><span style="BACKGROUND: white;font-family:Tahoma;" > </span></span><span style="font-family:Tahoma;"><br /><br /></span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Raavi;" lang="AR-SA" >ਕੀ </span><span style="BACKGROUND: white" lang="PA">ਪੁੱ</span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Raavi;" lang="AR-SA" >ਛਿਆ ਕਿ ਕਾਹਦੀ</span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Tahoma;" >?</span><span style="font-family:Tahoma;"><br /></span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Raavi;" lang="AR-SA" >ਕਾਹਦੀ ਦਾ ਕੀ ਮਤਲਬ</span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Tahoma;" >?<span class="apple-converted-space"> </span></span><span style="font-family:Tahoma;"><br /></span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Raavi;" lang="AR-SA" >ਮਾਲ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਜੋ ਮਰ</span><span style="BACKGROUND: white" lang="PA">ਜ਼ੀ</span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Raavi;" lang="AR-SA" > ਛਾਪੋ</span><span class="apple-converted-space"><span style="BACKGROUND: white;font-family:Tahoma;" > </span></span><span style="font-family:Tahoma;"><br /></span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Raavi;" lang="AR-SA" >ਵਾਰਤਿਕ ਨੂੰ ਅਤਿ-ਆਧੁਨਿਕ ਕਵਿਤਾ ਕਹੋ</span><span class="apple-converted-space"><span style="BACKGROUND: white;font-family:Tahoma;" > </span></span><span style="font-family:Tahoma;"><br /></span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Raavi;" lang="AR-SA" >ਜਾਂ ਗਜ਼ਲ ਨੂੰ </span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Tahoma;" >'</span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Raavi;" lang="AR-SA" >ਪੂਰਵ ਨਿਰਧਾਰਿਤ</span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Tahoma;" >' </span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Raavi;" lang="AR-SA" >ਬਿਆਨ</span><span class="apple-converted-space"><span style="BACKGROUND: white;font-family:Tahoma;" > </span></span><span style="font-family:Tahoma;"><br /></span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Raavi;" lang="AR-SA" >ਤੁਹਾਡੀ ਜੇਬ </span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Tahoma;" >‘</span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Raavi;" lang="AR-SA" >ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ</span><span class="apple-converted-space"><span style="BACKGROUND: white;font-family:Tahoma;" > </span></span><span style="font-family:Tahoma;"><br /><br /></span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Raavi;" lang="AR-SA" >ਸਰਕਾਰੇ ਦਰਬਾਰੇ ਜੇ ਪਹੁੰਚ ਹੈ</span><span class="apple-converted-space"><span style="BACKGROUND: white;font-family:Tahoma;" > </span></span><span style="font-family:Tahoma;"><br /></span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Raavi;" lang="AR-SA" >ਤਾਂ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਸਿਲੇਬਸ </span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Tahoma;" >'</span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Raavi;" lang="AR-SA" >ਚ ਪੱਕੀ</span><span class="apple-converted-space"><span style="BACKGROUND: white;font-family:Tahoma;" > </span></span><span style="font-family:Tahoma;"><br /></span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Raavi;" lang="AR-SA" >ਅਕਾਦਮੀਆਂ ਵੀ ਆਪਣੀਆਂ ਹੀ ਨੇ</span><span class="apple-converted-space"><span style="BACKGROUND: white;font-family:Tahoma;" > </span></span><span style="font-family:Tahoma;"><br /></span><span style="BACKGROUND: white" lang="PA">ਜ਼ਿ</span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Raavi;" lang="AR-SA" >ਆਦਾ ਹੀ ਤਕਲੀਫ਼ ਪਹੁੰਚੀ ਹੈ ਤਾਂ</span><span class="apple-converted-space"><span style="BACKGROUND: white;font-family:Tahoma;" > </span></span><span style="font-family:Tahoma;"><br /></span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Raavi;" lang="AR-SA" >ਪਦਮ-ਪੁਦ</span><span style="BACKGROUND: white" lang="PA">ਮ</span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Raavi;" lang="AR-SA" > ਵੀ ਹੈਗੇ ਨੇ</span><span class="apple-converted-space"><span style="BACKGROUND: white;font-family:Tahoma;" > </span></span><span style="font-family:Tahoma;"><br /><br /></span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Raavi;" lang="AR-SA" >ਚਿੰਤਾ ਨਾ ਕਰੋ</span><span class="apple-converted-space"><span style="BACKGROUND: white;font-family:Tahoma;" > </span></span><span style="font-family:Tahoma;"><br /></span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Raavi;" lang="AR-SA" >ਸਾਡੇ ਬੱਚੇ ਪੜ੍ਹਦੇ ਨਹੀਂ</span><span class="apple-converted-space"><span style="BACKGROUND: white;font-family:Tahoma;" > </span></span><span style="font-family:Tahoma;"><br /></span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Raavi;" lang="AR-SA" >ਰਟਣ ਵਿਚ ਨੇ ਤੋਤੇ ਤੋਂ ਵੀ ਅੱਗੇ</span><span class="apple-converted-space"><span style="BACKGROUND: white;font-family:Tahoma;" > </span></span><span style="font-family:Tahoma;"><br /></span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Raavi;" lang="AR-SA" >ਹਰ ਫੱਗਣ ਬਸੰਤ ਦੇ ਗੀਤ ਹੀ ਗਾਉਣਗੇ</span><span style="font-family:Tahoma;"><br /></span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Raavi;" lang="AR-SA" >ਤੇ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਕਰਨਗੇ ਫਰਕ</span><span class="apple-converted-space"><span style="BACKGROUND: white;font-family:Tahoma;" > </span></span><span style="font-family:Tahoma;"><br /></span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Raavi;" lang="AR-SA" >ਹੋਲੀ ਤੇ ਹੋਲੇ ਮਹੱਲੇ ਵਿਚ!</span><span class="apple-converted-space"><span style="BACKGROUND: white;font-family:Tahoma;" > </span></span><span style="font-family:Tahoma;"><br /></span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Raavi;" lang="AR-SA" >ਤੇ ਵਿਸਾਖੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ</span><span class="apple-converted-space"><span style="BACKGROUND: white;font-family:Tahoma;" > </span></span><span style="font-family:Tahoma;"><br /></span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Raavi;" lang="AR-SA" >ਸਿਰ</span><span style="BACKGROUND: white" lang="PA">ਫ਼</span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Raavi;" lang="AR-SA" > ਵਿਸਾਖ ਦੀ ਸੰਗਰਾਂਦ</span><span class="apple-converted-space"><span style="BACKGROUND: white;font-family:Tahoma;" > </span></span><span class="apple-converted-space"><span style="BACKGROUND: white" lang="PA">ਹੀ ਰਹੇਗੀ!<br />-----<br /><em><span style="color:#000099;">ਜਿਸ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮੈਂ ਇਹ ਟਿੱਪਣੀ ਲਿਖੀ ਸੀ...ਤੀਰ ਬੜੇ ਕਸ-ਕਸ ਕੇ ਮਾਰੇ ਨੇ ਡਾ: ਸਾਹਿਬ ਤਨਜ਼ ਦੇ..ਕਮਾਲ ਹੈ..:) ਵਾਰਤਕ ਨੂੰ ਅਤਿ-ਆਧੁਨਿਕ ਕਵਿਤਾ ਕਹੋ ਜਾਂ ਫਿਰ ਬਿੰਬਾਂ, ਖ਼ਿਆਲਾਂ ਤੋਂ ਰਹਿਤ ਨਜ਼ਮ ਨੂੰ ਬਾਇਓ-ਪੋਇਟਰੀ..ਅੱਜਕੱਲ੍ਹ ਇਹ ਫੈਸ਼ਨ ਵੀ ਪ੍ਰਚੱਲਿਤ ਹੋ ਰਿਹੈ...ਜੋ ਪੰਜਾਬੀ ਨਜ਼ਮ ਦੇ ਭਵਿੱਖ ਲਈ ਬੜਾ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਸਾਬਿਤ ਹੋਵੇਗਾ....ਭਲਾ ਕੋਈ ਦੱਸ ਸਕਦੈ..ਆਖ਼ਿਰ ਇਹ ਬਾਇਓ-ਪੋਇਟਰੀ ਕੀ ਬਲਾ ਜੇ???....ਤਨਦੀਪ</span></em></span></span><span class="apple-converted-space"><span style="BACKGROUND: white;font-family:Tahoma;" ><o:p></o:p></span></span></p><br /><br /><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="mso-bidi-language: PA;font-family:Raavi;" lang="PA" >-----<br /></span><span style="color:#990000;"><span style="BACKGROUND: white;font-family:Raavi;" lang="AR-SA" >ਵਾਰਤਕ ਨੂੰ ਅਤਿ-ਆਧੁਨਿਕ ਕਵਿਤਾ ਕਹੋ</span><span class="apple-converted-space"><span style="BACKGROUND: white;font-family:Tahoma;" > </span></span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Raavi;" lang="AR-SA" >ਜਾਂ ਗਜ਼ਲ ਨੂੰ </span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Tahoma;" >'</span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Raavi;" lang="AR-SA" >ਪੂਰਵ ਨਿਰਧਾਰਿਤ</span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Tahoma;" >' </span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Raavi;" lang="AR-SA" >ਬਿਆਨ</span><span style="BACKGROUND: white" lang="PA">..ਇਸ ਗੱਲ ਨੇ ਮੇਰਾ ਧਿਆਨ ਖਿੱਚਿਆ ਤੇ ਮੈਨੂੰ ਦੋ-ਤਿੰਨ ਦੋਸਤਾਂ ਨਾਲ਼ ਹੋਈ ਉਹ ਗੱਲਬਾਤ ਯਾਦ ਆ ਗਈ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਵਿਚ ਵਿਕਸਿਤ ਹੋ ਰਹੀ ਬਾਇਓ-ਪੋਇਟਰੀ ਦੀ ਪਨੀਰੀ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਸੀ..ਮੈਂ ਖ਼ੁਦ ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਨਜ਼ਮ ਲਿਖਦੀ ਹਾਂ....ਪਰ ਜਾਣਦੀ ਹਾਂ ਕਿ ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਨਜ਼ਮ ਤੇ ਵਾਰਤਕ </span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Tahoma;" >‘</span><span style="BACKGROUND: white" lang="PA">ਚ ਕੀ ਅੰਤਰ ਹੁੰਦੈ...ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਨਜ਼ਮ </span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Tahoma;" >‘</span><span style="BACKGROUND: white" lang="PA">ਚ ਲੈਅ ਕਿੰਝ ਕਾਇਮ ਰੱਖੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ... ਪਰ ਜਦੋਂ ਫੇਸਬੁੱਕ </span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Tahoma;" >‘</span><span style="BACKGROUND: white" lang="PA">ਤੇ ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਨਜ਼ਮ ਦੇ ਨਾਮ ਥੱਲੇ ਪਰੋਸੀ ਜਾ ਰਹੀ ਵਾਰਤਕ ਪੜ੍ਹੀਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਮਨ ਬੁਝ ਜਾਂਦੈ...ਆਪਣੀ ਨਜ਼ਮ ਵੀ ਪੋਸਟ ਕਰਨ..ਜਾਂ ਕਿਤਾਬ ਛਪਵਾਉਣ<span style="mso-spacerun: yes"> </span>ਨੂੰ ਵੀ ਮਨ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ...</span><span class="apple-converted-space"><span style="BACKGROUND: white;font-family:Tahoma;" > </span></span><span class="apple-converted-space"><span style="BACKGROUND: white" lang="PA">ਕਿ ਕਿਤੇ ਪਾਠਕ ਇਹੀ ਨਾ ਸੋਚਣ ਕਿ ਲਉ ਜੀ ਕੂੜੇ ਦੇ ਢੇਰ </span></span><span class="apple-converted-space"><span style="BACKGROUND: white;font-family:Tahoma;" >‘</span></span></span><span style="color:#990000;"><span class="apple-converted-space"><span style="BACKGROUND: white" lang="PA">ਚ ਇਕ ਹੋਰ ਵਾਧਾ ਹੋ ਗਿਐ...ਕਿਉਂਕਿ ਮਾੜਾ ਸਾਹਿਤ ਮਾਰਕੀਟ ਵਿਚ ਆਉਣ ਨਾਲ਼ ਵਧੀਆ ਅਤੇ ਮਿਆਰੀ ਸਾਹਿਤ ਦੀ ਕਦਰ ਨਹੀਂ ਪੈ ਰਹੀ..ਏਸੇ ਕਰਕੇ ਮੇਰੇ ਵਾਂਗ ਮੇਰੇ ਬਹੁਤੇ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਸਾਹਿਤਕ ਦੋਸਤ ਕਿਤਾਬ ਨਹੀ ਛਪਵਾ ਰਹੇ..ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਜਾਣਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਕਿਤਾਬ ਦਾ ਕੀ ਹਸ਼ਰ ਹੋਣ ਵਾਲ਼ਾ ਹੈ....ਜਦੋਂ ਪੱਲਿਉਂ ਪੈਸੇ ਦੇ ਕੇ ਘਟੀਆ ਕਿਤਾਬਾਂ ਦੇ ਟੌਪ ਦੇ ਰਿਵੀਉ ਕਰਵਾਏ ਜਾ ਰਹੇ ਨੇ ਤਾਂ ਵਧੀਆ ਕਿਤਾਬਾਂ ਦੇ ਲੇਖਕ ਨੇ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਇਕ ਟਕਾ ਨਹੀਂ ਦੇਣਾ ਹੁੰਦਾ..ਤਾਂ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਸਾਰ ਵੀ ਕੀਹਨੇ ਲੈਣੀ ਹੈ????? ਤੇ ਫੇਰ ਐਸੇ ਅਖੌਤੀ ਆਲੋਚਕ..ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਡਾਕਟਰ ਸਮਝ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਘਟੀਆ ਨਜ਼ਮ.. ਨੂੰ ਅਤਿ-ਆਧੂਨਿਕ ਕਵਿਤਾ ਜਾਂ ਬਾਇਓ-ਪੋਇਟਰੀ ਦੇ ਖ਼ਿਤਾਬ ਦੇ ਕੇ ਸਤਿਕਾਰਦੇ ਹਨ.... ਡੈਡੀ ਜੀ ਬਾਦਲ ਸਾਹਿਬ....ਐਸੀ ਨਜ਼ਮ ਨੂੰ ਸਿਰ-ਖਿੰਡੀ ਨਜ਼ਮ ਆਖਦੇ ਹੁੰਦੇ ਨੇ...:)<br /></span></span></span></p><br /><br /><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="color:#990000;"><span class="apple-converted-space"><span style="BACKGROUND: white" lang="PA"></span></span></span></p><br /><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="color:#990000;"><span class="apple-converted-space"><span style="BACKGROUND: white" lang="PA">ਮੈਂ ਇਕ ਦੋਸਤ ਨੂੰ ਮੋੜਵਾਂ ਸੁਆਲ ਵੀ ਕੀਤਾ ਕਿ ਇਹ ਬਾਇਓ-ਪੋਇਟਰੀ ਆਖ਼ਿਰ ਹੈ ਕੀ ਸ਼ੈਅ ਹੈ? ਉਹ ਪਹਿਲਾਂ ਤਾਂ ਬਹੁਤ ਹੱਸਿਆ ਤੇ ਫੇਰ ਕਹਿਣ ਲੱਗਿਆ....ਬਸ ਸਮਝ ਲੈ..ਜਿਵੇਂ ਤੂੰ ਔਰਗੈਨਿਕ ਫੂਡ ਖਾਂਦੀ ਹੈ...ਇਹ ਵੀ ਔਰਗੈਨਿਕ ਕਵਿਤਾ ਹੀ ਹੈ.....ਹਮਮਮਮਮਮਮਮਮਮਮ.......ਔਰਗੈਨਿਕ ਤਾਂ ਸ਼ੁੱਧ ਹੁੰਦਾ..ਖਾਦਾਂ..ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ...ਬਨਾਵਟ ਤੋਂ ਫਰੀ..ਤੇ ਇਹਦੀ ਤੁਲਨਾ ਬਾਇਓ-ਪੋਇਟਰੀ ਨਾਲ਼...ਮੈਨੂੰ ਗੱਲ ਜਚੀ ਨਹੀਂ।<span style="mso-spacerun: yes"> </span>ਕਿਉਂਕਿ ਮੇਰੀ ਨਜ਼ਰ </span></span><span class="apple-converted-space"><span style="BACKGROUND: white;font-family:Tahoma;" >‘</span></span><span class="apple-converted-space"><span style="BACKGROUND: white" lang="PA">ਚ ਬਾਓ-ਪੋਇਮ ਦੀ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਹੀ ਕੁਝ ਹੋਰ ਹੈ......ਤੇ ਉਹ ਔਰਗੈਨਿਕ ਤਾਂ ਬਿਲਕੁਲ ਹੀ ਨਹੀਂ ਹੈ... ਐਸੇ ਆਲੋਚਕਾਂ ਨੂੰ...ਘਟੀਆ ਪੱਧਰ ਦੀਆਂ ਨਜ਼ਮਾਂ ਨੂੰ ਵੱਡੇ-ਵੱਡੇ ਖ਼ਿਤਾਬ ਦੇਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ,<span style="mso-spacerun: yes"> </span>ਹੋਰ ਖੋਜ ਕਰਨ ਦੀ ਸਖ਼ਤ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ। ਨਾਮਵਰ ਗ਼ਜ਼ਲਗੋ ਸਾਹਿਬਾਨ ਨੇ ਕਮਾਲ ਦੀਆਂ ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਨਜ਼ਮਾਂ ਲਿਖੀਆਂ ਹਨ...ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਦਿਆਂ ਗ਼ਜ਼ਲਾਂ ਤੇ ਗੀਤਾਂ ਵਾਂਗ ਹੀ ਰੂਹ ਸਰੂਰੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।</span></span><span class="apple-converted-space"><span style="BACKGROUND: white;font-family:Tahoma;" ><o:p></o:p></span></span></span></p><br /><br /><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="color:#990000;"><span class="apple-converted-space"><span style="BACKGROUND: white" lang="PA">ਕੁਝ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਨਜ਼ਮ ਬਾਰੇ ਟਰਾਂਟੋ, ਕੈਨੇਡਾ ਵਸਦੇ ਸੁਪ੍ਰਸਿੱਧ ਲੇਖਕ ਜਨਾਬ ਇਕਬਾਲ ਗਿੱਲ ਰਾਮੂਵਾਲੀਆ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰ ਲਿਖ ਕੇ ਘੱਲੇ ਤਾਂ ਮਨ </span></span><span class="apple-converted-space"><span style="BACKGROUND: white;font-family:Tahoma;" >‘</span></span><span class="apple-converted-space"><span style="BACKGROUND: white" lang="PA">ਚ ਆਇਆ ਕਿ ਆਰਸੀ ਲੰਮੀਆਂ ਵਾਟਾਂ </span></span><span class="apple-converted-space"><span style="BACKGROUND: white;font-family:Tahoma;" >‘</span></span><span class="apple-converted-space"><span style="BACKGROUND: white" lang="PA">ਤੇ ਇਹਨਾਂ ਖ਼ੂਬਸੂਰਤ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨੂੰ ਪੋਸਟ ਕਰਕੇ ਇਕ ਸਿਹਤਮੰਦ ਚਰਚਾ ਦਾ ਆਰੰਭ ਕਰਕੇ ਬਾਕੀ ਦੋਸਤਾਂ ਦੀ ਰਾਏ ਵੀ ਜਾਣੀ ਜਾਏ....ਤੁਹਾਡੇ ਵਿਚਾਰਾਂ/ਪ੍ਰਤੀਕਰਮਾਂ ਦੀ ਉਡੀਕ ਰਹੇਗੀ ਦੋਸਤੋ..ਮੈਂ ਰਾਮੂਵਾਲੀਆ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਮਸ਼ਕੂਰ ਹਾਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਹਨਾਂ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨੂੰ ਆਰਸੀ ਦੇ ਲੇਖਕ/ਪਾਠਕ ਵਰਗ ਨਾਲ਼ ਸਾਂਝਿਆਂ ਕਰਨ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦਿੱਤੀ ਹੈ....ਮੈਂ ਸਮੂਹ ਆਰਸੀ ਪਰਿਵਾਰ ਵੱਲੋਂ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਖ਼ੁਸ਼ਆਮਦੀਦ ਆਖ ਰਹੀ ਹਾਂ ਜੀ...ਜਲਦੀ ਹੀ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਸੰਪੂਰਨ ਸਾਹਿਤਕ ਵੇਰਵੇ ਸਹਿਤ ਹਾਜ਼ਰੀ ਲਗਾਵਾਂਗੇ.... ਅਦਬ ਸਹਿਤ..ਤਨਦੀਪ</span></span><span class="apple-converted-space"><span style="BACKGROUND: white;font-family:Tahoma;" ><o:p></o:p></span></span></span></p><br /><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span class="apple-converted-space"><span style="BACKGROUND: white" lang="PA">**********</span></span><span class="apple-converted-space"><span style="BACKGROUND: white;font-family:Tahoma;" ><o:p></o:p></span></span></p><br /><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="BACKGROUND: white" lang="PA"><strong>ਇਕਬਾਲ ਗਿੱਲ ਰਾਮੂਵਾਲੀਆ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰ ਕੁਝ ਇੰਝ ਲਿਖ ਕੇ ਭੇਜੇ ਨੇ..<br /></strong></span><span style="color:#ff0000;"><span style="color:#000000;"><span style="BACKGROUND: white;font-family:Raavi;" lang="AR-SA" >ਦੋਸਤੋ</span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Tahoma;" >, </span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Raavi;" lang="AR-SA" >ਮੇਰੀ ਤੁਹਾਡੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਨਾ</span><span style="BACKGROUND: white" lang="PA">ਲ਼</span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Raavi;" lang="AR-SA" > ਤਾਂ ਸਹਿਮਤੀ ਨਹੀਂ</span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Tahoma;" >, </span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Raavi;" lang="AR-SA" >ਲੇਕਿਨ ਇੱਕ ਗੱਲ ਤੁਹਾਡੀ ਖਰੀ ਹੈ ਕਿ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ </span><span style="BACKGROUND: white" lang="PA">ਖੁੱ</span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Raavi;" lang="AR-SA" >ਲ੍ਹੀ ਕਵਿਤਾ ਦੇ ਨਾਮ ਹੇਠ ਕੂੜੇ ਦੇ ਢੇਰ ਲੱਗ ਗਏ ਨੇ</span><span style="BACKGROUND: white" lang="HI">। </span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Raavi;" lang="AR-SA" >ਵਾਰਤਕ ਨੂੰ ਟੁਕੜਿਆਂ </span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Tahoma;" >`</span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Raavi;" lang="AR-SA" >ਚ ਤੋੜ ਕੇ ਲਿਖਣ ਨਾਲ ਦਿੱਖ ਤਾਂ ਕਵਿਤਾ ਵਰਗੀ ਬਣ ਜਾਂਦੀ ਹੈ</span></span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Tahoma;" ><span style="color:#000000;">,</span> </span><strong><span style="BACKGROUND: white;font-family:Raavi;" lang="AR-SA" >ਪ੍ਰੰਤੂ ਉਹ ਕਵਿਤਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ</span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Tahoma;" >, </span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Raavi;" lang="AR-SA" >ਜਿਵੇਂ ਅਗਰ ਕੋਈ ਵਿਅਕਤੀ ਔਰਤਾਂ ਵਾਲਾ ਵਿੱਗ ਸਿਰ </span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Tahoma;" >`</span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Raavi;" lang="AR-SA" >ਤੇ ਰੱਖ ਕੇ</span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Tahoma;" >, </span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Raavi;" lang="AR-SA" >ਦਾਹੜੀ ਨੂੰ ਪੁੱਠੇ-ਲੋਟ ਉਸਤਰੇ ਨਾਲ ਘਰੜ ਕਰ ਲਏ</span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Tahoma;" >, </span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Raavi;" lang="AR-SA" >ਸੁਰਖ਼ੀ ਬਿੰਦੀ ਚਿਪ</span><span style="BACKGROUND: white" lang="PA">ਕਾ</span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Raavi;" lang="AR-SA" >ਅ ਲਵੇ ਤੇ ਸਕਰਟ ਪਹਿਨ ਲਵੇ</span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Tahoma;" >, </span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Raavi;" lang="AR-SA" >ਤਾਂ ਉਹ ਔਰਤ ਹੋਣ ਦਾ ਭੁਲੇਖਾ ਜ਼ਰੂਰ ਪਾ ਲਵੇਗਾ</span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Tahoma;" >, </span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Raavi;" lang="AR-SA" >ਮਗਰ ਉਹ ਔਰਤ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ</span><span style="BACKGROUND: white" lang="HI">। </span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Raavi;" lang="AR-SA" >ਬਿਲਕੁਲ ਏਸੇ ਹੀ ਤਰ੍ਹਾਂ </span><span style="BACKGROUND: white" lang="PA">ਖੁੱ</span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Raavi;" lang="AR-SA" >ਲ੍ਹੀ ਕਵਿਤਾ ਵਾਲ਼ੇ ਕਰ ਰਹੇ ਨੇ:</span></strong></span><span style="BACKGROUND: white" lang="PA"><br /><span style="color:#ff0000;">ਜ਼ਰਾ...</span></span><span style="color:#ff0000;"><span style="BACKGROUND: white;font-family:Raavi;" lang="AR-SA" >ਇੱਕ </span><span style="BACKGROUND: white" lang="PA">ਖੁੱ</span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Raavi;" lang="AR-SA" >ਲ੍ਹੀ ਕਵਿਤਾ</span></span><span style="BACKGROUND: white" lang="PA"><span style="color:#ff0000;"> ਦਾ ਨਮੂਨਾ ਵੇਖੋ:<br /></span>........</span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Tahoma;" ><o:p></o:p></span></p><br /><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="color:#000099;"><strong><span style="BACKGROUND: white;font-family:Raavi;" lang="AR-SA" >ਮੇਰਾ ਦਿਲ ਕਰਦਾ ਹੈ</span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Tahoma;" ><o:p></o:p></span></strong></span></p><br /><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="color:#000099;"><strong><span style="BACKGROUND: white;font-family:Raavi;" lang="AR-SA" >ਕਿ ਖਾ ਜਾਵਾਂ ਗੁਰਦਵਾਰੇ ਦੇ ਲੰਗਰ ਦੇ ਸਾਰੇ ਪਕੌੜੇ</span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Tahoma;" ><o:p></o:p></span></strong></span></p><br /><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="color:#000099;"><strong><span style="BACKGROUND: white;font-family:Raavi;" lang="AR-SA" >ਪਰ ਲਗਦਾ ਏ ਡਰ ਸਿੰਘਾਂ ਦੇ ਕੜਛਿਆਂ ਤੋਂ<br />ਇ</span></strong></span><span style="color:#000099;"><strong><span style="BACKGROUND: white;font-family:Raavi;" lang="AR-SA" >ਹ ਕੜਛੇ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ ਲੋਹੇ ਦੇ</span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Tahoma;" ><o:p></o:p></span></strong></span></p><br /><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="color:#000099;"><strong><span style="BACKGROUND: white;font-family:Raavi;" lang="AR-SA" >ਤੇ </span><span style="BACKGROUND: white" lang="PA">ਇ</span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Raavi;" lang="AR-SA" >ਹਨਾਂ ਨੂੰ ਵਹੁਣ ਵਾਲੇ ਵੀ ਹਨ ਲੋਹੇ ਵਾਂਗ ਮਜ਼ਬੂਤ</span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Tahoma;" ><o:p></o:p></span></strong></span></p><br /><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="color:#000099;"><strong><span style="BACKGROUND: white;font-family:Raavi;" lang="AR-SA" >ਇਸ ਲਈ ਬਸ ਪਕੌੜਿਆਂ ਵੱਲ ਰਹਿ ਜਾਂਦਾ ਹਾਂ ਝਾਕਦਾ</span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Tahoma;" ><o:p></o:p></span></strong></span></p><br /><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="color:#000099;"><strong><span style="BACKGROUND: white;font-family:Raavi;" lang="AR-SA" >ਘਰ ਜਾਂਦਾ ਹਾਂ ਤਾਂ ਤਰਦੇ ਹਨ ਮਨ ਵਿੱਚ ਏਹ ਗਰਮ ਗਰਮ ਪ</span><span style="BACKGROUND: white" lang="PA">ਕੌ</span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Raavi;" lang="AR-SA" >ੜੇ </span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Tahoma;" ><o:p></o:p></span></strong></span></p><br /><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="BACKGROUND: white;font-family:Raavi;" lang="AR-SA" ><span style="color:#000099;"><strong>ਹਾ ਹਾ ਹਾ</strong></span></span><span style="BACKGROUND: white" lang="HI"><span style="color:#000099;"><strong>।</strong></span> </span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Tahoma;" ><o:p></o:p></span></p><br /><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="BACKGROUND: white" lang="PA">------</span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Tahoma;" ><o:p></o:p></span></p><br /><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><strong><span style="BACKGROUND: white;font-family:Raavi;" lang="AR-SA" >ਵੀਰੋ ਤੇ ਭੈਣੋ</span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Tahoma;" >, </span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Raavi;" lang="AR-SA" >ਪੰਜਾਬੀ ਕਵਿਤਾ ਨੂੰ ਤੇ ਚੇਤਨਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਦੇ ਸਾ</span><span style="BACKGROUND: white" lang="PA">ਹ</span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Raavi;" lang="AR-SA" >ਮਣੇ ਵਾਲੇ ਦਰੱ</span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Raavi;" lang="AR-SA" >ਖ਼ਤਾਂ ਨੂੰ ਏਸ </span><span style="BACKGROUND: white" lang="PA">ਖੁੱ</span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Raavi;" lang="AR-SA" >ਲ੍ਹੀ ਕਵਿਤਾ ਦੇ ਪਰਦੂਸ਼ਨ ਤੋਂ ਬਚਾਅ ਲਵੋ</span><span style="BACKGROUND: white" lang="HI">। </span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Raavi;" lang="AR-SA" >ਹੁਣ </span><span style="BACKGROUND: white" lang="PA">ਖੁੱ</span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Raavi;" lang="AR-SA" >ਲ੍ਹੀ ਕਵਿਤਾ ਦੀਆਂ ਰੂੜੀਆਂ ਏਨੀਆਂ ਆਮ ਹੋ ਗਈਆਂ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਦੀਆਂ ਗਲ਼ੀਆਂ '</span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Raavi;" lang="AR-SA" >ਚ ਗੰਦ ਖਿਲਾਰਦੇ ਆਵਾਰਾ ਕੁੱਤਿਆਂ ਵਾਂਗੂੰ</span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Tahoma;" >, </span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Raavi;" lang="AR-SA" >ਕਿ ਪਾਠਕ ਚੰਗੀ ਕਵਿਤਾ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਵੀ ਧੁੜਧੁੜੀਆਂ ਲੈਣ ਲੱਗ ਜਾਂਦਾ ਹੈ</span><span style="BACKGROUND: white" lang="HI">। </span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Raavi;" lang="AR-SA" >ਕਵਿਤਾ ਵਿਚਲੀ ਸ</span><span style="BACKGROUND: white" lang="PA">ਰੋ</span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Raavi;" lang="AR-SA" >ਦੀਅਤ</span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Tahoma;" >, </span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Raavi;" lang="AR-SA" >ਕਵਿਤਾ ਵਿਚਲੀ </span><span style="BACKGROUND: white" lang="PA">ਮਾ</span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Raavi;" lang="AR-SA" >ਸੂਮੀਅਤ</span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Tahoma;" >, </span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Raavi;" lang="AR-SA" >ਕਵਿਤਾ ਵਿਚਲੀ ਤਨਜ਼</span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Tahoma;" >, </span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Raavi;" lang="AR-SA" >ਕਵਿਤਾ ਵਿਚਲਾ ਰਸ ਏਹਨਾਂ </span><span style="BACKGROUND: white" lang="PA">ਖੁੱ</span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Raavi;" lang="AR-SA" >ਲ੍ਹ-ਕਵਿਤੀਆਂ ਦੀ ਪਕੜ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦਾ</span></strong><span style="BACKGROUND: white" lang="HI"><strong>।</strong><br /><br /></span><strong><span style="color:#000099;"><span style="BACKGROUND: white" lang="PA">ਇ</span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Raavi;" lang="AR-SA" >ਹ ਤਾਂ ਕੁਕੜੀ ਵਾਂਗੂੰ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਕਵਿਤਾ ਦਾ ਇੱਕ ਆਂਡਾ ਕੱਢ ਮਾਰਦੇ ਨੇ</span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Tahoma;" >, </span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Raavi;" lang="AR-SA" >ਪਰ </span><span style="BACKGROUND: white" lang="PA">ਇ</span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Raavi;" lang="AR-SA" >ਹਨਾਂ ਆਂਡਿਆਂ 'ਚ ਚੂਚੇ ਨਹੀਂ ਬੱਸ ਜਿਲ਼੍ਹਬ ਹੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ</span><span style="BACKGROUND: white" lang="HI">। </span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Raavi;" lang="AR-SA" >ਫੇਰ ਕਹਿਰ </span><span style="BACKGROUND: white" lang="PA">ਖ਼ੁ</span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Raavi;" lang="AR-SA" >ਦਾ</span><span style="BACKGROUND: white" lang="AR-SA"> </span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Raavi;" lang="AR-SA" >ਦਾ ਕਿ ਆਪਣੇ ਆਪ ਦੀ ਆਪ ਹੀ ਸਲਾਹਣਾ ਕਰੀ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਜਾਂ ਫਿਰ ਆਪਣੇ ਕਿਸੇ ਭਰਾ-ਭਤੀਜੇ</span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Tahoma;" >, </span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Raavi;" lang="AR-SA" >ਮਿੱਤਰ ਦੋਸਤ ਤੋਂ ਤਾਰੀਫ਼ਾਂ ਕਰਾਈ ਜਾਂਦੇ ਨੇ</span><span style="BACKGROUND: white" lang="HI">। </span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Raavi;" lang="AR-SA" >ਗਜ਼ ਗਜ਼ ਲੰਮੀਆਂ ਲਿਸਟਾਂ ਬਣਾ ਕੇ ਫੇਸਬੁੱਕ </span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Tahoma;" >`</span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Raavi;" lang="AR-SA" >ਤੇ ਪਾਈ ਜਾਂਦੇ ਨੇ ਆਪਣੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਦੀਆਂ ਪਰ </span><span style="BACKGROUND: white" lang="PA">ਇ</span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Raavi;" lang="AR-SA" >ਹਨਾਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਦਾ ਕੋਈ ਨਹੀਂ</span></span></strong><span style="BACKGROUND: white" lang="HI"><strong><span style="color:#000099;">।</span></strong><br /><br /></span><strong><span style="color:#ff0000;"><span style="BACKGROUND: white;font-family:Raavi;" lang="AR-SA" >ਮਾਲਟਨ ਦੇ ਸਟੋਰਾਂ '</span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Raavi;" lang="AR-SA" >ਤੇ ਇਹ ਕਿਤਾਬਾਂ ਪੂਰੇ ਇੱਕ ਸਾਲ ਤੋਂ ਗਰਦਾ ਇਕੱ</span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Raavi;" lang="AR-SA" >ਠਾ ਕਰੀ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਤੇ ਸਿਓਂਕ ਲਈ ਚੰਗਾ ਭੋਜਨ ਬਣ ਰਹੀਆਂ ਨੇ</span><span style="BACKGROUND: white" lang="HI">। </span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Raavi;" lang="AR-SA" >ਏਸ ਲਈ ਕਵਿਤਾ ਨੂੰ ਮੁੜ-ਸੁਰਜੀਤ ਕਰਨ ਲਈ ਤੇ ਕਵਿਤਾ ਨੂੰ ਮੁੜ-ਮਕਬੂਲ ਕਰਨ ਲਈ </span><span style="BACKGROUND: white" lang="PA">ਖੁੱ</span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Raavi;" lang="AR-SA" >ਲ੍ਹੀ ਕਵਿਤਾ ਦੇ ਨਾਮ </span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Tahoma;" >`</span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Raavi;" lang="AR-SA" >ਤੇ ਆ ਰਹੇ ਕੂੜੇ ਕਰਕਟ ਨੂੰ ਨਿਕਾਰਨਾ ਬਣਦਾ ਹੈ</span><span style="BACKGROUND: white" lang="HI">। </span><span style="BACKGROUND: white" lang="PA">ਖੁੱ</span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Raavi;" lang="AR-SA" >ਲ੍ਹੀ ਕਵਿਤਾ</span><span style="BACKGROUND: white" lang="PA">,</span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Raavi;" lang="AR-SA" > ਕਵਿਤਾ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਇੰਝ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਬੋਲੀ ਦਾ ਅਨੁਵਾਦ ਹੋਵੇ</span><span style="BACKGROUND: white" lang="HI">। </span></span><span style="color:#006600;"><span style="BACKGROUND: white;font-family:Raavi;" lang="AR-SA" >ਕਵਿਤਾ ਵਿਚਲੀ ਲੈਅ</span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Tahoma;" >, </span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Raavi;" lang="AR-SA" >ਸੰਗੀਤ</span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Tahoma;" >, </span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Raavi;" lang="AR-SA" >ਕਾਫ਼ੀਆ</span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Tahoma;" >, </span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Raavi;" lang="AR-SA" >ਇਹ ਸਭ ਵੀ ਕਵਿਤਾ ਦੀ ਪੁਖ਼ਤਗੀ ਨੂੰ ਬਲਵਾਨ ਕਰਦੇ ਨੇ</span><span style="BACKGROUND: white" lang="HI">। </span><span style="BACKGROUND: white" lang="PA">ਗ਼</span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Raavi;" lang="AR-SA" >ਜ਼ਲ ਦੀ ਸਿਨਫ਼ ਵੀ ਸੁੱਚੀ ਕਵਿਤਾ ਵੱਲ ਤੁਰਨ ਦਾ ਜੁਗਰਾਫ਼ੀਆ ਹੈ</span><span style="BACKGROUND: white" lang="HI">। </span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Raavi;" lang="AR-SA" >ਮੈਂ ਤੁਹਾਡੇ ਯਤਨਾਂ ਨੂੰ ਜੀ ਆਇਆਂ ਆਖਦਾ ਹਾਂ!!</span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Tahoma;" ><o:p></o:p></span></span></strong></p><br /><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><strong><span style="BACKGROUND: white" lang="PA"><span style="color:#000099;">ਇਕਬਾਲ ਗਿੱਲ ਰਾਮੂਵਾਲੀਆ</span></span><span style="BACKGROUND: white;font-family:Tahoma;" ><o:p></o:p></span></strong></p><br /><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><strong><span style="BACKGROUND: white" lang="PA">ਟਰਾਂਟੋ, ਕੈਨੇਡਾ</span><span style="mso-bidi-language: PA;font-family:Raavi;" lang="PA" ><o:p></o:p></span></strong></p><br /><br /><br /><br /><br /><div></div>ਤਨਦੀਪ 'ਤਮੰਨਾ'http://www.blogger.com/profile/16476762212280968695noreply@blogger.com2tag:blogger.com,1999:blog-5341165159684440853.post-6422067961179659352012-02-04T21:13:00.000-08:002012-02-04T21:19:16.530-08:00ਉਂਕਾਰਪ੍ਰੀਤ - ਰਾਜਪਾਲ ਸੰਧੂ ਦੇ ਪਾਤਰ ਬਾਰੇ ਲਿਖੇ ਖ਼ਤ ਦਾ ਜਵਾਬ – ਪ੍ਰਤੀਕਰਮ - 2<a href="http://2.bp.blogspot.com/-BmV-xtSgG38/Ty4QF8Wmr4I/AAAAAAAAHaw/uMJfGeTt8b8/s1600/Onkarpreet.jpg"><img style="MARGIN: 0px 10px 10px 0px; WIDTH: 132px; FLOAT: left; HEIGHT: 192px; CURSOR: hand" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5705515472211324802" border="0" alt="" src="http://2.bp.blogspot.com/-BmV-xtSgG38/Ty4QF8Wmr4I/AAAAAAAAHaw/uMJfGeTt8b8/s200/Onkarpreet.jpg" /></a> <span style="color:#000099;"><strong><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਤਨਦੀਪ ਜੀ</span><span style="font-family:Times New Roman;">,</span></strong></span> <br /><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><?xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" /><o:p><span style="font-family:Times New Roman;color:#000099;"></span></o:p></p><br /><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="color:#000099;"><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਰਾਜਪਾਲ ਸੰਧੂ ਦੇ ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਖ਼ਤ ਦੇ ਜੁਆਬ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਚ ਮੇਰੇ ਪ੍ਰਤੀਕਰਮ ਨੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਦੋਸਤਾਂ ਨੂੰ ਅਪਣੇ ਵਿਚਾਰ ਪ੍ਰਗਟਾਉਣ ਲਈ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਜਿਸਦੀ ਮੈਨੂੰ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਹੈ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; mso-bidi-language: HI" lang="HI">। </span><em><strong><span style="color:#ff0000;"><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਦੋਸਤ ਮੈਨੂੰ ਨਿੱਜੀ ਈ-ਮੇਲ ਜਾਂ ਫ਼ੋਨ ਕਰਕੇ ਆਪਣਾ ਪ੍ਰਤੀਕਰਮ ਦੇ ਰਹੇ ਹਨ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਚੰਗਾ ਹੁੰਦਾ ਜੇਕਰ ਉਹ ਵੀ ਹੋਰਨਾਂ ਵਾਂਗ ਪਾਠਕਾਂ ਦੀ ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਸੱਥ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਚ ਆਣ ਕੇ ਬੋਲਦੇ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੀ ਉਚ-ਪਾਏ ਦੀ ਗੋਸ਼ਟ-ਪ੍ਰੰਪਰਾ ਨੂੰ ਕਾਇਮ ਰੱਖਦੇ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; mso-bidi-language: HI" lang="HI">। </span></span></strong></em><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ ਮਾਣਮੱਤੇ ਸ਼ਾਇਰ ਹਰਭਜਨ ਹਲਵਾਰਵੀ ਦਾ ਸ਼ਿਅਰ ਐਸੇ ਮੌਕੇ ਅਕਸਰ ਯਾਦ ਆਉਂਦਾ ਹੈ:</span></span></p><br /><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><o:p><span style="font-family:Times New Roman;color:#000099;"></span></o:p></p><br /><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><strong><span style="color:#006600;"><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਏਨਾ ਵੀ ਕੀ ਚੁੱਪ ਰਹਿਣਾ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਤੂੰ ਕਹਿ ਜੋ ਕੁਝ ਕਹਿਣਾ</span></span></strong></p><br /><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><strong><span style="color:#006600;"><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਅਣਬੋਲੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਕੁਝ ਤਾਂ ਤਸਦੀਕ ਰਹੇ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; mso-bidi-language: HI" lang="HI">॥ </span></span></strong></p><br /><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="mso-bidi-font-family: Raavi; mso-bidi-language: PA"><o:p><span style="font-family:Times New Roman;color:#000099;"></span></o:p></span></p><br /><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><o:p><span style="font-family:Times New Roman;color:#000099;"></span></o:p></p><br /><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="color:#000099;"><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਪਰ ਇਹ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਚੁੱਪ ਰਹਿਣੇ</span><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਬੜੇ ਹੁਸ਼ਿਆਰ ਹੁੰਦੇ ਨੇ ਅਤੇ ਬਹੁਤਾ ਕਰਕੇ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਸਾਹਤਿਕ-ਮਜਬੂਰੀਆਂ</span><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਕਰਕੇ ਵੀ ਨਈਂ ਬੋਲਦੇ ਹੁੰਦੇ ਮਤੇ ਜਿਸ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਇਨਾਮੀ ਕੜਾਹ-ਪ੍ਰਸ਼ਾਦਿ</span><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਦੀ ਲਾਈਨ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਚ ਉਹ ਲੱਗੇ ਹੋਏ ਹਨ ਕਿਤੇ ਉਸ ਚੋਂ ਬਾਹਰ ਨਾ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਜਾਣ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; mso-bidi-language: HI" lang="HI">। </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਮਘਦੇ ਸ਼ਾਇਰ ਦੋਸਤ ਹਰਦਿਆਲ ਕੇਸ਼ੀ ਨੇ ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਵੰਗਾਰਿਆ ਸੀ ਕਦੇ:</span></span></p><br /><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><o:p><span style="font-family:Times New Roman;color:#000099;"></span></o:p></p><br /><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><strong><span style="color:#cc0000;"><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਬੜੇ ਹੁਸ਼ਿਆਰ ਹੋ </span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi; mso-bidi-language: PA"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਕੇਸ਼ੀ</span><span style="font-family:Times New Roman;"><span style="mso-bidi-font-family: Raavi; mso-bidi-language: PA">’</span>,</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA"> ਬਲਾ ਨੂੰ ਟਾਲ਼ ਜਾਂਦੇ ਹੋ</span></span></strong></p><br /><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><strong><span style="color:#cc0000;"><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਕਿ ਓਦੋਂ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਬੋਲੇ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਜਦੋਂ ਮੌਕਾ ਸੀ ਬੋਲਣ ਦਾ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; mso-bidi-language: HI" lang="HI">॥ </span></span></strong></p><br /><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><o:p><span style="font-family:Times New Roman;"></span></o:p></p><br /><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="color:#006600;"><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਸ਼ਾਇਦ ਹਾਕਿਮ /ਸਟੇਟ ਵਲੋਂ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਪਦਮ ਸ਼੍ਰੀਆਂ</span><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਦੇਣ ਦੀ ਇਹ ਲੁਕਵੀਂ ਸ਼ਰਤ ਵੀ ਹੋਵੇ ਕਿ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਕਵੀ/ਕਲਾਕਾਰ</span><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਨੇ ਚੁੱਪ ਰਹਿਕੇ ਉਸਦਾ (ਸਥਾਪਤੀ ਦਾ)</span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਵਰਤਾਇਆ ਭਾਣਾ</span><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਕਿੰਨਾ ਕੁ ਮੰਨਿਆ ਅਤੇ ਮਨਾਇਆ ਹੈ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; mso-bidi-language: HI" lang="HI">। </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਪਾਤਰ ਇਸ ਸ਼ਿਅਰ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਚ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਭਾਣਾ ਮਨਵਾ</span><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਰਿਹਾ ਹੈ:</span></span></p><br /><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><o:p><span style="font-family:Times New Roman;color:#006600;"></span></o:p></p><br /><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><strong><span style="color:#000000;"><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਇਸ ਅਦਾਲਤ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਚ ਬੰਦੇ ਬਿਰਖ ਹੋ ਗਏ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, <span style="mso-bidi-font-family: Raavi; mso-bidi-language: PA"><o:p></o:p></span></span></span></strong></p><br /><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA"><strong><span style="color:#000000;">ਫੈਸਲੇ ਸੁਣਦਿਆਂ ਸੁਣਦਿਆਂ ਸੁੱਕ ਗਏ</span></strong></span></p><br /><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><strong><span style="color:#000000;"><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਆਖੋ ਕਿ ਉੱਜੜੇ ਘਰੀਂ ਜਾਣ ਹੁਣ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, <span style="mso-bidi-font-family: Raavi; mso-bidi-language: PA"><o:p></o:p></span></span></span></strong></p><br /><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><strong><span style="color:#000000;"><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਇਹ ਕਦ ਤਕ ਇਉਂ ਏਥੇ ਖੜ੍ਹੇ ਰਹਿਣਗੇ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; mso-bidi-language: HI" lang="HI">॥ </span></span></strong></p><br /><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><o:p><span style="font-family:Times New Roman;color:#006600;"></span></o:p></p><br /><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="color:#006600;"><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਇਹ ਸ਼ਿਅਰ ਸੁਣ ਕੇ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਉਹ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਬਹਾਦਰ ਪ੍ਰੰਪਰਾ</span><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਕਿਵੇਂ ਰੱਤ ਦੇ ਹੰਝੂ ਰੋਈ ਹੋਵੇਗੀ ਜੋ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਜਦ ਅਪੀਲਾਂ ਦਲੀਲਾਂ ਸਭ ਹਾਰ ਜਾਣ ਤਾਂ ਅਪਣੇ ਹੱਕਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਲਈ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਬਾ-ਸ਼ਮਸ਼ੀਰ ਦਸਤ</span><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਹੋਵੋ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; mso-bidi-language: HI" lang="HI">। </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਖ਼ੈਰ ਇਹ ਤਾਂ ਪਾਤਰ ਦੀ ਭਾਣਾ ਮਨਵਾਉਣ ਦੀ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਦਿੰਦੀ ਮਹਿਜ਼ ਇੱਕ ਉਦਾਹਰਨ ਹੈ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਪਾਤਰ ਦਾ ਸਮੁੱਚਾ ਕਲਾਮ ਇਸਤੋਂ ਕਿਤੇ ਵੱਧ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਪੰਜਾਬੀਅਤ ਦੀ ਸਿਰਕੱਢ ਅਤੇ ਜੰਗਜੂ</span><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਭਾਵਨਾ ਨੂੰ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਖੁੰਢੀ</span><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਕਰਨ ਦੇ ਇਕ ਤੋਂ ਵੱਧ ਇੱਕ ਮਨਸੂਬਿਆਂ ਦਾ ਪਤਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; mso-bidi-language: HI" lang="HI">।</span></span></p><br /><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><o:p><span style="font-family:Times New Roman;"></span></o:p></p><br /><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><em><strong><span style="color:#ff0000;"><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਸ਼ਾਇਰ ਦੋਸਤ ਸੁਖਿੰਦਰ ਨੇ ਪਾਤਰ ਨੂੰ ਪਾਸ਼</span><span style="font-family:Times New Roman;">,</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA"> ਉਦਾਸੀ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਦਿਲ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਅਤੇ ਜਗਤਾਰ ਨਾਲ ਖੜ੍ਹਾ ਕਰਕੇ ਸ਼ਾਇਦ ਕੋਈ ਮਜਬੂਰੀ ਹੀ ਪਾਲ਼ੀ ਹੈ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਸਾਹਿਤ ਦਾ ਕੋਈ ਸੱਚਾ-ਸਿਖਾਂਦਰੂ ਵੀ ਇਹ ਕਹੇਗਾ ਕਿ ਪਾਤਰ ਦੀ ਪਾਸ਼</span><span style="font-family:Times New Roman;">,</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA"> ਉਦਾਸੀ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਦਿਲ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਅਤੇ ਜਗਤਾਰ ਨਾਲ ਬਰਾਬਰੀ ਅਗਿਆਨਤਾ ਹੈ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; mso-bidi-language: HI" lang="HI">। </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਲੋਕ-ਪੱਖੀ</span><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਸ਼ਾਇਰ ਦੀ ਉਹ ਪ੍ਰੀਭਾਸ਼ਾ ਜਿਸ ਨਾਲ ਸੁਖਿੰਦਰ ਨੇ ਪਾਤਰ ਨੂੰ ਨਿਵਾਜਿਆ ਹੈ ਉਸਦਾ ਜੇਕਰ ਜ਼ਰਾ ਖ਼ੁਲਾਸਾ ਵੀ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਤਾਂ ਵਧੀਆ ਹੁੰਦਾ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; mso-bidi-language: HI" lang="HI">।</span></span></strong></em></p><br /><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><o:p><span style="font-family:Times New Roman;color:#ff0000;"></span></o:p></p><br /><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><strong><span style="color:#000099;"><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਡਾ. ਰਤਨ ਸਿੰਘ ਹੁਰਾਂ ਦੀਆਂ ਦੋ ਸਟੇਟਮੈਂਟਾਂ/ਦਲੀਲਾਂ ਬਾਰੇ ਮੈਂ ਕੁਝ ਕਹਿਣਾ ਹੈ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; mso-bidi-language: HI" lang="HI">। </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਰਤਨ ਸਿੰਘ ਹੁਰਾਂ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ </span><span style="font-family:Times New Roman;">“</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਪਾਤਰ ਕੋਈ ਸਿਆਸੀ ਪੈਂਤੜੇ ਵਾਲਾ ਕਵੀ ਨਹੀਂ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; mso-bidi-language: HI" lang="HI">।</span><span style="font-family:Times New Roman;">” </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਇਹ ਦਲੀਲ ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਸੱਚੇ ਸੰਦਰਭਾਂ ਵਿੱਚ ਭੁਲੇਖਾਪਾਊ ਅਤੇ ਅਸਲੀਅਤ ਤੋਂ ਦੂਰ ਹੈ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; mso-bidi-language: HI" lang="HI">। </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਰਤਨ ਸਿੰਘ ਜੀਓ! ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਇਹ ਵੀ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, ‘</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਮੈਂ ਪੰਜਾਬੀ ਹਾਂ</span><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਤਾਂ ਇਹ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਸਿਆਸੀ ਪੈਂਤੜੇ ਵਾਲੀ ਸਟੇਟਮੈਂਟ ਹੈ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; mso-bidi-language: HI" lang="HI">। </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਕੋਈ ਵੀ ਨਜ਼ਰੀਆ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਕਲਾ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਜਾਂ ਕਾਵਿ-ਪ੍ਰਗਟਾਅ ਸਿਆਸੀ ਪੈਂਤੜੇ ਅਤੇ ਸੂਝ ਤੋਂ ਬਿਨਾ ਮੁਮਕਿਨ ਨਹੀਂ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; mso-bidi-language: HI" lang="HI">। </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਪਾਤਰ ਦੀ ਸਮੁੱਚੀ ਸ਼ਾਇਰੀ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਚ ਵੀ ਹਰ ਸ਼ਿਅਰ/ਖ਼ਿਆਲ ਸਿਆਸੀ ਪੈਂਤੜੇ ਵਾਲਾ ਹੈ ਇਹ ਗੱਲ ਵੱਖਰੀ ਹੇ ਕਿ ਉੱਪਰ ਦਿੱਤੇ ਨਮੂਨੇ ਵਾਂਗ ਉਸਦਾ ਇਹ ਸਿਆਸੀ ਪੈਂਤੜਾ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਸਥਾਪਤੀ</span><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਦੀ ਸਿਆਸਤ ਨੂੰ ਪ੍ਰਫੁੱਲਿਤ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਹੈ ਅਤੇ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਲੋਕ ਵੇਦਨਾ</span><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਨੂੰ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਲੋਕ ਸ਼ਕਤੀ</span><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਬਣਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਖੁੰਢੀ ਕਰ ਕੇ ਘਰੋ-ਘਰੀ ਤੋਰਨ</span><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਵੱਲ ਸੇਧਿਤ ਹੈ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; mso-bidi-language: HI" lang="HI">।</span></span></strong></p><br /><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><o:p><span style="font-family:Times New Roman;"></span></o:p></p><br /><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><strong><span style="color:#ff0000;"><em><span style="color:#000000;"><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਡਾ. ਰਤਨ ਸਿੰਘ ਹੁਰਾਂ ਦੀ ਦੂਸਰੀ ਦਲੀਲ ਕਿ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, ‘</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਪਾਤਰ ਦਾ ਕੱਦ ਛੋਟਾ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦਾ ਕਿਉਂਕਿ ਉਸਦੀ ਪਹਿਚਾਣ ਡਾ. ਸੁਤਿੰਦਰ ਨੂਰ ਨੇ ਕਰਵਾਈ ਸੀ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; mso-bidi-language: HI" lang="HI">।</span><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਬੜੀ ਅਜੀਬ ਹੈ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; mso-bidi-language: HI" lang="HI">। </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਜਾਂ ਤਾਂ ਡਾ. ਸਾਹਿਬ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਨੂਰ</span><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਦੀ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਸੰਦਰਭ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਚ ਦੇਣ ਨੂੰ ਸਥਾਪਤ ਕਰਨ ਦੀ ਲਾਬੀ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ ਜਾਂ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਕੋਈ ਹੋਰ ਮਜਬੂਰੀ ਹੋਵੇ ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਇਹ ਗੱਲ ਚਿੱਟੇ ਦਿਨ ਵਾਂਗ ਸਾਫ਼ ਹੈ ਕਿ ਡਾ. ਸੁਤਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਨੂਰ ਦੀ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਅਤੇ ਭਾਸ਼ਾ ਨੂੰ ਕੋਈ ਗੌਲਣਯੋਗ ਜਾਂ ਯਾਦ ਰੱਖਣਯੋਗ ਦੇਣ ਨਹੀਂ ਸਮੇਤ ਪਾਤਰ ਨੂੰ ਪਛਾਨਣ/ਸਥਾਪਿਤ ਕਰਨ ਦੇ</span></span></em><span style="FONT-FAMILY: Mangal; mso-bidi-language: HI" lang="HI"><em><span style="color:#000000;">।</span></em> </span><em><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਨੂਰ</span><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਦੁਆਰਾ ਸਾਰੀ ਉਮਰ ਕੀਤੀ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਅਤੇ ਭਾਸ਼ਾ ਦੀ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਸਿਆਸਤ</span><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਹੱਕ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਚ ਭੁਗਤਣ ਦੀ ਬਜਾਏ ਸਥਾਪਤੀ ਦੇ ਹੱਕ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਚ ਭੁਗਤਦੀ ਰਹੀ ਅਤੇ ਉਹ ਰੈਡੀਮੇਡ ਭੁਮਿਕਾਵਾਂ ਲਿਖਣ ਵਾਲਾ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਸਹੇਲੇ-ਸਹੇਲੀਆਂ ਨੂੰ ਸਰਕਾਰੀ ਐਵਾਰਡ ਦੇਣ/ ਦਿਵਾਉਣ ਵਾਲਾ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਜਥੇਦਾਰ</span><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਬਣ ਕੇ ਬੀਤ ਗਿਆ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; mso-bidi-language: HI" lang="HI">। </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਹਾਲਾਂ ਕਿ ਕਵੀ ਅਤੇ ਚਿੰਤਕ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਨੂਰ</span><span style="font-family:Times New Roman;">’ ‘</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਚ ਭੂਤਵਾੜੇ ਦੇ ਦਿਨਾਂ ਤੀਕ ਅਥਾਹ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ ਸਨ...ਪਰ ਭੂਤਵਾੜੇ ਦੇ ਹੀ ਇੱਕ ਭੂਤ ਦਾ ਲਿਖਿਆ ਇਹ ਸਿ਼ਅਰ ਜਿਵੇਂ ਨੂਰ ਦਾ ਮਰਸੀਆ ਹੋ ਨਿੱਬੜਿਆ:</span></em></span></strong></p><br /><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><o:p><span style="font-family:Times New Roman;"></span></o:p></p><br /><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><strong><span style="color:#000099;"><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਜੋ ਵੀ ਤਖ਼ਤ </span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi; mso-bidi-language: PA"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਤੇ ਬਹਿੰਦੈ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਉਹਨੂੰ ਤਾਜ ਨਿਗਲ਼ ਜਾਂਦੈ</span></span></strong></p><br /><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><strong><span style="color:#000099;"><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਇਨਸਾਨ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲ਼ੋ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਮਾਹੌਲ ਦਲਦਲਾ ਹੈ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; mso-bidi-language: HI" lang="HI">॥ </span></span></strong></p><br /><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><o:p><span style="font-family:Times New Roman;"><strong></strong></span></o:p></p><br /><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><strong><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਉਂਕਾਰਪ੍ਰੀਤ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਟਰਾਂਟੋ (ਕੈਨੇਡਾ)</span></strong></p><br /><br /><div></div>ਤਨਦੀਪ 'ਤਮੰਨਾ'http://www.blogger.com/profile/16476762212280968695noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-5341165159684440853.post-53435673430720495272012-01-31T19:44:00.000-08:002012-01-31T19:49:45.790-08:00ਉਂਕਾਰਪ੍ਰੀਤ - ਰਾਜਪਾਲ ਸੰਧੂ ਦੇ ਪਾਤਰ ਬਾਰੇ ਲਿਖੇ ਖ਼ਤ ਦਾ ਜਵਾਬ - ਪ੍ਰਤੀਕਰਮ<a href="http://1.bp.blogspot.com/-6otjwFY5RB0/Tyi1SFpChtI/AAAAAAAAHY4/EoOTL62rp44/s1600/Onkarpreet.jpg"><img style="MARGIN: 0px 10px 10px 0px; WIDTH: 141px; FLOAT: left; HEIGHT: 199px; CURSOR: hand" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5704008250421315282" border="0" alt="" src="http://1.bp.blogspot.com/-6otjwFY5RB0/Tyi1SFpChtI/AAAAAAAAHY4/EoOTL62rp44/s200/Onkarpreet.jpg" /></a> <span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt; mso-bidi-font-family: Raavi"><em><span style="color:#000099;">Dear Tandeep<?xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" /><o:p></o:p></span></em></span> <br /><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt; VERTICAL-ALIGN: middle" class="MsoNormal"><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt; mso-bidi-font-family: Raavi"><em><span style="color:#000099;"><span style="mso-spacerun: yes"></span></span></em></span><em><span style="color:#000099;"><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-bidi-language: PA; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="PA">ਕੀ ਹਾਲ ਹੈ</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt; mso-bidi-font-family: Raavi">?<o:p></o:p></span></span></em></p><br /><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt; VERTICAL-ALIGN: middle" class="MsoNormal"><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt; mso-bidi-font-family: Raavi"><em><span style="color:#000099;"><span style="mso-spacerun: yes"></span></span></em></span><em><span style="color:#000099;"><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-bidi-language: PA; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="PA">ਆਰਸੀ ਅਕਸਰ ਦੇਖਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹਾਂ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; FONT-SIZE: 13pt; mso-bidi-language: HI; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="HI">। </span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt; mso-bidi-font-family: Raavi"><o:p></o:p></span></span></em></p><br /><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt; VERTICAL-ALIGN: middle" class="MsoNormal"><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt; mso-bidi-font-family: Raavi"><em><span style="color:#000099;"><span style="mso-spacerun: yes"></span></span></em></span><em><span style="color:#000099;"><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-bidi-language: PA; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="PA">ਇਸ ਵੇਰ ਰਾਜਪਾਲ ਸੰਧੂ ਦੇ ਖ਼ਤ ਨੇ ਮੈਂਨੂੰ ਪ੍ਰਤੀਕਰਮ ਲਿਖਣ ਲਈ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕੀਤਾ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; FONT-SIZE: 13pt; mso-bidi-language: HI; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="HI">।</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-bidi-language: PA; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="HI"> </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-bidi-language: PA; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="PA">ਭੇਜ ਰਿਹਾ ਹਾਂ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; FONT-SIZE: 13pt; mso-bidi-language: HI; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="HI">। </span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt; mso-bidi-font-family: Raavi"><o:p></o:p></span></span></em></p><br /><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt; VERTICAL-ALIGN: middle" class="MsoNormal"><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt; mso-bidi-font-family: Raavi"><em><span style="color:#000099;"><span style="mso-spacerun: yes"></span></span></em></span><em><span style="color:#000099;"><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-bidi-language: PA; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="PA">ਆਪਦਾ ਸ਼ੁੱਭਚਿੰਤਕ</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt; mso-bidi-font-family: Raavi"><o:p></o:p></span></span></em></p><br /><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt; VERTICAL-ALIGN: middle" class="MsoNormal"><em><span style="color:#000099;"><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt; mso-bidi-font-family: Raavi"><span style="mso-spacerun: yes"></span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-bidi-language: PA; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="PA">ਉਂਕਾਰਪ੍ਰੀਤ (ਟਰਾਂਟੋ)</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt; mso-bidi-font-family: Raavi"><o:p></o:p></span></span></em></p><br /><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt; VERTICAL-ALIGN: middle" class="MsoNormal"><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-bidi-language: PA; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="PA">======<br /><strong><span style="color:#ff0000;">ਰਾਜਪਾਲ ਸੰਧੂ ਦੇ ਪਾਤਰ ਬਾਰੇ ਲਿਖੇ ਖ਼ਤ ਦਾ ਜਵਾਬ - ਉਂਕਾਰਪ੍ਰੀਤ</span></strong></span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt; mso-bidi-language: PA; mso-bidi-font-family: Raavi"><o:p></o:p></span></p><br /><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt; VERTICAL-ALIGN: middle" class="MsoNormal"><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-bidi-language: PA; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="PA">*****</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt; mso-bidi-language: PA; mso-bidi-font-family: Raavi"><o:p></o:p></span></p><br /><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt; VERTICAL-ALIGN: middle" class="MsoNormal"><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA"><strong><span style="color:#000099;">ਪਿਆਰੇ ਰਾਜਪਾਲ</span></strong></span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt"><br /><br /></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਤੇਰੇ ਜ਼ੁੱਰਅਤ ਭਰੇ</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt" lang="AR-SA"> </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਖਤ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਮੈਂ ਤੈਨੂੰ ਖੁੱਲ੍ਹ ਕੇ ਸ਼ਾਬਾਸ਼ ਦਿੰਦਾ ਹਾਂ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; FONT-SIZE: 13pt; mso-bidi-language: HI; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="HI">।</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt"><br /><br /></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਅਪਣੀ</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt" lang="AR-SA"> </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਸੱਚੀ-ਸੁੱਚੀ ਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਬਿਆਨ ਕਰਦੇ ਇਸ ਖ਼ਤ </span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt">'</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਚ ਕਈ ਭੁਲੇਖੇ</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt">,</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-bidi-language: PA; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="PA"> </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਗ਼ਲਤ-ਬਿਆਨੀਆਂ ਅਤੇ ਹਕੀਕਤ ਤੋਂ ਦੂਰ</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt" lang="AR-SA"> </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਦਲੀਲਾਂ ਹਨ</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt">, </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਜਿਹਨਾਂ ਨੂੰ ਨਕਾਰਨਾ ਮੈਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਸਮਝਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਟਿੱਪਣੀ ਕਰਨ ਲਈ ਹਾ</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-bidi-language: PA; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="PA">ਜ਼ਿ</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਰ ਹੋਇਆ</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt" lang="AR-SA"> </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਹਾਂ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; FONT-SIZE: 13pt; mso-bidi-language: HI; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="HI">।</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt"><br /><br /></span><em><span style="color:#ff0000;"><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਤੂੰ ਲਿਖਿਆ ਹੈ</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt">, "</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਪਾਤਰ ਸਾਹਿਬ ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸੱਚੇ ਸ਼ਾਇਰ ਹੋ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; FONT-SIZE: 13pt; mso-bidi-language: HI; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="HI">।" </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਇਸ ਤੋਂ</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt" lang="AR-SA"> </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਸਾਫ਼ ਜ਼ਾਹਿਰ ਹੈ ਕਿ ਤੇਰੇ ਮਨ </span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt">'</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਚ ਪਾਤਰ ਦੇ ਸੱਚੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸ਼ਾਇਰ ਹੋਣ ਜਾਂ ਅਖੋਤੀ ਸੱਚੇ ਪੰਜਾਬੀ</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt" lang="AR-SA"> </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਸ਼ਾਇਰ ਹੋਣ ਪ੍ਰਤੀ ਹਾਲੇ ਵੀ ਭੁਲੇਖਾ ਹੈ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; FONT-SIZE: 13pt; mso-bidi-language: HI; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="HI">। </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਪਿਆਰੇ ਰਾਜਪਾਲ ਜੇਕਰ ਤੂੰ ਪਾਤਰ ਦੇ ਸਮੁਚੇ ਕਲਾਮ ਅਤੇ</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt" lang="AR-SA"> </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਉਸਦੇ ਹੁਣ ਤੀਕ ਦੇ ਐਕਸ਼ਨਾਂ ਦਾ ਸੱਚੇ ਦਿਲੋਂ ਅਧਿਅਨ ਕਰੇਂ ਤਾਂ ਤੈਨੂੰ ਤੇਰੇ ਪਾਤਰ ਸਾਹਿਬ</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt"> '</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਲੋਕਾਂ</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt">' </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਵੱਲ ਪਿਛਾੜੀ ਕਰੀ ਖ</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-bidi-language: PA; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="PA">ੜ੍ਹੇ</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA"> ਦਿਸ ਪੈਣਗੇ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; FONT-SIZE: 13pt; mso-bidi-language: HI; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="HI">। </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਪਿੱਠ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਕਿਸ ਪ੍ਰਤੀ ਅਤੇ</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt" lang="AR-SA"> </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਕਿੰਨੇ ਕੁ ਸੱਚੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਉਹ ਫੈਸਲਾ ਤੂੰ ਆਪੇ ਕਰ ਲਵੀਂ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; FONT-SIZE: 13pt; mso-bidi-language: HI; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="HI">।</span></span></em><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt"><em><span style="color:#ff0000;"><br /><br /></span></em></span><span style="color:#000066;"><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਰਾਜਪਾਲ ਜੀ ਤੁਸੀਂ ਲਿਖਿਆ</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt" lang="AR-SA"> </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਹੈ ਕਿ </span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt">'</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਤੁਸੀਂ (ਪਾਤਰ ਨੇ) ਕਦੇ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਲਈ ਹਾਅ ਦਾ ਨਾਹਰਾ ਮਾਰਿਆ ਸੀ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; FONT-SIZE: 13pt; mso-bidi-language: HI; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="HI">।</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt">' </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਮੈਨੂੰ ਨਹੀਂ ਪਤਾ ਕਿ</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt" lang="AR-SA"> </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਤੁਹਾਡੀ ਇਸ ਟਿੱਪਣੀ ਪਿੱਛੇ ਕਿਹੜੇ ਤੱਥ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; FONT-SIZE: 13pt; mso-bidi-language: HI; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="HI">। </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਇਹ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕਰੋ ਤਾਂ ਮੈਂ</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt" lang="AR-SA"> </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਪਾਤਰ ਦੀ ਹੀ ਸ਼ਾਇਰੀ ਵਿਚਲੇ ਤੱਥਾਂ ਦੇ ਆਧਾਰ ਤੇ ਸਿੱਧ ਕਰਾਂਗਾ ਕਿ </span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt">'</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਪਾਤਰ ਨੇ ਕਦੇ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਲਈ</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt" lang="AR-SA"> </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਹਾਅ ਦਾ ਨਾਹਰਾ ਨਹੀਂ ਮਾਰਿਆ</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt">'</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; FONT-SIZE: 13pt; mso-bidi-language: HI; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="HI">। </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਹਾਂ </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-bidi-language: PA; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="PA">... </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਅਗਿਆਨ ਵੱਸ ਅਮ੍ਰਿਤਾ ਪ੍ਰੀਤਮ ਦੇ </span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt">'</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਅੱਜ ਆਖਾਂ</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt" lang="AR-SA"> </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਵਾਰਸ ਸ਼ਾਹ ਨੂੰ</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt">' </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਵੀ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਲਈ ਹਾਅ ਦਾ ਨਾਹਰਾ ਮੰਨਦੇ ਹੋ ਤਾਂ ਫ਼ਿਰ ਪਾਤਰ ਨੂੰ ਵੀ ਉਸਦੇ </span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt">'</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਹਾਅ</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt" lang="AR-SA"> </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਦੇ ਨਾਹਰੇ</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt">' </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਲਈ ਨੰਬਰ ਦਿੱਤੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; FONT-SIZE: 13pt; mso-bidi-language: HI; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="HI">।</span></span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt"><br /><br /></span><span style="color:#006600;"><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਤੁਸੀਂ ਲਿਖਿਆ</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt">, '</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਤੁਹਾਡੇ (ਪਾਤਰ ਦੇ) ਹੱਥ </span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt">'</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਚ</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt" lang="AR-SA"> </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਬਾਬਾ </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-bidi-language: PA; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="PA">ਫ਼</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਰੀਦ ਅਤੇ ਨਾਨਕ ਵਾਲੀ ਮਸ਼ਾਲ ਹੈ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; FONT-SIZE: 13pt; mso-bidi-language: HI; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="HI">।</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt">' </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਇਸ ਸਤਰ ਨਾਲ ਤੁਸੀਂ ਪਾਤਰ ਦਾ ਮਾਣ ਕੀਤਾ ਹੈ ਜਾਂ ਨਹੀਂ</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt" lang="AR-SA"> </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਪਰ ਫਰੀਦ-ਨਾਨਕ ਦਾ ਅਪਮਾਨ ਜ਼ਰੂਰ ਕੀਤਾ ਹੈ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; FONT-SIZE: 13pt; mso-bidi-language: HI; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="HI">। </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਰਾਜਪਾਲ ਜੀਓ! ਫਰੀਦ ਤੇ ਨਾਨਕ ਮਹਿਜ਼ ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ ਵਧੀਆ</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt" lang="AR-SA"> </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਸ਼ਾਇਰ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ </span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt">'</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਲੋਕ-ਪੱਖੀ ਵਧੀਆ ਸ਼ਾਇਰ</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt">' </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਹਨ</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt">, </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-bidi-language: PA; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="PA">ਖ਼ਾ</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਸ ਕਰਕੇ ਨਾਨਕ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; FONT-SIZE: 13pt; mso-bidi-language: HI; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="HI">। </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਜਿਸ ਸ਼ਾਇਰ ਦੇ ਹੱਥ ਨਾਨਕ</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt" lang="AR-SA"> </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਵਾਲੀ ਮਸ਼ਾਲ ਹੋਵੇਗੀ ਉਹ </span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt">'</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਰਾਜੇ ਸ਼ੀਹ ਮੁਕੱਦਮ ਕੁੱਤੇ</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt">' </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਕੂਕੇਗਾ</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-bidi-language: PA; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="PA"> ..... </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਨੀਚਾਂ ਅੰਦਰ ਨੀਚ ਦਾ ਯਾਰ</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt" lang="AR-SA"> </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਹੋਵੇਗਾ</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-bidi-language: PA; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="PA"> ..... </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਸ਼ਾਹੀ ਪਕਵਾਨਾਂ ਥਾਵੇਂ ਰੁੱਖੀ ਮਿੱਸੀ ਵਾਲਿਆਂ ਦਾ ਤਲਬਗ਼ਾਰ ਹੋਵੇਗਾ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; FONT-SIZE: 13pt; mso-bidi-language: HI; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="HI">। </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਉਸਨੂੰ ਕੋਈ</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt"> '</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਬਾਬਰ</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt">' </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਪਦਮ-ਸ਼੍ਰੀ ਨਈਂ ਦੇਣ ਲੱਗਾ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; FONT-SIZE: 13pt; mso-bidi-language: HI; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="HI">। </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਪਾਤਰ ਦੀ ਸ਼ਾਇਰੀ ਅਤੇ ਹੁਣ ਤੀਕ ਦੇ ਸਟੈਂਡ ਸਿੱਧ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt" lang="AR-SA"> </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਉਸਦੇ ਹੱਥ </span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt">'</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਚ ਜੇ ਕੋਈ ਮਸ਼ਾਲ ਹੈ ਤਾਂ ਉਹ </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-bidi-language: PA; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="PA">ਫ਼</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਰੀਦ-ਨਾਨਕ ਵਾਲੀ ਹਰਗਿਜ਼ ਨਹੀਂ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; FONT-SIZE: 13pt; mso-bidi-language: HI; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="HI">।</span></span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt"><br /><br /></span><span style="color:#ff0000;"><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਭੋ</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-bidi-language: PA; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="PA">ਲ਼ੇ</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt" lang="PA"> </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਰਾਜਪਾਲ</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt">, </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਪਾਤਰ ਦਾ ਕਦੇ ਵੀ ਪੰਜਾਬ-ਪੰਜਾਬੀ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬੀਅਤ ਲਈ ਹਾਅ ਦਾ ਨਾਹਰਾ ਮਾਰਨ ਜਾਂ ਡਟਣ ਦਾ</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt" lang="AR-SA"> </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਪ੍ਰੋਗ੍ਰਾਮ/ਏਜੰਡਾ ਨਹੀਂ ਰਿਹਾ (ਪੜ੍ਹੋ ਪਾਸ਼</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt">, </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਉਦਾਸੀ</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt">, </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਦਿਲ ਅਤੇ ਪਾਤਰ ਦੇ ਸਮਕਾਲੀ ਕੁਝ ਹੋਰ ਲੋਕ</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt" lang="AR-SA"> </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਪੱਖੀ ਸ਼ਾਇਰਾਂ ਦੀਆਂ ਉਸ ਪ੍ਰਤੀ ਦਲੀਲਾਂ) ਉਹ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਦੁੱਖ ਦਰਦ ਦੇ ਬਾਹਰੀ ਚੌਖਟੇ ਨੂੰ</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt" lang="AR-SA"> </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਘੜਨ-ਜੜਨ ਵਾਲਾ ਜ਼ਹੀਨ-ਭੁਲੇਖਾਪਾਊ ਕਾਰੀਗਰ ਹੈ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; FONT-SIZE: 13pt; mso-bidi-language: HI; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="HI">। </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਦੁੱਖ ਦਰਦ ਦਾ ਇਹ ਚੌਖਟਾ ਘੜਦੇ ਸਮੇਂ ਉਸਦੇ ਚੇਤਨ</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt" lang="AR-SA"> </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਵਿੱਚ ਉਹ ਰੁਮਾਂਸਵਾਦੀ ਪਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜਦ ਇਸ ਚੌਖਟੇ ਚੋਂ ਲੰਘ ਕੇ ਕਿਸੇ ਨੇ ਉਸਨੂੰ </span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt">'</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਸਾਹੀ ਅੰਦਾਜ਼</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt">' '</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਚ ਭਰਪੂਰ ਦਾਦ ਦੇਣੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਅਪਣੇ ਮਾਲਿਕਾਂ ਕੋਲ ਏਸ ਕਾਰੀਗਰ ਲਈ ਇਨਾਮ-ਇਕਰਾਮ ਦੀ</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt" lang="AR-SA"> </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਸਿਫਾਰਸ਼ ਕਰਨੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; FONT-SIZE: 13pt; mso-bidi-language: HI; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="HI">। </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਇਸ ਸਭ ਲਈ ਦੁੱਖ ਦਰਦ ਦਾ ਚੌਖਟਾ ਕਾਇਮ ਰਹਿਣਾ ਅਤੇ ਦਿਸਣਾ ਪਹਿਲੀ ਸ਼ਰਤ</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt" lang="AR-SA"> </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਹੈ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; FONT-SIZE: 13pt; mso-bidi-language: HI; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="HI">। </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਇਹ ਚੌਖਟਾ ਜਿਵੇਂ </span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt">'</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਪਾਤਰਾਂ</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt">' </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਲਈ </span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt">'</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਕਾਮਧੇਨ ਗਊ</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt">' </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਹੈ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; FONT-SIZE: 13pt; mso-bidi-language: HI; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="HI">। </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਜਦ ਕਿ ਅਸਲ ਲੋਕ-ਪੱਖੀ ਸ਼ਾਇਰਾਂ ਦਾ ਮੂਲ</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt" lang="AR-SA"> </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਮੁੱਦਾ ਤਾਂ ਇਸ ਦੁੱਖ ਦਰਦ ਨੂੰ ਜੜ੍ਹੋਂ ਪੁੱਟਣ ਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਨਾ ਕਿ ਇਸਨੂੰ </span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt">'</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਪਾਤਰ</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt">' </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਵਾਂਗ ਕੈਸ਼</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt" lang="AR-SA"> </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਕਰਨ ਦਾ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; FONT-SIZE: 13pt; mso-bidi-language: HI; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="HI">।</span></span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt"><br /><br /></span><span style="color:#000099;"><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਇੱਕ ਗੱਲ ਹੋਰ</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt">, </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਤੇਰੇ ਜਾਂ ਮੇਰੇ ਵਰਗਿਆਂ ਦੇ ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਜਾਂ ਬੰਦ ਖ਼ਤਾਂ ਨਾਲ</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt"> '</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਪਾਤਰ</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt">' </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਨੇ ਦਿੱਲੀ ਦਰਬਾਰੋਂ </span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt">'</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਪਦਮ ਸ਼੍ਰੀ</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt">' </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਲੈਣ ਜਾਣੋ ਰੁਕ ਨਈਂ ਜਾਣਾ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; FONT-SIZE: 13pt; mso-bidi-language: HI; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="HI">। </span><em><span style="color:#ff0000;"><strong><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਹਾਲੇ ਬਹੁਤਾ ਸਮਾਂ ਨਈਂ</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt" lang="AR-SA"> </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਹੋਇਆ ਤੇਰੇ-ਮੇਰੇ ਵਰਗਿਆਂ ਇਸਨੂੰ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਭਾਗ ਦਾ ਇਨਾਮ ਲੈਣ ਤੋਂ ਰੋਕਣ ਲਈ ਖ਼ਤ</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-bidi-language: PA; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="PA"> ਲਿ</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਖੇ ਸਨ</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt">, </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਜਿਸ</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt" lang="AR-SA"> </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਚੱਕਰ </span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt">'</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਚ ਇਸਨੂੰ ਹਾਰਟ-ਅਟੈਕ ਵੀ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt">, </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਪਰ ਇਸਨੇ ਇਨਾਮ ਲੈ ਲਿਆ ਸੀ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; FONT-SIZE: 13pt; mso-bidi-language: HI; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="HI">।</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-bidi-language: PA; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="HI"> </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਅਸਲ </span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt">'</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਚ ਪਦਮ-ਸ੍ਰੀ ਤਾਂ</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt" lang="AR-SA"> </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਉਸਦੇ ਗਿਣੇ ਮਿਥੇ ਏਜੰਡੇ ਦਾ ਇੱਕ ਪੜਾਅ ਹੈ</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt">, </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਜਿਸਦਾ ਅਗਲਾ ਪੜਾਅ </span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt">'</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਰਾਜ ਸਭਾ ਦੀ ਮੈਂਬਰੀ</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt">' </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਹੈ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; FONT-SIZE: 13pt; mso-bidi-language: HI; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="HI">।</span></strong></span></em><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt"> <strong><span style="color:#006600;">'</span></strong></span></span><span style="color:#006600;"><strong><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਪਦਮ ਸ਼੍ਰੀ</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt">' </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਲੈਣ ਦੀ ਮੁਢਲੀ ਸ਼ਰਤ ਵਜੋਂ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਪਾਤਰ ਨੇ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਵਫ਼ਦ ਨਾਲ ਬਤੌਰ</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt"> '</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਸਰਕਾਰੀਆ ਕਵੀ</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt">' </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਬਣ ਕੇ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਦਾ ਟੂਰ ਲਾਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਵਸਦੇ ਉਹਨਾਂ </span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt">'</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਸਕਿਆਂ</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt">' </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਕੋਲ ਵੀ</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt" lang="AR-SA"> </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਇਸ ਦੀ </span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt">'</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਧੂ ਨਈਂ ਕੱਢੀ</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt">' </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਜਿਹਨਾਂ ਇਸ ਸਰਕਾਰੀ ਦੌਰੇ ਦੌਰਾਨ ਉਸਦੀ ਉਚੇਚੀ ਗ਼ੈਰ-ਸਰਕਾਰੀ ਆਉ ਭਗਤ</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt" lang="AR-SA"> </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਅੱਡੀਆਂ ਚੁੱਕ ਚੁੱਕ ਕੀਤੀ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; FONT-SIZE: 13pt; mso-bidi-language: HI; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="HI">।</span></strong></span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt"><br /><br /></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA"><strong>ਬਕੌਲ ਲੋਕ ਕਵੀ ਉਲਫ਼ਤ ਬਾਜਵਾ:</strong></span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt"><br /><br /></span><strong><span style="color:#ff0000;"><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਕਵੀ ਸਰਕਾਰੀਏ </span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt; mso-bidi-language: PA; mso-bidi-font-family: Raavi">‘</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਉਲਫ਼ਤ</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt; mso-bidi-language: PA; mso-bidi-font-family: Raavi">’</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt">, </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਸਦਾ ਗੁਣ ਗਾਉਣ ਹਾਕਿਮ ਦੇ</span></span></strong><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt"><br /></span><strong><span style="color:#ff0000;"><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਇਨਾਮਾਂ ਤੇ ਜੋ ਮਰਦੇ ਨੇ</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt">, </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਇਹਨਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਕੀ ਕਹੀਏ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; FONT-SIZE: 13pt; mso-bidi-language: HI; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="HI">॥</span></span></strong><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt"><strong><span style="color:#ff0000;"><br /><br /></span></strong><br /></span><strong><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਉਂਕਾਰਪ੍ਰੀਤ</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt">, </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 13pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਟਰਾਂਟੋ (ਕੈਨੇਡਾ)</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; FONT-SIZE: 13pt"><o:p></o:p></span></strong></p><br /><br /><div></div>ਤਨਦੀਪ 'ਤਮੰਨਾ'http://www.blogger.com/profile/16476762212280968695noreply@blogger.com14tag:blogger.com,1999:blog-5341165159684440853.post-55968492269546588672012-01-31T19:39:00.000-08:002012-01-31T19:42:53.264-08:00ਰਾਜਪਾਲ ਸੰਧੂ - ਪਾਤਰ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਨਾਂ – ਇਕ ਖੁੱਲ੍ਹਾ ਖ਼ਤ<a href="http://3.bp.blogspot.com/-Y3iTBOIFoYc/Tyi0Hcx3L_I/AAAAAAAAHYs/QAkTLV2uZ9o/s1600/Raj%2BPaul%2BSandhu.jpg"><img style="MARGIN: 0px 10px 10px 0px; WIDTH: 155px; FLOAT: left; HEIGHT: 200px; CURSOR: hand" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5704006968142147570" border="0" alt="" src="http://3.bp.blogspot.com/-Y3iTBOIFoYc/Tyi0Hcx3L_I/AAAAAAAAHYs/QAkTLV2uZ9o/s200/Raj%2BPaul%2BSandhu.jpg" /></a> <strong><span style="color:#ff0000;"><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਪਾਤਰ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਨਾਂ </span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; mso-bidi-language: PA; mso-bidi-font-family: Raavi">‘</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਤੇ </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="PA">ਖੁੱ</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਲ੍ਹਾ ਖ਼ਤ</span></span></strong><strong><span style="FONT-FAMILY: Verdana"><span style="color:#ff0000;"><br /></span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="PA">ਖ਼ਤ</span></strong><span style="FONT-FAMILY: Verdana"><br /><br /></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਕੌਮੀ ਅਵਾਰਡ ਛੱਜ</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA"> </span><span style="FONT-FAMILY: Verdana">'</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਚ ਪਾ ਕੇ ਵੰਡੇ ਜਾ ਰਹੇ</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana" lang="AR-SA"> </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਹਨ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="HI">।</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="HI"> </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਜਦੋਂ ਅਵਾਰਡ ਦੇਣ ਵਾਲਾ ਹੁਕਮਰਾਨ ਔਥੈਂਟਿਕ ਨਹੀਂ ਹੈ</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana">, </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਤਾਂ ਇਹਨਾਂ ਪੁਰਸਕਾਰਾਂ ਦੀ ਗਰਿਮਾ</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana">,</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="PA"> </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਸ਼ਾਨ</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana" lang="AR-SA"> </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਅਤੇ ਸੁੱਚਤਾ ਵੀ ਉਤਨੀ ਹੀ ਰਹਿ ਗਈ ਜਿਤਨੀ </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="PA">ਓ</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਬਾਮਾ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਨੋਬਲ </span><span style="FONT-FAMILY: Verdana">'</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਸ਼ਾਂਤੀ</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana">' </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਪੁਰਸਕਾਰ</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana" lang="AR-SA"> </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਦੀ </span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="HI">।</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana"><br /></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="PA">-----</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana"><br /></span><strong><span style="color:#006600;"><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਸੁਰਜੀਤ ਪਾਤਰ ਸਾਹਿਬ</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="PA">!</span></span></strong><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA"> ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸੱਚੇ ਸ਼ਾਇਰ ਹੋ ਤਾਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਹ</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana"> '</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਪਦਮਸ਼੍ਰੀ</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana">' </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਨਹੀਂ ਕਬੂਲ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="HI">।</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="HI"> </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਹਨੇਰੇ ਕੋਲ ਹਰੇਕ ਸ਼ੱ</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਮ੍ਹਾ ਨੂੰ ਖ਼ਾਮੋਸ਼ ਕਰਨ ਦਾ ਢੰਗ ਹੁੰਦਾ</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana" lang="AR-SA"> </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਹੈ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="HI">।</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="HI"> </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਤਾਰੀਖ਼ ਇਸ ਦੀ ਗਵਾਹ ਹੈ </span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="HI">।</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="HI"> </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਇਕ ਵ</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="PA">ਕ਼</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਤ ਸੀ ਜਦ ਤੁਸੀਂ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਲਈ ਹਾਅ ਦਾ ਨਾਹਰਾ ਮਾਰਿਆ ਸੀ</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana" lang="AR-SA"> </span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="HI">।</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="HI"> </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਅੱਜ ਵੀ ਉਹੀ ਦਿੱਲੀ ਹੈ ਉਹੀ ਹਾਕਮ ਨੇ </span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="HI">।</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="HI"> </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਕੁਝ ਵੀ ਬਦਲਿਆ ਨਹੀਂ ਹੈ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="HI">।</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਤੁਸੀਂ </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="PA">ਘੱ</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਟ ਗਿਣਤੀ ਨਾਲ ਨਹੀਂ</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana"> , </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਦੁਨੀਆਂ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਬਹੁ ਗਿਣਤੀ ਨਾਲ ਸੰਬੱਧ ਰਖਦੇ ਹੋ</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="PA"> - </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਬਹੁਗਿਣਤੀ ਜੋ ਉਦਾਸ ਹੈ </span><span style="FONT-FAMILY: Verdana">,</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="PA"> </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਖ਼ਾਮੋਸ਼ ਹੈ</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana">,</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="PA"> </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਏਨੇ ਚਸ਼ਮਿਆਂ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਪਿਆਸੀ</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana">, </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਇੰਨੇ ਚਾਨਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਹਨੇਰੇ ਵਿਚ ਹੈ</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="PA">, </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਤੁਸੀਂ ਉਸਦੀ</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana" lang="AR-SA"> </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਜ਼ੁਬਾਨ ਹੋ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="HI">।</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana"><br /></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="PA">-----</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana"><br /></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਤੁਹਾਡੇ ਹੱਥ ਵਿਚ ਬਾਬਾ ਫ਼ਰੀਦ ਤੇ ਬਾਬਾ ਨਾਨਕ ਵਾਲੀ ਮਸ਼ਾਲ ਹੈ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="HI">।</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="HI"> </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਯਾਦ ਰਹੇ ਕਿ</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana" lang="AR-SA"> </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਹਨੇਰੇ ਨੂੰ ਚੀਰਨ ਲਈ ਮਸ਼ਾਲ ਲੈ ਕੇ ਤੁਰਦੇ ਸ਼ੱਮ੍ਹਾ</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਦਾਨਾਂ ਦੀ ਕਥਨੀ ਤੇ ਕਰਨੀ ਵਿਚ ਫ਼ਰਕ ਨਹੀਂ ਹੋਣਾ</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana" lang="AR-SA"> </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਚਾਹੀਦਾ</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="PA">, </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਉਹ ਵੀ ਜਦੋਂ ਕਿ ਉਹ ਕੌਮ ਦੇ ਖ਼ਾਨਾਬਦੋਸ਼ ਨੌਜਵਾਨਾਂ</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA"> ਦੀ ਉਮੀਦ ਹੋਣ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="HI">।</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="HI"> </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਇਨਕਲਾਬੀ ਜੋਧੇ ਭਗਤ</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana" lang="AR-SA"> </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਸਿੰਘ ਨੂੰ </span><span style="FONT-FAMILY: Verdana">'</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਗਾਂਧੀਵਾਦੀ</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana">' </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਤੋ "ਅੱਤਵਾਦੀ</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana">' </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਬ</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="PA">ਣਾ</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਉਣ ਵਾਲਾ ਖ਼ੁਦ ਉਹੀ ਦੋਗਲਾ ਮੋਹਨ ਦਾਸ ਸੀ ਜਿਸ ਨੇ</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana" lang="AR-SA"> </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਅਸ</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="PA">ਹਿ</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਜੋਗ ਅੰਦੋਲਨ ਦੀ ਛੂਕਦੀ ਗੱਡੀ ਨੂੰ ਯਕਦਮ ਬਰੇਕਾਂ ਲਾ ਕੇ ਪੂਰੇ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="PA">ਪੱ</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਟੜੀ ਤੋਂ ਲਾਹ</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana" lang="AR-SA"> </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਮਾਰਿਆ ਸੀ </span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="HI">।</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana"><br /></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="PA">------</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana"><br /></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਪਾਤਰ ਸਾਹਿਬ ਜੀ</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="PA">!!</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA"> ਅੱਜ ਉਹੀ ਪੱਤੇ</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana">,</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="PA"> </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਬੂਟੇ</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana">,</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="PA"> </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਡਾਲੀਆਂ ਪੁਕਾਰ ਰਹਿ ਨੇ ਕਿ</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA"> </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਲਗੀ ਨਜ਼ਰ ਅਜੇ ਲੱਥੀ ਨਹੀਂ</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana">,</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="PA"> </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਤੇ ਹੁਣ ਇਕ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਸ਼ਾਇਰ ਕੌਮ ਦੀ ਅੱਧ ਸੜੀ ਪੱਗ ਸਿਰ</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana" lang="AR-SA"> </span><span style="FONT-FAMILY: Verdana; mso-bidi-language: PA; mso-bidi-font-family: Raavi">‘</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਤੇ ਵਲ਼ ਕੇ ਦਿੱਲੀ ਮਿਰਚਾਂ ਲੈਣ ਜਾਂਦਾ </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="PA">ਸ਼ੋ</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਭਦਾ ਨਹੀਂ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="HI">।</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="HI"> </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਉਹ ਕਿੱਕਰਾਂ</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana">, </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਟਾਹਲੀਆਂ, ਧ੍ਰੇਕਾਂ</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana">, </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਨਿੰਮਾਂ ਤੇ</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana" lang="AR-SA"> </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਉਹ</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="PA">ਨਾਂ</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA"> ਸਾ</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="PA">ਫ਼</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA"> ਦਿਲ ਨੇਕ ਪਿੱਪਲਾਂ ਨੂੰ ਧੌਖਾ ਨਾ ਦੇ ਜਾਇਓ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਛਾਵੇਂ ਤੁਸੀਂ ਮੁੜ ਆ ਕੇ ਬਹਿਣ</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana" lang="AR-SA"> </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਦਾ ਵਾ</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="PA">ਅ</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਦਾ ਕੀਤਾ ਹੈ </span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="HI">।</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="HI"> </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਹਨੇਰਾ ਤਾਂ ਝੂਮਰ ਨਾਚ ਨੱਚਦਾ ਸਭ ਕੁਝ ਜਰ ਜਾਵੇਗਾ ਪਰ ਉਹ ਸ਼ੱ</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਮ੍ਹਾਦਾਨ ਕੀ</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana" lang="AR-SA"> </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਕਹਿਣਗੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਬਹੁਤ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਪਦਮ</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA"> </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਸ਼੍ਰੀ ਨਾਲ ਨਿਵਾਜ ਦਿੱਤਾ ਸੀ </span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="HI">।</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="PA"> ਖ਼ੁ</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਸ਼ਵੰਤ ਸਿੰਘ ਤੇ</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana" lang="AR-SA"> </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਮੁੰਹਮਦ ਅਲੀ ਵਾਂਗ ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਇਹ ਧਾਤੂ ਦੇ ਟੁਕੜੇ ਨੂੰ ਗੰਗਾ ਵਿਚ ਰੋੜ੍ਹਣ ਨਾਲੋ ਚੰਗਾ ਹੈ ਹੁਣੇ</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana" lang="AR-SA"> </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਹੀ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿਉ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="HI">।</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana"><br /><br /></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA"><strong><span style="color:#cc0000;">ਤੁਹਾਡੀ ਜਗਾਈ ਇਕ ਮੋਮਬੱਤੀ</span></strong></span><span style="FONT-FAMILY: Verdana"><br /></span><strong><span style="color:#000099;"><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਰਾਜਪਾਲ ਸੰਧੂ ਸਿਡਨੀ</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana" lang="AR-SA"> </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana" lang="AR-SA">ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ</span><span style="FONT-FAMILY: Verdana"> <?xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" /><o:p></o:p></span><br /></span></strong><br /><div></div>ਤਨਦੀਪ 'ਤਮੰਨਾ'http://www.blogger.com/profile/16476762212280968695noreply@blogger.com2tag:blogger.com,1999:blog-5341165159684440853.post-21888095943536425722011-12-11T13:01:00.000-08:002011-12-11T13:04:07.766-08:00ਜਿੱਥੇ ਚੱਲੇਂਗਾ ਚੱਲੂੰਗੀ ਨਾਲ਼ ਤੇਰੇ.....ਵੇ ਟਿਕਟਾਂ ਦੋ ਲੈ ਲਈਂ....ਭਾਗ ਪਹਿਲਾ<a href="http://4.bp.blogspot.com/-c0lEI-Bvlig/TuUaemZaaJI/AAAAAAAAHVI/pf8hPODkYnU/s1600/Tamanna%2B-%2BBlog.jpg"><img style="MARGIN: 0px 10px 10px 0px; WIDTH: 137px; FLOAT: left; HEIGHT: 197px; CURSOR: hand" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5684979217630652562" border="0" alt="" src="http://4.bp.blogspot.com/-c0lEI-Bvlig/TuUaemZaaJI/AAAAAAAAHVI/pf8hPODkYnU/s200/Tamanna%2B-%2BBlog.jpg" /></a> <em><span style="color:#990000;"><strong><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">(ਦੋਸਤੋ! ਇਹ ਲੇਖ 5 ਨਵੰਬਰ, 2011 ਨੂੰ ਫੇਸਬੁੱਕ </span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi; mso-bidi-language: PA"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਤੇ ਆਰਸੀ ਕਲੱਬ ਵਿਚ ਪੋਸਟ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ...ਜਿਹੜੇ ਦੋਸਤ ਫੇਸਬੁੱਕ </span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi; mso-bidi-language: PA"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਤੇ ਨਹੀਂ ਹਨ, ਉਹਨਾਂ ਲਈ ਹੁਣ ਮੈਂ ਆਰਸੀ </span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi; mso-bidi-language: PA"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਤੇ ਵੀ ਪੋਸਟ ਕਰਨ ਲੱਗੀ ਹਾਂ....<span style="color:#006600;">ਇਸ ਲੇਖ </span></span><span style="color:#006600;"><span style="mso-bidi-font-family: Raavi; mso-bidi-language: PA"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਚ ਉਠਾਏ ਸੁਆਲਾਂ ਦੇ ਜਵਾਬ ਸ਼ਾਇਦ ਬਲੌਗ ਦੇ ਹੀ ਕੋਈ ਸੁਹਿਰਦ ਪਾਠਕ ਦੇ ਦੇਣ.....ਏਸੇ ਆਸ ਨਾਲ਼....ਤਨਦੀਪ )</span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi; mso-bidi-language: PA"><?xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" /><o:p></o:p></span></span></strong></span></em> <br /><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">**********</span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi; mso-bidi-language: PA"><o:p></o:p></span></p><br /><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਦੋਸਤੋ! ਕੱਲ੍ਹ ਸ਼ਨੀਵਾਰ ਦਾ ਦਿਨ ਸੀ। ਮੰਮੀ ਜੀ ਤੋਂ ਸਾਡੇ ਘਰ ਦੇ ਨਾਲ਼ ਹੀ ਪੈਂਦੀ ਕਵਾਂਟਲਿਨ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੀ ਪੌਲੀਟੈਕਨੀਕਲ ਸ਼ਾਖ਼ਾ </span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi; mso-bidi-language: PA"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਚ ਪੰਜਾਬੀ ਕਵਿੱਤਰੀ ਸੁਖਵਿੰਦਰ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਹੁਰਾਂ ਦੇ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ 6-9 ਵਜੇ ਰੂ-ਬ</span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi; mso-bidi-language: PA"><span style="font-family:Times New Roman;">-</span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਰੂ ਕਰਵਾਏ ਜਾਣ ਦੀ ਖ਼ਬਰ ਮਿਲ਼ੀ। ਮੰਮ ਪੁੱਛ ਰਹੇ ਸਨ..ਬੇਟਾ ਜਾਏਂਗੀ? ਮੈਂ ਕਿਹਾ..ਨਹੀਂ...ਕਿਉਂਕਿ ਮੈਂ ਬਹੁਤੇ ਸਾਹਿਤਕ ਸਮਾਗਮਾਂ ਮੀਟਿੰਗਾਂ </span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi; mso-bidi-language: PA"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਚ ਜਾਣਾ ਪਸੰਦ ਹੀ ਨਹੀਂ ਕਰਦੀ। ਮੰਮ ਕਹਿੰਦੇ ਫੇਰ ਵੀ ਸੋਚ ਲਈਂ</span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi; mso-bidi-language: PA"><span style="font-family:Times New Roman;">…..</span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਮੈਂ ਕਿਹਾ ਓ.ਕੇ. ਏਨੇ ਨੂੰ ਇਕ ਦੋਸਤ ਦਾ ਫ਼ੋਨ ਆ ਗਿਆ..ਮੈਂ ਉਸਨੂੰ ਰੂ-ਬ-ਰੂ ਬਾਰੇ ਦੱਸਿਆ...ਉਹ ਮੇਰਾ ਵੀਰ ਹੱਸ ਕੇ ਆਖਣ ਲੱਗਿਆ</span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi; mso-bidi-language: PA"><span style="font-family:Times New Roman;">…..</span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਉਏ ਹੋਏ! ਮੈਂ ਤਾਂ ਇਹ ਸਮਾਗਮ ਮੇਰੇ ਘਰ ਦੇ ਬਿਲਕੁਲ ਸਾਹਮਣੇ ਵੀ ਹੁੰਦਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਵੀ ਨਾ ਜਾਵਾਂ..ਤੁਹਾਨੂੰ ਯਾਦ ਹੈ ਮੈਂ ਤਹਾਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਸੀ ਕਿ ਮੈਂ ਆਪਣੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕਰਨ ਦੀ ਸਿਲਸਿਲੇ </span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi; mso-bidi-language: PA"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਚ ਦੋ-ਤਿੰਨ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਇੰਡੀਆ ਗਿਆ ਹੋਇਆ ਸਾਂ, ਉੱਥੇ ਡਾ: ਪਾਤਰ ਸਾਹਿਬ ਇਕ ਸਮਾਗਮ </span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi; mso-bidi-language: PA"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਤੇ ਮਿਲ਼ ਪਏ</span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi; mso-bidi-language: PA"><span style="font-family:Times New Roman;">……</span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਬੜੇ ਪਿਆਰ ਨਾਲ਼ ਮੇਰਾ ਹਾਲ-ਚਾਲ ਪੁੱਛਿਆ ਤੇ ਕਿਤਾਬਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਦੀ ਵਧਾਈ ਦਿੱਤੀ....ਨਾਲ਼ ਬੀਬੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਵੀ ਖੜ੍ਹੀ ਸੀ..ਉਹਨੇ ਮੈਨੂੰ ਅਜਿਹਾ ਅਹਿਸਾਸ ਕਰਵਾਇਆ ਕਿ ਜੇ ਮੈਂ ਡਾ: ਪਾਤਰ ਹੁਰਾਂ ਨੂੰ ਜਾਣਦਾਂ ਤਾਂ ਉਹਨੂੰ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਜਾਣਦਾ ???<span style="mso-spacerun: yes"> </span>ਸੋ ਦੀਦੀ....ਮੈਂ ਨਹੀਂ ਆਵਾਂਗਾ.....ਉਸਦੇ<span style="mso-spacerun: yes"> </span>ਬੀਬੀ ਦੇ ਫੰਕਸ਼ਨ </span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi; mso-bidi-language: PA"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਤੇ ਜਿਹੜੀ ਡਾ: ਇਕਾਬਲ ਹੁਰਾਂ ਨੂੰ </span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi; mso-bidi-language: PA"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਅਕਬਾਲ</span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi; mso-bidi-language: PA"><span style="font-family:Times New Roman;">’</span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA"> ਆਖਦੀ ਹੈ.....ਤੁਸੀਂ ਤਾਂ ਉਂਝ ਵੀ ਕਿਤੇ ਨਹੀਂ ਜਾਂਦੇ... ਮੇਰਾ ਯਕੀਨ ਕਰੋ....ਤੁਹਾਡੇ ਮਤਲਬ ਦਾ ਉੱਥੇ ਕੁਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹੋਣਾ...ਨਾ ਜਾਇਉ...ਮੈਂ ਕਿਹਾ ..ਚੰਗਾ ਵੀਰ... ਫੇਰ ਗੱਲ ਕਰਾਂਗੇ........ਤੇ ਫੋਨ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ।<br />------</span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi; mso-bidi-language: PA"><o:p></o:p></span></p><br /><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਏਨੇ ਚਿਰ ਨੂੰ ਇਕ ਹੋਰ ਦੋਸਤ ਦਾ ਫ਼ੋਨ ਆ ਗਿਆ...ਹਾਲ-ਚਾਲ ਜਾਨਣ ਉਪਰੰਤ ਆਖਣ ਲੱਗੇ..ਤਨਦੀਪ ਜੀ...ਅੱਜ ਸ਼ਾਮ ਦੇ ਕੀ ਰੁਝੇਵੇਂ ਹਨ..ਮੈਂ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਹੁਰਾਂ ਵਾਲ਼ੇ ਪਰੋਗਰਾਮ ਬਾਰੇ ਦੱਸ ਦਿੱਤਾ...ਆਖਣ ਲੱਗੇ...ਤੁਹਾਡੇ </span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi; mso-bidi-language: PA"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਤੇ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi; mso-bidi-language: PA"><span style="font-family:Times New Roman;">…..</span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">.ਜਾਣਾ ਤਾਂ ਜਾ ਆਉ...ਘਰੇ ਬੈਠੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹੋ...ਚੇਂਜ ਹੋ ਜਾਵੇਗੀ.... ਮੈਂ ਕਿਹਾ...</span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi; mso-bidi-language: PA"><span style="font-family:Times New Roman;">Cool buddy..</span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">...</span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi; mso-bidi-language: PA"><span style="font-family:Times New Roman;">Give one only solid reason why I should go </span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਮੁਸਕਰਾ ਕੇ ਇਕ ਕਾਰਣ ਦੱਸ ਦਿੱਤਾ...ਕਿ ਹੋਰ ਨਹੀਂ ਤਾਂ </span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi; mso-bidi-language: PA"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਬੀਬੀ ਦੇ ਨਖ਼ਰੇ</span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi; mso-bidi-language: PA"><span style="font-family:Times New Roman;">’</span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA"> ਵੇਖ ਆਇਉ.... ਮੈਂ ਹੱਸ ਕੇ ਕਿਹਾ..ਇਹ ਤਾਂ ਵਾਕਿਆ ਹੀ </span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi; mso-bidi-language: PA"><span style="font-family:Times New Roman;">concrete</span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਹੈ...ਮੈਂ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਪੜ੍ਹਿਆ..ਪਰ ਹੁਣ <span style="mso-spacerun: yes"></span>ਚਲੀ ਜਾਵਾਂਗੀ....ਚੰਗਾ ਨਾ ਲੱਗਿਆ ਤਾਂ ਛੱਡ ਕੇ ਆ ਜਾਵਾਂਗੀ...ਘਰ ਤੋਂ 2 ਮਿੰਟ ਦੀ ਦੂਰੀ </span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi; mso-bidi-language: PA"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਤੇ ਤਾਂ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਹੈ।<br />------</span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi; mso-bidi-language: PA"><o:p></o:p></span></p><br /><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਖ਼ੈਰ! 6 ਵਜੇ ਮੈਂ ਡੈਡੀ ਜੀ ਤੇ ਮੰਮੀ ਜੀ ਸਹਿਤ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਉਸ ਹਾਲ </span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi; mso-bidi-language: PA"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਚ ਪਹੁੰਚ ਗਏ......( ਡੈਡੀ ਜੀ ਬਾਦਲ ਸਾਹਿਬ ਮੇਰੇ ਕਰਕੇ ਨਾਲ਼ ਚਲੇ ਗਏ )....ਜਿੱਥੇ ਇਹ ਸਮਾਗਮ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਸ ਵੇਲ਼ੇ ਕੋਈ 20-30 ਕੁ ਵਿਅਕਤੀ ਹਾਜ਼ਿਰ ਸਨ। ਉੱਥੇ ਜਾ ਕੇ ਪਤਾ ਲੱਗਿਆ ਕਿ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਹੀ ਨਹੀਂ..ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਨਾਲ਼ ਰੰਗਮੰਚ ਅਤੇ ਫਿਲਮ ਦੀਆਂ ਦੋ ਉੱਘੀਆਂ ਅਦਾਕਾਰਾ ਮੈਡਮ ਡਾ: ਸੁਨੀਤਾ ਧੀਰ ਜੀ ਅਤੇ ਮੈਡਮ ਰਮਾ ਵਿਜ ਜੀ ਵੀ ਪਧਾਰ ਰਹੇ ਸਨ.....ਮੈਨੂੰ ਬਹੁਤ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਹੋਈ ਕਿ ਅੱਜ ਦੀ ਸ਼ਾਮ ਸਫ਼ਲ ਹੋ ਜਾਵੇਗੀ..ਮੈਂ ਇਹਨਾਂ ਦੋਵਾਂ ਸ਼ਖ਼ਸੀਅਤਾਂ ਦੀ ਅਦਾਕਾਰੀ ਦੀ ਕਾਇਲ ਹਾਂ। ਅਤੇ ਇਹ ਸਮਾਗਮ </span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi; mso-bidi-language: PA"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਸੰਘਰਸ਼ ਤੋਂ ਸਫ਼ਲਤਾ ਵੱਲ</span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi; mso-bidi-language: PA"><span style="font-family:Times New Roman;">’</span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA"> ਥੀਮ </span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi; mso-bidi-language: PA"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਤੇ ਅਧਾਰਿਤ ਸੀ..ਅਰਥਾਤ ਜਿਹੜੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੇ ਦੌਰ </span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi; mso-bidi-language: PA"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਚੋਂ ਨਿਕਲ਼ ਕੇ ਸਫ਼ਲਤਾ ਦੀ ਪੌੜੀ ਚੜ੍ਹੀਆਂ ਸਨ, ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਰੂ-ਬ-ਰੂ ਕਰਕੇ ਸਨਮਾਨ ਕਰਨਾ ਇਸ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਸੀ। ਪਹਿਲਾਂ ਮੈਡਮ ਡਾ: ਦਲੀਪ ਕੌਰ ਟਿਵਾਣਾ ਜੀ ਨੇ ਵੀ ਪਹੁੰਚਣਾ ਸੀ..ਪਰ ਤਬੀਅਤ ਨਾਸਾਜ਼ ਰਹਿਣ ਕਰਕੇ ਉਹ ਨਹੀਂ ਪਹੁੰਚ ਸਕੇ।<span style="mso-spacerun: yes"> </span>ਕੋਈ ਪੌਣਾ ਘੰਟਾ ਲੇਟ..ਪੌਣੇ ਕੁ ਸੱਤ ਵਜੇ ਸਮਾਗਮ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ...ਸੱਤ ਕੇ ਵਜੇ ਮੈਡਮ ਧੀਰ, ਮੈਡਮ ਵਿਜ ਅਤੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਹੁਰੀਂ ਸਟੇਜ </span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi; mso-bidi-language: PA"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਤੇ ਪਧਾਰੇ..ਤਾੜੀਆਂ ਨਾਲ਼ ਸਵਾਗਤ ਹੋਇਆ। ਦੋਸਤੋ! ਮੈਡਮ ਧੀਰ ਜੀ ਅਤੇ ਮੈਡਮ ਰਮਾ ਵਿੱਜ ਜੀ ਨੂੰ ਮੈਂ ਵੱਖਰੀ ਪੋਸਟ </span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi; mso-bidi-language: PA"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਚ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਖ਼ੁਸ਼ਆਮਦੀਦ ਆਖਾਂਗੀ...ਅੱਜ ਦੀ ਇਹ ਪੋਸਟ ਸੁਖਵਿੰਦਰ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਹੁਰਾਂ ਦੇ ਰੂ-ਬ-ਰੂ </span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi; mso-bidi-language: PA"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਤੇ ਹੀ ਅਧਾਰਿਤ ਰੱਖਾਂਗੀ। </span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi; mso-bidi-language: PA"><o:p></o:p></span></p><br /><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">-----</span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi; mso-bidi-language: PA"><o:p></o:p></span></p><br /><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਰਮਾ ਵਿਜ ਜੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੋਸਟ ਨੇ ਸੁਖਵਿੰਦਰ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਹੁਰਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਤੁਆਰਫ਼ ਕਰਵਾਉਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਤਾਂ ਉਹ ਸਟੇਜ ਤੋਂ ਉੱਠ ਕੇ ਲੈਕਚਰ ਸਟੈਂਡ </span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi; mso-bidi-language: PA"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਤੇ ਆਏ...ਕਹਿਣ ਲੱਗੇ....ਮੈਂ ਹੁਣ ਆਪਣੇ ਬਾਰੇ ਕੀ ਦੱਸਾਂ..ਤੁਸੀਂ ਸਾਰੇ ਜਾਣਦੇ ਹੀ ਹੋ.....ਮੈਂ ਏਥੇ ਆਉਂਦੀ ਹੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹਾਂ....ਮੈਂ ਸੋਚਾਂ ਕਿ ..... ਲਉ ਜੀ ..ਮੇਰੇ ਵੀਰ ਦੀ ਗੱਲ ਸਹੀ ਸੀ ਕਿ ਨਖ਼ਰੇ ਵੇਖੀ ਜਾਇਉ..... ਨਾਲ਼ੇ ਸੋਚਾਂ .... ਹਾਂ ਭਾਈ ਸਹੀ ਵੀ ਤਾਂ ਹੈ ਕਿ ਜੇ ਬਿਲ ਕਲਿੰਟਨ ਨੂੰ ਜਾਣਦੇ ਹੋ ਤਾਂ ਹਿਲਰੀ ਕਲਿੰਟਨ ਅਤੇ ਮੌਨਿਕਾ ਲੈਂਵਿੰਸਕੀ ਨੂੰ ਜਾਣਦੇ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ .... ਪਰ ਮੈਂ ਸੋਚਾਂ....ਮੈਡਮ ਜੀ..ਮੇਰੇ ਵਰਗੇ ਕਈ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਤੁਹਾਨੂੰ ਸੁਣ ਰਹੇ ਹੋਣਗੇ.... ( ਉਂਝ ਮੈਂ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਡੈਡੀ ਜੀ ਬਾਦਲ ਸਾਹਿਬ ਕੋਲ਼ ਬਚਪਨ </span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi; mso-bidi-language: PA"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਚ ਘਰੇ ਆਉਂਦਿਆਂ ਜਾਂਦਿਆਂ ਦੋ-ਤਿੰਨ ਵਾਰ ਵੇਖਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ.....ਪਰ ਉਦੋਂ ਉਹ ਗ਼ਜ਼ਲਾਂ ਦੀ ਮੁੱਢਲੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ ...ਇਕ ਵਾਰ ਸਰਦਾਰ ਪੰਛੀ ਅੰਕਲ ਜੀ ਦੇ ਘਰ ਵੀ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਵੇਖਿਆ ਸੀ... ਜਦੋਂ ਉਹ<span style="mso-spacerun: yes"> </span>ਉਹਨਾਂ ਤੋਂ ਇਸਲਾਹ ਲਿਆ ਕਰਦੇ ਸਨ.... ਉਦੋਂ ਉਹ ਇਕ ਸਧਾਰਣ ਜਿਹੀ ਕੁੜੀ ਸੁਖਵਿੰਦਰ ਸੀ...) ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਖ਼ਿਆਲ ਕਰ ਲਉ....ਖ਼ੈਰ! ਬਚਪਨ ਦਾ ਮੁਖ਼ਤਸਰ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ....ਉਹ ਟੱਪੇ ਅਤੇ ਬੋਲੀਆਂ ਲਿਖਿਆ ਕਰਦੇ ਸਨ....ਉਨਾਂ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਕਿਵੇਂ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਨੌਵੀਂ ਕਲਾਸ </span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi; mso-bidi-language: PA"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਚੋਂ ਹਟਾ ਕੇ ਵਿਆਹ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ.... ਬਾਪ ਸ਼ਰਾਬੀ ਅਤੇ ਅੱਤਿਆਚਾਰੀ ਸੀ....ਸਹੁਰੇ ਘਰ ਵੀ ਕਿਸੇ ਨੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਅੱਗੇ ਪੜ੍ਹਨ ਦੀ ਇਲਤਿਜਾ </span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi; mso-bidi-language: PA"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਤੇ ਗ਼ੌਰ ਨਾ ਕੀਤਾ..ਆਖ਼ਿਰ ਵਿਆਹ ਦੇ ਬਾਰਾਂ ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਜਾਰੀ ਰੱਖਣ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਮਿਲ਼ ਗਈ </span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi; mso-bidi-language: PA"><span style="font-family:Times New Roman;">’</span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਸਕੂਲ </span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi; mso-bidi-language: PA"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਚ ਦਸਵੀਂ </span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi; mso-bidi-language: PA"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਚ ਦਾਖਲਾ ਲੈ ਲਿਆ....ਐਮ.ਏ. ਕੀਤੀ..ਬੀ.ਐੱਡ ਕੀਤੀ...ਪੀ.ਐੱਚ.ਡੀ ਵਿੱਚੇ ਛੱਡ ਦਿੱਤੀ.....ਸੋ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਹੁਰਾਂ ਵੱਲੋਂ ਇਹ ਜਾਣ-ਪਛਾਣ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਨਾਲ਼ ਹੀ ਦੋ-ਤਿੰਨ ਬੋਲੀਆਂ ਅਤੇ ਇਕ ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਨਜ਼ਮ ਵੀ ਸੁਣਾਈ।<br />-----<br />ਮੈਡਮ ਡਾ: ਧੀਰ ਦੀ ਜਾਣ-ਪਛਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵਾਰੀ ਆਈ ਸਵਾਲ-ਜਵਾਬ ਦੇ ਸਿਲਸਿਲੇ ਦੀ....ਮੈਂ ਬੜੀ ਉਤਸੁਕਤਾ ਨਾਲ਼ ਪਹਿਲੇ ਸਵਾਲ ਦੀ ਉਡੀਕ ਕਰਨ ਲੱਗੀ....ਏਸ ਵੇਲ਼ੇ ਤੱਕ 90-100 ਬੁੱਧੀਜੀਵੀ ਹਾਜ਼ਿਰ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਸਨ..ਖ਼ੁਸਰ ਫੁਸਰ ਹੋਣ ਲੱਗੀ....ਪਹਿਲਾ ਸਵਾਲ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਹੁਰਾਂ ਨੂੰ ਗਿਆ.....ਰੁਕ-ਰੁਕ ਕੇ ਸਿਲਸਿਲਾ ਚੱਲਣ ਲੱਗਾ.....ਮੈਂ ਬਹੁਤੇ ਵਿਸਤਾਰ </span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi; mso-bidi-language: PA"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਚ ਨਾ ਜਾਂਦਿਆ ਹੋਇਆਂ..... ਦੋ </span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi; mso-bidi-language: PA"><span style="font-family:Times New Roman;">–</span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਤਿੰਨ ਵਧੀਆ ਸਵਾਲਾਂ ਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਦਿਲਚਸਪ ਸੁਆਲਾਂ ਦੇ ਜਵਾਬ ਏਥੇ ਪੋਸਟ ਕਰਕੇ ਤੁਹਾਡੀ ਰਾਏ ਜਾਨਣੀ ਚਾਹਾਂਗੀ......<br />-----</span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi; mso-bidi-language: PA"><o:p></o:p></span></p><br /><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="mso-bidi-font-family: Raavi; mso-bidi-language: PA"><o:p><span style="font-family:Times New Roman;"></span></o:p></span></p><br /><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਉਰਦੂ ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ ਅਜ਼ੀਮ ਸ਼ਾਇਰ ਨਦੀਮ ਪਰਮਾਰ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਸਵਾਲ ਕੀਤਾ....ਅੰਮ੍ਰਿਤ! ਇਹ ਦੱਸੋ ਕਿ ...ਬੋਲੀਆਂ ਟੱਪੇ ਲਿਖਦੇ-ਲਿਖਦੇ , ਗ਼ਜ਼ਲ ਵੱਲ ਤੁਹਾਡਾ ਝੁਕਾਅ ਕਿੰਞ ਹੋਇਆ?</span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi; mso-bidi-language: PA"><o:p></o:p></span></p><br /><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਜੀ ਬੋਲੇ: ਬੋਲੀਆਂ-ਟੱਪੇ ਲਿਖਦੇ-ਲਿਖਦੇ ਕਈ ਬਹਿਰਾਂ ਮੈਨੂੰ ਆਪ ਮੁਹਾਰੇ ਹੀ ਆ ਗਈਆਂ....ਉਦੋਂ ਮੈਨੂਮ ਫੇਲਣ..ਫੇਲਣ ( ਫੇਲੁਨ..ਫੇਲੁਨ ) ਦਾ ਵੀ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਸੀ...ਪਰ ਫੇਰ ਮੈਂ ਪਾਤਰ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਗ਼ਜ਼ਲ-ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਪੜ੍ਹਿਆ..ਤੇ ਪੜ੍ਹਨ ਸਾਰ ਮੈਂ ਗ਼ਜ਼ਲਾਂ ਲਿਖਣੀਆਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ...ਇੰਝ ਆਖ ਲਉ ਕਿ ਮੈਂ </span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi; mso-bidi-language: PA"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਤੇ </span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi; mso-bidi-language: PA"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਗ਼ਜ਼ਲ</span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi; mso-bidi-language: PA"><span style="font-family:Times New Roman;">’</span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA"> </span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi; mso-bidi-language: PA"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਇਕ-ਮਿੱਕ</span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi; mso-bidi-language: PA"><span style="font-family:Times New Roman;">’</span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA"> ਹੋ ਗਏ... ਲਿਖਣ ਵੇਲ਼ੇ ਮੈਨੂੰ ਕੋਈ ਤਰੱਦਦ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ.....</span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi; mso-bidi-language: PA"><span style="font-family:Times New Roman;">’</span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਗ਼ਜ਼ਲ</span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi; mso-bidi-language: PA"><span style="font-family:Times New Roman;">’</span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA"> ਅਤੇ </span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi; mso-bidi-language: PA"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਇਕ-ਮਿੱਕ</span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi; mso-bidi-language: PA"><span style="font-family:Times New Roman;">’</span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA"> ਸ਼ਬਦ ਉਹਨਾਂ ਜ਼ੋਰ ਦੇ ਕੇ ਕਹੇ....:)<br />-----<br />ਮਨਜੀਤ ਕੰਗ ਅਤੇ ਗੁਰਵਿੰਦਰ ਧਾਲੀਵਾਲ ਵੱਲੋਂ ਪੁੱਛੇ ਦੋ ਸਵਾਲਾਂ ਦਾ ਸੰਖੇਪ ਵਿਚ ਇਕੋ ਸਵਾਲ ਬਣਦਾ ਹੈ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਆਖਦੇ ਹੋ ਕਿ ਮਰਦਾਂ ਨੇ ਤੁਹਾਡੇ </span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi; mso-bidi-language: PA"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਤੇ ਅੱਤਿਆਚਾਰ ਕੀਤੇ.....ਪਰ ਤੁਹਾਡੇ ਸਥਾਪਿਤ ਹੋਣ ਵਿਚ ਵੀ ਤਾਂ ਇਕ ਮਰਦ ਦਾ ਹੀ ਹੱਥ ਹੈ? ਕਿਸੇ ਤਾਂ ਮਰਦ ਨੇ ਚੰਗਾ ਰੋਲ ਨਿਭਾਇਆ ਹੀ ਹੋਵੇਗਾ? ਬਾਪ ਵੀ ਕਿਤੇ ਤਾਂ ਸਹੀ ਹੋਵੇਗਾ ਹੀ? </span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi; mso-bidi-language: PA"><o:p></o:p></span></p><br /><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਇਸ ਬਾਰੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਜੀ ਹੱਸ ਕੇ ਕਹਿੰਦੇ...ਮੈਂ ਕਦੋਂ ਆਖਿਆ ਕਿ ਮੈਂ ਮਰਦਾਂ ਨੂੰ ਨਫ਼ਰਤ ਕਰਦੀ ਹਾਂ..???</span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi; mso-bidi-language: PA"><o:p></o:p></span></p><br /><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">-----</span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi; mso-bidi-language: PA"><o:p></o:p></span></p><br /><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਅਗਲਾ ਸਵਾਲ...ਸਰੀ ਵਸਦੇ ਉੱਘੇ ਸਾਹਿਤਕਾਰ ਤੇ ਆਲੋਚਕ ਡਾ: ਸਾਧੂ ਸਿੰਘ ਜੀ ਵੱਲੋਂ ਆਇਆ: ਉਹ ਬੋਲੇ: ਅੰਮ੍ਰਿਤ...ਪਾਤਰ ਨੇ ਆਪਣੀ ਇਕ ਕਿਤਾਬ </span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi; mso-bidi-language: PA"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਚ ਤੁਹਾਡਾ ਸ਼ਬਦ-ਚਿੱਤਰ ਲਿਖਿਆ ਹੈ....ਜੋ ਵਧੀਆ ਹੈ..ਪਰ ਜੋ ਸ਼ਬਦ-ਚਿੱਤਰ ਤੁਸੀਂ ਪਾਤਰ ਹੁਰਾਂ ਦਾ ਲਿਖਿਆ ਹੈ..ਉਹ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਇੰਤਹਾ ਹੈ.....ਮੇਰਾ ਮਤਲਬ.. ...ਇਕ ਔਰਤ ਵੱਲੋਂ ਮਰਦ ਦੀ ਤਾਰੀਫ਼ </span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi; mso-bidi-language: PA"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਚ ਲਿਖੇ ਗਏ ਜਿੰਨੇ ਵੀ ਸ਼ਬਦ-ਚਿੱਤਰ ਮੈਂ ਪੜ੍ਹੇ ਹਨ...ਉਹਨਾਂ </span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi; mso-bidi-language: PA"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਚੋਂ ਇਹ ਬਹੁਤ ਵੱਖਰਾ ਹੈ....ਸ਼ਿੱਦਤ ਦੀ ਇੰਤਹਾ ਹੈ.... ਇਕ ਔਰਤ ਹੋ ਕੇ ਤੁਸੀਂ ਇਹ ਕਿੰਞ ਲਿਖ ਸਕੇ ਤੇ ਇਸ ਬੰਦਗੀ ਨੂੰ ਇਸ ਰਿਸ਼ਤੇ ਨੂੰ ਕਿੰਞ ਬਿਆਨ ਕਰੋਂਗੇ?<br />ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਜੀ ਸੋਚੀਂ ਪੈ ਗਏ......ਫੇਰ ਆਖਣ ਲੱਗੇ....ਵੇਖੋ! ਤੁਸੀਂ ਸਾਰੇ ਪਾਤਰ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਕਿੰਨਾ ਪਿਆਰ ਕਰਦੇ ਹੋ..... ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ<span style="mso-spacerun: yes"> </span>ਮੈਂ ਵੀ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਪਿਆਰ ਕਰਦੀ ਹਾਂ....ਬਲਕਿ ਇਹ ਬੰਦਗੀ ਹੈ......ਉਹ ਮੇਰੇ ਮੁਰਸ਼ਦ ਨੇ...........ਤੁਸੀਂ ਸਾਰੇ ਇਹੀ ਜਾਨਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸੀ ਨਾ.... ਹਾਂ! ਮੈਂ.... ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ.... ਪਿਆਰ .....ਕਰਦੀ ਹਾਂ........................................!!!!!!!! ਹਾਲ </span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi; mso-bidi-language: PA"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਚ ਬੈਠੇ ਕੁਝ ਲੋਕ ਸੁੰਨ ਹੋ ਗਏ......ਕੁਝ ਤਾੜੀਆਂ ਮਾਰ-ਮਾਰ.....ਇਸ਼ਾਰੇ ਕਰ ਕਰ ਹੱਥ ਮਿਲ਼ਾ-ਮਿਲ਼ਾ ਹੱਸਣ ਲੱਗੇ.....ਕੁਝ ਖੁਸਰ-ਫੁਸਰ ਕਰਨ ਲੱਗੇ...ਵਿਚਾਰੀ ਬੀਬੀ ਨੂੰ ਇਹ ਵੀ ਨਹੀਂ ਪਤਾ ਕਿ ਮੁਰਸ਼ਦ ਸ਼ਬਦ ਰੂਹਾਨੀ ਦੁਨੀਆਂ/ਇਸ਼ਕ ਹਕ਼ੀਕ਼ੀ ਦਾ ਸ਼ਬਦ ਹੈ...ਇਸਨੂੰ ਦੁਨਿਆਵੀ ਪਿਆਰ/ ਇਸ਼ਕ ਮਿਜਾਜ਼ੀ ਲਈ ਨਹੀਂ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ।, ਏਥੋਂ ਹੀ ਸ਼ਾਇਰਾ ਦੀ ਸਮਝ ਦਾ ਪਤਾ ਲੱਗ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।</span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi; mso-bidi-language: PA"><o:p></o:p></span></p><br /><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">-----</span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi; mso-bidi-language: PA"><o:p></o:p></span></p><br /><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><strong><span style="color:#3333ff;"><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">( ਲੜੀ ਜੋੜਨ ਲਈ ਦੂਜਾ ਤੇ ਆਖ਼ਰੀ ਭਾਗ ਜ਼ਰੂਰ ਪੜ੍ਹੋ ਜੀ..)</span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi; mso-bidi-language: PA"><o:p></o:p></span></span></strong></p><br /><br /><div></div>ਤਨਦੀਪ 'ਤਮੰਨਾ'http://www.blogger.com/profile/16476762212280968695noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-5341165159684440853.post-85756103190050076162011-12-11T12:56:00.000-08:002011-12-11T13:01:14.352-08:00ਜਿੱਥੇ ਚੱਲੇਂਗਾ ਚੱਲੂੰਗੀ ਨਾਲ਼ ਤੇਰੇ.....ਵੇ ਟਿਕਟਾਂ ਦੋ ਲੈ ਲਈਂ....ਭਾਗ ਦੂਜਾ ਤੇ ਆਖ਼ਰੀ<a href="http://3.bp.blogspot.com/-fEi0ASKvIik/TuUZY-nwmII/AAAAAAAAHU8/gsZbTllzXbg/s1600/Tamanna%2B-%2BBlog.jpg"><img style="MARGIN: 0px 10px 10px 0px; WIDTH: 137px; FLOAT: left; HEIGHT: 197px; CURSOR: hand" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5684978021542434946" border="0" alt="" src="http://3.bp.blogspot.com/-fEi0ASKvIik/TuUZY-nwmII/AAAAAAAAHU8/gsZbTllzXbg/s200/Tamanna%2B-%2BBlog.jpg" /></a> <span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਮੈ ਅਕਸਰ ਅਜਿਹੇ ਸਮਾਗਮਾਂ </span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi; mso-bidi-language: PA"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਚ ਮੂਕ ਦਰਸ਼ਕ ਦੇ ਤੌਰ </span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi; mso-bidi-language: PA"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਤੇ ਹਾਜ਼ਰੀ ਲਵਾਉਂਦੀ ਹੁੰਦੀ ਹਾਂ......ਪਰ......ਪਰ.......ਪਰ ਡਾ: ਸਾਧੂ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੇ ਸਵਾਲ ਨੇ ਮੇਰੇ ਮਨ </span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi; mso-bidi-language: PA"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਚ ਖਲਬਲੀ ਪੈਦਾ ਕਰ ਦਿੱਤੀ......ਕਿਉਂਕਿ ਅਕਸਰ ਉਹ ਵੀ ਬਹੁਤੇ ਸਮਾਗਮਾਂ </span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi; mso-bidi-language: PA"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਚ ਚੰਦ ਲਫ਼ਜ਼ਾਂ ਤੋਂ ਬਿਨਾ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਆਖਦੇ ਹੁੰਦੇ ...ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਸਵਾਲ ਨੇ ਮੇਰੇ ਅੰਦਰ ਬੈਠੇ ਮੂਕ ਦਰਸ਼ਕ ਨੂੰ ਹਲੂਣਾ ਮਾਰਿਆ </span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi; mso-bidi-language: PA"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਤੇ ਮੈਂ ਖੜ੍ਹੀ ਹੋ ਕੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮੈਂ ਵੀ ਡਾ: ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਸਵਾਲ ਨਾਲ਼ ਸਬੰਧਿਤ ਇਕ ਸਵਾਲ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਹੁਰਾਂ ਨੂੰ ਪੁੱਛਣਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਹਾਂ.... ਹੋਸਟ ਨੇ ਮਾਈਕ ਮੇਰੇ ਅੱਗੇ ਲੈ ਆਂਦਾ..ਮੈਂ ਕਿਹਾ: ਅੰਮ੍ਰਿਤ<span style="mso-spacerun: yes"> </span>ਜੀ ਤੁਹਾਨੂੰ ਸਵਾਲ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਮੈਂ ਇਕ ਗੱਲ ਮੰਨਣੀ ਚਾਹੁੰਦੀ ਹਾਂ ਕਿ ਮੈਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਬਿਲਕੁਲ ਨਹੀਂ ਪੜ੍ਹਿਆ....ਪਰ ਤੁਹਾਡੇ ਪਾਠਕ ਇਹ ਮੰਨਦੇ ਹਨ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਔਰਤ ਦੀ ਵੇਦਨਾ ਨੂੰ ਘੱਟ ਅਤੇ ਔਰਤ ਦੇ ਮਰਦ ਪ੍ਰਤੀ ਉਦਾਰਪਣ ਨੂੰ ਆਪਣੀਆਂ ਲਿਖਤਾਂ </span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi; mso-bidi-language: PA"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਚ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪ੍ਰਗਟਾਇਆ ਹੈ...( ਮੈਨੂੰ ਜਨਾਬ ਸੁਲੱਖਣ ਸਰਹੱਦੀ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਇਕ ਮੁਲਾਕਾਤ </span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi; mso-bidi-language: PA"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਚ ਆਖੀ ਉਹ ਗੱਲ ਯਾਦ ਆ ਗਈ ਸੀ ਕਿ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਨੇ ਆਪਣੀਆਂ ਗ਼ਜ਼ਲਾਂ ਵਿਚ ਮਰਦ ਨੂੰ ਸਿੱਧਿਆਂ ਸੰਬੋਧਿਤ ਹੋ ਕੇ ਅਨੈਤਿਕਤਾ ਫੈਲਾਈ ਹੈ...ਚਮਕੀਲਾਵਾਦ ਪ੍ਰਚੱਲਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ ) ..... ਸਵਾਲ ਨਾਲ਼ ਹਾਲ </span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi; mso-bidi-language: PA"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਚ ਇਕ ਵਾਰ ਫੇਰ ਹਿਲ-ਜੁਲ ਹੋਈ....ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਜੀ ਹੱਸੇ ...ਤੇ ਆਖਣ ਲੱਗੇ..ਤੁਸੀਂ ਸਵਾਲ ਕਰਕੇ ਮੈਨੂੰ ਸੱਚੀਂ ਫਸਾ ਲਿਆ ਹੈ....ਹੁਣ ਮੈਂ ਕੀ ਆਖਾਂ.....ਬਾਕੀ ਜੋ ਤੁਸੀਂ ਜਾਨਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸੀ ਮੈਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਦੱਸ ਦਿੱਤਾ ਹੈ...ਇਕ ਪਾਸੇ ਕੁਝ ਆਖਦੇ ਹਨ ਕਿ ਮੈਂ ਮਰਦਾਂ ਦੇ ਖ਼ਿਲਾਫ਼ ਲਿਖਿਆ<span style="mso-spacerun: yes"> </span>ਹੈ .....ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਤੁਸੀਂ ਆਖਦੇ ਹੋ ਕਿ ਮੈਂ ਉਦਾਰਪਣ ਦਿਖਾਇਆ ਹੈ.....ਮੈਨੂੰ ਦੱਸੋ ਮੈਂ ਹੁਣ ਕੀ ਆਖਾਂ...</span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi; mso-bidi-language: PA"><?xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" /><o:p></o:p></span> <br /><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">------</span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi; mso-bidi-language: PA"><o:p></o:p></span></p><br /><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="mso-bidi-font-family: Raavi; mso-bidi-language: PA"><o:p><span style="font-family:Times New Roman;"></span></o:p></span></p><br /><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਲਉ ਜੀ ਆਹ ਸੀ ਮੇਰੇ ਸਵਾਲ ਦਾ ਜਵਾਬ......ਹੀਂ....ਹੀਂ..ਹੀਂ.....ਤੇ ਏਸੇ ਨਾਲ਼ ਹੀ ਗਈ ਮੱਝ ਪਾਣੀ ਵਿਚ...:) ਕਾਸ਼! ਮੇਰੇ ਕੋਲ਼ ਕੈਮਰਾ ਹੁੰਦਾ ਤਾਂ ਇਕ-ਇਕ ਸਵਾਲ-ਜਵਾਬ ਤੁਹਾਡੇ ਲਈ ਕੈਮਰੇ </span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi; mso-bidi-language: PA"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਚ ਬੰਦ ਕਰਕੇ ਲੈ ਆਉਂਦੀ....ਖ਼ੁਦਾ ਦੀ ਕਸਮ ਹੈ ਕਿ ਮੈਂ ਇਹ ਸਵਾਲ-ਜਵਾਬ ਲਫ਼ਜ਼-ਬ-ਲਫ਼ਜ਼ ਤੁਹਾਡੇ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਾਏ ਹਨ....ਇਕ ਵੀ ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਹੇਰ-ਫੇਰ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ....ਜੇ ਕਿਤੇ ਵੀਡੀਉ ਮਿਲ਼ ਗਈ ਤਾਂ ਕੰਪੇਅਰ ਕਰਕੇ ਵੇਖ ਲੈਣਾ.... ਜੇ ਉਹ ਇਸ ਪੋਸਟ ਕਰਕੇ ਡਿਲੀਟ ਜਾਂ ਐਡਿਟ ਨਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੋਈ...:) ਕਈ ਹੋਰ ਆਮ ਜਿਹੇ ਸਵਾਲ ਵੀ ਕੀਤੇ ਗਏ.....ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕਰਨਾ ਮੈਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਨਹੀਂ ਸਮਝਦੀ....ਸੋ ਹੁਣ ਵਾਅਦੇ ਮੁਤਾਬਿਕ ਰਿਪੋਰਟ ਤੁਹਾਡੇ ਸਾਹਮਣੇ ਹੈ...ਆਪੋ-ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰ ਲਿਖੋ ਜੀ.....ਇਹ ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ ਉਹ ਲੇਖਕ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਪੌਸਰਸ਼ਿੱਪਾਂ/ਫੰਡਜ਼<span style="mso-spacerun: yes"> </span>ਇਕੱਠੇ ਕਰਕੇ ਏਥੇ ਬੁਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ....ਕੀ ਪਰੋਗਰਾਮ ਔਰਗੇਨਾਈਜ਼ ਕਰਨ ਵਾਲ਼ਿਆਂ ਨੂੰ ਜੋ ਏਥੇ ਲੱਖਾਂ ਦਰਜੇ ਵਧੀਆਂ ਟੈਲੈਂਟ ਬੈਠਾ ਹੈ.....ਉਹ ਨਜ਼ਰ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦਾ...??? ਕਿੰਨਿਆਂ ਕੁ ਨੇ ਰਵਿੰਦਰ ਰਵੀ, ਵਰਿਆਮ ਸੰਧੂ, ਸੁਖਿੰਦਰ, ਮੁਹਿੰਦਰਦੀਪ ਗਰੇਵਾਲ, ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਭਨੋਟ, ਗੁਰਦਰਸ਼ਨ ਬਾਦਲ, ਨਦੀਮ ਪਰਮਾਰ, ਸਾਧੂ ਬਿਨਿੰਗ, ਸੁਰਿੰਦਰ ਧੰਜਲ ਅਜਮੇਰ ਰੋਡੇ...ਨਵਤੇਜ ਭਾਰਤੀ, ਡਾ: ਸੁਖਪਾਲ, ਮੇਜਰ ਮਾਂਗਟ, ਕੁਲਜੀਤ ਮਾਨ, ਬਲਬੀਰ ਮੋਮੀ...ਇਕਬਾਲ ਰਾਮੂਵਾਲ਼ੀਆ, ਇਕਬਾਲ ਮਾਹਲ.......ਅਤੇ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਅਨੇਕਾਂ ਅਜਿਹੇ ਨਾਮ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਾਹਿਤ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਦੇਣ ਹੈ.....ਨੂੰ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦਿਆਂ.... ਰੂ-ਬ-ਰੂ ਕਰਵਾਉਣ ਦੀ ਸੋਚੀ ਹੈ??? </span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi; mso-bidi-language: PA"><o:p></o:p></span></p><br /><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">------</span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi; mso-bidi-language: PA"><o:p></o:p></span></p><br /><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਕਿਉਂ ਇਹ ਚੰਦ ਕੁ ਨਾਮ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਹਾਈਲਾਈਟ ਕੀਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਨੇ..ਕੀ ਸਾਜ਼ਿਸ਼/ ਸਿਆਸਤ ਪਣਪ ਰਹੀ ਹੈ? ਉਹ ਦਿਨ ਦੂਰ ਨਹੀਂ ਜਦੋਂ ਜਲਦੀ ਹੀ....ਡਾ: ਵਿਨੀਤਾ ਨੂੰ ਸਾਹਿਤ ਅਕੈਡਮੀ ਦੇ ਪੁਰਸਕਾਰ ਦਿਵਾਉਣ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਤੁਹਾਡੇ ਸਾਹਮਣੇ ਹੀ ਦੁਹਰਾਇਆ ਜਾਵੇਗਾ...... ਕੀ ਖ਼ਾਸੀਅਤ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਬੀਬੀਆਂ ਪਿਛਲੇ 15 ਕੁ ਸਾਲਾਂ </span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi; mso-bidi-language: PA"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਚ ਏਨੀਆਂ ਹਾਈਲਾਈਟ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ? ਇਹ ਬੀਬੀ ਗ਼ਜ਼ਲ </span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi; mso-bidi-language: PA"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਚ ਸਿਰਫ਼ ਪਾਤਰ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਹੀ ਨਾਮ ਲੈਂਦੀ ਹੈ ਪਰ ਇਹਨਾਂ ਦੇ<span style="mso-spacerun: yes"> </span>ਉਸਤਾਦਾਂ </span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi; mso-bidi-language: PA"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਚ ਜਨਾਬ ਬਖ਼ਸ਼ੀ ਰਾਮ ਕੌਸ਼ਲ, ਜਨਾਬ ਸੁਰਜਨ ਸਿੰਘ ਮੌਜ, ਜਨਾਬ ਮੁਹਿੰਦਰਦੀਪ ਗਰੇਵਾਲ, ਮਰਹੂਮ ਜਨਾਬ ਕੁਲਵੰਤ ਜਗਰਾਉਂ, ਜਨਾਬ ਗੁਰਦਰਸ਼ਨ ਬਾਦਲ, ਜਨਾਬ ਦਰਦਾਰ ਪੰਛੀ ਸਾਹਿਬ....ਇਹ ਉਹ ਨਾਮ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਉਸਦੇ ਘਰ ਜਾ ਜਾ ਕੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਦੀਆਂ ਕਾਪੀਆਂ </span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi; mso-bidi-language: PA"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਤੇ ਲੀਕਾਂ ਮਾਰ-ਮਾਰ ਰੁਕਨ ਬਣਾਉਣੇ ਦੱਸੇ..ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਇਹਨੇ ਕਦੇ ਜ਼ਿਕਰ ਤੱਕ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ...ਸਤਿਕਾਰ ਦਾ ਇਕ ਸ਼ਬਦ ਤੱਕ ਨਹੀਂ ਵਰਤਿਆ.... ਇਹਨਾਂ ਦਾ ਵੱਡੇ ਲੇਖਕਾਂ ਦੀ ਖ਼ੁਸ਼ਾਮਦ ਕਰਕੇ ਹਰ ਜਗ੍ਹਾ ਪਹੁੰਚ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਿਨਾ ਸਾਹਿਤ ਵਿਚ ਕੀ ਯੋਗਦਾਨ ਹੈ? ਸ਼ਾਇਦ ਇਹੀ ਕਿ ਵੱਡੇ ਸ਼ਾਇਰਾਂ ਦੀਆਂ ਸੋਧੀਆਂ ਹੋਈਆਂ 9-10 ਪੁਸਤਕਾਂ ਦੀ ਲੜੀ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ ਹੈ? ਪੰਜਾਬੀ ਦੀ ਇਕ ਬੜੀ ਖ਼ੂਬਸੂਰਤ ਕਹਾਵਤ ਯਾਦ ਆ ਗਈ...ਕਿ....</span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi; mso-bidi-language: PA"><o:p></o:p></span></p><br /><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">.....</span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi; mso-bidi-language: PA"><o:p></o:p></span></p><br /><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><strong><span style="color:#ff0000;"><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਤੀਵੀਂ ਮੰਗੇ ਪੇੜੇ..ਉਹਨੂੰ ਦੇਣ ਵਾਲ਼ੇ ਬਥੇਰੇ...</span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi; mso-bidi-language: PA"><o:p></o:p></span></span></strong></p><br /><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><strong><span style="color:#ff0000;"><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਆਦਮੀ ਮੰਗੇ ਆਟਾ..ਉਹਨੂੰ ਆਟਿਉਂ ਵੀ ਘਾਟਾ...</span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi; mso-bidi-language: PA"><o:p></o:p></span></span></strong></p><br /><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">........</span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi; mso-bidi-language: PA"><o:p></o:p></span></p><br /><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਹੁਣ ਇਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਖੁੱਲ੍ਹੀਆਂ ਨਜ਼ਮਾਂ ਦੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਵੀ ਆਉਣਗੀਆਂ.....ਕਿਉਂਕਿ ਗ਼ਜ਼ਲ ਦੀ ਪੁਸਤਕ ਨੂੰ ਸਾਹਿਤ ਅਕੈਡਮੀ ਵਾਲ਼ੇ ਪੁਰਸਕਾਰ ਦਿੰਦੇ ਹੀ ਨਹੀਂ.....ਬਾਕੀ ਦੋ ਰੰਗ-ਮੰਚ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਹੀਰੋਇਨਾਂ ਦੇ ਨਾਲ਼ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਦਾ ਕੀ ਸਰੋਕਾਰ ਸੀ? ਜੇ ਟਿਕਟਾਂ ਘੱਲ ਹੀ ਬੁਲਾਉਣਾ ਸੀ ਤਾਂ ਕੀ ਪੰਜਾਬ </span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi; mso-bidi-language: PA"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਚ ਕੋਈ ਹੋਰ ਸ਼ਾਇਰਾ ਨਹੀਂ ਵਸਦੀ?? ਖ਼ੈਰ! ਤੁਹਾਡੇ ਕਹਿਣ ਵੀ ਛੱਡ ਦੇਵਾਂ.........ਜਾਂਦੇ-ਜਾਂਦੇ...ਇਕ ਬੋਲੀ ਮੈਨੂੰ ਵੀ ਯਾਦ ਆ ਗਈ....</span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi; mso-bidi-language: PA"><o:p></o:p></span></p><br /><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><strong><span style="color:#000099;"><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਸੁਣ ਨੀ ਕੁੜੀਏ ਮਛਲੀ ਵਾਲ਼ੀਏ</span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi; mso-bidi-language: PA"><o:p></o:p></span></span></strong></p><br /><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><strong><span style="color:#000099;"><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਮਛਲੀ ਨਾ ਚਮਕਾਈਏ</span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi; mso-bidi-language: PA"><o:p></o:p></span></span></strong></p><br /><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><strong><span style="color:#000099;"><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਖੂਹ ਟੋਭੇ </span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi; mso-bidi-language: PA"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਤੇ ਹੋਵੇ ਚਰਚਾ</span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi; mso-bidi-language: PA"><o:p></o:p></span></span></strong></p><br /><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><strong><span style="color:#000099;"><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਚਰਚਾ ਨਾ ਕਰਵਾਈਏ</span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi; mso-bidi-language: PA"><o:p></o:p></span></span></strong></p><br /><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><strong><span style="color:#000099;"><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਧਰਮੀ ਬਾਬਲ ਦੀ </span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi; mso-bidi-language: PA"><o:p></o:p></span></span></strong></p><br /><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><strong><span style="color:#000099;"><span style="FONT-FAMILY: Raavi; mso-bidi-language: PA" lang="PA">ਪੱਗ ਨੂੰ ਦਾਗ਼ ਨਾ ਲਾਈਏ....</span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi; mso-bidi-language: PA"><o:p></o:p></span></span></strong></p><br /><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><strong><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 12pt; mso-ascii-font-family: 'Times New Roman'; mso-hansi-font-family: 'Times New Roman'; mso-bidi-language: PA; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'; mso-fareast-language: EN-US" lang="PA">( ਲੇਖ ਸਮਾਪਤ </span><span style="FONT-FAMILY: 'Times New Roman'; FONT-SIZE: 12pt; mso-bidi-font-family: Raavi; mso-bidi-language: PA; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'; mso-fareast-language: EN-US">–</span></strong><span style="FONT-FAMILY: Raavi; FONT-SIZE: 12pt; mso-ascii-font-family: 'Times New Roman'; mso-hansi-font-family: 'Times New Roman'; mso-bidi-language: PA; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'; mso-fareast-language: EN-US" lang="PA"><strong> ਚਰਚਾ ਸ਼ੁਰੂ..:)<br style="mso-special-character: line-break"></strong><br style="mso-special-character: line-break"></span></p>ਤਨਦੀਪ 'ਤਮੰਨਾ'http://www.blogger.com/profile/16476762212280968695noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-5341165159684440853.post-81309307585461475252010-08-20T16:09:00.000-07:002010-08-20T16:13:50.619-07:00ਸਾਧੂ ਬਿਨਿੰਗ - ਅਸੀਂ ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲੀ ਬਾਰੇ ਕੀ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ? - ਲੇਖ<a href="http://1.bp.blogspot.com/_3U-ASQjXcjw/TG8LSJDfFTI/AAAAAAAAGO0/kbGOTitF30U/s1600/Sadhu+Binning+1.jpg"><img style="MARGIN: 0px 10px 10px 0px; WIDTH: 123px; FLOAT: left; HEIGHT: 152px; CURSOR: hand" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5507633275593495858" border="0" alt="" src="http://1.bp.blogspot.com/_3U-ASQjXcjw/TG8LSJDfFTI/AAAAAAAAGO0/kbGOTitF30U/s200/Sadhu+Binning+1.jpg" /></a> <strong><span style="color:#ff0000;"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਅਸੀਂ ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲੀ ਬਾਰੇ ਕੀ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ</span><span style="font-family:Times New Roman;">?</span></span></strong> <p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><strong><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਲੇਖ</span><span style="font-family:Raavi;"><?xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" /><o:p></o:p></span></strong></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲੀ ਦੇ ਮਸਲੇ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਕੰਮ ਕਰਦਿਆਂ ਕੁਝ ਬੜੇ ਦਿਲਚਸਪ ਤਜਰਬੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਇੱਕ ਗੱਲ ਵਾਰ ਵਾਰ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਂਦੀ ਹੈ: ਕਈ ਸੁਹਿਰਦ ਪੰਜਾਬੀ ਬੜੀ ਇਮਾਨਦਾਰੀ ਨਾਲ ਇਹ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਆਪਣੇ ਕੰਮਾਂ ਕਾਰਾਂ ਵਿਚ ਮਸਰੂਫ਼ ਭਲਾ ਉਹ ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲੀ ਲਈ ਕੀ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। </span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਉਨ੍ਹਾਂ ਮੁਤਾਬਿਕ ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲੀ ਲਈ ਉਹੀ ਲੋਕ ਕੁਝ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਏਦਾਂ ਦੇ ਕੰਮਾਂ ਲਈ ਵਿਹਲਾ ਵਕ਼ਤ ਹੋਵੇ। </span><o:p></o:p></i></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">-----</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਕੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਇਹ ਗੱਲ ਸਹੀ ਹੈ</span><span style="font-family:Times New Roman;">? </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਸ਼ਾਇਦ ਕੁਝ ਹੱਦ ਤੱਕ ਸਹੀ ਵੀ ਹੋਵੇ ਪਰ ਇਸ ਸਵਾਲ ਬਾਰੇ ਸੰਜੀਦਗੀ ਅਤੇ ਡੂੰਘਾਈ ਨਾਲ ਵਿਚਾਰ ਵਟਾਂਦਰਾ ਕਰਨ ਨਾਲ ਸਾਡੇ ਸਾਹਮਣੇ ਕਈ ਕੁਝ ਨਵਾਂ ਉਘੜ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਮਸਲੇ ਨੂੰ ਅਸੀਂ ਦੋ ਵੱਖਰੇ ਕੋਨਾਂ ਤੋਂ ਵਿਚਾਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ: ਇਕ ਤਾਂ ਬੋਲੀ ਦੇ ਪੱਖੋਂ ਕਿ <b><i><u><span style="color:blue;">ਕਨੇਡਾ ਵਿਚ ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲੀ ਦੀ ਸਾਂਭ ਤੇ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਕੀ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ</span></u></i></b><span style="color:blue;"> </span><span style="mso-spacerun: yes"></span>ਜਾਂ ਕਹਿ ਲਵੋ ਕਿ ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲੀ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਮਸਲਿਆਂ ਦੀ ਸਹੀ ਸਹੀ ਨਿਸ਼ਾਨਦੇਹੀ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ ਅਤੇ ਦੂਜਾ <b><i><u><span style="color:blue;">ਆਮ ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ ਪੱਖੋਂ ਕਿ ਕਨੇਡਾ ਵਿਚ ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲੀ ਲਈ ਉਹ ਕੀ ਕਰ ਸਕਦਾ/ਸਕਦੀ ਹੈ। </span></u></i></b><span style="color:blue;"><span style="mso-spacerun: yes"></span></span></span><span style="color:blue;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">-----</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਜਿੱਥੋਂ ਤੱਕ ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲੀ ਦੀ ਸਾਂਭ ਤੇ ਵਿਕਾਸ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ ਅਸਲ ਵਿਚ ਅਜੇ ਸਭ ਕੁਝ ਹੀ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਹੈ। ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲੀ ਨੂੰ ਦੂਜੀਆਂ ਬੋਲੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਕਨੇਡਾ ਦੀ ਇਕ ਬੋਲੀ ਬਣਾਉਣ ਦੇ ਵੱਡੇ ਤੇ ਔਖੇ ਆਸ਼ੇ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਨਿੱਕੀਆਂ ਨਿੱਕੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਤੱਕ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਮਸਲੇ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵੱਲ ਧਿਆਨ ਦਿੱਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਉਦੋਂ ਹੀ ਹੋ ਸਕੇਗਾ ਜਦੋਂ ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲੀ ਦਾ ਮਸਲਾ ਕੁਝ ਲੋਕਾਂ ਵਾਸਤੇ ਸਰਵੋਤਮ ਮਸਲਾ ਬਣੇਗਾ। ਉਂਜ ਤਾਂ ਤਕਰੀਬਨ ਹਰ ਪੰਜਾਬੀ ਆਪਣੀ ਬੋਲੀ ਵਾਸਤੇ ਆਪਣੇ ਅੰਦਰ ਪਿਆਰ ਤੇ ਸਤਿਕਾਰ ਰੱਖਦਾ ਹੈ ਪਰ ਇਸ ਵੇਲੇ ਲੋੜ ਕੁਝ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਹੈ ਜੋ ਇਸ ਪਾਸੇ ਵੱਲ ਸੰਜੀਦਗੀ ਨਾਲ ਆਪਣਾ ਸਮਾਂ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਸੂਝ ਤੇ ਸ਼ਕਤੀ ਲਾਉਣ। </span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">-----</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਨਿੱਤ ਦਿਨ ਦੇ ਕੰਮਾਂ ਕਾਰਾਂ ਦੌਰਾਨ ਵੀ ਆਪਣੀ ਬੋਲੀ ਵਾਸਤੇ ਕਈ ਕੁਝ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਇਹ ਵਿਚਾਰ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਦਾ ਮਕਸਦ ਇਨ੍ਹਾਂ ਬਾਰੇ ਬਹਿਸ ਛੇੜਨ ਦਾ ਵੀ ਹੈ ਇਸ ਲਈ ਕਿਸੇ ਵੀ ਪਾਠਕ ਵਲੋਂ ਕੋਈ ਵੀ ਵਿਚਾਰ ਸੁਣ ਕੇ ਲੇਖਕ ਨੂੰ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਹੋਵੇਗੀ ਅਤੇ ਸ਼ਾਇਦ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਵੀ ਕਿ ਕੋਈ ਉਸ ਦੀ ਗੱਲ ਸੁਣ ਰਿਹਾ ਹੈ।</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">-----</span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਹੋ ਤਾਂ ---</span></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਪੰਜਾਬੀ ਪਿਛੋਕੜ ਦੇ ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਦੇ ਤੌਰ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਤੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਡੂੰਘਾ ਅਹਿਸਾਸ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਬੋਲੀ ਪਿਛਲੇ 111 ਵਰ੍ਹਿਆਂ ਤੋਂ (ਪੰਜਾਬੀ ਪਹਿਲਾਂ ਏਥੇ 1897 ਵਿਚ ਪਹੁੰਚੇ) ਕਨੇਡਾ ਵਿਚ ਵਰਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਸਿਰਫ਼ ਆਪਸ ਵਿਚ ਗੱਲਬਾਤ ਕਰਨ ਲਈ ਹੀ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਸਗੋਂ ਕੰਮਾਂ ਕਾਰਾਂ ਵਿਚ ਵੀ ਕੀਤੀ ਹੈ ਅਤੇ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਸ ਮੁਲਕ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਵਿਚ ਵੀ ਇਸ ਬੋਲੀ ਨੇ ਹਿੱਸਾ ਪਾਇਆ ਹੈ ਅਤੇ ਪਾ ਰਹੀ ਹੈ।<span style="mso-spacerun: yes"> </span>ਅਜੇ ਤੱਕ ਇਸ ਮੁਲਕ ਨੇ ਇਸ ਬੋਲੀ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਕਿਸਮ ਦੀ ਕੋਈ ਮਾਨਤਾ (ਬੀ ਸੀ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ) ਨਹੀਂ ਦਿੱਤੀ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਇਸ ਦੀ ਸਿਹਤ ਲਈ ਕੋਈ ਦਮੜਾ ਖ਼ਰਚਿਆ ਹੈ। ਕਨੇਡਾ ਦੀਆਂ ਦੋ ਸਰਕਾਰੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਉੱਪਰ ਇਸ ਮੁਲਕ ਵਲੋਂ ਬੇਸ਼ੁਮਾਰ ਪੈਸਾ ਖ਼ਰਚਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਬਰਾਬਰੀ ਕਰਨ ਦੀ ਗੱਲ ਤਾਂ ਨਹੀਂ ਕਰ ਰਹੇ ਪਰ ਸਾਡੇ ਟੈਕਸ ਦੇ ਪੈਸਿਆਂ ਵਿਚੋਂ ਜੇ ਇਕ ਅੱਧ ਪੈਨੀ ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲੀ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਵਰਤਣ ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਉਹ ਕੋਈ ਏਨੀ ਗ਼ਲਤ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗੀ। ਤੁਹਾਨੂੰ ਕਨੇਡਾ ਵਿਚ ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲੀ ਦੀਆਂ ਲੋੜਾਂ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਨਾਲ ਸਮਝਣਾ ਤੇ ਜਿੱਥੇ ਵੀ ਮੌਕਾ ਮਿਲੇ ਇਸ ਨੂੰ ਸਰਕਾਰੀ ਅਦਾਰਿਆਂ ਵਿਚ ਦੂਜੀਆਂ ਬੋਲੀਆਂ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਦਾ ਦਰਜਾ ਦੁਆਉਣ ਦੀ ਹਰ ਸੰਭਵ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। </span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">------</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਵੋਟਰ ਹੋ ਤਾਂ ---</span><span style="color:red;"><o:p></o:p></span></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਜਦੋਂ ਸਿਆਸੀ ਲੋਕ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਖ਼ਾਸ ਕਰ ਪੰਜਾਬੀ ਪਿਛੋਕੜ ਦੇ ਸਿਆਸੀ ਲੋਕ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਤੁਹਾਡੇ ਕੋਲ ਮਦਦ ਲਈ ਆਉਣ ਤਾਂ ਹੋਰ ਮਸਲਿਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲੀ ਦਾ ਮਸਲਾ ਵੀ ਵਿਚਾਰੋ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਕਰਾਵੋ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਤੁਹਾਡੀ ਬੋਲੀ ਵਾਸਤੇ ਵੀ ਕੁਝ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦੱਸੋ ਕਿ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਦੀ ਵਿੱਦਿਆ ਦਿਵਾਉਣ ਦਾ ਹੱਕਖ ਤੁਹਾਡੇ ਜਮਾਂਦਰੂ ਹੱਕਾਂ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੈ ਇਸ ਕਰਕੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਸਕੂਲੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵਿਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਬੋਲੀ ਵੀ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ. ਇਸ ਨੂੰ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿਚ ਦੂਜੇ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਹੈ। ਵੋਟ ਪਾਉਣ ਵੇਲੇ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖੋ ਕਿ ਕਿਹੜੇ ਉਮੀਦਵਾਰ ਨੇ ਪੰਜਾਬੀ ਲਈ ਕੀ ਕਰਨ ਦਾ ਵਾਇਦਾ ਕੀਤਾ ਸੀ।<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">-----</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਸਕੂਲੇ ਪੜ੍ਹਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਮਾਪੇ ਹੋ ਤਾਂ ---</span></b><b><span lang="PA" style="font-family:Samtol;color:red;"> </span></b><b><span style="font-family:Raavi;color:red;"><o:p></o:p></span></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਇਸ ਗੱਲ ਤੋਂ ਜਾਣੂ ਹੋਵੋ ਕਿ ਤੁਹਾਡੇ ਬੱਚਿਆਂ ਵਾਸਤੇ ਦੂਜੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਪੜ੍ਹਨੀ ਹਰ ਪੱਖੋਂ ਫਾਇਦੇਮੰਦ ਹੈ। ਨਾਲ ਹੀ ਇਸ ਗੱਲ ਤੋਂ ਵੀ ਜਾਣੂ ਹੋਵੋ ਕਿ ਕਨੇਡਾ ਇਕ ਬਹੁ-ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਤੇ ਦੁਨੀਆਂ ਭਰ ਵਿਚੋਂ ਇਕ ਵਧੀਆ ਮੁਲਕ ਹੈ ਇੱਥੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸਭਿਆਚਾਰ ਨੂੰ ਕਾਇਮ ਰੱਖਣ ਦਾ ਕਾਨੂੰਨੀ ਤੌਰ ਤੇ ਹੱਕ਼ ਹੈ। ਬੋਲੀ ਕਿਸੇ ਵੀ ਸਭਿਆਚਾਰ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਅਹਿਮ ਅੰਗ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿਚ ਮੰਗ ਕਰਨ ਨਾਲ ਤੁਹਾਨੂੰ ਕਿਸੇ ਕਿਸਮ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ ਸਗੋਂ ਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਨੂੰ ਕਈ ਕਿਸਮ ਦੇ ਫਾਇਦੇ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਗੱਲਾਂ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿਚ ਰੱਖਦਿਆਂ ਪਤਾ ਲਵੋ ਕਿ ਜਿੱਥੇ ਤੁਹਾਡੇ ਬੱਚੇ ਪੜ੍ਹਦੇ ਹਨ ਕੀ ਉੱਥੇ ਹੋਰ ਪੰਜਾਬੀ ਬੱਚੇ ਵੀ ਪੜ੍ਹਦੇ ਹਨ। ਜੇ ਪੜ੍ਹਦੇ ਹੋਣ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਉਸ ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਪੰਜਾਬੀ ਪੜ੍ਹਾਏ ਜਾਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਵਿਚਾਰੋ। ਇਹ ਤੁਹਾਡਾ ਹੱਕ ਹੈ. ਬੀ ਸੀ ਵਿਚ ਤਾਂ ਪੰਜਾਬੀ ਦੂਜੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਤੌਰ </span><span style="font-family:Raavi;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਤੇ ਪੜ੍ਹਾਏ ਜਾਣ ਦਾ ਹੱਕ ਸਾਫ ਤੌਰ ਤੇ ਮਿਲਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਹੁਣ ਅਲਬਰਟਾ ਵਿਚ ਵੀ ਇਸ ਕਿਸਮ ਦੀ ਆਸ ਬੱਝ ਰਹੀ ਹੈ, ਪਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਵੀ ਕੇਂਦਰ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਇਕ ਬੜਾ ਪੁਰਾਣਾ ਕਾਨੂੰਨ ਹੈ ਜਿਸ ਰਾਹੀਂ ਕਿਸੇ ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਪੜ੍ਹਦੇ ਵੀਹ ਤੋਂ ਵੱਧ ਬੱਚੇ ਹੈਰੀਟੇਜ ਭਾਸ਼ਾ ਪੜ੍ਹਨ ਦੀ ਮੰਗ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। </span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">-----</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਵਪਾਰ (ਬਿਜ਼ਨੈੱਸ) ਕਰਦੇ ਹੋ ਤਾਂ ---</span><span style="color:red;"><o:p></o:p></span></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਜਿੱਥੇ ਵੀ ਸੰਭਵ ਹੋ ਸਕੇ ਆਪਣੇ ਵਪਾਰਾਂ ਦੇ ਨਾਂਅ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਚ ਵੀ ਲਿਖੋ। ਬੋਲੀ ਦਾ ਦਿਸਣਾ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਪੂਰਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਖ਼ਾਸ ਤੌਰ ਤੇ ਬੱਚਿਆਂ ਵਾਸਤੇ। ਜੇ ਉਹ ਪੰਜਾਬੀ ਅੱਖਰਾਂ ਵਿਚ ਲਿਖੇ ਬੋਰਡ ਦੇਖਣਗੇ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਇਹ ਅੱਖਰ ਓਪਰੇ ਨਹੀਂ ਰਹਿਣਗੇ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਆਪਣੇ ਲੱਗਣਗੇ। ਇਸ ਮੁਲਕ ਵਿਚ ਇਹ ਕਰਨਾ ਕੋਈ ਗ਼ੈਰ ਕਾਨੂੰਨੀ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਜ਼ਰਾ ਦੂਜੇ ਭਾਈਚਾਰਿਆਂ ਵੱਲ ਨਿਗ੍ਹਾ ਮਾਰੋ। ਕਿਸੇ ਚਾਈਨਾ ਟਾਊਨ ਵਿਚ ਜਾ ਕੇ ਦੇਖੋ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਹ ਗੱਲ ਪ੍ਰਤੱਖ ਦਿਸੇਗੀ। ਦੂਜੀ ਗੱਲ ਜੋ ਵਪਾਰੀ ਵੀਰ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਕਰਦੇ ਵੀ ਹਨ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਉਹ ਹੈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਅਦਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਇਸ਼ਤਿਹਾਰ ਜਾਂ ਹੋਰ ਮਾਲੀ ਇਮਦਾਦ ਦੇਣੀ ਜੋ ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲੀ ਦਾ ਮਿਆਰੀ ਵਿਕਾਸ ਕਾਇਮ ਕਰਨ ਵਿਚ ਆਪਣਾ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾ ਰਹੇ ਹੋਣ।<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">-----</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਖ਼ਰੀਦਦਾਰ (ਸ਼ੌਪਰ) ਹੋ ਤਾਂ ---</span><span style="color:red;"><o:p></o:p></span></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਆਪਣੀਆਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੁਕਾਨਾਂ ਨੂੰ ਤਰਜੀਹ ਦੇਵੋ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਨਾਂਅ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਚ ਵੀ ਲਿਖੇ ਹੋਏ ਹੋਣ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਪਾਰੀਆਂ ਨਾਲ ਕਾਰੋਬਾਰ ਕਰਨ ਨੂੰ ਪਹਿਲ ਦੇਵੋ ਜੋ ਵਧੀਆ ਪੰਜਾਬੀ ਅਦਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਇਸ਼ਤਿਹਾਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਨਾਲ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੀਆਂ ਲੋੜਾਂ ਵੀ ਪੂਰੀਆਂ ਕਰ ਰਹੇ ਹੋਵੋਗੇ ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਆਪਣੀ ਬੋਲੀ ਲਈ ਵੀ ਕੁਝ ਕਰ ਰਹੇ ਹੋਵੋਗੇ। </span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">-----</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਹਵਾਈ ਸਫ਼ਰ ਕਰਦੇ ਹੋ ਤਾਂ ---</span><span style="color:red;"><o:p></o:p></span></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਪੰਜਾਬੀ ਇਸ ਵੇਲੇ ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ 125 ਮੁਲਕਾਂ ਵਿਚ ਵਸਦੇ ਹਨ। ਖ਼ਾਸ ਕਰ ਇੰਗਲੈਂਡ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਕਨੇਡਾ ਤੇ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਪੰਜਾਬੀ ਹਰ ਵਰ੍ਹੇ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿਚ ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਜਾਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਮੁਲਕਾਂ ਵਿਚ ਇਕ ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਲਈ ਹਵਾਈ ਸਫ਼ਰ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਅਸੀਂ ਬੇਸ਼ੁਮਾਰ ਪੈਸਾ ਇਨ੍ਹਾਂ ਏਅਰ ਲਾਈਨਾਂ ਨੂੰ ਦਿੰਦੇ ਹਾਂ। ਜੇ ਅਸੀਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ( ਜਿੱਥੇ ਵੀ ਇਗ ਗੱਲ ਜਾਇਜ਼ ਲੱਗੇ) ਮੰਗ ਕਰੀਏ ਕਿ ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਫਲਾਈਟਾਂ ਵਿਚ ਪੰਜਾਬੀ ਭੋਜਨ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਪੰਜਾਬੀ ਸੰਗੀਤ ਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਫਿਲਮਾਂ (ਹੁਣ ਦੋ ਚਾਰ ਤਾਂ ਦੇਖਣ ਯੋਗ ਕਹੀਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ) ਦਿਖਾਉਣ ਤਾਂ ਜ਼ਰਾ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਲਾ ਕੇ ਦੇਖੋ ਕਿ ਇਸ ਨਾਲ ਸਾਡੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਪਾਰਾਂ ਨੂੰ ਕਿੰਨਾਂ ਵੱਡਾ ਹੁਲਾਰਾ ਮਿਲੇਗਾ। ਜੇ ਅਸੀਂ ਹੌਂਸਲੇ ਨਾਲ ਮੰਗ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਸੰਗੀਤ ਤਾਂ ਉਹ ਇਕ ਪੱਲ ਵਿਚ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਹਰ ਫਲਾਈਟ ਵਿਚ ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਕਈ ਚੈਨਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਇਕ ਉਹ ਪੰਜਾਬੀ ਦਾ ਵੀ ਚਾਲੂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਸ਼ਾਇਦ ਕੁਝ ਇਕ ਨੇ ਇਹ ਕੀਤਾ ਵੀ ਹੋਵੇ. ਪਰ ਕਹਿਣ ਦਾ ਮਤਲਬ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਗੱਲ ਬੜੀ ਅਸਾਨੀ ਨਾਲ ਮੰਨਵਾਈ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਲੋੜ ਸਿਰਫ ਕੁਝ ਵੱਡੇ ਅਦਾਰਿਆਂ ਵਲੋਂ ਅਤੇ ਸਾਡੇ ਕੁਝ ਲੀਡਰਾਂ ਵਲੋਂ ਇਸ ਵੱਲ ਧਿਆਨ ਦੇਣ ਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ ਗੱਲ ਤਾਂ ਹੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ ਜਦੋਂ ਤੁਸੀਂ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਹਵਾਈ ਸਫ਼ਰ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਪੰਜਾਬੀ ਇਸ ਦੀ ਮੰਗ ਕਰੋ। </span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">-----</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><i><u><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਜੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਪੰਜਾਬੀ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਤੇ ਗ਼ੁੱਸਾ ਆ ਰਿਹਾ ਹੈ ਤਾਂ ---</span><span style="color:blue;"><o:p></o:p></span></u></i></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਜਦੋਂ ਵੀ ਪੰਜਾਬੀ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੋ (ਖ਼ਾਸ ਕਰ ਰੇਡੀਓ ਤੇ ਗੱਲਬਾਤ ਸਮੇਂ) ਤਾਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਅੱਗੋਂ ਇਹ ਜਵਾਬ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਤੁਸੀਂ ਏਥੇ ਪੰਜਾਬੀ ਦਾ ਰੌਲ਼ਾ ਪਾ ਰਹੇ ਹੋ ਉਥੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਤਾਂ ਕੋਈ ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲਦਾ ਹੀ ਨਹੀਂ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਇਹ ਗੱਲ ਸਹੀ ਹੈ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ (ਥੋੜ੍ਹੇ ਬਹੁਤੇ ਫ਼ਰਕ ਨਾਲ ਦੋਵਾਂ ਹੀ ਪੰਜਾਬਾਂ ਵਿਚ) ਪੰਜਾਬੀ ਦੀ ਹਾਲਤ ਕੋਈ ਏਨੀ ਵਧੀਆ ਨਹੀਂ, ਪਰ ਸਵਾਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿਚ ਰੱਖ ਕੇ ਸਾਨੂੰ ਕੀ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ</span><span style="color:green;"><span style="font-family:Times New Roman;">? </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਕੀ ਸਾਨੂੰ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਾਂਗ ਹੀ ਪੰਜਾਬੀ ਨੂੰ ਭੁੱਲ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਇਸ ਬਾਰੇ ਕੁਝ ਸੋਚਣਾ ਵਿਚਾਰਨਾ</span><span style="color:green;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਕੁਝ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ</span><span style="font-family:Times New Roman;"><span style="color:green;">?</span> </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਜਾਪਦਾ ਹੈ ਕੁਝ ਲੋਕ ਪੰਜਾਬੀ ਦੀ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਹਾਲਤ ਨੂੰ ਚੇਤੇ ਕਰਕੇ ਖ਼ੁਦ ਸੁਰਖ਼ਰੂ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਜਦ ਉਹ ਨਹੀਂ ਕੁਝ ਕਰਦੇ ਸਾਨੂੰ ਕੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਪੰਜਾਬੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵੀ ਮਾਂ ਹੈ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਜੇ ਇਹ ਉੱਥੇ ਭੁੱਖੀ ਤਿਹਾਈ ਮਰਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਇੱਥੇ ਵੀ ਮਰੀ ਜਾਵੇ ਸਾਨੂੰ ਕੀ.<span style="mso-spacerun: yes"> </span>ਪਰ ਕੁਝ ਲੋਕ ਇਸ ਤੋਂ ਕੁਝ ਵੱਖਰਾ ਵੀ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਸੋਚਦੇ ਹਨ ਕਿ ਅਸੀਂ ਇਕ ਵਧੀਆ ਮੁਲਕ ਵਿਚ ਰਹਿ ਰਹੇ ਹਾਂ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਚੰਗਾ ਖਾਂਦੇ ਹਾਂ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਚੰਗਾ ਪਹਿਨਦੇ ਹਾਂ। ਏਥੇ ਸਾਡੇ ਧਰਮ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਸਾਡੇ ਸਭਿਆਚਾਰ ਦੀ ਕਦਰ ਹੈ। ਏਥੇ ਸਾਡੇ ਲਈ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਸੂਰਾ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਕਾਫੀ ਹੱਦ ਤੱਕ ਖੁੱਲ੍ਹ ਹੈ ਫੇਰ ਕਿਉਂ ਨਾ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਨੂੰ ਵੀ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਰੱਖੀਏ। ਜੇ ਅਸੀਂ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਦਾ ਖ਼ਿਆਲ ਕਰਾਂਗੇ ਤਾਂ ਵੱਡੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਵਿਚ ਵੀ ਸਾਡੀ ਭੱਲ ਬਣੇਗੀ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਇਕ ਵੱਖਰੀ ਪਹਿਚਾਣ ਬਣੇਗੀ. ਨਾਲ ਹੀ ਸ਼ਾਇਦ ਪੰਜਾਬਾਂ ਵਿਚ ਵਸਦੇ ਵਲੈਤੀ ਤੋਤਿਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਕੁਝ ਸ਼ਰਮ ਆਵੇ।<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span><span style="color:red;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">-----</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਜੇ ਤੁਹਾਡੇ ਕੋਲ ਥੋੜ੍ਹੇ ਜਿਹੇ ਡਾਲਰ ਹੋਣ ਤਾਂ ---</span><span style="color:blue;"><o:p></o:p></span></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਅਸੀਂ ਪੰਜਾਬੀ ਜਿੱਥੇ ਡਟ ਕੇ ਕਮਾਉਂਦੇ ਹਾਂ ਉੱਥੇ ਡਟ ਕੇ ਖ਼ਰਚ ਵੀ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਗ਼ਰੀਬ ਦੀ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਮਜਬੂਰ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰਨ ਵੇਲੇ ਅਸੀਂ ਇਕ ਪੱਲ ਲਈ ਵੀ ਪਿੱਛੇ ਨਹੀਂ ਰਹਿੰਦੇ। ਜੇ ਅਸੀਂ ਇਹ ਸੋਚ ਲਈਏ ਕਿ ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲੀ ਨੂੰ ਇਸ ਵੇਲੇ ਕੁਝ ਮਦਦ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ ਤਾਂ ਸੱਚ ਮੁੱਚ ਉਸ ਦੀ ਸਿਹਤ ਵਿਚ ਫਰਕ ਪਾ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਇਸ ਵੇਲੇ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿਚ ਕਿਤਾਬਾਂ ਤੇ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਛਪਦੇ ਹਨ। ਆਓ ਏਥੇ ਸਿਰਫ਼ ਪੰਜਾਬੀ ਮੈਗਜ਼ੀਨਾਂ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ। ਪਿਛਲੇ ਹਫਤੇ ਮੈਂ ਯੂ ਬੀ ਸੀ ਵਿਚ ਆਪਣੀ ਇਕ ਜਮਾਤ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬੀ ਰਸਾਲਿਆਂ ਬਾਰੇ ਪੁੱਛਿਆ। ਸਿਰਫ਼ ਇਕ ਵਿਦਿਆਰਥਣ ਜੋ ਪੰਜਾਬ ਤੋਂ ਸਿਆਣੀ ਹੋ ਕੇ ਆਈ ਹੈ ਉਸ ਨੇ ਪ੍ਰੀਤ ਲੜੀ ਤੇ ਨਾਗਮਣੀ ਦੇ ਨਾਂਅ ਸੁਣੇ ਸਨ। ਬਾਕੀ ਕਿਸੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਨੇ ਕਦੇ ਕਿਸੇ ਪੰਜਾਬੀ ਰਸਾਲੇ ਦਾ ਨਾਂਅ ਨਹੀਂ ਸੀ ਸੁਣਿਆ। ਜਿਹੜੇ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਸਨ ਉਹ ਮੈਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦੇਖਣ ਲਈ ਦਿੱਤੇ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਕਿਹਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ ਸਤਾਈ ਮੈਗਜ਼ੀਨਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਬਣਾਈ (ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਕੁਝ ਸ਼ਾਇਦ ਬੰਦ ਵੀ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਹਨ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਇਹੋ ਜਿਹੇ ਵੀ ਹੋਣਗੇ ਜੋ ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਨਹੀਂ)। ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਇਹੋ ਜਿਹੇ ਹਨ ਜੋ ਕਈ ਦਹਾਕਿਆਂ ਤੋਂ ਨਿਕਲ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਛਾਪਣ ਵਾਲੇ ਕੁਝ ਸਿਰੜੀ ਪੰਜਾਬੀ ਹਨ ਜੋ ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲੀ ਵਲ ਬਣਦੀ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਨੂੰ ਸਮਝਦਿਆਂ ਇਹ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਜੇ ਅਸੀਂ ਬਾਹਰ ਵਸਦੇ ਪੰਜਾਬੀ ਹਰ ਵਰ੍ਹੇ ਸਿਰਫ਼ ਕੁਝ ਹੀ ਡਾਲਰ ਖ਼ਰਚ ਕਰਕੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਮੈਗਜ਼ੀਨਾਂ ਨੂੰ ਚੰਦੇ ਭੇਜ ਸਕੀਏ ਤਾਂ ਪੰਜਾਬੀ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਛਾਲਾਂ ਮਾਰਦਾ ਅੱਗੇ ਵਧਣ ਲੱਗੇ। ਜੇ ਸਾਡੇ ਰੇਡੀਓ ਹੋਸਟ ਕਦੇ ਕਦੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਮੈਗਜ਼ੀਨਾਂ ਬਾਰੇ ਹੀ ਚਰਚਾ ਕਰ ਕਰਵਾ ਦਿਆ ਕਰਨ ਤਾਂ ਘੱਟੋ ਘੱਟ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੇ ਕੰਨਾਂ ਵਿਚ ਇਹ ਨਾਂਅ ਤਾਂ ਪੈਣ।<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">-----</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ ਲੇਖਕ ਹੋ ਤਾਂ ---</span></b><b><span style="font-family:Raavi;color:blue;"><o:p></o:p></span></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><o:p><span style="font-family:Times New Roman;"></span></o:p></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><i><u><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਕਦੇ ਕਦੇ ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲੀ ਦੇ ਮਸਲੇ ਉੱਤੇ ਵੀ ਕੁਝ ਲਿਖਿਆ ਕਰੋ. </span><span style="color:red;"><o:p></o:p></span></u></i></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">-----</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><o:p><span style="font-family:Times New Roman;"></span></o:p></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਪਾਠਕ ਹੋ ਤਾਂ ---</span><span style="color:blue;"><o:p></o:p></span></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><o:p><span style="font-family:Times New Roman;"></span></o:p></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><i><u><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲੀ ਦੇ ਮਸਲੇ ਦੇ ਪੱਖੋਂ ਵੀ ਕੁਝ ਪੜ੍ਹਿਆ ਕਰੋ ਤੇ ਫੇਰ ਆਪਣਾ ਪ੍ਰਤੀਕਰਮ ਦਿਆ ਕਰੋ. </span><span style="color:red;"><o:p></o:p></span></u></i></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">-----</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਰੇਡੀਓ ਹੋਸਟ ਹੋ ਤਾਂ ---</span><span style="color:blue;"><o:p></o:p></span></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><o:p><span style="font-family:Times New Roman;"></span></o:p></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲੀ ਵੱਲ ਬਣਦੀ ਆਪਣੀ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਨੂੰ ਇਕ ਪੱਲ ਲਈ ਵੀ ਅੱਖੋਂ ਉਹਲੇ ਨਾ ਕਰਿਆ ਕਰੋ। ਏਥੇ ਇਹ ਗੱਲ ਕਹਿਣੀ ਬਣਦੀ ਹੈ ਕਿ ਰੇਡੀਓ ਨੇ ਕਨੇਡਾ ਵਿਚ ਪੰਜਾਬੀ ਜ਼ਬਾਨ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਵਿਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਅਤੇ ਨਿੱਗਰ ਹਿੱਸਾ ਪਾਇਆ ਹੈ ਅਤੇ ਪਾ ਰਿਹਾ ਹੈ. ਹੁਣ ਬਹੁਤੇ ਹੋਸਟ ਵਧੀਆ ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲਣ ਵਾਲੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਹ ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ ਵੱਖਰੇ ਵੱਖਰੇ ਪੱਖਾਂ ਨੂੰ ਸੁਹਿਰਦਤਾ ਨਾਲ ਸੁਧਾਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਵਿਚ ਹਨ। ਪੰਜਾਬੀ ਜ਼ਬਾਨ ਲਈ ਇਹ ਬਹੁਤ ਹੀ ਵਧੀਆ ਗੱਲ ਹੈ।</span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">-----</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਰੇਡੀਓ ਸੁਣਨ ਵਾਲੇ ਹੋ ਤਾਂ---</span><span style="color:blue;"><o:p></o:p></span></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><o:p><span style="font-family:Times New Roman;"></span></o:p></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਜਦੋਂ ਵੀ ਤੁਹਾਨੂੰ ਬੋਲੀ ਦੇ ਪੱਖੋਂ ਕੁਝ ਗ਼ਲਤ ਸੁਣੇ ਉਸ ਦਾ ਉਸੇ ਵੇਲੇ ਸੰਜੀਦਗੀ ਤੇ ਹਲੀਮੀ ਨਾਲ ਪ੍ਰਤੀਕਰਮ ਕਰੋ।</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">----- </span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਗੁਰਦਵਾਰੇ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧਕਾਂ ਵਿਚੋਂ ਹੋ ਤਾਂ ---</span></b><b><span style="font-family:Raavi;color:blue;"><o:p></o:p></span></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਧਿਆਨ ਰੱਖੋ ਕਿ ਗੋਲਕ ਵਿਚੋਂ ਕੁਝ ਦਮੜੇ ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਦੀਆਂ ਲੋੜਾਂ ਲਈ ਵੀ ਖ਼ਰਚੇ ਜਾਣ। ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲੀ ਨੂੰ ਸਾਂਭਣ ਵਾਲੇ ਅਦਾਰਿਆਂ ਵਿਚ ਪਹਿਲ ਗੁਰੂ ਘਰਾਂ ਦੀ ਹੀ ਹੈ। ਸਾਡੇ ਬਹੁਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਅਦਾਰੇ ਆਪਣਾ ਇਹ ਫ਼ਰਜ਼ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪਛਾਣਦੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਿਫ਼ਤ ਕਰਨੀ ਬਣਦੀ ਹੈ। </span><b><span style="color:blue;"><o:p></o:p></span></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">-----</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੇ ਕੀਰਤਨ ਦਾ ਆਨੰਦ ਮਾਣਨ ਵਾਲੇ ਹੋ ਤਾਂ ---</span><span style="color:blue;"><o:p></o:p></span></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਚੇਤੇ ਰੱਖੋ ਕਿ ਤੁਹਾਡੇ ਬੱਚੇ ਇਹ ਆਨੰਦ ਤਾਂ ਹੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਸਕਣਗੇ ਜੇ ਉਹ ਪੰਜਾਬੀ ਜਾਣਦੇ ਹੋਣਗੇ। ਗੁਰਬਾਣੀ ਪੜ੍ਹ ਤਾਂ ਉਹ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿਚ ਵੀ ਲੈਣਗੇ ਪਰ ਗੁਰਬਾਣੀ ਵਿਚਲੇ ਰਾਗ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿਚ ਮਾਣੇ ਨਹੀਂ ਜਾਣੇ।<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">-----</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਇਹ ਸੁਝਾਅ ਦਿੰਦਿਆਂ ਮੈਂ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹਾਂ ਕਿ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਮੈਂ ਸ਼ਾਇਦ ਤੰਗ ਵੀ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੋਵਾਂ ਕਿ ਇਹ ਕੌਣ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਸਾਨੂੰ ਮੱਤਾਂ ਦੇਣ ਵਾਲਾ? ਤੁਹਾਡੀ ਗੱਲ ਬਿਲਕੁਲ ਸਹੀ ਹੈ. ਇਹ ਗੱਲਾਂ ਤੁਸੀਂ ਵੀ ਸਾਰੇ ਜਾਣਦੇ ਤੇ ਮੇਰੇ ਨਾਲੋਂ ਵੱਧ ਜਾਣਦੇ ਹੋ। ਇਸ ਕਰਕੇ ਗੱਲ ਖ਼ਤਮ ਕਰਦਾ ਹਾਂ। </span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਕੁਝ ਪਲ ਮੇਰੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਨ/ਸੁਣਨ ਲਈ ਸਭ ਦਾ ਧੰਨਵਾਦ ।</span><o:p></o:p></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><o:p><span style="font-family:Times New Roman;"></span></o:p></p><br /><div></div>ਤਨਦੀਪ 'ਤਮੰਨਾ'http://www.blogger.com/profile/16476762212280968695noreply@blogger.com2tag:blogger.com,1999:blog-5341165159684440853.post-6766097636575258912010-07-22T17:07:00.000-07:002010-07-22T17:10:08.784-07:00ਗੁਰਮੇਲ ਬਦੇਸ਼ਾ - ਮੇਲੇ-ਗੇਲੇ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਦੇਸਾਂ ਦੇ - ਲੇਖ<a href="http://4.bp.blogspot.com/_3U-ASQjXcjw/TEjdTOT1VtI/AAAAAAAAGF0/Pvw11vJEh-w/s1600/Gurmail+Badesha.jpg"><img style="MARGIN: 0px 10px 10px 0px; WIDTH: 127px; FLOAT: left; HEIGHT: 153px; CURSOR: hand" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5496886667534227154" border="0" alt="" src="http://4.bp.blogspot.com/_3U-ASQjXcjw/TEjdTOT1VtI/AAAAAAAAGF0/Pvw11vJEh-w/s200/Gurmail+Badesha.jpg" /></a> <span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA"><strong><span style="color:#ff0000;">ਜਦੋਂ ਨਸੀਬੋ ਲਾਲ ਦੇ ਸਿੱਧੇ-ਸਾਦੇ ਸਵਾਲ ਨੇ ਐਮ. ਪੀ. ਨੀਨਾ ਗਰੇਵਾਲ ਨੂੰ ਕੀਤਾ ਲਾ-ਜਵਾਬ !</span></strong></span> <div><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><strong><span style="color:#000099;"><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਮੇਲੇ-ਗੇਲੇ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਦੇਸਾਂ ਦੇ</span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi"><?xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" /><o:p></o:p></span></span></strong></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><strong><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਲੇਖ</span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi"><o:p></o:p></span></strong></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA"><span style="mso-spacerun: yes"></span></span> </p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਸਾਦਗੀ ਅਤੇ ਸੁਰ-ਤਾਲ ਦੇ ਸੁਮੇਲ ਦਾ ਨਾਂ ਹੈ - ਨਸੀਬੋ ਲਾਲ ! ਪਿਛਲੇ ਦਿਨੀਂ ਬੈੱਲ ਪ੍ਰੋਫਾਰਮਿੰਗ ਸੈਂਟਰ<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਸਰੀ ਵਿਖੇ ਬਾਜਵਾ ਸਾਹਿਬ ਵਲੋਂ ਅਯੋਜਿਤ ਪ੍ਰੋਗ੍ਰਾਮ ਵਿੱਚ ਦੋ ਉੱਭਰ ਰਹੇ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਾਉਣ ਦੇ ਛਰਾਟੇ ਵਰਗੀ ਗਾਇਕਾ ਨਸੀਬੋ ਲਾਲ ਨੇ ਉਪਰੋਥਲੀ ਗੀਤਾਂ ਦੀ ਝੜੀ ਲਗਾ ਦਿੱਤੀ </span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; mso-bidi-language: HI" lang="HI">। </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਪ੍ਰੋਗ੍ਰਾਮ ਦੇ ਅੱਧ ਕੁ ਜਾ ਕੇ ਜਦੋਂ ਨਸੀਬੋ ਲਾਲ ਨੂੰ ਗਰੇਵਾਲ ਜੋੜੀ ਸਟੇਜ </span><span style="font-family:Times New Roman;">'</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਤੇ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਪੁੱਜੀ<span style="mso-spacerun: yes"> </span>ਤਾਂ ਨਸੀਬੋ ਲਾਲ ਨੇ ਪੁਰਸਕਾਰ ਫੜਦੇ ਸਾਰ ਹੀ ਪੋਲੇ ਜਿਹੇ ਮੂੰਹ </span><span style="font-family:Times New Roman;">'</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਚੋਂ ਠਾਹ ਸੋਟਾ ਮਾਰ ਘੱਤਿਆ </span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; mso-bidi-language: HI" lang="HI">। </span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਉਸਨੇ ਨੀਨਾ ਗਰੇਵਾਲ<span style="mso-spacerun: yes"> </span>ਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ </span><b><i><span style="font-family:Times New Roman;">, <span style="COLOR: red">" </span></span></i></b><b><i><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਆਪ ਤੇ ਜੋੜੀਆਂ ਬਣਾਈ ਫਿਰਦੇ ਓ ! ਪਹਿਲੇ ਇਹ ਦੱਸੋ ਕਿ ਮੇਰੇ ਪੰਜ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਵੀਜ਼ਾ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ </span><span style="COLOR: red"><span style="font-family:Times New Roman;">?.... </span></span></i></b><b><i><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਮੈਂ </span><span style="COLOR: red"><span style="font-family:Times New Roman;">'</span></span></i></b><b><i><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਤੇ ਆਪਣੇ ਲਾਲ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਦੁੱਧ ਪਿਲਾਉਣਾ ਸੀ !......ਨਾਲੇ ਅਸਾਂ ਕਿਹੜਾ ਏਥੇ ਪੱਕਿਆਂ ਰਹਿਣਾ ਸੀ </span><span style="COLOR: red"><span style="font-family:Times New Roman;">…..!?!"</span></span></i></b><span style="mso-spacerun: yes"><span style="font-family:Times New Roman;"> </span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਤੇ ਇਹ ਕਹਿੰਦੀ - ਕਹਿੰਦੀ<span style="mso-spacerun: yes"> </span>ਨਸੀਬੋ ਲਾਲ ਨੇ ਆਪਣੇ ਨੈਣ ਹੰਝੂਆਂ ਨਾਲ ਭਰ ਲਏ </span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; mso-bidi-language: HI" lang="HI">।</span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA"><span style="mso-spacerun: yes"> </span>-----</span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><i><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: blue" lang="PA">ਇਹ ਦੇਖ ਸੁਣ ਕੇ ਨੀਨਾ ਜੀ ਵੀ ਠਠੰਬਰ ਗਏ <span style="mso-spacerun: yes"> </span></span><span style="COLOR: blue"><span style="font-family:Times New Roman;">'</span></span></i><i><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: blue" lang="PA">ਤੇ ਮਾਇਕ ਆਪਣੇ ਹੱਥ </span><span style="COLOR: blue"><span style="font-family:Times New Roman;">'</span></span></i><i><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: blue" lang="PA">ਚ ਲੈ ਕੇ ਕਹਿਣ ਲੱਗੇ </span><span style="COLOR: blue"><span style="font-family:Times New Roman;">, "</span></span></i><i><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: blue" lang="PA">ਮੈਨੂੰ ਵੀ ਬੜਾ ਅਫ਼ਸੋਸ ਹੈ </span><span style="COLOR: blue"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span></i><i><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: blue" lang="PA">ਕਿ ਤੁਹਾਡੇ ਲੜਕੇ ਨੂੰ ਵੀਜ਼ਾ ਨਹੀਂ ਮਿਲਿਆ </span></i><i><span style="FONT-FAMILY: Mangal; COLOR: blue; mso-bidi-language: HI" lang="HI">।"<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span></i><i><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: blue" lang="PA">ਬੱਸ ਹੋਰ ਕੁਝ ਨਹੀਂ </span></i><i><span style="FONT-FAMILY: Mangal; COLOR: blue; mso-bidi-language: HI" lang="HI">।</span><span style="COLOR: blue"><o:p></o:p></span></i></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><i><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: blue" lang="PA">ਇਸ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਵਿੱਚ ਸਾਬਕਾ ਐਮ . ਪੀ . ਗੁਰਮੰਤ ਗਰੇਵਾਲ ਨੇ ਬੇਸ਼ੱਕ ਮਿੱਠਾ ਪੋਚਾ ਮਾਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਤਾਂ ਕੀਤੀ </span><span style="COLOR: blue"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span></i><i><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: blue" lang="PA">ਪਰ ਉਹ ਨਾ ਨਸੀਬੋ ਲਾਲ ਨੂੰ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਸੈਂਕੜੇ ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਨੂੰ ਤੱਸਲੀ ਬਖ਼ਸ਼ ਜੁਆਬ ਦੇ ਸਕਿਆ </span></i><i><span style="FONT-FAMILY: Mangal; COLOR: blue; mso-bidi-language: HI" lang="HI">। </span></i><i><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: blue" lang="PA">ਬੱਸ </span><span style="COLOR: blue"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span></i><i><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: blue" lang="PA">ਏਨਾ ਹੀ ਕਹਿ ਕ ਖਹਿੜਾ ਛੁਡਾ ਲਿਆ </span><span style="COLOR: blue"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span></i><i><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: blue" lang="PA">ਕਿ ਜਦੋਂ ਤੁਹਾਡਾ ਲੜਕਾ ਗਾਉਣ ਲੱਗ ਪਿਆ ਤਾਂ ਉਸਨੂੰ ਵੀਜ਼ਾ ਜ਼ਰੂਰ ਮਿਲ ਜਾਵੇਗਾ </span></i><i><span style="FONT-FAMILY: Mangal; COLOR: blue" lang="PA">।</span></i><i><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: blue" lang="PA">ਲੌਲੀ ਪੌਪ ਮੂੰਹ ਕਰਾਰਾ ਕਰ ਗਿਆ </span></i><i><span style="FONT-FAMILY: Mangal; COLOR: blue; mso-bidi-language: HI" lang="HI">।</span><span style="COLOR: blue"><o:p></o:p></span></i></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA"><span style="mso-spacerun: yes"> </span>-----</span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਕੈਨੇਡਾ ਦੀ ਧਰਤੀ </span><span style="font-family:Times New Roman;">'</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਤੇ ਲਗਦੈ ਕਦੇ ਕਦੇ<span style="mso-spacerun: yes"> </span>ਦੇਸੀ ਸਿਆਸਤ ਵੀ ਰੰਗ ਦਿਖਾ ਹੀ ਜਾਂਦੀ ਏ ! ਵੈਸੇ ਅਜਿਹੀਆਂ ਕਦਰਾਂ- ਕੀਮਤਾਂ ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਪੱਲੇ ਬੰਨ੍ਹ ਕੇ ਨਾਲ ਹੀ ਲੈ ਕੇ ਆਏ ਹਾਂ </span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; mso-bidi-language: HI" lang="HI">। </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਜਦੋਂ ਲੋੜ ਪੈਂਦੀ ਐ ਤਾਂ ਸਾਡੇ ਲੀਡਰ ਓਸੇ ਵੇਲੇ ਹੀ ਪੋਟਲੀ ਖੋਲ੍ਹ ਲੈਂਦੇ ਨੇ </span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; mso-bidi-language: HI" lang="HI">।</span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਖ਼ੈਰ!! </span><span lang="PA"><span style="mso-spacerun: yes"><span style="font-family:Times New Roman;"> </span></span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਹੰਝੂ ਪੂੰਝਦੀ - ਪੂੰਝਦੀ ਨਸੀਬੋ ਨੇ ਆਪਣੇ ਦਿਲ ਦੇ ਅਰਮਾਨ ਇੰਝ ਪ੍ਰਗਟਾਏ</span><b><i><span style="COLOR: green"><span style="font-family:Times New Roman;">…" </span></span></i></b><b><i><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: green" lang="PA">ਨਸੀਬ ਸਾਡੇ ਲਿਖੇ --ਰੱਬ ਨੇ </span><span style="COLOR: green"><span style="font-family:Times New Roman;">…</span></span></i></b><b><i><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: green" lang="PA">ਕੱਚੀ ਪੈਨਸਲ ਨਾਲ !.... ਨਸੀਬ ਸਾਡੇ ਲਿਖੇ ਰੱਬ ਨੇ<span style="mso-spacerun: yes"> </span>..!!"</span></i></b><b><i><span style="COLOR: green; mso-bidi-font-family: Raavi"><o:p></o:p></span></i></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਨੀ ਨਸੀਬੋ ਭੋਲੀਏ<span style="mso-spacerun: yes"> </span>! ਤੈਨੂੰ ਕੌਣ ਸਮਝਾਏ ਕਿ<span style="mso-spacerun: yes"> </span>ਓਹ ਰੱਬ ਤਾਂ ਬੜੀ ਦੂਰ ਹੈ </span><span style="COLOR: red"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span></b><b><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਇਥੇ ਨਸੀਬ ਤਾਂ ਡਾਢੇ ਸਿਆਸਤਦਾਨਾਂ ਨੇ ਪੱਕੀ ਪੈਨਸਲ ਨਾਲ ਆਪ ਰੱਬ ਬਣ ਕੇ ਸਾਡੇ ਮੱਥੇ </span><span style="COLOR: red"><span style="font-family:Times New Roman;">'</span></span></b><b><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਤੇ ਖੁਣਵਾ ਦਿੱਤੇ ਨੇ !! ਕਠੋਰ ਹਿਰਦਿਆਂ ਮੂਹਰੇ ਤਰਲੇ ਪਾਇਆਂ ਕੁਸ਼ ਨਹੀਂ ਬਣਦਾ </span></b><b><span style="FONT-FAMILY: Mangal; COLOR: red; mso-bidi-language: HI" lang="HI">।</span><i><span style="COLOR: red"><o:p></o:p></span></i></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA"><span style="mso-spacerun: yes"> </span></span><span style="COLOR: red"><o:p></o:p></span></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><span style="COLOR: blue"><span style="font-family:Times New Roman;">'</span></span></b><b><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: blue" lang="PA">ਤੂੰ ਇੱਕ-ਅੱਧੇ ਨੂੰ ਰੋਵੇਂ </span><span style="COLOR: blue"><span style="font-family:Times New Roman;">…</span></span></b><b><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: blue" lang="PA">ਊਤਿਆ ਫਿਰਦਾ ਆਵਾ ਨੀ </span><span style="COLOR: blue"><span style="font-family:Times New Roman;">…!' </span></span></b><b><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: blue" lang="PA">ਸਾਡੇ ਲੀਡਰਾਂ ਨੂੰ ਸਾਡੇ ਹੱਕਾਂ ਦੀ ਰਾਖੀ ਦਾ ਨਹੀਂ </span><span style="COLOR: blue"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span></b><b><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: blue" lang="PA">ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਤਾਂ ਸ਼ਾਵਰ ਪਾਰਟੀਆਂ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਸ਼ਮਸ਼ਾਨ ਘਾਟਾਂ ਤੱਕ ਹਾਜਰੀਆ ਲਗਵਾ ਕੇ ਵੋਟਾਂ ਪੱਕੀਆਂ ਕਰਨ ਦਾ ਫ਼ਿਕਰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੈ !</span><span style="COLOR: blue"><o:p></o:p></span></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">-----</span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਕੋਈ ਪੁੱਛਣ ਵਾਲਾ ਹੋਵੇ - ਓਏ ਭਲੇ ਮਾਣਸੋ ! ਤੁਸੀਂ ਜਿੰਨਾ ਵਕਤ ਇੰਨਾਂ ਸਮਾਗਮਾਂ ਵਿੱਚ ਜ਼ਾਇਆ ਕਰ ਰਹੇ ਹੋ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਕਿਤੇ ਸਰਕਾਰੀ ਕੰਮਾਂ ਕਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਲਗਾਓ ਤਾਂ ਦੇਸ ਦੀਆਂ ਨੁਹਾਰਾਂ ਬਦਲ ਸਕਦੀਆਂ ਨੇ </span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; mso-bidi-language: HI" lang="HI">। </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਨਾਲੇ ਤੁਸੀਂ ਕੀਹਨੂੰ ਕੀਹਨੂੰ<span style="mso-spacerun: yes"> </span>ਖ਼ੁਸ਼ ਕਰ ਲਵੋਂਗੇ </span><span style="font-family:Times New Roman;">? </span><b><i><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਇਸ ਤਰਾਂ ਤਾਂ ਮੈਂ ਵੀ ਰੋਸ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਓਦਣ ਮੇਰਾ ਢਿੱਡ ਦੁਖਦਾ ਸੀ - ਦੋ ਘੰਟੇ ਸਰੀ ਵਾਲੇ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿੱਚ ਮੈਂ ਬੈਂਚ ਉਪਰ ਪਿਆ ਰਿਹਾ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></i></b><b><i><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਸੁੱਖ ਧਾਲੀਵਾਲ ਮੇਰਾ ਪਤਾ ਲੈਣ ਹੀ ਨਹੀਂ ਆਇਆ..!</span><span style="font-family:Times New Roman;">'<o:p></o:p></span></i></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA"><span style="mso-spacerun: yes"> </span>-----</span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: fuchsia" lang="PA">ਦੂਜੀ ਗੱਲ ਇਹ ਕਿ ਜੋ ਵੱਡੇ ਜਾਂ ਛੋਟੇ ਸ਼ੋਅ ਟਿਕਟਾਂ ਵਾਲੇ ਹੁੰਦੇ ਨੇ</span><span style="COLOR: fuchsia"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span></b><b><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: fuchsia" lang="PA">ਪੱਤਰਕਾਰਾਂ ਜਾਂ ਹੋਰ ਮੀਡੀਆ ਐਂਡ ਕੰਪਨੀ ਵਾਲਿਆਂ ਲਈ ਮੁਫ਼ਤ ਵਿੱਚ ਇਹਨਾਂ ਦਾ ਸੁਆਦ ਨਹੀਂ ਚਖਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ </span></b><b><span style="FONT-FAMILY: Mangal; COLOR: fuchsia; mso-bidi-language: HI" lang="HI">। </span></b><b><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: fuchsia" lang="PA">ਹੁਣ ਤਾਂ ਜਣਾ ਖਣਾ ਹੀ ਗਲ਼ </span><span style="COLOR: fuchsia"><span style="font-family:Times New Roman;">'</span></span></b><b><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: fuchsia" lang="PA">ਚ ਕੈਮਰਾ ਪਾ ਕੇ ਮੂਹਰਲੀ ਸੀਟ </span><span style="COLOR: fuchsia"><span style="font-family:Times New Roman;">'</span></span></b><b><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: fuchsia" lang="PA">ਤੇ </span><span style="COLOR: fuchsia"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span></b><b><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: fuchsia" lang="PA">ਕਦੇ ਸਟੇਜ ਦੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਘੁੰਮ ਰਿਹਾ ਹੁੰਦੈ !</span><span style="COLOR: fuchsia"><o:p></o:p></span></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">-----</span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਪੱਤਰਕਾਰਾਂ ਦਾ ਕੰਮ ਤਾਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕਿਸੇ ਖੂੰਜੇ ਚ</span><span style="font-family:Times New Roman;">' </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਖੜ੍ਹ ਕੇ ਰਿਪੋਰਟ ਤਿਆਰ ਕਰਨਾ </span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; mso-bidi-language: HI" lang="HI">। </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਪਰ ਇਹ ਤਾਂ ਮੂਹਰਲੀਆਂ ਸੀਟਾਂ ਮੱਲੀ ਬੈਠੇ ਹੁੰਦੇ ਨੇ </span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; mso-bidi-language: HI" lang="HI">। </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਫਿਰ ਓਦਣ ਸਟੇਜ ਉਪਰ ਕੋਈ ਜੋ ਕੁਝ ਮਰਜ਼ੀ ਬੋਲੀ ਜਾਵੇ ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਉਸ ਬਾਰੇ ਇਹੇ ਰੌਲਾ ਪਾਈ ਜਾਂਦੇ ਹੁੰਦੇ ਨੇ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, <b><i><span style="COLOR: blue">"</span></i></b></span><b><i><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: blue" lang="PA">ਬਈ ਰਾਤ ਵਾਲਾ ਸ਼ੋਅ ਬਹੁਤ ਕਾਮਯਾਬੀ ਨਾਲ ਨੇਪਰੇ ਚੜਿਆ </span></i></b><b><i><span style="FONT-FAMILY: Mangal; COLOR: blue; mso-bidi-language: HI" lang="HI">। </span></i></b><b><i><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: blue" lang="PA">ਸਾਰਾ ਹਾਲ ਫੁੱਲ ਸੀ </span></i></b><b><i><span style="FONT-FAMILY: Mangal; COLOR: blue; mso-bidi-language: HI" lang="HI">।" </span><span style="COLOR: blue"><o:p></o:p></span></i></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਸਾਰਾ ਹਾਲ ਤਾਂ ਆਪੇ ਹੀ ਫੁੱਲ ਹੋਣਾ ਸੀ </span><span style="COLOR: red"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span></b><b><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਤੁਹਾਡੇ ਵਰਗੇ ਮੁਫ਼ਤਖ਼ੋਰ ਪੱਤਰਕਾਰ ਅਤੇ ਲੀਡਰ -ਸ਼ੀਡਰ ਤਾਂ ਹੇਲੀਆਂ ਦਿੰਦੇ ਫਿਰਦੇ ਸਨ ! </span><span style="COLOR: red"><o:p></o:p></span></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">----</span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਮੈਂ ਤਾਂ ਕਹਿੰਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਜੇਕਰ ਟਿਕਟ ਪੰਜਾਹ ਡਾਲਰ ਦੀ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਪੱਤਰਕਾਰਾਂ ਲਈ ਉਹ ਟਿਕਟ ਸੌ ਡਾਲਰ ਦੀ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; mso-bidi-language: HI" lang="HI">। </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਅਤੇ ਇੱਕ ਲੀਡਰ ਨੂੰ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਪੰਜ ਸੌ ਡਾਲਰ ਵਿੱਚ ਮਿਲਣੀ ਚਾਹੀਦੀ<span style="mso-spacerun: yes"> </span>ਹੈ </span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; mso-bidi-language: HI" lang="HI">। </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਫਿਰ ਵੇਖਾਂਗੇ ਇੰਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਿੰਨਾ ਕੁ ਸਭਿਆਚਾਰ ਨਾਲ ਪਿਆਰ ਹੈ </span><span style="font-family:Times New Roman;">?<span style="mso-bidi-font-family: Raavi"><o:p></o:p></span></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">------</span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA"><span style="mso-spacerun: yes"></span></span> </p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਪਿਛਲੇ ਦਿਨੀਂ ਪਾਪੂਲਰ ਪੂਜਾ ਦਾ ਸ਼ੋਅ ਹੋਇਆ ਸੀ </span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></b><b><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਉਥੇ ਜੋ ਕੁਝ ਹੋਇਆ </span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></b><b><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਕਿਸੇ ਹੱਕ ਸੱਚ ਦੀ ਅਵਾਜ਼ ਵਾਲੇ ਨੇ ਦੂਜੇ ਦਿਨ ਉਸ ਬਾਰੇ ਕੋਈ ਨੋਟਿਸ ਨਹੀਂ ਲਿਆ </span></b><b><span style="FONT-FAMILY: Mangal; mso-bidi-language: HI" lang="HI">। </span></b><b><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਹਾਲਾਂ ਕਿ ਉਸ ਸਟੇਸ਼ਨ ਦਾ ਸਾਰਾ ਕੋੜਮਾ ਕਬੀਲਾ ਮੁੱਛਾਂ ਨੂੰ ਤਾਅ ਦੇ ਕੇ ਮੂਹਰੇ ਬੈਠਾ ਸੀ<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span></b><b><span style="FONT-FAMILY: Mangal; mso-bidi-language: HI" lang="HI">। </span></b><b><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਪਰ ਬੋਲਦੇ ਵੀ ਕਿਵੇਂ </span><span style="font-family:Times New Roman;">? </span></b><b><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਪ੍ਰਮੋਟਰਾਂ ਨੇ ਮੂੰਹੋਂ ਮੰਗਵੇਂ ਡਾਲਰ ਜੁ ਦਿੱਤੇ ਸੀ </span></b><b><span style="FONT-FAMILY: Mangal; mso-bidi-language: HI" lang="HI">। </span><o:p></o:p></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਉਸ ਸ਼ੋਅ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਗਾਇਕ ਆ ਕੇ ਡੰਡ ਬੈਠਕਾਂ ਮਾਰ ਰਿਹਾ ਸੀ </span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></b><b><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਕੋਈ ਪੂਜਾ ਦੇ ਦੁਆਲੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਘੁੰਮ ਰਿਹਾ ਸੀ </span><span style="font-family:Times New Roman;">,'</span></b><b><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਜਿਵੇ: ਵਾੜੇ ਚ</span><span style="font-family:Times New Roman;">'………! </span></b><b><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਅੱਗੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਪਤਾ ਹੀ ਹੈ !! <span style="COLOR: red">ਇੱਕ ਜ਼ੈਲਦਾਰ ਨੇ ਤਾਂ ਅਖੀਰ ਵਿੱਚ ਗੱਲ ਸਿਰੇ ਹੀ ਲਾ ਦਿੱਤੀ </span></span><span style="COLOR: red"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span></b><b><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਜੋ ਮੈਨੂੰ ਸੱਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਚੁਭੀ </span><span style="COLOR: red"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span></b><b><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਉਹ ਇਹ ਸੀ </span><span style="COLOR: red"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span></b><b><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਕਿ ਪਹਿਲਾਂ ੳਸਨੇ ਗਾਉਣ ਵਾਲੀ ਦੇ ਦੁਆਲੇ ਖ਼ੂਬ ਗੇੜੇ ਦਿੱਤੇ </span></b><b><span style="FONT-FAMILY: Mangal; COLOR: red; mso-bidi-language: HI" lang="HI">।</span></b><b><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਫਿਰ ਗੇੜਿਆਂ ਦਾ ਨਤੀਜਾ ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਬੋਲਾਂ ਰਾਹੀਂ ਇੰਝ ਕੱਢਿਆ.."ਸੱਤ ਗੁਰ ਨਾਨਕ ਤੇਰੀ ਲੀਲਾ ਨਿਆਰੀ ਏ ! ਪੰਗੇ ਲੈਂਦੀ ਫਿਰਦੀ ਕੁੜੀ ਕੁਆਰੀ<span style="mso-spacerun: yes"> </span>ਐ !!"</span><span style="COLOR: red"><o:p></o:p></span></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: blue" lang="PA">ਵਾਹ ਕਿਆ ਬਾਤ ਹੈ ! ਕਿਥੇ ਬਾਬਾ ਨਾਨਕ ! ਕਿਥੇ ਕੁੜੀ ਕੁਆਰੀ </span><span style="COLOR: blue"><span style="font-family:Times New Roman;">……..!?! </span></span></b><b><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: blue" lang="PA">ਸ਼ਾਇਦ ਇਸ ਨੂੰ ਹੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਹਿੰਦੇ ਨੇ </span><span style="COLOR: blue"><span style="font-family:Times New Roman;">?<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span></span></b><b><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: blue" lang="PA">ਸ਼ਾਇਦ ਮੀਡੀਆ ਵਾਲੇ ਵੀ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸ਼ੋਅ ਨੂੰ ਕਾਮਯਾਬ ਸ਼ੋਅ ਮੰਨ ਰਹੇ ਸਨ..!</span><span style="COLOR: blue"><span style="font-family:Times New Roman;">?!<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span></span></b><b><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: blue" lang="PA">ਸ਼ਾਇਦ ਇਸੇ ਕਰਕੇ ਹੀ ਦੂਜੇ ਦਿਨ ਪ੍ਰਮੋਟਰਾਂ ਨੂੰ ਵਧਾਈਆ ਭੇਜ ਰਹੇ ਸਨ </span></b><b><span style="FONT-FAMILY: Mangal; COLOR: blue; mso-bidi-language: HI" lang="HI">।</span><span style="COLOR: blue"><o:p></o:p></span></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA"><span style="mso-spacerun: yes"> </span>-----</span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><i><u><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਇੱਕ ਏਥੇ ਹੋਰ ਹੀ ਨਵਾ ਰਿਵਾਜ਼ ਚੱਲ ਪਿਐ </span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></u></i></b><b><i><u><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਤੀਆਂ ਦਾ ਮੇਲਾ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></u></i></b><b><i><u><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਮੇਲਾ ਮੁਟਿਆਰਾਂ ਦਾਂ </span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></u></i></b><b><i><u><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਮੇਲਾ ਬੀਬੀਆਂ ਦਾ </span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></u></i></b><b><i><u><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਸਾਵਣ ਮੇਲਾ ਤੇ ਹੋਰ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕੀ ਕੁਝ </span><span style="font-family:Times New Roman;">? </span></u></i></b><b><i><u><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਐਸੇ ਮੇਲੇ ਲਾਉਣੇ ਵਧੀਆ ਗੱਲ ਹੈ </span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></u></i></b><b><i><u><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਪਰ ਜੇਕਰ ਇਹ ਮੇਲੇ ਸਿਰਫ: ਔਰਤਾਂ ਵਾਸਤੇ ਹੀ ਹੁੰਦੇ ਨੇ </span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></u></i></b><b><i><u><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਤਾਂ ਖ਼ਾਸ ਖ਼ਾਸ ਆਦਮੀ ਏਥੇ ਕੀ ਕਰਨ ਆਉਂਦੇ ਨੇ </span><span style="font-family:Times New Roman;">? <o:p></o:p></span></u></i></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">------</span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><i><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਆਹ ! ਪਿੱਛੇ ਜਿਹੇ ਸਿਰਫ਼ ਔਰਤਾਂ ਵਾਸਤੇ ਐਸਾ ਹੀ ਮੇਲਾ ਹੋ ਕੇ ਹੱਟਿਆ ਹੈ </span></i></b><b><i><span style="FONT-FAMILY: Mangal; COLOR: red; mso-bidi-language: HI" lang="HI">। </span></i></b><b><i><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਪੱਗ ਠੋਕ ਕੇ ਬੰਨ੍ਹਣ ਵਾਲਾ ਗਾਇਕ ਵਾਰ ਵਾਰ ਸਟੇਜ ਤੋਂ ਉਤਰ ਕੇ<span style="mso-spacerun: yes"> </span>ਬੀਬੀਆਂ ਵਿੱਚ ਜਾ ਵੜਦਾ ਸੀ </span><span style="COLOR: red"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span></i></b><b><i><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਪਤੰਦਰ ਰੰਨਾਂ ਵਿੱਚ ਧੰਨਾ ਬਣਿਆ ਫਿਰਦਾ ਸੀ </span></i></b><b><i><span style="FONT-FAMILY: Mangal; COLOR: red; mso-bidi-language: HI" lang="HI">। </span></i></b><b><i><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਗੱਲ ਕੀ ..ਇਸੇ ਕਰਕੇ ਸ਼ੋਅ ਬੰਦ ਕਰਨਾ ਪਿਆ ਸੀ </span></i></b><b><i><span style="FONT-FAMILY: Mangal; COLOR: green; mso-bidi-language: HI" lang="HI">।</span></i></b><b><i><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: green" lang="PA">ਇਹ ਉਹ ਹੀ ਗਾਇਕ ਸੀ</span><span style="COLOR: green"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span></i></b><b><i><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: green" lang="PA">ਜੋ ਕੁੜੀ ਨੂੰ ਕਦੇ ਚੌਕਲੈੱਟ </span><span style="COLOR: green"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span></i></b><b><i><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: green" lang="PA">ਕਦੇ ਕੋਕ ਦੀ ਬੋਤਲ ਵਰਗਾ ਲੱਕ </span><span style="COLOR: green"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span></i></b><b><i><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: green" lang="PA">ਦੱਸਕੇ ਔਰਤ ਨੂੰ ਫਾਸਟ ਫੂਡ ਵਾਲੀ ਫਰੈਂਚਾਈਜ਼ ਵਜੋਂ ਪੇਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ </span></i></b><b><i><span style="FONT-FAMILY: Mangal; COLOR: green; mso-bidi-language: HI" lang="HI">। </span></i></b><b><i><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: green" lang="PA">ਫ਼ੁਕਰਪੁਣੇ ਦੀ ਹੱਦ ਦੇਖੋ ! </span></i></b><b><i><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਸਟੇਜ </span><span style="COLOR: red"><span style="font-family:Times New Roman;">'</span></span></i></b><b><i><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਤੇ ਐਸੇ ਕਲਾਕਾਰ ਕਦੇ ਡੌਲੇ ਦਿਖਾਉਂਦੇ ਨੇ </span><span style="COLOR: red"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span></i></b><b><i><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਕਦੇ ਆਉਂਦੇ ਸਾਰ ਹੀ ਡੰਡ ਬੈਠਕਾਂ ਮਾਰਨ ਲੱਗ ਪੈਂਦੇ ਨੇ ! ਪੁੱਛਣ ਵਾਲਾ ਹੋਵੇ</span><span style="COLOR: red"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span></i></b><b><i><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਇੱਥੇ ਤੁਸੀਂ ਗਾਉਣ ਆਏ ਓ </span><span style="COLOR: red"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span></i></b><b><i><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਜਾਂ ਫਿਰ ਕੁੜੀਆਂ ਨੂੰ ਜਿਸਮ ਦਿਖਾਉਣ </span><span style="COLOR: red"><span style="font-family:Times New Roman;">? </span></span></i></b><b><i><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਵੈਸੇ </span><span style="COLOR: red"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span></i></b><b><i><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਇਹੋ ਜਿਹਿਆਂ ਨੂੰ ਕਬੱਡੀ ਦਾ ਖ਼ਾਲੀ ਗਰਾਉਂਡ ਦੇਖ ਕੇ ਕੱਚੀਆਂ ਤਰੇਲੀਆਂ ਆਈ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਨੇ </span></i></b><b><i><span style="FONT-FAMILY: Mangal; COLOR: red; mso-bidi-language: HI" lang="HI">।</span><span style="COLOR: red"><o:p></o:p></span></i></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਪਰ ਜਿਹੜੇ ਮੀਡੀਏ ਵਾਲੇ ਪੁਰਸ਼ ਪੱਤਰਕਾਰ ਉੱਥੇ ਦਨਦਣਾਉਂਦੇ ਫਿਰਦੇ ਸਨ </span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕੋਈ ਖ਼ਬਰ ਨਸ਼ਰ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ </span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; mso-bidi-language: HI" lang="HI">।</span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">------</span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA"><span style="mso-spacerun: yes"> </span>ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕੁਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ .</span><span style="font-family:Times New Roman;">'</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਦੇ ਦੇ ਗੇੜਾ</span><span style="font-family:Times New Roman;">…!' </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਵਾਲੇ ਗਾਇਕ ਦਾ ਬੀਬੀਆਂ ਨੇ ਬੁਰਾ ਹਾਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ </span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; mso-bidi-language: HI" lang="HI">। </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਉਸ ਨੂੰ ਵੀ ਬੜਾ ਚਾਅ ਸੀ ਮੁਟਿਆਰਾਂ ਦੇ ਝੁੰਡ ਵਿੱਚ ਗੇੜੇ ਦੇਣ ਦਾ ! ਸੁਣਿਐ </span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਓਹਦੇ ਕਿਸੇ ਨੇ ਐਸੀ ਕਸੂਤੇ ਥਾਂ </span><span style="font-family:Times New Roman;">'</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਤੇ ਲੱਤ ਮਾਰੀ ..ਉਸਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜਨਾਬ ਨੂੰ ਹਸਪਤਾਲ ਦੇ ਗੇੜੇ ਲਾਉਣੇ ਪਏ ਸੀ<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span><span style="font-family:Times New Roman;">….. </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਪਰ ਕਿਸੇ ਨੇ ਭਾਫ਼ ਬਾਹਰ ਨਹੀਂ ਨਿਕਲਣ ਦਿੱਤੀ ਸੀ </span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; mso-bidi-language: HI" lang="HI">। </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਇਹ ਨੇ ਮੇਲੇ ਮੁਟਿਆਰਾਂ ਦੇ !! </span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">----- </span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਜੇਕਰ ਮੇਲਾ ਸਿਰਫ਼ ਔਰਤਾਂ ਲਈ ਹੈ </span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਤਾਂ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਹੀ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ </span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; mso-bidi-language: HI" lang="HI">। </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਉਹ ਤਾਂ ਵੱਖਰੀ ਗੱਲ ਹੈ ਕਿ ਕੋਈ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਆਦਮੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ </span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਸਾਊਂਡ ਐਂਡ ਲਾਈਟ ਵਾਲਾ </span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਇੱਕ ਅੱਧਾ ਕੈਮਰੇ ਵਾਲਾ ਆਦਿ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ! ਜਿੱਥੇ ਨਹੀਂ ਸਰ ਸਕਦਾ ਆਦਮੀ ਮਦਦ ਕਰ ਸਕਦੇ ਨੇ </span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਪਰ ਮੰਨੋਰਜਨ ਕੇਵਲ ਔਰਤਾਂ ਲਈ </span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਔਰਤਾਂ ਵਲੋਂ ਹੀ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ </span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; mso-bidi-language: HI" lang="HI">।</span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">----- </span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਵੈਸੇ ਔਰਤ ਹੁਣ ਕਿਸੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਪਿੱਛੇ ਨਹੀਂ ਰਹੀ </span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; mso-bidi-language: HI" lang="HI">। </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਭਾਵੇਂ ਪੱਤਰਕਾਰੀ ਦਾ ਖੇਤਰ ਹੋਵੇ </span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਚਾਹੇ ਸਪੇਸ ਖੇਤਰ </span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; mso-bidi-language: HI" lang="HI">। </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਉਹ ਹੁਣ ਕਿਸੇ ਸਮਾਗਮ ਦੀ ਆਪ ਰਿਪੋਰਟਿੰਗ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ </span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਸਾਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਆਪ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ। </span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; mso-bidi-language: HI" lang="PA"><span style="mso-spacerun: yes"> </span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਉਹ ਹੁਣ ਸੱਚੀਂ ਅੰਬਰ ਨੂੰ ਟਾਕੀ ਵੀ ਲਾ ਸਕਦੀ ਹੈ </span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; mso-bidi-language: HI" lang="HI">।</span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">----- </span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA"><span style="mso-spacerun: yes"> </span>ਜੋ ਆਮ ਸ਼ੋਅ ਹੁੰਦੇ ਨੇ </span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਉਨ੍ਹਾਂ </span><span style="font-family:Times New Roman;">'</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਚ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਵੀ ਹੁੰਦੀਆਂ ਨੇ </span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; mso-bidi-language: HI" lang="HI">। </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਪਰ ਫਿਰ ਵੀ ਪਤਾ ਨਹੀ ਕਿਉਂ </span><span style="font-family:Times New Roman;">? </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਔਰਤ ਅਜੇ ਵੀ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਆਦਮੀ ਤੋਂ ਅਸੁਰੱਖਿਅਤ ਕਿਉਂ ਸਮਝਦੀ ਹੈ !</span><span style="font-family:Times New Roman;">?! </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਕਦੇ ਕਦੇ ਮੈਂ ਸੋਚਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਐਸੇ ਕੇਵਲ ਔਰਤਾਂ ਲਈ ਵੱਖਰੇ ਸ਼ੋਅ ਕਰਨੇ ਔਰਤ ਦੀ ਅਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਗੱਲ ਨਹੀਂ </span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਸਗੋਂ ਇਸ ਪਿੱਛੇ ਚੋਖਾ ਧੰਨ ਕਮਾਉਣਾ ਵੀ ਕਿਸੇ ਸ਼ਾਤਰ ਦਿਮਾਗ਼ ਦਾ ਕੰਮ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ </span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; mso-bidi-language: HI" lang="HI">।</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਚਲੋ </span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਜੋ ਵੀ ਹੋਵੇ ! ਚੰਗਾ ਹੋਵੇ ! ਪਰ ਬੁਨਿਆਦੀ ਕਦਰਾਂ ਕੀਮਤਾਂ ਨੂੰ ਤਿਲਾਂਜਲੀ ਨਾ ਦਿੱਤੀ ਜਾਵੇ !! ਸ਼ਾਲਾ ! ਗਿੱਧੇ - ਭੰਗੜੇ ਪੈਂਦੇ ਰਹਿਣ !!</span></p></div>ਤਨਦੀਪ 'ਤਮੰਨਾ'http://www.blogger.com/profile/16476762212280968695noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-5341165159684440853.post-53538314501565642362010-07-06T21:24:00.000-07:002010-07-06T21:31:19.928-07:00ਹਰਪਾਲ ਸਿੰਘ ਭਿੰਡਰ-ਸੁਰਿੰਦਰ ਸੋਹਲ - ਸਤਿੰਦਰ ਸਰਤਾਜ ਦੀਆਂ ‘ਬੇਤੁਕੀਆਂ’ ਅਤੇ ਸਾਡੇ ਆਲੋਚਕ - ਤਾਜ਼ਾ ਪ੍ਰਤੀਕਰਮ<a href="http://3.bp.blogspot.com/_3U-ASQjXcjw/TDQBwLXoBAI/AAAAAAAAGAs/riXt9Q01O74/s1600/Harpal+Singh+Bhinder.jpg"><img style="MARGIN: 0px 10px 10px 0px; WIDTH: 115px; FLOAT: left; HEIGHT: 147px; CURSOR: hand" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5491015772868707330" border="0" alt="" src="http://3.bp.blogspot.com/_3U-ASQjXcjw/TDQBwLXoBAI/AAAAAAAAGAs/riXt9Q01O74/s200/Harpal+Singh+Bhinder.jpg" /></a> <a href="http://3.bp.blogspot.com/_3U-ASQjXcjw/TDQBvpE6aGI/AAAAAAAAGAk/R74_kYUfKMQ/s1600/Surinder+Sohal+1.jpg"><img style="MARGIN: 0px 10px 10px 0px; WIDTH: 124px; FLOAT: left; HEIGHT: 148px; CURSOR: hand" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5491015763663415394" border="0" alt="" src="http://3.bp.blogspot.com/_3U-ASQjXcjw/TDQBvpE6aGI/AAAAAAAAGAk/R74_kYUfKMQ/s200/Surinder+Sohal+1.jpg" /></a> <span lang="PA" style="font-family:Raavi;"><strong><span style="color:#ff0000;">ਸਤਿੰਦਰ ਸਰਤਾਜ ਦੀਆਂ </span></strong></span><strong><span style="color:#ff0000;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਬੇਤੁਕੀਆਂ</span><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਅਤੇ ਸਾਡੇ ਆਲੋਚਕ </span></span></strong><div><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><strong><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਤਾਜ਼ਾ ਪ੍ਰਤੀਕਰਮ</span><span style="font-family:Raavi;"><?xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" /><o:p></o:p></span></strong></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><strong><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਲੇਖ</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></strong></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><strong><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਭਾਗ ਪਹਿਲਾ</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></strong></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><strong><span style="color:#009900;"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">( ਕਿਰਪਾ ਕਰਕੇ ਇਸ ਲੇਖ ਪੜ੍ਹਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾ ਡਾ: ਹਨੀ ਸ਼ੇਰਗਿੱਲ ਹੁਰਾਂ ਦਾ ਖ਼ਤ ਵੀ ਜ਼ਰੂਰ ਪੜ੍ਹੋ, ਜਿਸਦੇ ਪ੍ਰਤੀਕਰਮ </span><span style="font-family:Raavi;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਚ ਸੋਹਲ ਸਾਹਿਬ ਅਤੇ ਭਿੰਡਰ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਇਹ ਨਵਾਂ ਲੇਖ ਘੱਲਿਆ ਹੈ। ਡਾ: ਸ਼ੇਰਗਿੱਲ ਦਾ ਖ਼ਤ ਵੀ ਪੋਸਟ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ) </span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></span></strong></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">*****</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਪਿਛਲੇ ਦਿਨੀਂ ਲਿਖੇ ਸਾਡੇ ਲੇਖ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਸਤਿੰਦਰ ਸਰਤਾਜ ਦੀਆਂ ਬੇਤੁਕੀਆਂ</span><span style="font-family:Times New Roman;">’, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਦੀ ਡਾ. ਹਨੀ ਸ਼ੇਰਗਿੱਲ ਨੇ ਇਕ ਵੱਡਾ ਖ਼ਤ ਲਿਖ ਕੇ ਅਲੋਚਨਾ ਕੀਤੀ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਉਨ੍ਹਾਂ ਆਪਣੀ ਲਿਖਤ ਵਿਚ ਏਨੇ ਟਪਲੇ ਖਾਧੇ ਹਨ ਕਿ ਉਹ ਸਰਤਾਜ ਨੂੰ ਵੀ ਪਿੱਛੇ ਛੱਡ ਗਏ ਹਨ -</span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਬੜੇ ਮੀਆਂ ਤੋ ਬੜੇ ਮੀਆਂ ਛੋਟੇ ਮੀਆਂ ਸੁਭਹਾਨ ਅੱਲਾ</span><span style="font-family:Times New Roman;">’</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਡਾ. ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਸਵਾਲਾਂ ਦਾ ਜਵਾਬ ਦੇਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇਹ ਦੱਸਣਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਇਹ ਲੇਖ ਕਿਉਂ ਲਿਖਣਾ ਪਿਆ ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਦਾ ਸੰਬੰਧ ਡਾ. ਸਾਹਿਬ<span style="mso-spacerun: yes"> </span>ਦੇ ਸਵਾਲਾਂ ਨਾਲ ਵੀ ਹੈ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ੇ ਨਾਲ ਵੀ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਅਸਲ ਵਿਚ ਅਸੀਂ ਪੰਜਾਬੀ ਗਾਇਕੀ ਬਾਰੇ ਕੋਈ ਸੰਜੀਦਾ ਬਹਿਸ ਛੇੜਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਾਂ ਪਰ ਸਾਡੇ ਕਈ ਆਲੋਚਕਾਂ ਨੂੰ ਲੱਗਿਆ ਕਿ ਅਸੀਂ ਸਰਤਾਜ ਦੀ ਗਾਇਕੀ ਦੀ ਵਿਰੋਧਤਾ ਕਰਕੇ ਲੱਚਰ ਗਾਇਕੀ ਦੇ ਹੱਕ ਵਿਚ ਭੁਗਤ ਰਹੇ ਹਾਂ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਕੁਝ ਨੂੰ ਇਸ ਪਿੱਛੇ ਸਾਡੇ ਨਿੱਜੀ ਤੇ ਸੰਕੀਰਣ ਹਿੱਤ ਭਾਸੇ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਕੁਝ ਨੂੰ ਇਹ ਕਿਸੇ ਖ਼ਾਸ ਮਕਸਦ ਤਹਿਤ ਸਿਰਫ਼ ਕਿੜਾਂ ਕੱਢਣ ਤੱਕ ਸੀਮਤ ਹੀ ਲੱਗਿਆ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਇਹ ਸਭ ਕੁਝ ਬਹੁਤ ਕੁਦਰਤੀ ਸੀ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਕਿਉਂਕਿ ਅੱਜ ਤੱਕ ਕਦੇ ਕਿਸੇ ਨੇ ਇਸ ਵਰਤਾਰੇ ਦੀ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਆਲੋਚਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਕੀਤੀ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਅਸੀਂ ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਜਾਂ ਮੈਗਜ਼ੀਨਾਂ ਵਿਚ ਪੰਜਾਬੀ ਗਾਇਕਾਂ ਦੀ ਉਸਤਤ ਦੇ ਸੋਹਲੇ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਬੱਲੇ ਬੱਲੇ ਜਾਂ ਵਾਹ ਵਾਹ ਹੀ ਸੁਣਦੇ ਆਏ ਸਾਂ ਕਿ ਫਲਾਣੇ ਗਾਇਕ ਨੇ ਮੇਲਾ ਲੁੱਟ ਲਿਆ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਲੋਕ ਝੂੰਮਣ ਲਾ ਦਿੱਤੇ ਜਾਂ ਫਲਾਣੇ ਨੇ ਨਵਾਂ ਇਤਿਹਾਸ ਰਚਿਆ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਉਪਰੋਂ ਇਨਾਮਾਂ-ਸਨਮਾਨਾਂ ਤੇ ਮਸ਼ਹੂਰੀਆਂ ਦੀ ਏਨੀ ਘੜਮਸ ਕਿ ਯੋਗਤਾ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਮਿਆਰ ਅਤੇ ਅਸਲੀਅਤ ਕਿਤੇ ਖੰਭ ਲਾ ਕੇ ਉਡ ਗਏ ਹਨ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਸਰਤਾਜ ਦੇ ਹਵਾਲੇ ਰਾਹੀਂ ਅਸੀਂ ਇਸ ਸਾਰੇ ਵਰਤਾਰੇ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਅਤੇ ਪਰਖਣ ਲਈ ਇਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਦਿੱਤਾ ਸੀ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਅਸੀਂ ਦੱਸਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਸੀ ਕਿ ਜੇ ਸੂਫ਼ੀ ਤੇ ਸੰਜੀਦਾ ਗਾਇਕ ਦਾ ਇਹ ਹਾਲ ਹੈ ਤਾਂ ਬਾਕੀ ਕਿੱਥੇ ਖੜ੍ਹਦੇ ਹਨ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">? </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਸਾਡਾ ਸਵਾਲ ਸੀ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਪੰਜਾਬੀ ਗਾਇਕੀ ਨੂੰ ਸੰਜੀਦਗੀ ਨਾਲ ਲੈਣ ਦਾ ਸਮਾਂ ਕਦੋਂ ਆਵੇਗਾ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">? </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਕਾਸ਼! ਸਾਡੇ ਆਲੋਚਕਾਂ ਇਹ ਗੱਲ ਸਮਝ ਲਈ ਹੁੰਦੀ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >।<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span><span style="color:blue;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">------</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਦੂਸਰਾ ਵੱਡਾ ਮੁੱਦਾ ਇਹ ਸੀ ਕਿ ਸਰਤਾਜ ਜੋ ਕੁਝ ਗਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕੀ ਉਹ ਸੂਫ਼ੀ ਤੇ ਸੰਜੀਦਾ ਹੈ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">? </span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਕੀ ਇਸ ਨੂੰ ਸੁਰ ਤੇ ਸ਼ਾਇਰੀ ਦਾ ਸੁਮੇਲ ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">? </span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਅਸੀਂ ਕਿਹਾ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਕਿ ਨਹੀਂ ਇਹ ਸੂਫ਼ੀ ਤੇ ਸੰਜੀਦਾ ਗਾਇਕੀ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਇਸਦੇ ਨਾਂ </span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">’</span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਤੇ ਧੱਬਾ ਹੈ</span></i><i><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >। </span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਅਸੀਂ ਵੀ ਖ਼ੁਸ਼ਾਮਦੀ ਲੇਖਕਾਂ ਵਾਂਗੂੰ ਸਰਤਾਜ ਦੇ ਹੱਕ ਵਿਚ ਲਿਖ ਕੇ </span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਵਾਹ ਵਾਹ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਖੱਟ ਸਕਦੇ ਸੀ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਪਰ ਸੁਚੇਤ ਹੋ ਕੇ ਉਸਦੇ ਲੱਖਾਂ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਕਾਂ ਦੀ ਵਿਰੋਧਤਾ ਏਸੇ ਕਰਕੇ ਸਹੇੜੀ ਕਿ ਜੇ ਇਸ ਨੂੰ ਅੱਜ ਨਾ ਰੋਕਿਆ ਗਿਆ ਤਾਂ ਕਲਚਰਲ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਵਾਂਗੂੰ ਇਹ ਪਾਕੀਜ਼ ਥਾਵਾਂ ਵੀ ਨਾਪਾਕ ਹੋ ਜਾਣਗੀਆਂ</span></i><i><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >। </span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਪੰਜਾਬੀ ਗਾਇਕੀ ਦੇ ਨਾਂ </span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">’</span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਤੇ ਖ਼ਾਸਕਰ ਪਿਛਲੇ 2-3 ਦਹਾਕਿਆਂ ਤੋਂ ਪੰਜਾਬੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕਧਾਰਾ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲੀ ਨਾਲ ਇੱਕ ਕੋਝਾ ਮਜ਼ਾਕ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਪਰੋਂ (ਇਹ ਕਹਿ ਕੇ ਕਿ ਫਲਾਣੇ ਬੜੇ ਮਾਣ ਨਾਲ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ) ਦਾਅਵਾ ਇਹ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ </span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਪੰਜਾਬੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਜਾਂ </span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲੀ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ</span></i><i><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >। </span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਇਹ ਸੇਵਾ ਬਿਲਕੁਲ ਉਵੇਂ ਦੀ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਦੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ (ਬਾਦਲ) </span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਪੰਥ ਦੀ ਸੇਵਾ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਦੇ ਨਾਂ </span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">’</span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਤੇ ਕਰਦਾ ਹੈ</span></i><i><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >। </span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਇਸ ਸਾਰੇ ਵਰਤਾਰੇ ਨੂੰ ਇੱਕ </span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਸੰਗੀਤਕ ਮਾਫ਼ੀਏ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਦੀ ਨਿਆਈਂ ਚਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ</span></i><i><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >। </span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਇਹ ਵਰਤਾਰਾ ਕਿਵੇਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਕਿੰਨ੍ਹਾਂ </span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਮਹਾਨ ਸ਼ਖ਼ਸੀਅਤਾਂ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਨੇ ਇਸ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਪਾਇਆ ਅਤੇ ਇਸਨੇ ਕਿੰਨਾਂ ਨੁਕਸਾਨ ਕੀਤਾ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">,</span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਇਹ ਸਭ ਕੁਝ ਕਦੇ ਫੇਰ </span></i><i><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >। </span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਹਾਲ ਦੀ ਘੜੀ ਸਿਰਫ਼ ਏਨਾ ਸਮਝਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਪੰਜਾਬੀ ਗਾਇਕੀ ਦੇ ਢਾਹੂ ਦੌਰ ਦਾ ਜੇ ਅੰਤ ਆਇਆ ਹੀ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਦਾ ਕੋਈ ਸਹੀ ਬਦਲ ਪੇਸ਼ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ</span></i><i><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >। </span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਸਤਿੰਦਰ ਸਰਤਾਜ ਇਸਦਾ ਸਹੀ ਬਦਲ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਪੰਜਾਬੀ ਗਾਇਕੀ ਵਿਚ ਆਪਣੀ ਥਾਂ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਤਰਲੋਮੱਛੀ ਹੋ ਰਹੀ ਭੀੜ ਦਾ ਇੱਕ ਹਿੱਸਾ ਹੀ ਹੈ ਇਸ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੋਰ ਕੁਝ ਨਹੀਂ</span></i><i><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >।<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span><span style="color:red;"><o:p></o:p></span></i></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">-----</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਸੂਝਵਾਨ ਪੰਜਾਬੀਓ</span><span style="color:green;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਅਸੀਂ ਗਾਇਕੀ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਪਵਿੱਤਰ ਥਾਵਾਂ ਨੂੰ ਬਚਾ ਕੇ ਰੱਖਣ ਦੀ ਇੱਕ ਸੱਦ ਲਾਈ ਸੀ</span><span style="color:green;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਜਿਸ ਦਾ ਤੁਸੀਂ ਸਾਡੀ ਆਸ ਨਾਲੋਂ ਕਿਤੇ ਵੱਧ ਹੁੰਗਾਰਾ ਭਰਿਆ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:green;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਜਿਥੇ ਇਸ ਨਾਲ ਅਸਾਨੂੰ ਅਥਾਹ ਬਲ ਮਿਲਿਆ ਉਥੇ ਵਿਰੋਧੀਆਂ ਦੀਆਂ ਗਾਲ਼ਾਂ ਨਾਲ ਕਿਤੇ ਵੱਧ ਸੰਤੁਸ਼ਟੀ ਮਿਲੀ (ਕਿ ਗੱਲ ਸਹੀ ਟਿਕਾਣੇ </span><span style="color:green;"><span style="font-family:Times New Roman;">’</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਤੇ ਵੱਜੀ ਹੈ)</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:green;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਜੇ ਇਸ ਕੁਰੀਤੀ ਜਾਂ ਗ਼ਲਤ ਰਵਾਇਤ ਵਿਰੁਧ ਆਵਾਜ਼ ਨਾ ਉਠਾਉਂਦੇ ਤਾਂ ਆਉਂਦੇ ਦਸ ਕੁ ਸਾਲਾਂ ਵਿਚ ਇਹੋ ਜਿਹੀ (ਯਾਮੇ</span><span style="color:green;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਪਜਾਮੇ ਤੇ ਆਲੂ ਵੇਚਣ ਵਾਲੀ) ਸੂਫ਼ੀ ਤੇ ਸੰਜੀਦਾ ਗਾਇਕੀ ਸਥਾਪਤ ਹੋ ਜਾਣੀ ਸੀ ਅਤੇ ਸਾਡੀ ਆਉਣ ਵਾਲੀ ਨਸਲ ਨੇ ਸਮਝਣਾ ਸੀ ਕਿ ਇਹੋ ਸੂਫ਼ੀ ਤੇ ਸੰਜੀਦਾ ਗਾਇਕੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:green;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਜੇ ਇਸਨੂੰ ਨਾ ਰੋਕਦੇ ਤਾਂ ਇਹ ਦਾਗ਼ ਸਾਡੀ ਪੰਜਾਬੀਅਤ </span><span style="color:green;"><span style="font-family:Times New Roman;">’</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਤੇ ਵੀ ਆਉਣਾ ਸੀ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:green;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਪਰ ਸ਼ਾਬਾਸ਼ੇ ਪੰਜਾਬੀਅਤ ਦੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸੱਚੇ ਮੁਦੱਈਆਂ ਦੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਵਪਾਰਕ ਹਿੱਤ</span><span style="color:green;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਸਾਂਝਾਂ (ਮੂੰਹ-ਮੁਲਾਹਜੇ) ਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦਾਅ </span><span style="color:green;"><span style="font-family:Times New Roman;">’</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਤੇ ਲਾ ਕੇ ਆਪਣੀਆਂ ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ</span><span style="color:green;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਵੈਬਸਾਈਟਾਂ ਜਾਂ ਬਲੌਗਾਂ ਉਤੇ ਇਸ ਸੱਚ ਦੀ </span><span style="color:green;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਜਿੱਤ ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ</span><span style="color:green;"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਝੰਡੇ ਵਾਂਗੂੰ ਉਚਾ ਕਰਕੇ ਗੱਡਿਆ ਅਤੇ ਇਸ ਆਵਾਜ਼ ਨੂੰ ਲੋਕਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਾਇਆ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:green;" lang="HI" >।<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span><span style="color:green;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">-----</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਅਸੀਂ ਸਪੱਸ਼ਟ ਲਿਖਿਆ ਸੀ ਕਿ ਅਸੀਂ ਚੌਲਾਂ ਦੀ ਦੇਗ਼ ਵਿਚੋਂ ਇਕ ਦਾਣਾ ਹੀ ਚੁਗਿਆ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਇਸ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਸਿਰਫ਼ ਪੰਜਾਬੀ ਗਾਇਕੀ ਬਾਰੇ ਸੰਜੀਦਾ ਬਹਿਸ ਛੇੜਨਾ ਹੈ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਪਰ ਸਾਡੇ ਅਲੋਚਕਾਂ ਨੇ ਸੰਜੀਦਾ ਬਹਿਸ ਤਾਂ ਕੀ ਛੇੜਨੀ ਸੀ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਉਲਟਾ ਆਲੋਚਨਾ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਤੇ ਸਲੀਕਾ ਵੀ ਭੁੱਲ ਗਏ ਅਤੇ ਬਿਨਾ ਕਿਸੇ ਠੋਸ ਦਲੀਲ ਤੋਂ ਸਾਡੇ </span><span style="font-family:Times New Roman;">’</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਤੇ ਨਿੱਜੀ ਤੇ ਸੰਕੀਰਣ ਹਿੱਤ ਪਾਲਣ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਕਿੜਾਂ ਕੱਢਣ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਲੱਤਾਂ ਖਿੱਚਣ ਤੇ ਗ਼ੈਰ-ਸੰਜੀਦਗੀ ਜਿਹੇ ਦੋਸ਼ ਲਾ ਦਿੱਤੇ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਮਜ਼ੇਦਾਰ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਸਾਡੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਆਲੋਚਕਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਵੀ ਨਹੀਂ ਪਤਾ ਕਿ ਬਹਿਸ ਕਿਸ ਪ੍ਰਸੰਗ ਵਿਚ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ ਅਤੇ ਬਹਿਸ ਦੇ ਮੁੱਦੇ ਕੀ ਹਨ</span><span style="font-family:Times New Roman;">? </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਕੋਈ ਪਰਖ ਪੜਚੋਲ ਕਰਕੇ ਇਹਨਾਂ ਤੋਂ ਕਿਸੇ ਗੱਲ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਤੋਰਨ ਦੀ ਮੰਗ ਕਰਨਾ ਤਾਂ ਬਹੁਤ ਦੂਰ ਦੀ ਗੱਲ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">-----</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:fuchsia;">ਡਾ. ਹਨੀ ਸ਼ੇਰਗਿੱਲ ਨੇ ਸਾਡੇ ਮੁੱਦਿਆਂ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਹੀ ਹਲਕੇ ਅਤੇ ਘਟੀਆ ਅੰਦਾਜ਼ ਵਿਚ ਕੱਟਣ ਦਾ ਅਸਫ਼ਲ ਯਤਨ ਕੀਤਾ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:fuchsia;" lang="HI" >।</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:fuchsia;">ਲੋਹੇ ਦੀ ਦੀਵਾਰ ਨੂੰ ਚਾਂਦੀ ਦੀ ਹਥੌੜੀ ਨਾਲ ਡੇਗਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:fuchsia;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:fuchsia;">ਡਾ. ਸਾਹਿਬ ਇਕ ਬੰਨੇ ਤਾਂ ਇਹ ਕਹਿ ਰਹੇ ਹਨ ਕਿ ਸਾਡੀ ਆਲੋਚਨਾ ਪਾਇਦਾਰ ਨਹੀਂ</span><span style="color:fuchsia;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:fuchsia;">ਸਿਰਫ਼ ਕਿੜਾਂ ਕੱਢਣ ਲਈ ਹੈ ਪਰ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਸਾਡੇ ਵੱਡੇ ਮੁੱਦਿਆਂ ਨਾਲ ਸਹਿਮਤ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਿਨਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਕੋਈ ਹੋਰ ਚਾਰਾ ਵੀ ਨਹੀਂ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:fuchsia;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:fuchsia;">ਇਸ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪਾਇਦਾਰੀ ਦਾ ਹੋਰ ਕੀ ਸਬੂਤ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਡਾ. ਹਨੀ ਸ਼ੇਰਗਿਲ ਵਰਗੇ ਸਾਡੀ ਲਿਖਤ ਦੇ ਕੱਟੜ ਵਿਰੋਧੀ ਵੀ ਸਾਡੀ ਆਲੋਚਨਾ ਦਾ ਲੋਹਾ ਮੰਨ ਰਹੇ ਹਨ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:fuchsia;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:fuchsia;">ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਨਾ ਤਾਂ ਕਹਿਣ ਲਈ ਕੋਈ ਮੁੱਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਸਾਡੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਦੀ ਕੋਈ ਕਾਟ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:fuchsia;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:fuchsia;">ਉਹ ਏਨਾ ਛਟਪਟਾ ਰਹੇ ਹਨ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕੋਈ ਰਾਹ ਲੱਭਦਾ ਨਜ਼ਰ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦਾ ਅਤੇ ਏਸੇ ਕਸ਼ਮਕਸ਼ ਵਿਚ ਉਹ 10 ਵੱਡੇ ਟਪਲੇ ਖਾ ਜਾਂਦੇ ਹਨ (ਛੋਟਿਆਂ ਦੀ ਤੇ ਕੋਈ ਗਿਣਤੀ ਹੀ ਨਹੀਂ)</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:fuchsia;" lang="HI" >।</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:fuchsia;">ਜਿਸ ਲੇਖਕ ਨੂੰ ਬਹਿਸ ਦੇ ਮੁੱਦਿਆਂ ਦਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਪਤਾ ਅਤੇ ਜੋ ਏਨੇ ਟਪਲੇ ਖਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਉਸ ਨਾਲ ਸੰਵਾਦ ਰਚਾਇਆ ਵੀ ਜਾਵੇ ਕਿ ਨਾ</span><span style="color:fuchsia;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:fuchsia;">ਇਹੀ ਸੋਚਦਿਆਂ ਅਸੀਂ ਕਈ ਦਿਨ ਲੰਘਾ ਦਿੱਤੇ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:fuchsia;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:fuchsia;">ਫਿਰ ਅਸੀਂ ਵਿਚਾਰਿਆ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵੱਲੋਂ ਉਠਾਏ ਗਏ ਕੁਝ ਨੁਕਤੇ ਭੰਬਲਭੂਸਾ ਪੈਦਾ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ</span><span style="color:fuchsia;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:fuchsia;">ਇਸ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਪੱਸ਼ਟ ਕਰਨਾ ਬਹੁਤ ਜਰੂਰੀ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾਲੇ ਇਸੇ ਬਹਾਨੇ ਕੁਝ ਹੋਰ ਗੱਲਾਂ ਵੀ ਹੋਣਗੀਆਂ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:fuchsia;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:fuchsia;">ਜਿਵੇਂ ਕਹਿੰਦੇ ਨੇ:<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span><span style="color:fuchsia;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><o:p><span style="font-family:Times New Roman;"></span></o:p></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਚਾਂਦ ਕੇ ਸਾਥ ਕਈ ਦਰਦ ਪੁਰਾਨੇ ਨਿਕਲੇ</span></i></b><b><i><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >।<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span><o:p></o:p></i></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਕਿਤਨੇ ਗ਼ਮ ਥੇ ਜੋ ਤੇਰੇ ਗ਼ਮ ਕੇ ਬਹਾਨੇ ਨਿਕਲੇ</span></i></b><b><i><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >।<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span><o:p></o:p></i></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><o:p><span style="font-family:Times New Roman;"></span></o:p></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:fuchsia;">ਜੋ ਕੁਝ ਅਸੀਂ ਹੁਣ ਕਹਿਣ ਜਾ ਰਹੇ ਹਾਂ ਉਸ ਦਾ ਸਿਹਰਾ ਡਾ. ਹਨੀ ਸ਼ੇਰਗਿੱਲ ਵਰਗੇ ਸਰਤਾਜ ਦੇ ਸਮਰਥਕਾਂ ਦੇ ਸਿਰ ਹੀ ਜਾਂਦਾ ਹੈ</span><span style="color:fuchsia;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:fuchsia;">ਨਹੀਂ ਤੇ ਅਸੀਂ ਆਪਣੀ ਗੱਲ ਖ਼ਤਮ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਸੀ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:fuchsia;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:fuchsia;">ਅਸੀਂ ਆਪਣੀ ਗੱਲ ਸਾਹਿਤਕ ਅਤੇ ਸੰਕੇਤਕ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਚ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਸੀ ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬਿਲਕੁਲ ਸਮਝ ਨਹੀਂ ਪਈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:fuchsia;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:fuchsia;">ਸੋ ਇਸ ਵਾਰ ਅਸੀਂ ਆਪਣਾ ਲਹਿਜ਼ਾ ਬਦਲ ਰਹੇ ਹਾਂ ਸ਼ਾਇਦ ਗੱਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪੱਲੇ ਪੈ ਜਾਵੇ ਅਤੇ ਉਹ ਸਾਡੇ ਪ੍ਰਤੀ ਕਹੇ ਆਪਣੇ ਸ਼ਬਦ ਬਦਲ ਲੈਣ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:fuchsia;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:fuchsia;">ਜਿਵੇਂ ਮਨਮੋਹਨ ਆਲਮ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ:<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span><span style="color:fuchsia;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><o:p><span style="font-family:Times New Roman;"></span></o:p></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><o:p><span style="font-family:Times New Roman;"></span></o:p></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਬਦਲ ਲੇਤੇ ਅਗਰ ਹਮ ਲੋਗ ਅੰਦਾਜ਼ੇ-ਬਿਆਂ ਅਪਨਾ</span><span style="font-family:Times New Roman;">,<span style="mso-spacerun: yes"> </span><o:p></o:p></span></i></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਤੋ ਮੁਮਕਿਨ ਥਾ ਕਿ ਵੋ ਅਪਨਾ ਕਹਾ ਤਬਦੀਲ ਕਰ ਲੇਤੇ</span></i></b><b><i><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >।<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span><o:p></o:p></i></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><o:p><span style="font-family:Times New Roman;"></span></o:p></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><o:p><span style="font-family:Times New Roman;"></span></o:p></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਜੇ ਗੱਲ ਅਮੀਨ ਮਲਿਕ ਦੇ ਲਹਿਜ਼ੇ ਵਿਚ ਕਰਨੀ ਜਾਂ ਸਮਝਾਉਣੀ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਗੱਲ ਸਿਰਫ਼ ਏਨੀ ਸੀ ਕਿ ਸ਼ਾਇਰੀ ਦਾ ਝਾਟਾ ਪੁੱਟਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span></b><b><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਸੁਰਾਂ ਦਾ ਚੀਰ ਹਰਨ ਹੋ ਰਿਹਾ ਸੀ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span></b><b><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਸੂਫੀਅਤਾ ਦੇ ਸਿਰ ਵਿਚ ਖੇਹ ਪਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਸੀ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span></b><b><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਕੋਈ ਦਰਵੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਵਿਹੜੇ ਧੱਕੇ ਨਾਲ ਵੜ ਕੇ ਖਰਮਸਤੀਆਂ ਜਿਹੀਆਂ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਉਸਨੂੰ ਬਾਹਰ ਦਾ ਰਸਤਾ ਵਿਖਾਇਆ ਹੈ</span></b><b><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >।<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span><span style="color:blue;"><o:p></o:p></span></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">-----</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਦੂਸਰੀ ਗੱਲ ਇਹ ਕਿ ਜੇ ਕੋਈ ਸਹਿੰਦਾ-ਸਹਿੰਦਾ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਜਚਦਾ-ਮਿਚਦਾ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਨਪਦਾ-ਤੁਲਦਾ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਬਣਦਾ-ਸਰਦਾ ਖ਼ਿਤਾਬ ਸਤਿੰਦਰ ਸਰਤਾਜ ਨੂੰ ਦੇ ਦਿੰਦੇ ਤਾਂ ਸਹਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਸੀ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਤਿੰਨ ਤੀਏ ਤੇਰਾਂ ਹੁੰਦੇ ਤਾਂ ਵੀ ਕੋਈ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਸੀ ਪਰ ਏਥੇ ਤਾਂ ਸੱਤੀਂ ਵੀਹੀਂ ਸੌ ਹੋਣ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਕਾਂ ਨੂੰ ਕੋਇਲ ਕਹੀ ਜਾਂਦੇ ਤਾਂ ਹੋਊ-ਪਰ੍ਹੇ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਸੀ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਪਰ ਇਹ ਤਾਂ ਕਾਂ ਦੇ ਮੱਥੇ </span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">’</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਤੇ ਸੁਰਖ਼ਾਬ ਦਾ ਖੰਭ ਲਾਉਣ </span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">’</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਤੇ ਤੁਲੇ ਹੋਏ ਸਨ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਉਪਰੋਂ ਮੀਡੀਏ ਦੇ ਕੁਝ ਖਾਸ ਹਿੱਸਿਆ ਨੇ ਐਸੀ ਅੰਨ੍ਹੀ ਪਾਈ ਕਿ ਸਾਡੇ ਵਰਗੇ ਅੰਨ੍ਹਿਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਦਿਸਣ ਲਾ ਦਿੱਤਾ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਸੁਰ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਸ਼ਾਇਰੀ ਤੇ ਸੂਫ਼ੀਅਤ ਦਾ ਜਿਹੜਾ ਜਨਾਜ਼ਾ ਇਹ ਮੀਡੀਆ ਨਿੱਤ ਕੱਢਦਾ ਸੀ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਉਸ ਨੂੰ ਵੇਖ ਸੁਣ ਕੇ ਜਿਹੜੀਆਂ ਹੂਕਾਂ ਕਿਸੇ ਸੁਹਿਰਦ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਅੰਦਰੋਂ ਉਠਦੀਆਂ ਹਨ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਉਹੋ ਹੀ ਬਾਹਰ ਆਈਆਂ ਹਨ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਉਂਜ ਸਾਡਾ ਸਰਤਾਜ ਜਾਂ ਉਸ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਤ ਕਿਸੇ ਵੀ ਵਿਅਕਤੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਨਾਲ ਕੋਈ ਨਿਜੀ ਵੈਰ-ਵਿਰੋਧ ਜਾਂ ਰੰਜਿਸ਼ ਨਹੀਂ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >।<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span><span style="color:red;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><o:p><span style="font-family:Times New Roman;"></span></o:p></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਦੁਸ਼ਮਨ ਨਹੀਂ ਹੈਂ ਸਿਰਫ਼ ਅਸੂਲੋਂ ਕੀ ਬਾਤ ਹੈ</span><span style="font-family:Times New Roman;">,<span style="mso-spacerun: yes"> </span><o:p></o:p></span></i></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਗ਼ਰ ਇਖ਼ਤਿਲਾਫ਼ ਉਨਸੇ ਕੁਛ ਕਰ ਰਹੇ ਹੈਂ ਹਮ</span></i></b><b><i><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >।<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span><o:p></o:p></i></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="font-family:Raavi;"><o:p><span style="font-family:Times New Roman;"></span></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਖ਼ਿਤਾਬ ਦੇਣ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਕੱਲ੍ਹ ਦੇ ਉਠੇ ਅਸਲੋਂ ਨਵੇਂ ਗਾਇਕ ਨੂੰ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਜਿਸਨੇ ਆਪਣੀ ਗਾਇਕੀ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਕਦਮ ਵੀ ਸਹੀ ਟਿਕਾਣੇ </span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">’</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਤੇ ਨਹੀਂ ਰੱਖਿਆ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਸੰਜੀਦਾ ਗਾਇਕ ਅਤੇ ਅੱਜ ਦਾ ਵਾਰਿਸ ਸ਼ਾਹ ਬਣਾ ਕੇ ਵੱਡੇ ਵੱਡੇ ਫ਼ਨਕਾਰਾਂ ਅਤੇ ਆਲਮ-ਫ਼ਾਜ਼ਲ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਦੀ ਐਨੀ ਹੱਤਕ ਕਿਉਂ ਕੀਤੀ ਹੈ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">? </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਅਸਲੀ ਸੂਫ਼ੀ ਤੇ ਸੰਜੀਦਾ ਗਾਉਣ ਵਾਲੇ ਨਜ਼ਰਅੰਦਾਜ਼ ਕਿਉਂ ਹੋਏ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਜੋ ਇਸ ਖ਼ਿਤਾਬ ਅਤੇ ਮਾਣ ਦੇ ਅਸਲੀ ਵਾਰਿਸ ਸਨ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਉਹ ਖੂੰਜੇ ਕਿਉਂ ਲਾਏ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">? </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਹੱਕੀ ਦਾ ਹੱਕ ਕਿਉਂ ਮਾਰਿਆ ਗਿਆ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">?<span style="mso-spacerun: yes"> </span><o:p></o:p></span></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">-----</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><i><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਰੱਬ ਵਰਗੇ ਸਰੋਤਿਆਂ</span><span style="color:green;"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਨੂੰ ਅਸੀਂ ਤਾਂ ਮਦਾਰੀ ਦਾ ਉਹ ਅਸਲੀ ਝੋਲਾ ਵੀ ਵਿਖਾਇਆ ਸੀ</span><span style="color:green;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਜਿਸ ਵਿਚੋਂ ਇਹ ਝੁਰਲੂ ਨਿਕਲਿਆ</span><span style="color:green;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਇਦ ਸਮਝ ਨਾ ਪਈ</span></i><i><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:green;" lang="HI" >। </span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਉਹ ਉਸਦੀ ਡੁਗਡੁਗੀ ਤੇ ਏਨਾ ਮਸਤ ਹੋਏ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੇ </span><span style="color:green;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਅਜਬ ਆਲਮ ਤਾਰੀ</span><span style="color:green;"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਹੋ ਗਿਆ ਅਤੇ ਉਹ ਸੂਫ਼ੀ ਤੇ ਸੰਜੀਦਾ ਗਾਇਕੀ ਦੀ ਲਾਸ਼ ਸਾਹਮਣੇ ਕੀਰਨੇ ਪਾਉਣ ਦੀ ਬਜਾਏ </span><span style="color:green;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਸਟੈਂਡਿੰਗ ਓਵੇਸ਼ਨ</span><span style="color:green;"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਦੇ ਕੇ (ਖੜ੍ਹੇ ਹੋ ਕੇ ਤਾੜੀਆਂ ਮਾਰ ਕੇ) ਘਰੇ ਆ ਗਏ ਅਤੇ ਓਧਰ ਉਨ੍ਹਾਂ (ਪ੍ਰੋਮੋਟਰਾਂ) ਨੇ ਇਹ ਲਾਸ਼ ਮੋਢਿਆਂ </span><span style="color:green;"><span style="font-family:Times New Roman;">’</span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਤੇ ਚੱਕੀ ਤੇ ਜ਼ਨਾਜਾ ਕੱਢਣ ਲਈ ਅਗਲੇ ਸ਼ਹਿਰ ਤੁਰ ਪਏ</span></i><i><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:green;" lang="HI" >। </span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਸਰੋਤਾ ਜੀ</span><span style="color:green;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਇਹੋ ਕਹਿ ਕੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਸੱਦਿਆ ਸੀ ਨਾ ਕਿ ਆਓ ਤੁਹਾਨੂੰ ਸੂਫ਼ੀ ਤੇ ਸੰਜੀਦਾ ਗਾਇਕੀ ਸੁਣਾਈਏ</span></i><i><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:green;" lang="HI" >। </span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਹੁਣ ਗਾਇਕ ਹੁਰੀਂ ਕਹਿ ਰਹੇ ਨੇ ਕਿ ਮੈਂ ਤੇ ਸੂਫ਼ੀ ਨਹੀਂ ਹਾਂ</span></i><i><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:green;" lang="HI" >। </span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਫਿਰ ਤੁਹਾਡੇ ਨਾਲ ਦੁਪਹਿਰੇ ਦੀਵਾ ਬਾਲ ਕੇ ਡਾਕਾ ਕਿਸਨੇ ਮਾਰਿਆ</span><span style="color:green;"><span style="font-family:Times New Roman;">? </span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਏਥੇ ਅਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਭੋਲੇ-ਭਾਲੇ ਸਰੋਤਿਆਂ ਅਤੇ ਕੁਝ ਕੁ ਸੁਹਿਰਦ ਪ੍ਰੋਮੋਟਰਾਂ ਨਾਲ ਦਿਲੀ ਹਮਦਰਦੀ ਪ੍ਰਗਟਾਉਂਦੇ ਹਾਂ ਜਿਹੜੇ ਅਚੇਤ ਹੀ ਇਸ ਸੰਗੀਤਕ ਛਲਾਵੇ ਵਿਚ ਆ ਗਏ</span></i><i><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:green;" lang="HI" >।<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span></i><i><span style="font-family:Raavi;color:green;"><o:p></o:p></span></i></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">------</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਡਾ. ਹਨੀ ਜੀ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਅਮਰਜੀਤ ਖੇਲਾ ਦੁਆਰਾ ਆਸਟਰੇਲੀਆ ਵਿਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਇਕ ਇੰਟਰਵਿਊ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦਿੰਦਿਆਂ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਗਾਇਕ ਖ਼ੁਦ ਇਕਬਾਲ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਸੂਫ਼ੀ ਨਹੀਂ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਤਾਂ ਫਿਰ ਡਾ. ਸਾਹਿਬ ਉਹ ਲੋਕ ਕੌਣ ਹਨ ਜੋ ਸਰਤਾਜ ਨੂੰ ਸੂਫ਼ੀ ਪ੍ਰੋਮੋਟ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ</span><span style="font-family:Times New Roman;">? </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਸੁਚੇਤ ਜਾਂ ਅਚੇਤ ਤੁਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਨੰਗਿਆ ਕੀਤਾ ਹੈ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਜੋ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਫ਼ਰੇਬ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਅਸੀਂ ਤੁਹਾਡੇ ਧੰਨਵਾਦੀ ਹਾਂ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਾਡੀ ਕਹੀ ਗੱਲ ਨੂੰ ਇਕ ਕਦਮ ਅੱਗੇ ਤੋਰਿਆ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >।<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">-----</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:purple;">ਪਰ ਗੱਲ ਇੱਥੇ ਹੀ ਖ਼ਤਮ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਸਿਰਫ਼ ਤੁਹਾਡੇ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰ ਹਨ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:purple;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:purple;">ਅਸੀਂ ਇਸ ਗ਼ੁਸਤਾਖੀ ਲਈ ਸਰਤਾਜ ਨੂੰ ਬਰੀ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਖ਼ੁਦ ਸੂਫ਼ੀ ਪ੍ਰਭਾਵ ਦੇਣ ਲਈ (ਭੇਖ ਅਤੇ ਪ੍ਰਵਚਨਾਂ ਦੁਆਰਾ) ਪੂਰਾ ਅਡੰਬਰ ਰਚਦਾ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:purple;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:purple;">ਇਸ ਗੱਲ ਨੂੰ ਪਾਖੰਡੀ ਸੰਤਾਂ ਦੇ ਸੰਦਰਭ ਵਿਚ ਰੱਖ ਕੇ ਸੌਖਿਆਂ ਸਮਝਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ</span><span style="color:purple;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:purple;">ਜੋ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਜੀ ਅਸੀਂ ਤਾਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਸੰਤ ਨਹੀਂ ਕਹਿੰਦੇ</span><span style="color:purple;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:purple;">ਸੰਗਤ ਹੀ ਕਹੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ</span><span style="color:purple;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:purple;">ਪਰ ਆਪ ਉਹ ਚੋਹਲ-ਮੋਹਲ ਵੀ ਉਹੀ ਕਰਦੇ ਹਨ</span><span style="color:purple;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:purple;">ਜੋ ਸੰਤ ਬਣਨ ਜਾਂ ਅਖਵਾਉਣ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਭਾਸਦੇ ਹਨ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:purple;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:purple;">ਭਲਾ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਸਰਤਾਜ ਆਪਣੇ ਪ੍ਰੋਮੋਟਰਾਂ ਨੂੰ ਰੋਕਦਾ</span><span style="color:purple;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:purple;">ਜੋ ਉਸਨੂੰ ਮੀਡੀਏ ਵਿਚ ਸੂਫ਼ੀ ਤੇ ਸੰਜੀਦਾ ਗਾਇਕ ਦੇ ਤੌਰ </span><span style="color:purple;"><span style="font-family:Times New Roman;">’</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:purple;">ਤੇ ਪੇਸ਼ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:purple;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:purple;">ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਉਹ ਆਪਣੇ ਕੰਟਰੈਕਟ ਵਿਚ ਇਹ ਮਦ ਪਵਾਉਂਦਾ ਕਿ ਉਸਨੂੰ ਸੂਫ਼ੀ ਤੇ ਸੰਜੀਦਾ ਗਾਇਕ ਦੇ ਤੌਰ </span><span style="color:purple;"><span style="font-family:Times New Roman;">’</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:purple;">ਤੇ ਨਾ ਪ੍ਰਚਾਰਿਆ ਜਾਵੇ</span><span style="color:purple;"><span style="font-family:Times New Roman;">? </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:purple;">ਜੇ ਫਿਰ ਵੀ ਕੋਈ ਏਦਾਂ ਕਰਨੋ ਨਾ ਹਟੇ ਤਾਂ ਉਸ </span><span style="color:purple;"><span style="font-family:Times New Roman;">’</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:purple;">ਤੇ ਕਾਨੂੰਨੀ ਕਾਰਵਾਈ ਕਰੇ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:purple;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:purple;">ਪਰ ਨਹੀਂ</span><span style="color:purple;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:purple;">ਉਹ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਿਉਂ ਕਰੇਗਾ</span><span style="color:purple;"><span style="font-family:Times New Roman;">? </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:purple;">ਉਹ ਤਾਂ ਇਸ ਵਰਤਾਰੇ ਵਿਚ ਪੂਰਾ ਸ਼ਰੀਕ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਇਸ ਦੀ ਖੱਟੀ ਖਾ ਰਿਹਾ ਹੈ</span><span style="color:purple;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:purple;">ਜੋ ਵਾਕਿਆ ਹੀ ਖੱਟੀ ਵੀ ਹੋ ਗਈ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:purple;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:purple;">ਡੇਢ ਦੋ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਯੂ ਟਿਊਬ </span><span style="color:purple;"><span style="font-family:Times New Roman;">’</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:purple;">ਤੇ ਪਈ ਇਸ ਇੰਟਰਵਿਊ ਨੂੰ ਕਿੰਨੇ ਲੋਕ ਦੇਖ ਚੁੱਕੇ ਹਨ</span><span style="color:purple;"><span style="font-family:Times New Roman;">? </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:purple;">ਜਦੋਂ ਏਧਰ ਮੀਡੀਆ ਨਿੱਤ ਧਮੱਚੜ ਪਾਈ ਫਿਰਦਾ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:purple;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:purple;">ਪਰ ਡਾ. ਹਨੀ ਜੀ ਦੀ ਤਾਂ ਸ਼ਾਇਦ ਏਨੇ ਨਾਲ ਵੀ ਤਸੱਲੀ ਨਾ ਹੋਵੇ</span><span style="color:purple;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:purple;">ਇਸ ਲਈ ਅਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਇਕ ਪੁਖ਼ਤਾ ਸਬੂਤ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਜਿਸ ਵਿਚ ਸਰਤਾਜ ਖ਼ੁਦ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਸੂਫ਼ੀ ਗਾਇਕ ਦੇ ਤੌਰ </span><span style="color:purple;"><span style="font-family:Times New Roman;">’</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:purple;">ਤੇ ਪੇਸ਼ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:purple;" lang="HI" >।<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span><span style="color:purple;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="color:purple;"><o:p><span style="font-family:Times New Roman;"></span></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">-----</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਸਤਿੰਦਰ ਸਰਤਾਜ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿਚ (ਅਪਰੈਲ 2010) ਅਮਰੀਕਾ ਫੇਰੀ ਦੌਰਾਨ ਬੇ-ਏਰੀਏ ਤੋਂ ਬ੍ਰਾਡਕਾਸਟ ਹੁੰਦੇ ਰੇਡੀਓ 1170 ਏ ਐਮ ਉਤੇ ਸਿਮਰਨ ਨਾਲ ਰੂ-ਬ-ਰੂ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਵਿਚ ਪੇਸ਼ ਹੋਇਆ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਉਸ ਗੱਲਬਾਤ ਦੇ ਕੁਝ ਅੰਸ਼ ਪੇਸ਼ ਹਨ:<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><o:p><span style="font-family:Times New Roman;"></span></o:p></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><o:p><span style="font-family:Times New Roman;"></span></o:p></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="color:#993300;"><span style="font-family:Times New Roman;">“</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:#993300;">ਸਿਮਰਨ- ..ਸੂਫ਼ੀ ਗਾਇਕੀ ਵੱਲ ਤੁਸੀਂ ਜਿਹੜਾ ਪਹਿਲਾ ਆਪਣਾ ਇਹ ਕਦਮ ਪੁੱਟਿਆ</span><span style="color:#993300;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:#993300;">ਇਹ ਬਹੁਤ ਹੀ ਯੂਨੀਕ ਹੈ ਔਰ ਬਹੁਤ ਹਟ ਕੇ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:#993300;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:#993300;">ਮੈਂ ਜਾਣਨਾ ਚਾਹਾਂਗੀ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਇਹ ਗਾਇਕੀ ਕਿਉਂ ਚੁਣੀ</span><span style="color:#993300;"><span style="font-family:Times New Roman;">?<span style="mso-spacerun: yes"> </span><o:p></o:p></span></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="color:#993300;"><o:p><span style="font-family:Times New Roman;"></span></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="color:#993300;"><o:p><span style="font-family:Times New Roman;"></span></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:#993300;">ਸਰਤਾਜ-ਦਰਅਸਲ ਜੀ ਮੇਰੀ ਜਿਹੜੀ ਐਜੂਕੇਸ਼ਨ ਐ</span><span style="color:#993300;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:#993300;">ਜਿਵੇਂ ਪੋਸਟ ਗ੍ਰੈਜੂਏਸ਼ਨ ਮੇਰੀ ਮਿਊਜ਼ਿਕ </span><span style="color:#993300;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:#993300;">ਚ ਐ ਤੇ ਜਿਹੜੀ ਐਮ ਫਿਲ ਐ ਉਹ ਮੇਰੀ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਸੂਫ਼ੀ ਗਾਇਨ ਪਰੰਪਰਾ ਤੇ ਰਿਸਰਚ ਸੀ ਸੋ ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਦ ਮੇਰੀ ਜਿਹੜੀ ਡਾਕਟਰੇਟ ਜਾਂ ਪੀ ਐਚ ਡੀ ਆ ਉਹ ਸੂਫ਼ੀ ਮਿਊਜ਼ਕ ਐਂਡ ਪੋਇਟਰੀ </span><span style="color:#993300;"><span style="font-family:Times New Roman;">’</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:#993300;">ਤੇ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:#993300;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:#993300;">ਸੋ ਇਸ ਕਰਕੇ ਐਜੂਕੇਸ਼ਨ ਦੌਰਾਨ ਜਦੋਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸੂਫ਼ੀਆਨਾ ਸ਼ਾਇਰਾਂ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਨ ਦਾ ਮੌਕਾ ਮਿਲਿਆ</span><span style="color:#993300;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:#993300;">ਸੂਫ਼ੀ ਮੌਸੀਕੀਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਸੁਣਨ ਦਾ</span><span style="color:#993300;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:#993300;">ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਰਾਗਾਂ ਨੂੰ ਜਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਾਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਦਾ ਮੌਕਾ ਮਿਲਿਆ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:#993300;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:#993300;">ਸੋ ਇਸ ਕਰਕੇ ਜਿਹੜੀ ਮੇਰੀ ਵਾਕਫ਼ੀਅਤ ਏਨਾ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨਾਲ ਹੋਈ ਤੇ ਮੇਰਾ ਰੁਝਾਨ ਇਸ ਪਾਸੇ ਵਧਿਆ...</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:#993300;" lang="HI" >।</span><span style="color:#993300;"><span style="font-family:Times New Roman;">”<span style="mso-spacerun: yes"> </span><o:p></o:p></span></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="color:#993300;"><o:p><span style="font-family:Times New Roman;"></span></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="color:#993300;"><o:p><span style="font-family:Times New Roman;"></span></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:#993300;">ਇਸ ਸਾਰੀ ਇੰਟਰਵਿਊ ਦੌਰਾਨ ਉਹ ਕਿਤੇ ਵੀ </span><span style="color:#993300;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:#993300;">ਸੂਫੀ</span><span style="color:#993300;"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:#993300;">ਹੋਣ ਦਾ ਖੰਡਨ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ</span><span style="color:#993300;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:#993300;">ਸਗੋਂ ਇਹ ਕਹਿ ਕੇ ਕਿ </span><span style="color:#993300;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:#993300;">ਮੇਰਾ ਰੁਝਾਨ ਇਸ ਪਾਸੇ ਵਧਿਆ</span><span style="color:#993300;"><span style="font-family:Times New Roman;">’, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:#993300;">ਉਹ ਇਸ ਗੱਲ ਦੀ ਪ੍ਰੋੜਤਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਸੂਫ਼ੀ ਗਾਇਕ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:#993300;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:#993300;">ਹੋਸਟ ਅਤੇ ਪ੍ਰੋਮੋਟਰ ਵੀ ਉਸਨੂੰ ਸੂਫ਼ੀ ਗਾਇਕ ਤੇ </span><span style="color:#993300;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:#993300;">ਅੱਜ ਦਾ ਵਾਰਿਸ ਸ਼ਾਹ</span><span style="color:#993300;"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:#993300;">ਵਜੋਂ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:#993300;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:#993300;">ਇਹ ਰਿਕਾਰਡਿੰਗ ਅਰਬਨ ਦੇਸੀ ਰੇਡੀਓ ਡਾਟ ਕਾਮ </span><span style="color:#993300;"><span style="font-family:Times New Roman;">’</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:#993300;">ਤੇ ਪਈ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:#993300;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:#993300;">ਪਰ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕਿਸ ਕਾਰਨ</span><span style="color:#993300;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:#993300;">ਇਸ ਦੇ ਕੁਝ ਹਿੱਸੇ ਕੱਟ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਹਨ</span><span style="color:#993300;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:#993300;">ਜਿਸ ਵਿਚ ਗਾਇਕ ਨੂੰ ਕੁਝ ਤਿੱਖੇ ਸਵਾਲ ਪੁੱਛੇ ਗਏ ਸਨ ਅਤੇ ਗਾਇਕ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਿੱਧੇ ਜਵਾਬ ਦੇਣ ਦੀ ਬਜਾਏ</span><span style="color:#993300;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:#993300;">ਜਿਵੇਂ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਲੇਖ ਵਿਚ ਲਿਖਿਆ ਸੀ</span><span style="color:#993300;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:#993300;">ਆਪਣੇ ਨਵੇਂ ਹੀ ਬਣਾਏ ਹੋਏ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਸ਼ੇਅਰੋ-ਸ਼ਾਇਰੀ ਵਿਚ ਰੋਲ ਕੇ ਸੁੱਟ ਦਿੰਦਾ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:#993300;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:#993300;">ਜੇ ਕਿਸੇ ਕਾਰਨ ਇਹ ਰਿਕਾਰਡਿੰਗ ਹਟਾ ਦਿੱਤੀ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਸਾਡੇ ਕੋਲੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:#993300;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:#993300;">ਡਾ. ਹਨੀ ਸ਼ੇਰਗਿਲ ਇਸ ਗੱਲ ਨਾਲ ਤਾਂ ਸਹਿਜੇ ਹੀ ਸਹਿਮਤ ਹੋ ਜਾਣਗੇ ਕਿ ਨਵਾਂ ਬਿਆਨ ਜਾਂ ਨਵੀਂ ਲਿਖਤ ਪੁਰਾਣੀ ਨਾਲੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪ੍ਰਮਾਣਿਤ ਮੰਨੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਫਿਰ ਗਾਇਕ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਮੁਲਾਕਾਤਾਂ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕਰਨ ਦੀ ਕਿਸ ਨੂੰ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ</span><span style="color:#993300;"><span style="font-family:Times New Roman;">?<span style="mso-spacerun: yes"> </span><o:p></o:p></span></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">*****</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;"><strong><span style="color:#000099;">ਲੜੀ ਜੋੜਨ ਲਈ ਹੇਠਲੀਆਂ ਪੋਸਟਾਂ ਜ਼ਰੂਰ ਪੜ੍ਹੋ ਜੀ।</span></strong></span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p><br /><br /><div></div></div>ਤਨਦੀਪ 'ਤਮੰਨਾ'http://www.blogger.com/profile/16476762212280968695noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-5341165159684440853.post-24478265159545451462010-07-06T21:22:00.000-07:002010-07-06T21:30:56.344-07:00ਹਰਪਾਲ ਸਿੰਘ ਭਿੰਡਰ-ਸੁਰਿੰਦਰ ਸੋਹਲ - ਸਤਿੰਦਰ ਸਰਤਾਜ ਦੀਆਂ ‘ਬੇਤੁਕੀਆਂ’ ਅਤੇ ਸਾਡੇ ਆਲੋਚਕ - ਤਾਜ਼ਾ ਪ੍ਰਤੀਕਰਮ - ਭਾਗ ਦੂਜਾ<p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;"><span style="mso-spacerun: yes"></span><strong><span style="color:#ff0000;">ਸਤਿੰਦਰ ਸਰਤਾਜ ਦੀਆਂ </span></strong></span><strong><span style="color:#ff0000;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਬੇਤੁਕੀਆਂ</span><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;"><span style="color:#ff0000;">ਅਤੇ ਸਾਡੇ ਆਲੋਚਕ</span> </span></strong></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><strong><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਤਾਜ਼ਾ ਪ੍ਰਤੀਕਰਮ</span><span style="font-family:Raavi;"><?xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" /><o:p></o:p></span></strong></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><strong><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਲੇਖ</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></strong></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><strong><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਭਾਗ ਦੂਜਾ</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></strong></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><strong><span style="color:#000099;"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਲੜੀ ਜੋੜਨ ਲਈ ਉੱਪਰਲੀ ਪੋਸਟ ਭਾਗ ਪਹਿਲਾ ਜ਼ਰੂਰ ਪੜ੍ਹੋ ਜੀ।</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></span></strong></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="font-family:Raavi;"><o:p><span style="font-family:Times New Roman;"></span></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਹਨੀ ਜੀ ਨੇ ਲਿਖਿਆ-</span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਲੇਖਕ ਸਰਤਾਜ ਦੇ ਇਕੋ ਗੀਤ (ਯਾਮਾ) ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਉਸਨੂੰ ਭੰਡਦਾ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >।</span><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਵੈਸੇ ਤਾਂ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਵਿਚ ਕਿਸੇ ਲੇਖਕ ਦੀ ਇਕ ਰਚਨਾ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਆਲੋਚਨਾ ਕਰਨ ਦੀ ਪਰੰਪਰਾ ਬਹੁਤ ਪੁਰਾਣੀ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਸ਼ਾਇਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਦੇ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਵਿਹਾਰਕ ਆਲੋਚਨਾ</span><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਦਾ ਨਾਮ ਸੁਣਿਆ ਹੋਵੇ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਜੇ ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਕਦੇ ਡਾ. ਹਰਿਭਜਨ ਸਿੰਘ ਦੀ ਪੁਸਤਕ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਰੂਪਕੀ</span><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਅਤੇ ਡਾ. ਦਵਿੰਦਰ ਕੌਰ ਦੀ ਪੁਸਤਕ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਆਰ ਪਾਰ</span><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਜ਼ਰੂਰ ਕਰ ਲੈਣ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >।<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">-----</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਉਂਝ ਜਿਸ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਸਰਤਾਜ ਆਪਣੇ ਗੀਤਾਂ ਜਾਂ ਮੁਲਾਕਾਤਾਂ ਵਿਚ ਬੇਥਵੀਆਂ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਯੱਬਲੀਆਂ ਜਾਂ ਬੇਤੁਕੀਆਂ ਮਾਰ ਰਿਹਾ ਹੈ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">, (</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਗਾਇਕ ਇਕ ਇੰਟਰਵਿਊ ਵਿਚ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ-ਮੇਰੀ ਇਕ ਮਾੜੀ ਆਦਤ ਹੈ ਕਿ ਮੈਨੂੰ ਗੱਲ ਗੱਲ </span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">’</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਤੇ ਗੀਤ ਔੜ ਜਾਂਦਾ...</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >। ) </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਭਾਵੇਂ ਉਸ </span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">’</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਤੇ ਕੋਈ ਪੀ ਐਚ ਡੀ ਕਰ ਲਵੇ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਪਰ ਫਿਰ ਵੀ ਅਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਇਹ ਇਤਰਾਜ਼ ਦੂਰ ਕਰਨ ਲਈ ਉਸਦੇ </span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਸੀਟੀ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਵਾਲੇ ਅਤੇ ਕੁਝ ਹੋਰ ਗੀਤਾਂ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਸਤਰਾਂ ਦੀ ਚੀਰ ਫਾੜ ਜ਼ਰੂਰ ਕਰਾਂਗੇ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਪਾਠਕ ਖ਼ੁਦ ਨਿਰਣਾ ਕਰਨ ਕਿ ਕੀ ਇਹ ਸੂਫ਼ੀ ਤੇ ਸੰਜੀਦਾ ਗਾਇਕੀ ਹੈ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">? </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਗਾਇਕ ਅਨੁਸਾਰ ਇੱਕ ਸਹੇਲੀ ਦੂਸਰੀ ਸਹੇਲੀ ਨੂੰ ਮਸ਼ਵਰਾ ਦਿੰਦੀ ਹੈ:<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span><span style="color:blue;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><u><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਹਸ ਕੇ ਨਾ ਬੋਲੀਂ ਬਹੁਤੇ ਨੈਣ ਨਾ ਮਿਲਾਵੀਂ<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span><o:p></o:p></u></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><u><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਨਾਲੇ ਕਹਿ ਦਈਂ ਕਿ ਮੇਰਾ ਨਈਂ ਚਿੱਤ ਰਾਜ਼ੀ</span></u></b><b><u><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >।<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span><o:p></o:p></u></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><u><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਜੇ ਹਟਿਆ ਨਾ ਸੀਟੀ ਮਾਰਨੋ<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span><o:p></o:p></u></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><u><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਫਿਰ ਆਖ ਦੀਂ ਕੰਜਰ ਦੇ ਨੂੰ ਭਾਜੀ<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span><o:p></o:p></u></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਸੋਚਣ ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਹੈ ਜੇ ਭਲਾ ਚਿੱਤ ਰਾਜ਼ੀ ਹੁੰਦਾ ਫਿਰ </span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਕੰਜਰ ਦੇ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਦੇ ਨਾਲ ਤੁਰ ਪੈਂਦੀ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">? </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਨਾਲੇ ਇਥੇ </span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਕੰਜਰ ਦੇ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਭਾਵ ਕਿ ਮੁੰਡੇ ਦੇ ਪਿਉ ਦਾ ਕੀ ਕਸੂਰ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">? </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਉਸਨੂੰ ਕੰਜਰ ਕਿਉਂ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">? </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਜੇ ਮੁੰਡਾ ਭਾਜੀ ਹੈ ਤਾਂ ਫਿਰ ਇਹ </span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਕੰਜਰ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਕੁੜੀ ਦਾ ਵੀ ਪਿਉ ਜਾਂ ਪਿਉਆਂ ਦੀ ਥਾਂ </span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">’</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਤੇ ਹੋਇਆ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਗੱਲ ਇਹ ਕਿ ਕੀ ਇਹੋ ਜਿਹੇ ਲਫ਼ਜ਼ ਸੰਜੀਦਾ ਗਾਇਕੀ ਵਿਚ ਸ਼ੋਭਦੇ ਹਨ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">?<o:p></o:p></span></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">-----</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਦ ਗਾਇਕ ਮੁੰਡੀਰ ਨੂੰ ਸਲਾਹ ਦਿੰਦਾ ਹੋਇਆ ਇਸ ਅਖੌਤੀ ਸੂਫ਼ੀ ਤੇ ਸੰਜੀਦਾ ਗਾਇਕੀ ਦੀਆਂ ਸਭ ਹੱਦਾਂ ਪਾਰ ਕਰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਗਾਇਕ ਆਸ਼ਕੀ ਦਾ ਨਵਾਂ ਫਾਰਮੂਲਾ ਸੁਝਾਉਂਦਾ ਹੈ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">, ‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਗੌਰ ਕਰਿਓ ਮਿੱਤਰੋ ਬਈ ਇਹ ਸਕੀਮ ਤੁਸੀਂ ਵੀ ਲਾ ਲਿਓ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਸਬਜ਼ੀ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਕਹਿੰਦਾ ਉਚੀ ਹੋਕਾ ਲਾ ਓਇ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >।</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">’<span style="mso-spacerun: yes"> </span><o:p></o:p></span></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਸੂਫ਼ੀ ਗਾਇਕੀ ਦਾ ਅਨੰਦ ਮਾਣਦੇ ਮੰਤਰ-ਮੁਗਧ ਹੋਏ ਸਰੋਤਿਆਂ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਵਿਚੋਂ ਆਵਾਜ਼ਾਂ ਆਉਂਦੀਆਂ ਹਨ-ਬੁਰਰਾ..</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >।<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span><span style="color:red;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਫਿਰ ਗਾਇਕ ਵਿਆਖਿਆ ਕਰਦਾ ਹੈ-</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਦੁਪਹਿਰੇ ਘਰ ਦੇ ਅੱਗੇ ਖੜ੍ਹ ਗਿਆ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਸਬਜ਼ੀ ਵਾਲਾ ਆਇਆ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਉਸਨੂੰ ਕਹਿੰਦਾ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਚਪੇੜਾਂ ਪੈਣਗੀਆਂ ਉਥੇ ਖੜ੍ਹ ਜਾ ਮੂਹਰੇ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਜਦ ਤੱਕ ਬਾਹਰ ਨਹੀਂ ਨਿਕਲਦੀ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਉਥੇ ਹੀ ਹੋਕਾ ਦੇਈ ਜਾ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >।</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">’<span style="mso-spacerun: yes"> </span><o:p></o:p></span></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਏਨੀ ਗੱਲ </span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">’</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਤੇ ਮੁੰਡੀਰ ਚੀਕਾਂ ਮਾਰਦੀ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >। (</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਹਾਲਾਂਕਿ ਲਾਹਨਤਾਂ ਪਾਉਣੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ ਸਨ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਕਿਉਂਕਿ ਗਾਇਕ ਸਬਜ਼ੀ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਬੰਦਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਮਝਦਾ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਇਸ ਕਰਕੇ ਉਹ ਸਬਜ਼ੀ ਵਾਲੇ ਦੇ ਹੱਕ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਭੁਗਤਦਾ ਜਿਸਨੂੰ ਬੇਵਜ੍ਹਾ ਕੋਈ ਚਪੇੜਾਂ ਮਾਰਨ ਦਾ ਡਰਾਵਾ ਦੇ ਰਿਹਾ ਹੈ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਸੜਕ-ਛਾਪ ਆਸ਼ਕ ਦੇ ਹੱਕ ਵਿਚ ਭੁਗਤ ਰਿਹਾ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >।)</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਗਾਇਕ ਗਾਉਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਦਾ ਹੈ-<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span><span style="color:red;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><u><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਸਬਜ਼ੀ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਕਹਿੰਦਾ<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span><o:p></o:p></u></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><u><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਉੱਚੀ ਹੋਕਾ ਲਾ ਓਇ<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span><o:p></o:p></u></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><u><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਜਾ ਕੇ ਦਰਾਂ ਮੂਹਰੇ ਕਹਿ<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span><o:p></o:p></u></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><u><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਕਿ ਲੈ ਲਓ ਆਲੂ<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span><o:p></o:p></u></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><u><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਹਾਏ...</span></u></b><b><u><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >।<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span><o:p></o:p></u></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><u><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਫਿਰ ਗਾਇਕ ਆਪ ਹੀ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ-ਜ਼ੋਰ ਨਾਲ ਤਾੜੀ...</span></u></b><b><u><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >।<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span><o:p></o:p></u></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਸੰਜੀਦਾ ਗਾਇਕੀ ਸੁਣਨ ਦੇ ਸ਼ੌਕੀਨ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">’ ‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਰੱਬ ਵਰਗੇ ਸਰੋਤੇ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਚੀਕਾਂ ਤੇ ਤਾੜੀਆਂ ਇਕੱਠੀਆਂ ਮਾਰਦੇ ਹਨ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਗਾਇਕ ਬੇਸ਼ਰਮ ਹਾਸਾ ਹੱਸਦਾ ਹੈ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਫਿਰ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">, ‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਮੈਂ ਬਾਕੀ ਗੱਲਾਂ ਦੱਸਦਾਂ ਕਿ ਇਹ ਸਕੀਮਾਂ ਮੇਰੀਆਂ ਨਹੀਂ ਹੈਗੀਆਂ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਐਵੇਂ ਮੇਰੇ </span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">’</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਤੇ ਸ਼ੱਕ ਕਰੀ ਜਾਓ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >।</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">’<span style="mso-spacerun: yes"> </span><o:p></o:p></span></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਅਜਿਹੀਆਂ ਘਟੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਹਨ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਗਾਇਕ ਖ਼ੁਦ ਵੀ ਲੈਣਾ ਨਹੀਂ ਚਾਹੁੰਦਾ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਦੂਸਰਾ ਪਹਿਲੂ ਇਹ ਵੀ ਹੈ ਕਿ ਜੇ ਸਕੀਮਾਂ ਤੇਰੀਆਂ ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਕਿਸ ਦੀਆਂ ਹਨ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">? </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਗਾਣਾ ਲਿਖਿਆ ਕਿਸ ਨੇ ਹੈ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">? </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਗਾਣਾ ਗਾ ਕੌਣ ਰਿਹਾ ਹੈ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">? </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਸਕੀਮ ਲਾਉਣ ਦੇ ਸੁਝਾਅ ਕੌਣ ਦੇ ਰਿਹਾ ਹੈ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">? </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਫਿਰ ਗਾਉਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਦਾ ਹੈ-<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span><span style="color:red;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><u><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਸਬਜ਼ੀ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਕਹਿੰਦਾ<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span><o:p></o:p></u></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><u><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਉਚੀ ਹੋਕਾ ਲਾ ਉਇ<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span><o:p></o:p></u></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><u><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਜਾ ਕੇ ਦਰਾਂ ਮੂਹਰੇ ਕਹਿ<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span><o:p></o:p></u></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><u><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਕਿ ਲੈ ਲਉ ਆਲੂ<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span><o:p></o:p></u></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><u><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਮੈਂ ਨਿਕਲੀ ਤਾਂ ਸਾਹਮਣੇ ਖੜ੍ਹਾ<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span><o:p></o:p></u></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><u><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਟੁੱਟ ਪੈਣੇ ਦਾ ਬੜਾ ਹੀ ਚਾਲੂ<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span><o:p></o:p></u></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਆਲੂ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਚਾਲੂ ਤੇ ਕੰਜਰ ਦੇ ਆਦਿ ਸ਼ਬਦ ਗੀਤ ਦੇ ਸੁਹਜ ਨੂੰ ਕਿੰਨੀ ਸੱਟ ਮਾਰਦੇ ਹਨ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਤਾਂ ਗਾਇਕ ਨੂੰ ਸ਼ਾਇਦ ਭੋਰਾ ਵੀ ਨਹੀਂ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਗੀਤ ਦੇ ਬਾਕੀ ਬੰਦ ਵੀ ਇਸੇ ਪੱਧਰ ਦੇ ਹੀ ਹਨ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਪਰ ਇਸੇ ਗਾਣੇ ਦੀ ਸੈਨ ਹੋਜ਼ੇ ਵਾਲੀ ਰਿਕਾਰਡਿੰਗ ਵਿਚ ਗਾਇਕ ਨੇ ਇਕ ਨਵਾਂ ਅੰਤਰਾ ਜੋੜ ਕੇ ਸੁਣਾਇਆ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਜਿਸ ਨੂੰ ਸੁਣ ਕੇ ਕੋਈ ਵੀ ਸੰਜੀਦਾ ਸਰੋਤਾ ਸਿਰ ਫੜ ਕੇ ਬੈਠ ਸਕਦਾ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਇਸ ਅੰਤਰੇ ਦੀ ਪਿੱਠ-ਭੂਮੀ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਗਾਇਕ ਇੰਜ ਕਰਦਾ ਹੈ-<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span><span style="color:red;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਇਕ ਵਾਰੀ ਫਗਵਾੜੇ ਸਾਡੀ ਮਹਿਫ਼ਲ ਸੀ ਉਥੇ ਬੈਠੇ ਬੈਠੇ ਇਹ ਸ਼ਿਅਰ ਜੁੜ ਗਿਆ-<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><u><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਓ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਤਾਂ ਨੇੜੇ ਪੈਂਦਾ ਸ਼ਹਿਰ ਫਗਵਾੜਾ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></u></b><b><u><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਹਾਏ...</span></u></b><b><u><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >।</span><span style="font-family:Times New Roman;">’<span style="mso-spacerun: yes"> </span><o:p></o:p></span></u></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">(<span style="color:red;">ਅਜੇ ਕੋਈ ਗੱਲ ਪੂਰੀ ਹੋਈ ਨਹੀਂ</span></span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਕੋਈ ਗੱਲ ਬਣੀ ਨਹੀਂ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਪਰ </span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਸੁਰ ਤੇ ਸ਼ਾਇਰੀ ਦੇ ਸੁਚੱਜੇ ਸੁਮੇਲ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਦਾ ਅਨੰਦ ਮਾਣਦੇ ਮੰਤਰ-ਮੁਗਧ ਹੋਏ ਸਰੋਤੇ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਬੱਕਰੇ ਬੁਲਾਉਂਦੇ ਹਨ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">, ‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਬੁੱਰਰਾ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">…..</span></span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >।</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">’) </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਗਾਇਕ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਦਾ ਹੈ-<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span><span style="color:red;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><u><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਅਤੇ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਪੈਂਦਾ ਏ ਨੇੜੇ ਬੰਗਾ<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span><o:p></o:p></u></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><u><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਕਿ ਤਾਇਆ ਜੀ ਨੂੰ ਅੱਖਾਂ ਕੱਢਦਾ<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span><o:p></o:p></u></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><u><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਓਨਾ ਹੱਥਾਂ ਵਿਚ ਖੇਡਦਾ ਸੀ ਨੰਗਾ</span></u></b><b><u><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >।<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span><o:p></o:p></u></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਗੀਤ ਦਾ ਪ੍ਰਸੰਗ-ਵਿਸ਼ਾ ਕਿੱਥੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਕਿੱਥੇ ਗਿਆ ਕੋਈ ਪਤਾ ਨਹੀਂ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਇਥੇ ਤਾਇਆ ਜੀ ਨਾਂ ਦਾ ਪਾਤਰ ਗੀਤ ਵਿਚ ਕਿਥੋਂ ਆਇਆ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">? </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਤੇ ਉਸਦਾ ਫਗਵਾੜਾ ਤੇ ਬੰਗੇ ਨਾਲ ਕੀ ਸੰਬੰਧ ਹੈ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">? </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਸਰਤਾਜ ਜਾਣੇ ਜਾਂ ਡਾ. ਹਨੀ ਸ਼ੇਰਗਿੱਲ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਉਸਦੇ ਹਰ ਗੀਤ ਵਿਚ ਕੋਈ ਨਾ ਕੋਈ ਸੇਧ ਦੇਣ ਵਾਲੀ ਰਮਜ਼ ਛੁਪੀ ਦਿਸਦੀ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਇਹ ਗੀਤ ਅਤੇ ਖ਼ੁਦ ਗਾਇਕ ਕੀ ਸੇਧ ਦਿੰਦਾ ਹੈ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">? </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਪਾਠਕਾਂ </span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">’</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਤੇ ਛੱਡਦੇ ਹਾਂ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >।<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span><span style="color:red;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">-----</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਪਰ ਇਥੇ ਅਸੀਂ ਉਸ ਰਿਪੋਰਟਰ ਨੂੰ ਇੱਕ ਗੱਲ ਜ਼ਰੂਰ ਪੁੱਛਣੀ ਚਾਹਾਂਗੇ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, (</span></i></b><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਜਿਹੜਾ ਇਸ ਗਾਇਕ ਦੀਆਂ ਸਿਫ਼ਤਾਂ ਦੇ ਪੁਲ਼ ਬੰਨ੍ਹਦਾ ਲਿਖਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਰਤਾਜ ਨੇ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></i></b><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਕਾਲਜ ਦੀਆਂ ਕੰਟੀਨਾਂ ਦੀ ਚੁਹਲ ਮੁਹਲ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></i></b><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਮੋਬਾਇਲ ਫੋਨ ਨਾ ਚੁੱਕਣ-ਸੁਣਨ ਦੇ ਤਾਅਨੇ ਮੇਹਣੇ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></i></b><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਬੱਸ ਅੱਡਿਆਂ ਉਤਲੀ ਹੌਲੀ ਕਿਸਮ ਦੀ ਆਸ਼ਕੀ ਦੇ ਸਸਤੇ ਜਿਹੇ ਕਿੱਸੇ-ਕਹਾਣੀਆਂ ਦਾ ਗੀਤ-ਸੰਗੀਤ ਉਤੇ ਭਾਰੂ ਹੋ ਜਾਣ ਨੂੰ ਅਸਿੱਧੀ ਅਤੇ ਅਣਐਲਾਨੀ ਚੁਣੌਤੀ ਖੜ੍ਹੀ ਕਰਦਿਆਂ ਮਿਆਰੀ ਪਹੁੰਚ</span><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></i></b><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਅਪਨਾਈ ਹੈ) ਕਿ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਤੁਹਾਡੇ ਇਸ ਚਹੇਤੇ ਗਾਇਕ ਨੇ ਇਸ ਗੀਤ ਰਾਹੀਂ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਅਜੇ ਪਿੱਛੇ ਛੱਡਿਆ ਕਿ ਨਹੀਂ</span><span style="font-family:Times New Roman;">? </span></i></b><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਉਹ ਤਾਂ ਕਾਲਜ ਦੀਆਂ ਕੰਟੀਨਾਂ ਅਤੇ ਬੱਸ ਅੱਡਿਆਂ ਤੱਕ ਹੀ ਸੀਮਤ ਸਨ ਪਰ ਤੁਹਾਡਾ ਇਹ ਸੰਜੀਦਾ ਗਾਇਕ ਤਾਂ ਕੁੜੀ ਦੇ ਦਰਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ ਹੈ</span></i></b><b><i><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span></i></b><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਵਾਕਿਆ ਹੀ ਇਸ ਗਾਇਕ ਨੇ ਦੂਸਰੇ ਗਾਇਕਾਂ ਲਈ ਅਣਐਲਾਨੀ ਚੁਣੌਤੀ ਖੜ੍ਹੀ ਕੀਤੀ ਹੈ! ਸਦਕੇ!<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span><o:p></o:p></i></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">-----</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਪਿਛਲੇ ਲੇਖ ਵਿਚ </span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਅਨੁਪ੍ਰਾਸ ਅਲੰਕਾਰ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਦੀ ਉਦਾਹਰਣ ਦੇ ਕੇ ਦੱਸਿਆ ਸੀ ਕਿ ਗਾਇਕ ਕੁਝ ਗੱਲਾਂ ਸਿਰਫ਼ ਸਰੋਤਿਆਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਹੀ ਕਰੀ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਭਾਵੇਂ ਉਸਦਾ ਕੋਈ ਮਤਲਬ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਨਾ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਅਸਲ ਵਿਚ ਗਾਇਕ ਇਹੋ ਜਿਹੀਆਂ ਯੱਬਲੀਆਂ ਥਾਂ ਪੁਰ ਥਾਂ ਮਾਰਦਾ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਸਰਤਾਜ ਦੇ ਇਕ ਹੋਰ ਗੀਤ ਦੀਆਂ ਸਤਰਾਂ ਹਨ:<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span><span style="color:blue;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><u><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਜੋ ਸਭ </span></u></b><b><u><span style="font-family:Raavi;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span></u></b><b><u><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਤੇ ਲਾਗੂ ਹੋ ਜਾਵੇ<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span><o:p></o:p></u></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><u><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਓਹੀ ਗੱਲ ਹੁੰਦੀ ਠੀਕ</span></u></b><b><u><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >।<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span><o:p></o:p></u></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><u><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਇਥੇ ਕੋਈ ਕਿਸੇ ਤੋਂ ਘੱਟ ਨਹੀਂ<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span><o:p></o:p></u></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><u><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਸਭ ਇਕ ਤੋਂ ਇਕ ਵਧੀਕ<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span><o:p></o:p></u></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><u><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਫਿਰ ਵੀ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਨਾਂ </span></u></b><b><u><span style="font-family:Raavi;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span></u></b><b><u><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਤੇ<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span><o:p></o:p></u></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><u><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਰੱਖਦੇ ਪੁੱਤ ਦਾ ਨਾਮ ਅਮਰੀਕ</span></u></b><b><u><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >।<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span><o:p></o:p></u></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਪਹਿਲੀ ਸਤਰ ਵਿਚ ਗਇਕ ਨੇ ਜਿਹੜਾ </span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਦਰਸ਼ਨ-ਸ਼ਾਸ਼ਤਰ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਉਸਦੀ ਤਾਂ ਸਭਨੂੰ ਸਮਝ ਲੱਗ ਹੀ ਗਈ ਹੋਵੇਗੀ ਪਰ </span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਫਿਰ ਵੀ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਨਾਂ </span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">’</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਤੇ ਰੱਖਦੇ ਪੁੱਤ ਦਾ ਨਾਮ ਅਮਰੀਕ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >।</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਵਾਲੀ ਯੱਬਲੀ ਥੋੜੀ ਵਿਆਖਿਆ ਦੀ ਮੰਗ ਕਰਦੀ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >।<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span><span style="color:blue;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਪੀ ਐਚ ਡੀ ਕਰ ਚੁਕੇ ਡਾ. ਸਰਤਾਜ ਨੂੰ ਇਹ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ </span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਅਮਰੀਕ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਸ਼ਬਦ </span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਅੰਬਰੀਕ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਤੋਂ ਬਣਿਆ ਹੈ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">, ‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਅਮਰੀਕਾ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਤੋਂ ਨਹੀਂ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਹਿੰਦੂ ਮਿਥਿਹਾਸ ਵਿਚ ਇਸ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਲਿੰਗ ਪੁਰਾਣ ਵਿਚ ਇਸ ਨੂੰ ਅੰਬਰੀਸ਼ ਕਰਕੇ ਲਿਖਿਆ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਈਸਾ ਦੇ ਜਨਮ ਤੋਂ ਵੀ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਲਿਖੇ ਗਏ ਇਨ੍ਹਾਂ ਪੁਰਾਣਾਂ ਵਿਚ ਜ਼ਿਕਰ ਇਹ ਸਾਬਤ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਤਾਂ ਭਾਰਤੀ ਨਾਮ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਅਮਰੀਕਾ ਮੁਲਕ ਦੀ ਖੋਜ ਅਜੇ ਕੱਲ੍ਹ ਕੋਲੰਬਸ ਨੇ ਕੀਤੀ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਭਗਤ ਨਾਮਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਆਪਣੀ ਬਾਣੀ ਵਿਚ ਇਸ ਕਥਾ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਿੰਦੇ ਹਨ-<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span><span style="color:blue;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਅੰਬਰੀਕ ਕਉ ਦੀਓ ਅਭੈ ਪਦ<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span><span style="color:blue;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">(ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਪੰਨਾ 1105)<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span><span style="color:blue;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਭਾਈ ਕਾਨ੍ਹ ਸਿੰਘ ਨਾਭਾ ਆਪਣੇ ਮਹਾਨ ਕੋਸ਼ ਵਿੱਚ ਭਾਈ ਗੁਰਦਾਸ ਜੀ ਦੀਆਂ ਵਾਰਾਂ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦਿੰਦਿਆਂ ਲਿਖਦੇ ਹਨ-<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span><span style="color:blue;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਮਾਰੀਦਾ ਅਮਰੀਕ ਛੁਡਾਇਆ</span></i></b><b><i><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >।।(</span></i></b><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਮਹਾਨ ਕੋਸ਼ ਪੰਨਾ 75)<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span><o:p></o:p></i></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਇੰਟਰਨੈੱਟ </span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">’</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਤੇ ਉਪਲੱਭਦ ਮਹਾਨ ਕੋਸ਼ ਵਿੱਚ ਵੀ ਇਹ ਹਵਾਲਾ ਇਵੇਂ ਹੀ ਦਰਜ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >।</span><span style="color:blue;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><o:p><span style="font-family:Times New Roman;"></span></o:p></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਲੋਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ </span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਵਾਰਾਂ ਭਾਈ ਗੁਰਦਾਸ ਜੀ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">’ (</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਸੰਪਾਦਕ- ਸ. ਅਮਰ ਸਿੰਘ ਚਾਕਰ) ਦੇ ਪੰਨਾ 103</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;"> ’</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਤੇ ਇਹ ਸਤਰ ਇੰਝ ਦਰਜ ਹੈ-</span><span style="color:blue;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><o:p><span style="font-family:Times New Roman;"></span></o:p></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><i><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></i></b><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਆਇ ਪਇਆ ਸਰਣਾਗਤੀ ਮਾਰੀਦਾ ਅੰਬਰੀਕ ਛੁਡਾਇਆ</span></i></b><b><i><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >।</span><span style="font-family:Times New Roman;">’(</span></i></b><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਵਾਰ 10</span><span style="font-family:Times New Roman;">,</span></i></b><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਪੌੜੀ 4) </span><o:p></o:p></i></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><o:p><span style="font-family:Times New Roman;"></span></o:p></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਗੁਰਪ੍ਰਤਾਪ ਸੂਰਯ ਗ੍ਰੰਥ ਵਿੱਚ ਇਹ ਨਾਮ ਅੰਬਰੀਸ ਕਰਕੇ ਆਉਂਦਾ ਹੈ:<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span><span style="color:blue;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><o:p><span style="font-family:Times New Roman;"></span></o:p></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><i><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></i></b><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਜਾਨਯੋ ਭਗਤ ਰੂਪ ਅੰਬਰੀਸ.</span><span style="font-family:Times New Roman;">’ <o:p></o:p></span></i></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><o:p><span style="font-family:Times New Roman;"></span></o:p></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਸਾਡਾ ਸਰੋਕਾਰ ਇਹ ਫੈਸਲਾ ਕਰਨਾ ਨਹੀਂ ਕਿ ਪ੍ਰਮਾਣਿਕ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਵਜੋਂ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ </span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਮਹਾਨ ਕੋਸ਼</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਠੀਕ ਹੈ ਜਾਂ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਲੋਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ </span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਵਾਰਾਂ ਭਾਈ ਗੁਰਦਾਸ ਜੀ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">’</span></span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >।</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਇਹ ਸਿੱਖ ਪੰਥ ਦੇ ਵੱਡੇ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਦਾ ਕੰਮ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >।</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਸਾਡਾ ਸਰੋਕਾਰ ਸਿਰਫ਼ ਏਨਾ ਹੈ ਕਿ ਸਤਿੰਦਰ ਸਰਤਾਜ ਵਲੋਂ ਵਰਤਿਆ ਗਿਆ ਸ਼ਬਦ </span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਅਮਰੀਕ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਸ਼ਬਦ </span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਅਮੈਰਿਕਾ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਜਾਂ </span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਅਮਰੀਕਾ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਤੋਂ ਨਹੀਂ ਆਇਆ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਸਗੋਂ ਇਸ ਦਾ ਨਿਕਾਸ ਤੇ ਵਿਕਾਸ </span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਅੰਬਰੀਕ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਤੋਂ ਹੋਇਆ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਬਾਬਤ ਭਾਈ ਕਾਨ੍ਹ ਸਿੰਘ ਨਾਭਾ ਬਿਲਕੁਲ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹਨ ਜਦੋਂ ਉਹ </span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਅਮਰੀਕ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਇੰਦਰਾਜ ਥੱਲੇ ਲਿਖਦੇ ਹਨ ਦੇਖੋ. ਅੰਬਰੀਕ. </span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਮਾਰੀਦਾ ਅਮਰੀਕ ਛੁਡਾਇਆ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >।</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">’’ (</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਭਾਗੁ)</span><span style="color:blue;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">------</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਹਰ ਇੱਕ ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਆਪਣਾ ਇੱਕ ਉਦਭਵ ਹੁੰਦਾ ਹੈ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਆਪਣਾ ਇੱਕ ਰੂਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਪਰ ਸਰਤਾਜ ਵਲੋਂ ਵਰਤਿਆ ਗਿਆ </span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਅਮਰੀਕਾ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਦੇ </span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਅਮੈਰਿਕਾ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਦਾ ਤਤਭਵ ਰੂਪ ਹੈ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਜੋ </span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਅਮਰੀਕ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਕਦੇ ਵੀ ਨਹੀਂ ਬਣਦਾ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਅਮਰੀਕ ਨਿਰੋਲ ਭਾਰਤੀ ਸ਼ਬਦ ਹੈ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਜਿਸ ਦੀਆਂ ਆਪਣੀਆਂ ਜੜ੍ਹਾਂ ਹਨ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਆਪਣੇ ਅਰਥ ਹਨ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >।(</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਮਹਾਨ ਕੋਸ਼ ਅਨੁਸਾਰ ਅਮਰੀਕ-ਅੰਬਰੀਸ- ਅੰਬਰੀਕ- ਅੰਬਰੀਖ ਦੇ ਅਰਥ ਹਨ:ਸੰਗਯਾ-ਭੱਠੀ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">2. ਦਾਣੇ ਭੁੰਨਣ ਦੀ ਕੜਾਹੀ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">3. ਵਿਸ਼ਨੂੰ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">4 ਸੂਰਜ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">5 ਸ਼ਿਵ 6. ਯੁੱਧ. ਜੰਗ ਆਦਿ) ਇਹੋ ਜਿਹੇ ਅਨੇਕਾਂ ਹੋਰ ਨਾਂ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਇੰਦਰ ਸਿੰਘ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">,</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਈਸ਼ਰ ਸਿੰਘ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">,</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਜਨਮੇਜਾ ਸਿੰਘ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">,</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਅਰਜਨ ਸਿੰਘ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">,</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਸ਼ਿਵ ਸਿੰਘ ਜਾਂ ਸ਼ਿਵ ਕੁਮਾਰ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">,</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਰਾਮ ਸਿੰਘ ਜਾਂ ਰਾਮਪਾਲ ਆਦਿ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >। </span><span style="color:blue;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">-----</span><span style="font-family:Raavi;color:blue;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਇੱਕ ਹੋਰ ਗੀਤ ਵਿਚ ਦੇਖੋ ਗਾਇਕ ਅਰਸ਼ ਤੋਂ ਫ਼ਰਸ਼ </span><span style="color:green;"><span style="font-family:Times New Roman;">’</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਤੇ ਕਿਵੇਂ ਡਿੱਗਦਾ ਹੈ:<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span><span style="font-family:Raavi;color:green;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><o:p><span style="font-family:Times New Roman;"></span></o:p></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਜਿੱਤ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਨ ਸਦਾ ਲਾਏ ਜਾਂਦੇ ਝੰਡੇ ਨਾਲ</span></i></b><b><i><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >।<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span><o:p></o:p></i></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਪਹਿਲਾ ਵਾਰ ਕਲਮਾਂ ਦਾ ਪਿੱਛੋਂ ਵਾਰ ਖੰਡੇ ਨਾਲ</span></i></b><b><i><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >।...<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span><o:p></o:p></i></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਪੀਣ ਵਾਲੇ ਪੀਣ ਦਾ ਜੁਗਾੜ ਤਾਂ ਬਣਾ ਹੀ ਲੈਂਦੇ<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span><o:p></o:p></i></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਅੰਡੇ ਨਾਲ ਗੰਡੇ ਨਾਲ ਖਾਰੇ ਨਾਲ ਠੰਡੇ ਨਾਲ</span></i></b><b><i><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >।<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span><o:p></o:p></i></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><o:p><span style="font-family:Times New Roman;"></span></o:p></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਕਿੱਥੇ ਜਿੱਤ ਦਾ ਮਹਾਨ ਜਲਾਲ ਅਤੇ ਕਿੱਥੇ ਸ਼ਰਾਬ ਪੀਣ ਦਾ ਜੁਗਾੜ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:green;" lang="HI" >। </span><span style="color:green;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਚਾਰ ਹੀ ਤਰੀਕਿਆਂ</span><span style="color:green;"><span style="font-family:Times New Roman;">’, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਵਿਚਲੀ ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ ਪੁਖ਼ਤਗੀ ਦੀ ਤਾਂ ਏਥੇ ਗੱਲ ਕਰਨੀ ਹੀ ਫ਼ਜ਼ੂਲ ਹੈ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇਹ ਤਾਂ ਪਤਾ ਕਰੋ ਕਿ ਗਾਇਕ </span><span style="color:green;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਜਿੱਤ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਨ</span><span style="color:green;"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਲਾ ਕਿੱਥੇ-ਕਿੱਥੇ ਰਿਹਾ ਹੈ</span><span style="color:green;"><span style="font-family:Times New Roman;">?<span style="mso-spacerun: yes"> </span><o:p></o:p></span></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">------</span><span style="font-family:Raavi;color:green;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="color:green;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਬਿੱਲੋ</span><span style="color:green;"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਵਾਲੇ ਗਾਣੇ ਵਿਚ ਗਾਇਕ </span><span style="color:green;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਬਿੱਲੋ ਜੀ ਜ਼ਰਾ ਹਿੱਲੋ ਜੀ</span><span style="color:green;"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਗਾਉਂਦਿਆਂ ਬੈਠਾ ਬੈਠਾ ਹੀ ਸਾਇਰਾ ਬਾਨੋ ਬਣਿਆ ਇਹੋ ਜਿਹੀਆਂ ਹਰਕਤਾਂ ਕਰਨ ਲਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਵੇਖ ਕੇ ਨਾ ਤਾਂ ਹਾਸਾ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਤੇ ਨਾ ਰੋਣਾ</span><span style="color:green;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਇਵੇਂ ਲਗਦਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਕਿਸੇ ਨਿਆਣੇ ਨੂੰ ਬਿਠਾ ਕੇ ਕੋਈ ਕੁਤਕੁਤਾਰੀਆਂ ਕੱਢ ਰਿਹਾ ਹੋਵੇ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:green;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਵੀਡੀਓ ਵੇਖ ਕੇ ਸਰੀ ਤੋਂ ਗੁਰਮੇਲ ਬਦੇਸ਼ਾ ਦੀ ਸਾਡੇ ਲੇਖ ਬਾਰੇ ਟਿੱਪਣੀ ਯਾਦ ਆ ਗਈ ਕਿ </span><span style="color:green;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਇਹ ਸੂਫ਼ੀ ਗਾਇਕ ਨਹੀਂ</span><span style="color:green;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਸੂਫ਼ੀਆਨਾ ਗਾਇਕੀ ਦਾ ਅਧਰੰਗੀ-ਗਾਇਕ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:green;" lang="HI" >।</span><span style="color:green;"><span style="font-family:Times New Roman;">’<span style="mso-spacerun: yes"> </span><o:p></o:p></span></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਇਹ ਕੁਝ ਗਿਣਤੀ ਦੇ ਨਮੂਨੇ ਹੀ ਦਿੱਤੇ ਹਨ</span><span style="color:green;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਪਾਠਕ ਸਰਤਾਜ ਦੇ ਗੀਤਾਂ ਨੂੰ ਰਤਾ ਕੁ ਵੀ ਗ਼ੌਰ ਨਾਲ ਸੁਣਨ ਦੀ ਜ਼ਹਿਮਤ ਫਰਮਾਉਣ ਤਾਂ ਉਸਦੀ ਸ਼ਾਇਰੀ ਲੀਰਾਂ ਦੀ ਖਿੱਦੋ ਵਾਂਗ ਖਿਲਰਦੀ ਨਜ਼ਰ ਆਵੇਗੀ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:green;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਵਿਸ਼ੇ ਨੂੰ ਧੁਰ ਤੱਕ ਨਾ ਨਿਭਾਉਣ ਦੀ ਤਾਂ ਜਿਵੇਂ ਇਸਨੇ ਸਹੁੰ ਖਾਧੀ ਹੋਵੇ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:green;" lang="HI" >।<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span><span style="color:green;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">-----</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:fuchsia;">ਮਹਿਜ਼ ਤੁਕਬੰਦੀ ਕੋਈ ਸਾਹਿਤ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਕੋਈ ਘਟਨਾ ਆਪਣੇ ਆਪ ਵਿਚ ਸਾਹਿਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ</span></b><b><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:fuchsia;" lang="HI" >। </span></b><b><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:fuchsia;">ਕਲਾ ਦੇ ਸ਼ੀਸ਼ੇ ਵਿਚੋਂ ਲੰਘ ਕੇ ਕੋਈ ਘਟਨਾ</span><span style="color:fuchsia;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span></b><b><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:fuchsia;">ਕਲਾਤਮਿਕ ਰਚਨਾ ਜਾਂ ਸਾਹਿਤਕ ਰਚਨਾ ਬਣਦੀ ਹੈ</span></b><b><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:fuchsia;" lang="HI" >। </span></b><b><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:fuchsia;">ਕਵੀ ਜਦੋਂ ਘਟਨਾ ਨੂੰ ਰੁਪਾਂਤ੍ਰਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਹ ਆਪਣੇ ਹੁਨਰ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਪ੍ਰਤਿਭਾ ਦੇ ਨਾਲ</span><span style="color:fuchsia;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span></b><b><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:fuchsia;">ਉਸ ਵਿਚ ਆਪਣਾ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ</span><span style="color:fuchsia;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span></b><b><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:fuchsia;">ਉਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਸੁਹਜ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ</span></b><b><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:fuchsia;" lang="HI" >। </span></b><b><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:fuchsia;">ਪਰ ਆਪਣੇ ਇਸ ਗਾਇਕ ਦੇ ਗੀਤਾਂ ਵਿਚ ਕਾਵਿਕ ਜਾਂ ਸਾਹਿਤਕ ਪਹੁੰਚ ਨਾਂਹ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੈ ਜੋ ਘਟਨਾ ਦੀ ਸਿੱਧੀ ਸਿੱਧੀ ਤੁਕਬੰਦੀ ਕਰੀ ਜਾਂਦਾ ਹੈ</span></b><b><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:fuchsia;" lang="HI" >। </span></b><b><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:fuchsia;">ਸ਼ਾਇਦ ਡਾ. ਹਨੀ ਨੂੰ ਪਤਾ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿ ਪੁਰਾਤਨ ਆਯੁਰਵੈਦਿਕ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਵਿਚ ਦਵਾਈਆਂ ਦੇ ਨੁਸਖ਼ੇ ਵੀ ਤੁਕਬੰਦੀ ਵਿਚ ਲਿਖੇ ਮਿਲਦੇ ਹਨ</span></b><b><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:fuchsia;" lang="HI" >।</span></b><b><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:fuchsia;">ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਲੈਅ ਵੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ</span><span style="color:fuchsia;"><span style="font-family:Times New Roman;">,</span></span></b><b><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:fuchsia;"> ਤੋਲ-ਤੁਕਾਂਤ ਵੀ ਸਹੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ</span><span style="color:fuchsia;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span></b><b><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:fuchsia;">ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕੋਈ ਸਾਧਾਰਨ ਬੰਦਾ ਵੀ ਕਵਿਤਾ ਨਹੀ ਕਹਿੰਦਾ</span></b><b><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:fuchsia;" lang="HI" >। </span></b><b><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:fuchsia;">ਕਵਿਤਾ ਦੇ ਕੀ ਮਾਪ-ਦੰਡ ਹਨ ਉਹ ਆਪ ਕਵੀ ਹਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਤਾ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ</span></b><b><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:fuchsia;" lang="HI" >। </span></b><b><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:fuchsia;">ਹੈਰਾਨੀ ਤਾਂ ਉਦੋਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਰਗਾ ਕਵੀ</span><span style="color:fuchsia;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span></b><b><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:fuchsia;">ਇਨ੍ਹਾਂ ਤੁਕਬੰਦੀਆਂ ਨੂੰ ਵਧੀਆ ਗੀਤ ਦੱਸੀ ਜਾਂਦਾ ਹੈ</span></b><b><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:fuchsia;" lang="HI" >।<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span><span style="color:fuchsia;"><o:p></o:p></span></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">-----</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਡਾ. ਸ਼ੇਰਗਿੱਲ ਨੇ ਲਿਖਿਆ ਹੈ- </span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਮੈਨੂੰ ਨਹੀਂ ਲੱਗਦਾ ਕਿ ਸਰਤਾਜ ਨੇ ਕੋਈ ਅਜਿਹਾ ਗੀਤ ਗਾਇਆ ਹੋਵੇ ਜੋ ਅਸੀਂ ਆਪਣੀਆਂ ਮਾਵਾਂ-ਭੈਣਾਂ ਵਿਚ ਬੈਠ ਕੇ ਨਾ ਸੁਣ ਸਕਦੇ ਹੋਈਏ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >।</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਇਸ ਦਾ ਹਲਕਾ ਜਿਹਾ ਨਮੂਨਾ ਤਾਂ ਉਪਰ ਦੇਖ ਹੀ ਲਿਆ ਹੈ ਪਰ ਫਿਰ ਵੀ ਅਸੀਂ ਇਹ ਪੁੱਛਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਅਸੀਂ ਇਹ ਕਦੋਂ ਕਿਹਾ ਸੀ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">? </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਜੋ ਗੱਲ ਅਸੀਂ ਕਹੀ ਹੀ ਨਹੀਂ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਉਹ ਸਾਡੇ ਮੂੰਹ ਵਿਚ ਕਿਸ ਅਧਿਕਾਰ ਨਾਲ ਪਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">? </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਹਾਂ ਅਸੀਂ ਉਸਦੇ ਕੁਝ ਗੀਤਾਂ ਦੇ ਆਧਾਰ </span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">’</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਤੇ ਇਹ ਗੱਲ ਕਹੀ ਹੈ ਅਤੇ ਹੁਣ ਵੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਇਹ ਸੂਫ਼ੀ ਜਾਂ ਸੰਜੀਦਾ ਗਾਇਕੀ ਨਹੀਂ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >। </span><span style="color:blue;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">*****</span><span style="font-family:Raavi;color:blue;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;"><strong><span style="color:#000099;">ਲੜੀ ਜੋੜਨ ਲਈ ਹੇਠਲੀਆਂ ਪੋਸਟਾਂ ਜ਼ਰੂਰ ਪੜ੍ਹੋ ਜੀ।</span></strong></span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p>ਤਨਦੀਪ 'ਤਮੰਨਾ'http://www.blogger.com/profile/16476762212280968695noreply@blogger.com2tag:blogger.com,1999:blog-5341165159684440853.post-60184083477916274212010-07-06T21:19:00.000-07:002010-07-06T21:30:06.615-07:00ਹਰਪਾਲ ਸਿੰਘ ਭਿੰਡਰ-ਸੁਰਿੰਦਰ ਸੋਹਲ - ਸਤਿੰਦਰ ਸਰਤਾਜ ਦੀਆਂ ‘ਬੇਤੁਕੀਆਂ’ ਅਤੇ ਸਾਡੇ ਆਲੋਚਕ - ਤਾਜ਼ਾ ਪ੍ਰਤੀਕਰਮ - ਭਾਗ ਤੀਜਾ<p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><strong><span style="color:#ff0000;"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਸਤਿੰਦਰ ਸਰਤਾਜ ਦੀਆਂ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਬੇਤੁਕੀਆਂ</span><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਅਤੇ ਸਾਡੇ ਆਲੋਚਕ </span></span></strong></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><strong><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਤਾਜ਼ਾ ਪ੍ਰਤੀਕਰਮ</span><span style="font-family:Raavi;"><?xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" /><o:p></o:p></span></strong></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><strong><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਲੇਖ</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></strong></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><strong><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਭਾਗ ਤੀਜਾ</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></strong></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><strong><span style="color:#000099;"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਲੜੀ ਜੋੜਨ ਲਈ ਉੱਪਰਲੀਆਂ ਪੋਸਟਾਂ ਜ਼ਰੂਰ ਪੜ੍ਹੋ ਜੀ।</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></span></strong></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="font-family:Raavi;color:blue;"><o:p><span style="font-family:Times New Roman;"></span></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਇਸ ਤੋਂ ਅੱਗੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ </span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਡੂੰਘੀ ਸ਼ਾਇਰੀ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਬਾਰੇ ਲੰਮਾ ਚੌੜਾ ਤਬਸਰਾ ਕਰਦਿਆਂ ਲਿਖਿਆ ਹੈ ਕਿ </span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਕੀ ਲੋੜ ਹੈ ਉਸ (ਸਰਤਾਜ) ਨੂੰ ਡੂੰਘੀ ਸ਼ਾਇਰੀ ਕਰਨ ਜਾਂ ਗਾਉਣ ਦੀ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">? </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਜੋ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਪੱਲੇ ਨਾ ਪਵੇ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">?’ </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਅਸੀਂ ਇਹ ਕਹਿਣ ਦੀ ਗ਼ੁਸਤਾਖੀ ਤਾਂ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ ਕਿ ਡਾ. ਸ਼ੇਰਗਿੱਲ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਨਾ ਵੀ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦਾ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਪਰ ਇਕ ਗੁਜ਼ਾਰਿਸ਼ ਜ਼ਰੂਰ ਕਰਾਂਗੇ ਕਿ ਇਕ ਵਾਰ ਧਿਆਨ ਨਾਲ ਜ਼ਰੂਰ ਪੜ੍ਹਿਆ ਕਰੋ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਭਲਾ ਸੰਜੀਦਾ ਗਾਇਕੀ ਕਿਸ ਬਲਾ ਦਾ ਨਾਂ ਹੈ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">? </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਸੁਰ ਤੇ ਸ਼ਾਇਰੀ ਦਾ ਸੁਚੱਜਾ ਸੁਮੇਲ ਕਿਸ ਨੂੰ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">? </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਜੇ ਉਹ ਸੂਫ਼ੀ ਤੇ ਸੰਜੀਦਾ ਗਾਇਕੀ ਦੇ ਤੌਰ </span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">’</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਤੇ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ ਤਾਂ ਫਿਰ ਉਹ ਇਸ ਆਲੋਚਨਾ ਦਾ ਹੱਕਦਾਰ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਉਸ ਦੀ ਜਿਆਦਾ ਆਲੋਚਨਾ </span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਅੱਜ ਦੇ ਵਾਰਿਸ ਸ਼ਾਹ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਵੀ ਹੈ ਤੇ ਸੂਫ਼ੀ ਤੇ ਸੰਜੀਦਾ ਗਾਇਕ ਕਰਕੇ ਵੀ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਹਨੀ ਜੀ ਤਾਂ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਡੂੰਘੀ ਸ਼ਾਇਰੀ ਨਹੀਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਸੁਣਦਾ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਪਰ ਸਰਤਾਜ ਨੂੰ ਤਾਂ ਪੁੱਛੋ ਉਹ ਕੀ ਕਹਿ ਰਿਹਾ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਸਤਰ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਉਸਦੀ ਅਡੰਬਰੀ ਮਾਨਸਿਕਤਾ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਬਖੂਬੀ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ:<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span><span style="color:blue;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><o:p><span style="font-family:Times New Roman;"></span></o:p></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><o:p><span style="font-family:Times New Roman;"></span></o:p></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><u><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਵਖਰਾ ਹੋ ਕੇ ਜੇਕਰ ਤੂੰ ਨਾ ਦਿਖਿਆ ਦੁਨੀਆਂ ਤੋਂ</span></u></b><b><u><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >।<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span><o:p></o:p></u></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><u><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਜੇ ਸਰਤਾਜ ਨਾ ਤੂੰ ਕੁਝ ਵਖਰਾ ਲਿਖਿਆ ਦੁਨੀਆਂ ਤੋਂ</span></u></b><b><u><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >।<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span><o:p></o:p></u></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><u><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਤਾਂ ਸ਼ਾਇਰੀ ਤੇਰੀ ਨਵੇਂ ਦੌਰ ਦੀ ਮੋਢੀ ਨਹੀਂ ਹੋਣੀ</span></u></b><b><u><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >।<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span><o:p></o:p></u></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><u><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਹਸਤੀ ਵਧ ਤਾਂ ਜਾਵੇਗੀ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></u></b><b><u><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਪਰ ਓਡੀ ਨਹੀਂ ਹੋਣੀ</span></u></b><b><u><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >।<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span><o:p></o:p></u></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><o:p><span style="font-family:Times New Roman;"></span></o:p></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><o:p><span style="font-family:Times New Roman;"></span></o:p></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਡਾ. ਸਾਹਿਬ ਜੀ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span></b><b><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਭਲਾ ਸੂਫ਼ੀ ਤੇ ਸੰਜੀਦਾ ਗਾਇਕੀ ਦੇ ਸਰੋਤੇ ਆਮ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਖ਼ਾਸ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span></b><b><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਇਹ ਪੱਲੇ ਪੈਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">? </span></span></b><b><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਇਸ ਤੋਂ ਅੱਗੇ ਤੁਸੀਂ ਕਵੀਆਂ ਦੀ ਖਿੱਲੀ ਉਡਾਈ ਹੈ</span></b><b><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >। </span></b><b><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਜੇ ਕਵੀ ਏਨੇ ਹੀ ਨਿਕੰਮੇ ਹਨ ਤਾਂ ਫਿਰ ਤੁਹਾਡੇ ਇਸ ਪੀ ਐਚ ਡੀ ਗਾਇਕ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਚੋਰੀ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਕਿਉਂ ਪੈਂਦੀ ਹੈ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">? </span></span></b><b><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਤੁਹਾਡੀ ਇਹ ਪਹੁੰਚ ਦੇਖ ਕੇ ਡਾ. ਜਗਤਾਰ ਦਾ ਸ਼ਿਅਰ ਯਾਦ ਆ ਗਿਆ:<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span><span style="color:blue;"><o:p></o:p></span></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><span style="color:blue;"><o:p><span style="font-family:Times New Roman;"></span></o:p></span></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><o:p><span style="font-family:Times New Roman;"></span></o:p></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:purple;">ਤੁਹਾਡੀ ਇਹ ਕੁਟਲਨੀਤੀ ਤੁਹਾਨੂੰ ਹੀ ਮੁਬਾਰਕ ਹੈ</span><span style="color:purple;"><span style="font-family:Times New Roman;">,<span style="mso-spacerun: yes"> </span><o:p></o:p></span></span></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:purple;">ਹਵਾ ਦੇ ਆਸਰੇ ਉਡਣਾ</span><span style="color:purple;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span></b><b><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:purple;">ਹਵਾ ਨੂੰ ਹੀ ਬੁਰਾ ਕਹਿਣਾ</span></b><b><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:purple;" lang="HI" >।<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span><span style="color:purple;"><o:p></o:p></span></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><o:p><span style="font-family:Times New Roman;"></span></o:p></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><o:p><span style="font-family:Times New Roman;"></span></o:p></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਬਾਕੀ ਸਾਨੂੰ ਇਹ ਗੱਲ ਮੰਨਣ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਇਤਰਾਜ਼ ਨਹੀਂ ਕਿ ਕਵਿਤਾ ਦੇ ਨਾਂ ਤੇ ਬਾਹੁਤ ਕੁਝ ਕੱਚਘਰੜ ਵੀ ਲਿਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >।</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਇਸਦੀ ਅਲੋਚਨਾ ਕਰੋਗੇ ਤਾਂ ਸਾਨੂੰ ਸਗੋਂ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਹੋਵੇਗੀ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >।</span><span style="color:blue;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">------</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਡਾ. ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਲਿਖਿਆ ਹੈ ਕਿ ਲੇਖ ਵਿਚ ਲੇਖਕ ਖ਼ੁਦ ਲਿਖਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਰਤਾਜ ਦੀ ਗਾਇਕੀ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਬੰਨ੍ਹ ਲੈਂਦੀ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਇਸਦਾ ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੇ ਗੀਤਾਂ ਵਿਚ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਤੇ ਭਾਸ਼ਾ ਵਰਤਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸਦੀਆਂ ਮਹਿਫ਼ਲਾਂ ਵਿਚ ਤਿਲ ਸੁਟਣ ਲਈ ਥਾਂ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦੀ...</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਉਹ ਏਥੇ ਫਿਰ ਟਪਲਾ ਖਾ ਗਏ ਜਾਂ ਜਾਣ-ਬੁਝ ਕੇ ਸੱਚ ਲੁਕਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਪਤਾ ਨਹੀਂ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਸਰਤਾਜ ਦੀ ਗਾਇਕੀ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਬੰਨ੍ਹ ਲੈਂਦੀ ਹੈ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਪਰ ਅਗਲੀਆਂ ਸਤਰਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਲਿਖੀਆਂ ਜਾਂ ਪੜ੍ਹੀਆਂ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਪੂਰੀ ਗੱਲ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੈ:<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span><span style="color:red;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਉਸਦੀ ਗਾਇਕੀ ਅਤੇ ਸ਼ਾਇਰੀ ਦਾ ਚਮਕਾਰਾ ਇਕ ਵਾਰ ਤਾਂ ਸਰੋਤੇ ਨੂੰ ਧੁਰ ਅੰਦਰ ਤੱਕ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਪਰ ਇਹ ਚਮਕਾਰਾ ਖਾਲਿਸ ਸੋਨੇ ਦੀ ਚਮਕ ਦਾ ਨਹੀਂ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਮੁਲੰਮੇ ਦਾ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਸਾਡਾ ਮਕਸਦ ਸੋਨੇ ਦੀ ਚਮਕ ਅਤੇ ਮੁਲੰਮੇ ਦੀ ਚਮਕ ਵਿਚ ਅੰਤਰ ਕਰਨਾ ਹੀ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਉਸਦੀ ਗਾਇਕੀ ਇਕ ਵਾਰ ਤਾਂ ਸਰੋਤੇ ਨੂੰ ਸੰਮੋਹਿਤ ਕਰਨ ਦੀ ਤਾਕਤ ਰੱਖਦੀ ਹੈ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਪਰ ਜਦੋਂ ਸਰੋਤਾ ਰਤਾ ਕੁ ਸੁਚੇਤ ਹੋ ਕੇ ਉਸ ਸੰਮੋਹਨ </span><span style="font-family:Raavi;color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਚੋਂ ਬਾਹਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਅੱਗੇ ਸਤਿੰਦਰ ਸਰਤਾਜ ਦੀ ਗਾਇਕੀ ਤੇ ਸ਼ਾਇਰੀ ਦਾ ਖੋਖਲਾਪਨ ਝੱਟ ਜ਼ਾਹਰ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >।</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">’<span style="mso-spacerun: yes"> </span><o:p></o:p></span></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">-----</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਡਾ. ਹਨੀ ਸ਼ੇਰਗਿੱਲ ਨੇ ਵਪਾਰਕ ਕਾਮਯਾਬੀ ਨੂੰ ਪੈਮਾਨਾ ਬਣਾ ਕੇ ਆਮ ਪਬਲਿਕ ਦੇ ਤਰਕ ਨੂੰ ਵਰਤਿਆ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਗੱਲ ਮਿਆਰ ਦੀ ਹੋ ਰਹੀ ਸੀ ਨਾ ਕਿ ਕਾਮਯਾਬੀ ਦੀ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਮਸਲਾ ਭੀੜਾਂ ਜੁਟਾਉਣ ਦਾ ਨਹੀਂ ਸੀ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਪਿੰਡਾਂ ਵਿਚ ਜਦੋਂ ਗਾਉਣ ਵਾਲੀ ਲਗਦੀ ਸੀ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਕੋਠਿਆਂ ਦੇ ਬਨੇਰੇ ਤਾਂ ਉਦੋਂ ਵੀ ਭਰ ਜਾਂਦੇ ਸਨ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਅਸੀਂ ਤੇ ਖ਼ੁਦ ਇਹ ਮੰਨ ਕੇ ਚੱਲੇ ਸੀ ਕਿ ਸਤਿੰਦਰ ਸਰਤਾਜ ਚਰਚਿਤ ਤਾਂ ਹੈ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਪਰ ਚਰਚਿਤ ਹੋਣ ਅਤੇ ਮਿਆਰੀ ਹੋਣ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਫ਼ਰਕ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਚਰਚਿਤ ਤਾਂ ਕਿਸੇ ਜ਼ਮਾਨੇ ਵਿਚ ਚਮਕੀਲਾ ਵੀ ਬਹੁਤ ਰਿਹਾ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਇਹ ਕੋਈ ਮਿਆਰ ਦਾ ਮਾਪ-ਦੰਡ ਨਹੀਂ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਡਾ. ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਸਿੱਧੀਆਂ ਤੇ ਸਪੱਸ਼ਟ ਲਿਖੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਦੀ ਜਾਂ ਤਾਂ ਸਮਝ ਨਹੀਂ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਜਾਂ ਉਹ ਜਾਣਬੁੱਝ ਕੇ ਗੱਲਾਂ ਨੂੰ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਸਹੀ ਪ੍ਰਸੰਗ ਨਾਲੋਂ ਤੋੜ ਰਹੇ ਹਨ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >।</span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਡਾ.ਸਾਹਿਬ ਜੀਓ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, ‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਤਿਲ ਸੁਟਣ ਲਈ ਥਾਂ ਨਾ ਮਿਲਣੀ</span><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਦਾ ਨਹੀਂ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਚਿੰਤਾ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >।</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਮਾਨਸਿਕ ਗਿਰਾਵਟ ਦਾ ਚਿੰਨ੍ਹ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >।</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਚਿੰਤਕਾਂ ਨੂੰ ਇਸਦੇ ਕਾਰਨਾਂ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਕੇ ਇਸਦਾ ਇਲਾਜ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >।</span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">-----</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਅੱਗੇ ਹਨੀ ਜੀ ਨੇ ਕੁਝ ਗਾਣਿਆ ਦਾ ਨਾਂ ਲੈ ਕੇ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਗਾਇਕ ਨੇ ਕਿੰਨੇ ਹੀ ਗਾਣੇ ਵਧੀਆ ਗਾਏ ਹਨ</span></i><i><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:green;" lang="HI" >। </span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਡਾ. ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਸ਼ਾਇਦ ਪਤਾ ਨਹੀ ਕਿ ਚੰਗੇ ਜਾਂ ਧਾਰਮਿਕ ਗੀਤ ਤਾਂ ਤਕਰੀਬਨ ਸਾਰੇ ਹੀ ਗਾਇਕਾਂ ਨੇ ਗਾਏ ਹਨ</span></i><i><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:green;" lang="HI" >। </span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਚਮਕੀਲੇ ਦਾ </span><span style="color:green;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਸਾਥੋਂ ਬਾਬਾ ਖੋਹ ਲਿਆ ਤੇਰਾ ਨਨਕਾਣਾ</span><span style="color:green;"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਅਤੇ ਕਈ ਹੋਰ ਚੰਗੇ ਗੀਤ ਸਰੋਤਿਆਂ ਦੇ ਧੁਰ ਅੰਦਰ ਵਸੇ ਹੋਏ ਹਨ</span></i><i><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:green;" lang="HI" >। </span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਇਸ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਤਾਂ ਫਿਰ ਕਿਸੇ ਦੀ ਵੀ ਆਲੋਚਨਾ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦੀ</span></i><i><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:green;" lang="HI" >। </span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਪਰ ਫਿਰ ਵੀ ਉਹ ਸ਼ਾਇਦ ਲੇਖ ਦੀਆਂ ਉਹ ਸਤਰਾਂ ਭੁੱਲ ਗਏ ਜਿੱਥੇ ਅਸੀਂ ਉਸ ਵਲੋਂ ਵਾਰਿਸ ਦੀ ਹੀਰ ਮੋਹ ਲੈਣੇ ਅੰਦਾਜ਼ ਵਿਚ ਗਾਉਣ ਦੀ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਹੈ</span></i><i><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:green;" lang="HI" >। </span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਬਾਕੀ ਚੰਗੇ ਗੀਤਾਂ ਬਾਰੇ ਅਸੀਂ ਕਿਵੇਂ ਯਕੀਨ ਨਾਲ ਕਹਿ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਇਹ ਉਸਦੇ ਮੌਲਿਕ ਗੀਤ ਹਨ</span><span style="color:green;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਜਦੋਂ ਉਸ </span><span style="color:green;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਤੇ ਚੁਫੇਰਿਓਂ ਕਥਿਤ ਚੋਰੀ ਦੇ ਇਲਜ਼ਾਮ ਲੱਗ ਰਹੇ ਹਨ (ਉਸਤਾਦ ਦਾਮਨ</span><span style="color:green;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਗੁਰਚਰਨ ਰਾਮਪੁਰੀ</span><span style="color:green;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਤਰਲੋਕ ਜੱਜ ਆਦਿ) ਜਦੋਂ ਬੰਦਾ ਇਕ ਕਥਿਤ ਚੋਰੀ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸਦੀ ਹਰ ਚੀਜ਼ ਸ਼ੱਕ ਦੇ ਘੇਰੇ ਵਿਚ ਆ ਜਾਂਦੀ ਹੈ</span></i><i><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:green;" lang="HI" >। </span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਹਾਂ</span><span style="color:green;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਉਸਦੀਆਂ ਮੁਲਾਕਾਤਾਂ ਅਤੇ ਉਸ ਵਲੋਂ ਗੀਤਾਂ ਵਿਚ ਮਾਰੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਬੇਥੱਵੀਆਂ ਦੇ ਆਧਾਰ </span><span style="color:green;"><span style="font-family:Times New Roman;">’</span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਤੇ ਇਹ ਗੱਲ ਦਾਅਵੇ ਨਾਲ ਕਹੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ਕਿ </span><span style="color:green;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਯਾਮਾ</span><span style="color:green;"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਅਤੇ </span><span style="color:green;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਸੀਟੀ</span><span style="color:green;"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਵਰਗੇ ਗੀਤਾਂ ਦਾ ਰਚੈਤਾ ਡਾ. ਸਤਿੰਦਰ ਸਰਤਾਜ ਹੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ</span></i><i><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:green;" lang="HI" >। </span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਇਹ ਸਮਝਣਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਬੰਦਾ ਚੋਰੀ ਦੇ ਇਲਜ਼ਾਮਾਂ ਤੋਂ ਬਾਦ ਕਿਹੋ-ਜਿਹੀ ਪਹੁੰਚ ਅਪਣਾਉਂਦਾ ਹੈ</span></i><i><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:green;" lang="HI" >। </span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਜਿਸ ਬੰਦੇ ਦੀ ਚੋਰੀ ਹੋਈ ਹੈ</span><span style="color:green;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਉਹ ਵਿਚਾਰਾ ਇੰਡੀਆ ਬੈਠਾ ਦੁਹਾਈ ਪਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਏਧਰ ਇਹ </span><span style="color:green;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਚਹੇਤਾ</span><span style="color:green;"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਗਾਇਕ ਬੜੀ ਢੀਠਤਾਈ ਨਾਲ ਮਹਿਫਲਾਂ ਵਿਚ </span><span style="color:green;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਕੋਈ ਸਜ ਬੈਠਾ ਮਹਾਰਾਜ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ</span><span style="color:green;"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਗਾਉਣ ਵਿਚ ਮਸਤ ਹੈ</span><span style="color:green;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਜਿਵੇਂ ਕੋਈ ਗੱਲ ਹੋਈ ਹੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ</span></i><i><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:green;" lang="HI" >। </span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਇਥੇ ਇਹ ਦੱਸਣਾ ਕੁਥਾਂ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿ ਅੱਜਕੱਲ ਇਹ ਧੰਦਾ ਕਰੋੜਾਂ ਅਰਬਾਂ ਤੱਕ ਪੁੱਜ ਚੁੱਕਾ ਹੈ ਇਸ ਲਈ ਇਹ ਚੋਰੀ ਮਾਇਕ ਤੌਰ </span><span style="color:green;"><span style="font-family:Times New Roman;">’</span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਤੇ ਵੀ ਕੋਈ ਮਾਇਨੇ ਰੱਖਦੀ ਹੈ</span></i><i><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:green;" lang="HI" >। </span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਡਾ. ਸ਼ੇਰਗਿੱਲ ਜਿਸ ਪ੍ਰਬੰਧ ਵਿਚ ਰਹਿ ਰਹੇ ਹਨ ਇਥੇ ਜਦੋਂ ਕਿਸੇ </span><span style="color:green;"><span style="font-family:Times New Roman;">’</span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਤੇ ਕੋਈ ਮਾੜਾ ਜਿਹਾ ਇਲਜ਼ਾਮ ਵੀ ਲਗਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਹ ਝੱਟ ਅਸਤੀਫ਼ਾ ਦੇ ਕੇ ਉਸਦੀ ਮੁਆਫ਼ੀ ਮੰਗਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਇਲਜ਼ਾਮਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਦਾ ਹੈ</span></i><i><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:green;" lang="HI" >। </span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਪਰ ਆਪਣਾ ਇਹ ਗਾਇਕ ਜੋ ਸੂਫੀਅਤ ਤੋਂ ਅਥਾਹ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਣ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਕਰਦਾ ਹੈ</span><span style="color:green;"><span style="font-family:Times New Roman;">, ‘</span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਘੋਗੜ-ਵੱਟਾ</span><span style="color:green;"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਬਣ ਕੇ ਭਾਰਤੀ ਸਿਆਸਤਦਾਨਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਮਾਤ ਪਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਜਿੰਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਘੋਟਾਲਿਆਂ ਵਿਚ ਜਿੰਨਾਂ ਮਰਜ਼ੀ ਨਾਂ ਆਈ ਜਾਵੇ</span><span style="color:green;"><span style="font-family:Times New Roman;">,</span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਨਾ ਤਾਂ ਅਸਤੀਫ਼ਾ ਦਿੰਦੇ ਹਨ</span><span style="color:green;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਨਾ ਮੁਆਫ਼ੀ ਮੰਗਦੇ ਹਨ </span></i><i><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:green;" lang="HI" >। </span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਵਿਚੋਲੇ ਤਰਲੋਕ ਜੱਜ ਨਾਲ ਝੂਠੇ ਹੀ ਸਮਝੌਤੇ ਹੋਣ ਦੀਆਂ ਅਫ਼ਵਾਹਾਂ ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਵਿਚ ਫੈਲਾ ਰਹੇ ਹਨ ਜਦੋਂ ਕਿ ਅਜਿਹੀਆਂ ਅਫ਼ਵਾਹਨੁਮਾ ਖ਼ਬਰਾਂ ਆਉਣ ਤੋਂ ਬਾਦ ਤਰਲੋਕ ਜੱਜ ਨੇ ਪੰਜਾਬੀ ਆਰਸੀ ਬਲੋਗ </span><span style="color:green;"><span style="font-family:Times New Roman;">’</span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਤੇ ਚਿੱਠੀ ਲਿਖੀ ਹੈ ਕਿ ਮੇਰਾ ਕੋਈ ਸਮਝੌਤਾ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ</span></i><i><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:green;" lang="HI" >। </span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਕੌਣ ਛਪਵਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਇਹ ਖ਼ਬਰਾਂ</span><span style="color:green;"><span style="font-family:Times New Roman;">? </span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਸਰਤਾਜ ਇਸ ਦਾ ਖੰਡਨ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ</span><span style="color:green;"><span style="font-family:Times New Roman;">? </span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਸਮਝੌਤਾ ਹੋਇਆ ਨਹੀਂ</span><span style="color:green;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਪਰ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਗੁੰਮਰਾਹ ਕੌਣ ਕਰ ਜਾਂ ਕਰਵਾ ਰਿਹਾ ਹੈ</span><span style="color:green;"><span style="font-family:Times New Roman;">? </span></span></i><i><span style="font-family:Raavi;color:green;"><o:p></o:p></span></i></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">-----</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਇਸ ਤੋਂ ਅੱਗੇ ਇਕ ਬੜਾ ਹੀ ਅਹਿਮ ਨੁਕਤਾ ਸੀ </span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਸਰਪੇਚ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਦਾ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਜਿਸ ਮਸਲੇ </span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">’</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹਾਸਾ ਆ ਰਿਹਾ ਹੈ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਸਾਨੂੰ ਉਸ </span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">’</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਤੇ ਰੋਣ ਆ ਰਿਹਾ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਸਿੱਖ ਦਾ ਦਸਤਾਰ ਨਾਲ ਕੀ ਰਿਸ਼ਤਾ ਹੈ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">? </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਦੱਸਣ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਭਾਵੇਂ ਕਿ ਦਸਤਾਰ ਇਕ ਕਲਚਰਲ ਚੀਜ਼ ਹੈ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਪਰ ਸਿੱਖ ਲਈ ਇਹ ਕਲਚਰਲ ਨਾਲੋਂ ਕਿਤੇ ਵੱਧ ਧਾਰਮਿਕ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਸਿੱਖ ਇਸ ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਦੀ ਬਖਸ਼ਿਸ਼ ਸਮਝਦਾ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਸਿੱਖ ਲਈ ਇਹ ਕੇਵਲ ਇਕ ਕੱਪੜੇ ਦਾ ਟੁਕੜਾ ਨਹੀਂ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਜਿਸ </span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">’</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਤੇ ਕੋਈ ਸ਼ੋਅ-ਕੇਸ ਵਾਂਗੂੰ ਚੀਜ਼ਾਂ ਟੰਗੀ ਫਿਰੇ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਇਹ ਤਾਂ ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਮਾਣ-ਮੱਤੇ ਤਾਜਾਂ ਤੋਂ ਵੀ ਵਧ ਕੇ ਹੈ ਤੇ ਸਰਤਾਜ ਬੇਗਾਨਾ </span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਸਰਪੇਚ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਇਸ </span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">’</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਤੇ ਟੰਗੀ ਫਿਰਦਾ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਾਡੀ ਇਹ ਗੱਲ ਤੰਗਦਿਲੀ ਦੀ ਨਿਸ਼ਾਨੀ ਜਾਪਦੀ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਆਪਣੇ ਧਰਮ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਆਪਣੇ ਕਲਚਰ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਆਪਣੀ ਬੋਲੀ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਆਪਣੀ ਪਹਿਚਾਣ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਵੱਡੀ ਚੀਜ਼ ਵਿਚ ਜਜ਼ਬ ਕਰੀ ਜਾਣਾ ਫ਼ਰਾਖ਼ਦਿਲੀ ਨਹੀਂ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਬੀਮਾਰ ਮਾਨਸਿਕਤਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਗੱਲ ਅਜੇ ਵੀ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਸਮਝੋਂ ਬਾਹਰੀ ਹੋਵੇ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਇਸ ਲਈ ਅਸੀਂ ਇਕ ਕਦਮ ਹੋਰ ਅੱਗੇ ਚਲ ਕੇ ਸਿਰਫ਼ ਸਭਿਆਚਾਰ ਦੇ ਪੱਧਰ </span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">’</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਤੇ ਹੀ ਨਜਿੱਠਦੇ ਹਾਂ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਆਓ ਪਹਿਲਾਂ ਵੇਖੀਏ ਸਰਤਾਜ </span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਸਰਪੇਚ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਬਾਰੇ ਕੀ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ-</span><span style="color:red;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">..........</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="font-family:Times New Roman;"><span style="mso-spacerun: yes"></span>‘</span><b><i><u><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਮੇਰਾ ਜ਼ਾਤੀ ਵੀ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></u></i></b><b><i><u><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਕਹਿੰਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇੰਟਰੈਸਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿਸੇ ਚੀਜ਼ ਵਿਚ</span></u></i></b><b><i><u><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span></u></i></b><b><i><u><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਇਸਲਾਮੀ ਕਲਚਰ ਦੇ ਵਿਚ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></u></i></b><b><i><u><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਉਥੇ ਦੇ ਲਿਬਾਸ ਦੇ ਵਿਚ ਮੇਰੀ ਖ਼ਾਸ ਦਿਲਚਸਪੀ ਹੈ</span></u></i></b><b><i><u><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span></u></i></b><b><i><u><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਇਹ ਇਕ ਇਰਾਨੀ ਓਰਨਾਮੈਂਟ ਐ ਇਸਨੂੰ ਕਹਿੰਦੇ ਨੇ ਸਰਪੇਚ</span></u></i></b><b><i><u><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span></u></i></b><b><i><u><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਜਿਹੜੇ ਇਰਾਨ ਦੇ ਲੋਕ ਦਸਤਾਰ ਸਜਾਉਂਦੇ ਨੇ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></u></i></b><b><i><u><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਉਹ ਵੀ ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਦਾ ਵਾਇਸ ਜਾਂ ਮੌਕਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></u></i></b><b><i><u><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਉਹ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਗਹਿਣਿਆਂ ਦੇ ਤੌਰ </span><span style="font-family:Times New Roman;">’</span></u></i></b><b><i><u><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਤੇ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕਰਦੇ ਨੇ</span></u></i></b><b><i><u><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >।</span><span style="font-family:Times New Roman;">’<span style="mso-spacerun: yes"> </span><o:p></o:p></span></u></i></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਇਹ ਗੱਲਾਂ ਉਹ ਸ਼ਖ਼ਸ ਕਹਿ ਰਿਹਾ ਹੈ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਜਿਸ ਨੂੰ </span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਖੁਸ਼ਬੂ ਪੰਜਾਬ ਦੀ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਜਾਂ </span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਪੰਜਾਬੀ ਦਾ ਵਾਰਿਸ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਕਿਹਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >।<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਜਦੋਂ ਕਿਸੇ ਦਾ ਆਪਣੇ ਸਭਿਆਚਾਰ ਨਾਲ ਤੰਦਰੁਸਤ ਰਿਸ਼ਤਾ ਨਹੀਂ ਰਹਿੰਦਾ ਜਾਂ ਬਣਦਾ ਤਾਂ ਉਸਨੂੰ ਇਸ ਤੋਂ ਹੀਣਭਾਵਨਾ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਣ ਲਗਦੀ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਤਾਂ ਫਿਰ ਉਹ ਇਹੋ ਜਿਹੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਕਰਦਾ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >।</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਭਲਾ ਇਹ ਖ਼ੁਸ਼ਬੂ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਫੈਲਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਇਰਾਨ ਦੀ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">? </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਜਿਹੜਾ ਸ਼ਖ਼ਸ ਇਕ ਨਾਇਕ (ਆਈਕੋਨ) ਦੇ ਤੌਰ </span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">’</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਤੇ ਪੇਸ਼ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਫਿਰ ਉਸ ਦੀ ਹਰ ਇਕ ਚੀਜ਼ </span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">’</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਚੋਂ ਉਸਦੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੀ ਖ਼ੁਸ਼ਬੂ ਆਉਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਇਸ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧਤਾ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >।<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span><span style="color:blue;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਪੁਸਤਕ </span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਉਧਾਰ ਲਏ ਪਰਾਂ ਦੀ ਦਾਸਤਾਨ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਦੇ ਪੰਨਾ 117</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;"> ’</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਤੇ ਛਪੀ ਡਾ. ਹਨੀ ਸ਼ੇਰਗਿੱਲ ਦੀ ਗ਼ਜ਼ਲ ਦਾ ਇਕ ਸ਼ਿਅਰ ਯਾਦ ਆ ਰਿਹਾ ਹੈ-<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span><span style="color:red;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><u><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਵਿਰਸਾ ਅਮੀਰ ਅਸੀਂ ਆਪਣਾ ਗੁਆ ਲਿਆ</span><span style="font-family:Times New Roman;">,<span style="mso-spacerun: yes"> </span><o:p></o:p></span></u></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><u><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਡਾਲਰਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਭਾਵੇਂ ਝੋਲੇ ਲਏ ਭਰ ਨੇ</span></u></b><b><u><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >।<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span><o:p></o:p></u></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਇਹ ਸ਼ਿਅਰ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਗੁਆਚ ਰਹੇ ਆਪਣੇ ਵਿਰਸੇ ਦਾ ਫ਼ਿਕਰ ਹੈ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਪਰ ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਵਾਲ ਖਿਲਾਰ ਕੇ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਪਗੜੀ </span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">’</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਤੇ ਬਿਗਾਨੇ ਸਭਿਆਚਾਰ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਤ ਸ਼ੈਅ ਬੰਨ੍ਹ ਕੇ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਰਸੇ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਸਭਿਆਚਾਰ ਦੀਆਂ ਧੱਜੀਆਂ ਉਡਾਉਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਹ ਉਸ ਨਾਲ ਜਾ ਖੜ੍ਹਦੇ ਹਨ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਸਾਡੇ ਖਿਆਲ ਵਿਚ ਪਹਿਲਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸੋਚ ਸਮਝ ਕੇ ਫ਼ੈਸਲਾ ਕਰ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਧਰ ਖੜ੍ਹਨਾ ਹੈ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">? </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਦੂਸਰੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿਚ ਜਾਂ ਤਾਂ ਉਹ ਹੁਣ ਗ਼ਲਤ ਪੈਂਤੜਾ ਲੈ ਰਹੇ ਹਨ ਜਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸ਼ਿਅਰ ਵਿਚ </span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਆਪਣੇ ਅਮੀਰ ਵਿਰਸੇ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਪ੍ਰਤੀ ਪੇਸ਼ ਹੋਇਆ ਫਿਕਰ ਖੋਖਲਾ ਹੈ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਦਿਖਾਵਾ ਹੈ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਬਨਾਵਟੀ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >।<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span><span style="color:blue;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਉਂਜ ਵੀ ਡਾ. ਸ਼ੇਰਗਿਲ ਨੂੰ ਸਾਬਤਕਦਮੀਂ ਤੁਰਨ ਦਾ ਵਲ਼ ਸ਼ਾਇਦ ਆਇਆ ਹੀ ਨਹੀਂ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਉਹ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਹਨ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਫਿਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਲੱਗਦਾ ਹੈ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਸ਼ਾਇਦ ਗ਼ਲਤ ਕਹਿ ਰਹੇ ਹੋਣ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਫਿਰ ਪੈਂਤੜਾ ਬਦਲਦੇ ਹਨ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ ਹਰਭਜਨ ਸਿੰਘ ਬੈਂਸ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕਰਨ ਵੇਲੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਡੋਲਦਾ ਆਤਮਵਿਸ਼ਵਾਸ ਦੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਪਹਿਲਾਂ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ:<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span><span style="color:blue;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></b><b><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਹਰਭਜਨ ਸਿੰਘ ਬੈਂਸ ਆਖਦੇ ਨੇ ਕਿ ਸਰਤਾਜ ਨੂੰ ਨਾ ਤਾਂ ਗਾਉਣਾ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਤੇ ਨਾ ਹੀ ਲਿਖਣਾ</span></b><b><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span></b><b><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਬੈਂਸ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਅਜਿਹਾ ਕਿਹਾ ਹੋਵੇਗਾ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></b><b><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਲਗਦਾ ਤਾਂ ਨਹੀਂ</span></b><b><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >।</span><span style="font-family:Times New Roman;">’<span style="mso-spacerun: yes"> </span><o:p></o:p></span></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਫਿਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></b><b><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਲਗਦਾ ਨਾ ਹੋਣ</span><span style="font-family:Times New Roman;">’ ’</span></b><b><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਤੇ ਸ਼ੱਕ ਪੈਂਦਾ ਹੈ</span></b><b><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span></b><b><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਝੱਟ ਗੱਲ ਬਦਲਦੇ ਹੋਏ ਆਖਦੇ ਹਨ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, ‘</span></b><b><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਸ਼ਾਇਦ ਸੋਹਲ ਸਾਹਿਬ ਨਾਲ ਕੋਈ ਨਿੱਜੀ ਸਾਂਝ ਹੋਵੇ</span></b><b><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span></b><b><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਕੀ ਪਤਾ ਚਲਦਾ ਅੱਜ ਕੱਲ...</span><span style="font-family:Times New Roman;">?’<o:p></o:p></span></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><o:p><span style="font-family:Times New Roman;"></span></o:p></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਉਹ ਨੁਕਤਾ ਫੜਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਤਾਂ ਕਰਦੇ ਹਨ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਪਰ ਨੁਕਤਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹੱਥੋਂ ਮਛਲੀ ਵਾਂਗ ਤਿਲਕ ਕੇ ਅਹੁ ਜਾਂਦਾ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਆਪਣੀ ਗੱਲ ਨੂੰ ਡਾ. ਸਾਹਿਬ ਆਪ ਹੀ ਕੱਟ ਜਾਂਦੇ ਹਨ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਵਿਚੇ ਹੀ ਕਹੀ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ ਕਿ ਸੁਰਿੰਦਰ ਸੋਹਲ ਆਪਣੇ ਲੇਖ ਵਿਚ ਕਵਿਤਾ ਦੀ ਡੂੰਘੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੰਦੇ ਹਨ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਵਿਚੇ ਹੀ ਕਹੀ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ </span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਸੋਹਲ ਸਾਹਿਬ ਫਜ਼ੂਲ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਛੱਡ ਕੇ ਇਸ ਵਿਸ਼ੇ (ਚੋਰੀ ਵਾਲੇ) </span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">’</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਤੇ ਵਿਸਥਾਰ ਨਾਲ ਚਰਚਾ ਕਰਦੇ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >।<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span><span style="color:blue;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਡਾ.ਸਾਹਿਬ ਵਿਚ ਵਿਚਾਰਧਾਰਕ ਪਰਪੱਕਤਾ ਦੀ ਹੱਦੋਂ ਵੱਧ ਘਾਟ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਸਵੈ-ਵਿਰੋਧੀ ਹੋਣਾ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਖ਼ਾਸ </span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਗੁਣ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਹੈ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਪਰ ਅਫਸੋਸ ਇਹ </span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਗੁਣ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਕਿਸੇ ਵੀ ਕਲਾ ਅਤੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਕਲਾ ਦੀ ਆਲੋਚਨਾ ਲਈ ਸਿਰਫ ਨੁਕਸਾਨਦੇਹ ਹੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >। </span><span style="color:blue;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">-----</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਡਾ. ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਗਿੱਟੇ ਨਾਲ ਬੰਨ੍ਹਣ ਵਾਲੀ ਚੀਜ਼ ਨੂੰ ਪੱਗ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਾ ਕੇ ਊਚ ਨੀਚ ਦਾ ਭੇਦ-ਭਾਵ ਮਿਟਾਉਣ ਵਾਲਾ ਜਿਹੜਾ ਅਲੋਕਾਰ ਸਿਧਾਂਤ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਹੈ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਉਸ </span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">’</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਤੇ ਸਾਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪੜ੍ਹੇ ਲਿਖੇ ਡਾਕਟਰ ਹੋਣ </span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">’</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਤੇ ਹਾਸਾ ਮੱਲੋਮੱਲੀ ਜ਼ਰੂਰ ਆਇਆ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਸ਼ੁਕਰ ਹੈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਊਚ-ਨੀਚ ਦਾ ਭੇਦ-ਭਾਵ (ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ) ਮਿਟਾਉਂਦਿਆਂ ਗਿੱਟੇ ਤੋਂ ਥੱਲੇ ਪੈਰਾਂ ਦੀਆਂ ਜੁੱਤੀਆਂ ਚੁੱਕ ਕੇ ਸਿਰ </span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">’</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਤੇ ਰੱਖਣ ਦੀ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਵੈਸੇ ਜਿਸ ਅੰਦਾਜ਼ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਊਚ-ਨੀਚ ਦਾ ਭੇਦ ਭਾਵ ਮਿਟਾਉਣ ਦੀ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਹੈ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਇਕਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਦਾ ਸ਼ਿਅਰ ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ </span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">’</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਤੇ ਬਹੁਤ ਫਿੱਟ ਬੈਠਦਾ ਹੈ:<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span><span style="color:red;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><o:p><span style="font-family:Times New Roman;"></span></o:p></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:purple;">ਊਚ ਨੀਚ ਵਾਲਾ ਫਾਸਲਾ ਮਿਟਾਉਣ ਲੱਗ ਪਏ</span></i></b><b><i><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:purple;" lang="HI" >।<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span><span style="color:purple;"><o:p></o:p></span></i></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:purple;">ਲੋਕ ਕੋਠੀਆਂ </span><span style="color:purple;"><span style="font-family:Times New Roman;">’</span></span></i></b><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:purple;">ਤੇ ਝੁੱਗੀਆਂ ਬਣਾਉਣ ਲੱਗ ਪਏ</span></i></b><b><i><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:purple;" lang="HI" >।<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span><span style="color:purple;"><o:p></o:p></span></i></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">------</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਡਾ. ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਇਸ ਤੋਂ ਅੱਗੇ ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ </span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਕੌਮ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਕੀਤੀ ਹੈ ਉਸ ਤੋਂ ਸਪੱਸ਼ਟ ਪਤਾ ਲਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਨਾ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਿੱਖ ਫਲਸਫੇ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਪੰਜਾਬੀ ਸਭਿਆਚਾਰ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ </span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">’</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਤੇ ਕੋਈ ਪਕੜ ਹੈ ਤੇ ਨਾ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਇਸ ਬਾਰੇ ਕੋਈ ਅਧਿਐਨ ਕੀਤਾ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਸਾਂਝੀਵਾਲਤਾ ਦੇ ਨਾਮ ਥੱਲੇ ਆਪਣਾ ਵਿਰਸਾ ਤਬਾਹ ਕਰਵਾ ਲੈਣਾ ਧਰਮ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਇਹ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਅਹਿਮ ਤੇ ਸੂਖਮ ਮੁੱਦਾ ਹੈ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਜਿਸ </span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">’</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਤੇ ਇਕ ਪੂਰਾ ਲੇਖ ਲਿਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਪਰ ਅਜੇ ਅਸੀਂ ਸਿਰਫ਼ ਸਤਿੰਦਰ ਸਰਤਾਜ ਦੀਆਂ ਬੇਤੁਕੀਆਂ ਤੱਕ ਹੀ ਸੀਮਤ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਸਿਧਾਂਤ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਲਈ ਹਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਮਹਿਬੂਬ ਦੀ </span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਸਹਿਜੇ ਰਚਿਓ ਖ਼ਾਲਸਾ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਪੜ੍ਹਨ ਦੀ ਗੁਜ਼ਾਰਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਾਂ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >।</span><span style="color:red;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">-----</span><span style="font-family:Raavi;color:red;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:#993300;"><span style="mso-spacerun: yes"></span></span><span style="color:#993300;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span></i></b><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:#993300;">ਮਾਂ ਦਾ ਦੀਨਾ</span><span style="color:#993300;"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span></i></b><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:#993300;">ਕੋਈ ਗਾਲ਼ ਹੈ ਜਾਂ ਨਹੀਂ</span><span style="color:#993300;"><span style="font-family:Times New Roman;">? </span></span></i></b><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:#993300;">ਅਸੀਂ ਇਸ ਦੀ ਤਹਿ ਤੱਕ ਜਾਣ ਲਈ ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ ਸਿਰਕੱਢ ਤੇ ਬੇਬਾਕ ਲੇਖਕ</span><span style="color:#993300;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span></i></b><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:#993300;">ਜਿਸ ਨੂੰ ਵਰਿਆਮ ਸੰਧੂ ਨੇ ਪੰਜਾਬੀ ਲਫ਼ਜ਼ਾਂ ਦੀ ਬੈਂਕ ਕਿਹਾ ਸੀ</span><span style="color:#993300;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span></i></b><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:#993300;">ਆਮੀਨ ਮਲਿਕ ਨੂੰ ਲੰਡਨ ਫੋਨ </span><span style="color:#993300;"><span style="font-family:Times New Roman;">’</span></span></i></b><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:#993300;">ਤੇ ਪੁੱਛਿਆ</span><span style="color:#993300;"><span style="font-family:Times New Roman;">, “</span></span></i></b><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:#993300;">ਮਲਿਕ ਸਾਹਿਬ</span><span style="color:#993300;"><span style="font-family:Times New Roman;">, ‘</span></span></i></b><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:#993300;">ਮਾਂ ਦੇ ਦੀਨੇ</span><span style="color:#993300;"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span></i></b><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:#993300;">ਗਾਲ਼ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਕੁਝ ਹੋਰ</span><span style="color:#993300;"><span style="font-family:Times New Roman;">?”<o:p></o:p></span></span></i></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><o:p><span style="font-family:Times New Roman;"></span></o:p></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:#993300;">ਮਲਿਕ ਸਾਹਿਬ ਕਹਿਣ ਲੱਗੇ</span><span style="color:#993300;"><span style="font-family:Times New Roman;">, ‘</span></span></i></b><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:#993300;">ਕਿਉਂ ਕੀ ਗੱਲ ਹੋਈ</span><span style="color:#993300;"><span style="font-family:Times New Roman;">?’ <o:p></o:p></span></span></i></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:#993300;">ਅਸੀਂ ਕਿਹਾ</span><span style="color:#993300;"><span style="font-family:Times New Roman;">, ‘</span></span></i></b><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:#993300;">ਮਲਿਕ ਸਾਹਿਬ ਇਕ ਡਾਕਟਰ ਸਾਹਿਬ ਨੇ</span><span style="color:#993300;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span></i></b><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:#993300;">ਉਹ ਕਹਿੰਦੇ ਨੇ </span><span style="color:#993300;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span></i></b><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:#993300;">ਮਾਂ ਦਾ ਦੀਨਾ</span><span style="color:#993300;"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span></i></b><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:#993300;">ਗਾਲ਼ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ</span><span style="color:#993300;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span></i></b><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:#993300;">ਇਸ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ</span><span style="color:#993300;"><span style="font-family:Times New Roman;">,</span></span></i></b><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:#993300;">ਮਾਂ ਦਾ ਸ਼ੇਰ ਬੱਗਾ ਜਾਂ ਮਾਂ ਦਾ ਗੱਭਰੂ ਪੁੱਤ</span></i></b><b><i><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:#993300;" lang="HI" >।</span><span style="color:#993300;"><span style="font-family:Times New Roman;">’ <o:p></o:p></span></span></i></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:#993300;">ਅਮੀਨ ਮਲਿਕ ਕਹਿਣ ਲੱਗੇ</span><span style="color:#993300;"><span style="font-family:Times New Roman;">, ‘</span></span></i></b><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:#993300;">ਉਹਨੂੰ...ਕਹੀਂ ਕਿ ਇਹ ਗੱਲ ਕਿਸੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਨੂੰ ਕਹਿ ਕੇ ਵੇਖੇ</span></i></b><b><i><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:#993300;" lang="HI" >। </span></i></b><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:#993300;">ਜੇ ਭੁੰਜੇ ਲੰਮਿਆਂ ਪਾ ਕੇ ਛਿੱਤਰ ਨਾ ਮਾਰੇ ਤਾਂ ਮੈਨੂੰ ਕਿਹੋ</span></i></b><b><i><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:#993300;" lang="HI" >। </span></i></b><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:#993300;">ਇਕੱਲਾ ਮਾਂ ਦਾ ਦੀਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ </span><span style="color:#993300;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span></i></b><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:#993300;">ਭੈਣ ਦਾ ਦੀਨਾ</span><span style="color:#993300;"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span></i></b><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:#993300;">ਵੀ ਹੁੰਦੈ ਅਤੇ ਗਾਲ਼ ਉਰਦੂ ਵਾਲੇ ਵੀ </span><span style="color:#993300;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span></i></b><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:#993300;">ਮਾਂ ਕਾ ਦੀਨਾ</span><span style="color:#993300;"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span></i></b><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:#993300;">ਅਤੇ </span><span style="color:#993300;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span></i></b><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:#993300;">ਭੈਣ ਕਾ ਦੀਨਾ</span><span style="color:#993300;"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span></i></b><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:#993300;">ਕਹਿ ਕੇ<span style="mso-spacerun: yes"> </span>ਕੱਢਦੇ ਹਨ</span></i></b><b><i><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:#993300;" lang="HI" >। </span></i></b><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:#993300;">ਇਹ ਲਫਜ਼ ਚੰਗੇ ਨਹੀਂ ਹਨ</span></i></b><b><i><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:#993300;" lang="HI" >।</span><span style="color:#993300;"><span style="font-family:Times New Roman;">’<span style="mso-spacerun: yes"> </span><o:p></o:p></span></span></i></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:#993300;">ਮਲਿਕ ਸਾਹਿਬ ਫਿਰ ਕਹਿਣ ਲੱਗੇ</span><span style="color:#993300;"><span style="font-family:Times New Roman;">, ‘</span></span></i></b><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:#993300;">ਓਇ ਤੁਹਾਡੀ ਅਕਲ ਨੂੰ ਕੀ ਹੋ ਗਿਆ</span><span style="color:#993300;"><span style="font-family:Times New Roman;">?’<span style="mso-spacerun: yes"> </span><o:p></o:p></span></span></i></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:#993300;">ਮੈਂ ਕਿਹਾ</span><span style="color:#993300;"><span style="font-family:Times New Roman;">, ‘</span></span></i></b><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:#993300;">ਮਲਿਕ ਸਾਹਿਬ ਅਕਲ ਨੂੰ ਮਾੜਾ ਜਿਹਾ ਠੇਡਾ ਲੱਗਿਆ ਸੀ</span></i></b><b><i><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:#993300;" lang="HI" >।</span><span style="color:#993300;"><span style="font-family:Times New Roman;">’ <o:p></o:p></span></span></i></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:#993300;">ਕਹਿਣ ਲੱਗੇ</span><span style="color:#993300;"><span style="font-family:Times New Roman;">, ‘</span></span></i></b><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:#993300;">ਠੇਡਾ ਨਹੀਓਂ</span></i></b><b><i><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:#993300;" lang="HI" >।</span><span style="color:#993300;"><span style="font-family:Times New Roman;">’ <o:p></o:p></span></span></i></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:#993300;">ਮੈਂ ਕਿਹਾ</span><span style="color:#993300;"><span style="font-family:Times New Roman;">, ‘</span></span></i></b><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:#993300;">ਹੋਰ ਕੀ ਐ</span><span style="color:#993300;"><span style="font-family:Times New Roman;">?’<span style="mso-spacerun: yes"> </span><o:p></o:p></span></span></i></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:#993300;">ਕਹਿੰਦੇ</span><span style="color:#993300;"><span style="font-family:Times New Roman;">, ‘</span></span></i></b><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:#993300;">ਓਇ ਹਰਪਾਲ ਹੁਣ ਤੂੰ ਮੇਰੇ ਤੋਂ ਗੰਨੇ </span><span style="color:#993300;"><span style="font-family:Times New Roman;">’</span></span></i></b><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:#993300;">ਚੋਂ ਰਸ ਜ਼ਰੂਰ ਕਢਾਉਣਾ ਈ</span><span style="color:#993300;"><span style="font-family:Times New Roman;">?’<span style="mso-spacerun: yes"> </span><o:p></o:p></span></span></i></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><i><span style="color:#993300;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span></i></b><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:#993300;">ਜੇ ਹੁਣ ਲੱਗੇ ਓ ਤਾਂ ਕੱਢ ਹੀ ਦਿਉ</span><span style="color:#993300;"><span style="font-family:Times New Roman;">?’ <o:p></o:p></span></span></i></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:#993300;">ਫਿਰ ਜਿਹੜਾ ਰਸ ਅਮੀਨ ਮਲਿਕ ਨੇ ਕੱਢਿਆ</span><span style="color:#993300;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span></i></b><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:#993300;">ਉਹ ਸਾਡੀ ਕਲਮ ਏਥੇ ਚੁਆ ਨਹੀਂ ਸਕਦੀ</span></i></b><b><i><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:#993300;" lang="HI" >।</span></i></b><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" ><span style="mso-spacerun: yes"> </span></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਜੇ </span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਮਾਂ ਦਾ ਦੀਨਾ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਮਾਂ ਦਾ ਸ਼ੇਰ ਬੱਗਾ ਪੁੱਤ ਹੈ ਤਾਂ </span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਭੈਣ ਦੇ ਦੀਨੇ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਦਾ ਕੀ ਕਰਾਂਗੇ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਭੈਣ ਦੇ ਸ਼ੇਰ ਬੱਗੇ ਪੁੱਤ ਤਾਂ ਕਦੇ ਸੁਣਿਆ ਨਹੀਂ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਕੁਝ ਗੱਲਾਂ ਸਾਹਿਤਕ ਜਾਂ ਸੰਕੇਤਕ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਚ ਹੀ ਸੋਹਣੀਆਂ ਲੱਗਦੀਆਂ ਹਨ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਜੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਖੋਲ੍ਹਣ ਲੱਗ ਪਈਏ ਤਾਂ ਉਹ ਕੋਝੀਆਂ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >। <span style="mso-spacerun: yes"></span></span><span style="color:red;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">-----</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;"><strong><span style="color:#000099;">ਲੜੀ ਜੋੜਨ ਲਈ ਹੇਠਲੀਆਂ ਪੋਸਟਾਂ ਜ਼ਰੂਰ ਪੜ੍ਹੋ ਜੀ।</span></strong></span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p>ਤਨਦੀਪ 'ਤਮੰਨਾ'http://www.blogger.com/profile/16476762212280968695noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-5341165159684440853.post-28680875473769238162010-07-06T21:17:00.000-07:002010-07-06T21:30:32.547-07:00ਹਰਪਾਲ ਸਿੰਘ ਭਿੰਡਰ-ਸੁਰਿੰਦਰ ਸੋਹਲ - ਸਤਿੰਦਰ ਸਰਤਾਜ ਦੀਆਂ ‘ਬੇਤੁਕੀਆਂ’ ਅਤੇ ਸਾਡੇ ਆਲੋਚਕ - ਤਾਜ਼ਾ ਪ੍ਰਤੀਕਰਮ - ਭਾਗ ਚੌਥਾ<p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><strong><span style="color:#ff0000;"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਸਤਿੰਦਰ ਸਰਤਾਜ ਦੀਆਂ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਬੇਤੁਕੀਆਂ</span><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਅਤੇ ਸਾਡੇ ਆਲੋਚਕ </span></span></strong></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><strong><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਤਾਜ਼ਾ ਪ੍ਰਤੀਕਰਮ</span><span style="font-family:Raavi;"><?xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" /><o:p></o:p></span></strong></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><strong><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਲੇਖ</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></strong></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><strong><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਭਾਗ ਚੌਥਾ (ਆਖਰੀ)</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></strong></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><strong><span style="color:#000099;"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਲੜੀ ਜੋੜਨ ਲਈ ਉੱਪਰਲੀਆਂ ਪੋਸਟਾਂ ਜ਼ਰੂਰ ਪੜ੍ਹੋ ਜੀ।</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></span></strong></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="font-family:Raavi;color:blue;"><o:p><span style="font-family:Times New Roman;"></span></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਡਾ. ਹਨੀ ਜੀ ਨੇ ਲਿਖਿਆ ਕਿ ਅਸੀਂ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਜੀਵਨ ਦੀ ਆਰਥਿਕ ਮੰਦਹਾਲੀ ਦਾ ਵਰਨਣ ਕਰਦਿਆਂ ਇਸਦੇ ਅਰਥ ਤੋੜ-ਮਰੋੜ ਕੇ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ ਹਨ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਉਹ ਏਥੇ ਫਿਰ ਟਪਲਾ ਖਾ ਗਏ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਅਸੀਂ ਤਾਂ ਗਾਇਕ ਦੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦੀ ਸਗੋਂ ਦਰੁਸਤੀ ਕੀਤੀ ਹੈ ਕਿ ਜਿਸ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਕੋਲ ਬੂਟ ਲੈਣ ਲਈ ਪੈਸੇ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ ਉਹ ਬੁਲਟ ਲੈਣ ਦੀ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਫੀਸਾਂ ਬਾਬਤ ਸੋਚਦਾ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਇਸ ਵਿਚ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਜੀਵਨ ਦੀ ਆਰਥਿਕ ਮਜ਼ਬੂਤੀ ਦੀ ਗੱਲ ਅਸੀਂ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ ਜਾਂ ਗਾਇਕ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਜਿਹੜਾ ਬੂਟਾਂ ਤੋਂ ਸਿੱਧਾ ਬੁਲਟ </span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">’</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਤੇ ਜਾ ਪਹੁੰਚਦਾ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਇਹ ਜ਼ਰੂਰ ਨਿਤਾਰਾ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਡਾ. ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਸੋਚ </span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਬੁਲਟ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਲੈਣ ਵਾਲੀ ਧਿਰ ਨਾਲ ਹੀ ਖੜ੍ਹੀ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਜਿਹੜੇ ਲੋਕ ਫ਼ੀਸਾਂ ਦੇਣ ਲਈ ਆਪਣਾ ਢਿੱਡ ਕੱਟ ਰਹੇ ਹਨ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਦਰਦ ਡਾ. ਹਨੀ ਜੀ ਦੀ ਸੋਚ ਦੇ ਕਲਾਵੇ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਆ ਸਕਦਾ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >। </span><span style="font-family:Raavi;color:blue;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">-----</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਡਾ. ਹਨੀ ਸ਼ੇਰਗਿੱਲ ਨੇ ਲਿਖਿਆ ਹੈ</span><span style="color:green;"><span style="font-family:Times New Roman;">, ‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਨਾ ਹੀ ਉਹ (ਸਰਤਾਜ) ਸੁਰਾਂ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਹੋ ਕੇ ਗਾਉਂਦਾ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:green;" lang="HI" >।</span><span style="color:green;"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਅਸੀਂ ਪੁੱਛਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਏਨਾ ਵੱਡਾ ਦਾਅਵਾ ਕਿਸ ਆਧਾਰ </span><span style="font-family:Raavi;color:green;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਤੇ ਕੀਤਾ ਹੈ ਜਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਪਤਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਸੁਰਾਂ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ</span><span style="color:green;"><span style="font-family:Times New Roman;">? </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਇਹ ਸਤਰ ਪੜ੍ਹਨ ਤੋਂ ਬਾਦ ਅਸੀਂ ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਕੁਝ ਉਸਤਾਦਾਂ ਦੀ ਰਾਇ ਲੈਣੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਸਮਝੀ ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਪ੍ਰੋ. ਪਰਮਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਫੋਨ ਲਾਇਆ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:green;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਉਹ ਅੱਜ ਕੱਲ੍ਹ ਮਿਸੀਸਾਗਾ (ਕੈਨੇਡਾ) ਵਿਚ ਰਹਿ ਕੇ ਸੰਗੀਤ ਦੀ ਸਿਖਿਆ ਦੇ ਰਹੇ ਹਨ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:green;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਪ੍ਰੋ. ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਪਿਛੋਕੜ ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਪਟਿਆਲਾ ਘਰਾਣੇ ਨਾਲ ਹੈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸੰਗੀਤ ਗੁੜ੍ਹਤੀ ਵਿਚ ਮਿਲਿਆ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:green;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਸਰਤਾਜ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕਰਦਿਆਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਇਕ ਲਾਇਨ ਵਿਚ ਹੀ ਸਾਰਾ ਕੰਮ ਮੁਕਾ ਦਿੱਤਾ ਕਿ </span><b><span style="font-family:Arial;color:green;">He is not a singer but a mere performer.’</span></b><span style="color:green;"><span style="font-family:Times New Roman;"> </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਭਾਵ ਕਿ ਉਹ ਗਾਇਕ ਨਹੀਂ ਮਹਿਜ਼ ਇੱਕ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਕ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:green;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਅਸੀਂ ਪੁੱਛਿਆ ਕਿ ਉਸਨੇ ਪੀ ਐਚ ਡੀ ਕੀਤੀ ਹੋਈ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:green;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਪ੍ਰੋ. ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਕਿਹਾ</span><span style="color:green;"><span style="font-family:Times New Roman;">, ‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਜਿੰਨੀਆਂ ਫੇਕ (ਨਕਲੀ) ਪੀ ਐਚ ਡੀਆਂ ਸਾਡੇ ਹੋ ਰਹੀਆਂ ਹਨ</span><span style="color:green;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਸਾਰੀ ਦੁਨੀਆਂ ਵਿਚ ਕਿਤੇ ਨਹੀਂ ਹੋਈਆਂ ਹੋਣੀਆਂ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:green;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਮੈਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਜਾਣਦਾ ਹਾਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਤਾਨਪੁਰਾ ਸਿੱਧਾ ਫੜ੍ਹ ਕੇ </span><span style="color:green;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਸਾ ਰੇ ਗਾ ਮਾ</span><span style="color:green;"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਵੀ ਕਹਿਣਾ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦਾ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:green;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਮੈਨੂੰ ਤਾਂ ਖ਼ੁਦ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਅਕਾਦਮਿਕ ਪੜ੍ਹਾਈ ਦੱਸਦਿਆਂ ਹੁਣ ਸ਼ਰਮ ਆਉਂਦੀ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:green;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਏਨਾ ਮੰਦਾ ਹਾਲ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:green;" lang="HI" >।</span><span style="color:green;"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਸੰਗੀਤ ਦੀ ਪੀ ਐਚ ਡੀ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਭੁਲੇਖਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਪੀ ਐਚ ਡੀ ਦਾ ਸੰਬੰਧ ਥਿਊਰੀ ਨਾਲ ਹੈ ਜਦੋਂ ਕਿ ਸੰਗੀਤ ਪ੍ਰੈਕਟੀਕਲ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:green;" lang="HI" >। </span><span style="color:green;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">-----</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਇਸ ਮੰਡੀ ਦੇ ਡੂੰਘੇ ਭੇਦ ਖੋਲ੍ਹਦਿਆਂ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਕੁਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਸੰਗੀਤ ਦਾ ਇਕ ਦਲਾਲ ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਆ ਕੇ ਕਹਿਣਾ ਲੱਗਾ</span><span style="color:green;"><span style="font-family:Times New Roman;">, ‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਪ੍ਰੋ. ਸਾਹਿਬ ਤੁਹਾਡੇ ਵਰਗਾ ਗਾਇਕ ਪੂਰੇ ਨਾਰਥ ਅਮੈਰਿਕਾ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਹੈ</span><span style="color:green;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਦਾੜ੍ਹੀ ਕਟਵਾ ਦਿਓ ਤਾਂ ਮੈਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਪ੍ਰੋਮੋਟ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹਾਂ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:green;" lang="HI" >।</span><span style="color:green;"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਪ੍ਰੋ. ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਦੋਂ ਮੇਰੀ ਆਰਥਿਕ ਹਾਲਤ ਨਵਾਂ ਨਵਾਂ ਕਨੇਡਾ ਆਉਣ ਕਰਕੇ ਬਹੁਤੀ ਚੰਗੀ ਨਹੀਂ ਸੀ</span><span style="color:green;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਪਰ ਮੈਂ ਉਸ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮੈਂ ਇਹੋ ਜਿਹਾ ਥੁੱਕ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਚੱਟਿਆ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:green;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਤੁਸੀਂ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਨੂੰ ਲੱਭੋ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:green;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਪ੍ਰੋ. ਪਰਮਜੀਤ ਸਿੰਘ ਹੋਰਾਂ ਦਾ ਜਵਾਬ ਸੁਣ ਕੇ ਸਾਨੂੰ ਆਰਿਫ਼ ਗੋਬਿੰਦਪੁਰੀ ਦਾ ਇਹ ਸ਼ਿਅਰ ਯਾਦ ਆ ਗਿਆ:<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span><span style="color:green;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><o:p><span style="font-family:Times New Roman;"></span></o:p></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:purple;">ਖੁਆ ਕਾਂਵਾਂ ਨੂੰ ਜੇਕਰ ਗੰਦ<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span><span style="color:purple;"><o:p></o:p></span></i></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:purple;">ਰਿਸ਼ਵਤ ਦਾ ਖੁਆਉਣਾ ਏਂ</span><span style="color:purple;"><span style="font-family:Times New Roman;">,<span style="mso-spacerun: yes"> </span><o:p></o:p></span></span></i></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:purple;">ਕਿ ਹੰਸਾਂ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ</span><span style="color:purple;"><span style="font-family:Times New Roman;">,<span style="mso-spacerun: yes"> </span><o:p></o:p></span></span></i></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:purple;">ਇਹ ਗੰਦਗੀ ਖਾਣ ਦੀ ਆਦਤ</span></i></b><b><i><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:purple;" lang="HI" >।<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span><span style="color:purple;"><o:p></o:p></span></i></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">------</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਫਿਰ ਸਾਨੂੰ ਕਹਿਣ ਲੱਗੇ</span><span style="color:green;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਦੇਖਿਉ ਕਿਤੇ ਸਾਡੇ ਵਰਗੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਕਦੇ ਤਰਸ ਦੇ ਪਾਤਰ ਨਾ ਬਣਾ ਦਿਉ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:green;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਅਸੀਂ ਬਹੁਤ ਅਮੀਰ ਹਾਂ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:green;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਰੱਬ ਨੇ ਸਾਨੂੰ ਇਬਾਦਤ ਵਰਗੀ ਕਲਾ ਦੀ ਦਾਤ ਦਿੱਤੀ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:green;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਅਸੀਂ ਤਾਂ ਮਾਲਾ-ਮਾਲ ਹੋਏ ਪਏ ਹਾਂ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:green;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਤੇ ਸੱਚ ਜਾਣਿਓਂ ਪ੍ਰੋ. ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਇਹ ਗੱਲ ਸੁਣਨ ਤੋਂ ਬਾਦ ਅਸੀਂ ਆਪਣੀ ਇਸ ਲਿਖਤ ਵਿਚੋਂ ਕੁਝ ਸਤਰਾਂ ਕੱਢ ਦਿੱਤੀਆਂ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:green;" lang="HI" >।<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span><span style="color:green;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">-----</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਅਸੀਂ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਸੂਝਵਾਨ ਪਾਠਕ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਉਸਤਾਦਾਂ ਦੀ ਖ਼ੁਦ ਰਾਇ ਲੈਣ ਕਿ ਸਰਤਾਜ ਸੰਗੀਤ ਦੀ ਦੁਨੀਆਂ ਵਿਚ ਕਿੱਥੇ ਖੜ੍ਹਦਾ ਹੈ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">? </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">10 ਦੀ ਸਕੇਲ ਵਿਚ ਉਸਦਾ ਕੀ ਥਾਂ ਹੈ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">? </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਅਸੀਂ ਇਕ ਵਾਰ ਫੇਰ ਯਾਦ ਕਰਵਾ ਦੇਈਏ ਕਿ ਇਹ ਗੱਲਾਂ ਉਸ ਗਾਇਕ ਲਈ ਹੋ ਰਹੀਆਂ ਹਨ ਜਿਸਨੂੰ ਸੁਰ ਤੇ ਸ਼ਾਇਰੀ ਦਾ ਸੁਮੇਲ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਜਿਸ ਨੇ ਐਮ ਏ ਅਤੇ ਪੀ ਐਚ ਡੀ ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਕੀਤੀ ਹੈ ਅਤੇ ਜਿਹੜਾ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿਚ ਪੜ੍ਹਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿਸੇ </span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਠੁੱਲੋਵਾਲੀਏ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਗਾਇਕ ਲਈ ਨਹੀਂ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >।<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span><span style="color:red;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">------</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਡਾ. ਸ਼ੇਰਗਿੱਲ ਨੇ ਇੱਕ ਗੱਲ ਹੋਰ ਬੜੀ ਕਮਾਲ ਦੀ ਕਹੀ ਹੈ ਕਿ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਉਸਨੂੰ ਸਮਝਾ ਕੇ ਮਾਫ਼ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >।</span><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਸਮਝਣ-ਸਮਝਾਉਣ ਦੀ ਇਕ ਸਟੇਜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਜਿਸ ਨੇ ਸੂਫੀਵਾਦ </span><span style="font-family:Times New Roman;">’</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਤੇ ਪੀ ਐਚ ਡੀ ਕੀਤੀ ਹੋਵੇ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਪਰਸ਼ੀਅਨ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਡਿਪਲੋਮਾ </span><span style="font-family:Times New Roman;">’</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਚ ਗੋਲਡ ਮੈਡਲ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ ਹੋਵੇ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਅਨੇਕਾਂ ਮਾਣ-ਸਨਮਾਨ ਹਾਸਿਲ ਕੀਤੇ ਹੋਣ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਉਹ ਸਾਡੇ ਵਰਗਿਆਂ ਦੀ ਸਲਾਹ ਨਹੀਂ ਆਪਣੇ ਪ੍ਰੋਮੋਟਰਾਂ ਦੀ ਗੱਲ ਮੰਨੇਗਾ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਉਸ </span><span style="font-family:Times New Roman;">’</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਤੇ ਲੱਖਾਂ ਰੁਪਏ ਲਾਏ ਹਨ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਵੈਸੇ ਸਾਨੂੰ ਏਨੀ ਕੁ ਸੂਝ ਜ਼ਰੂਰ ਹੈ ਕਿ ਕਿੱਥੇ ਸਲਾਹ ਚੱਲ ਸਕਦੀ ਹੈ ਤੇ ਕਿੱਥੇ ਨਹੀਂ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">-----</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਅਸੀਂ ਇਹ ਸਲਾਹ ਦਿੰਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਡਾ. ਸ਼ੇਰਗਿੱਲ ਪੰਜਾਬੀ ਕਲਚਰ ਦੇ ਨਾਂ </span><span style="font-family:Times New Roman;">’</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਤੇ ਗੰਦ ਪਾਉਣ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਸਮਝਾ ਕੇ ਵੇਖ ਲੈਣ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਸਮਝਾਉਣ ਵਾਲੀ ਸਲਾਹ ਦਾ ਪਤਾ ਲੱਗ ਜਾਵੇਗਾ ਕਿ ਇਹ ਕਿੰਨੀ ਕੁ ਕਾਰਗਰ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਜੇ ਉਹ ਕਾਮਯਾਬ ਹੋ ਗਏ ਤਾਂ ਫਿਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਸੇਵਾਵਾਂ ਹੋਰਨਾਂ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿਚ ਜਿਵੇਂ ਪਾਖੰਡੀ ਬਾਬੇ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਭ੍ਰਿਸ਼ਟ ਸਿਆਸਤਦਾਨ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਪੰਜਾਬੀ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਦੇ ਬੇਹੁਦਾ ਐਕਟਰਾਂ (ਜੋ ਐਕਟਿੰਗ ਦੇ ਨਾਂ ਤੇ ਕਲਾ ਦਾ ਨਾਸ਼ ਮਾਰ ਰਹੇ ਹਨ)<span style="mso-spacerun: yes"> </span>ਆਦਿ ਲਈ ਵੀ ਲਈਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਵਾਹ! ਕਿੰਨਾ ਖ਼ੂਬਸੂਰਤ ਖ਼ਿਆਲ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਸਸਤਾ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਸੁੰਦਰ ਤੇ ਟਿਕਾਊ! </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਦਿਲ ਕੇ ਖ਼ੁਸ਼ ਰਖਨੇ ਕੋ ਗ਼ਾਲਿਬ ਯੇ ਖ਼ਿਆਲ ਅੱਛਾ ਹੈ</span><span style="font-family:Times New Roman;">’</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਅਸੀਂ ਆਸ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਹੁਣ ਤੱਕ ਸਰਤਾਜ ਨੂੰ ਸਮਝਾ ਕੇ ਉਸਦੇ ਵਾਲ਼ ਤਾਂ ਬੰਨ੍ਹਾਅ ਹੀ ਦਿੱਤੇ ਹੋਣਗੇ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਤਾਂ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਠੀਕ ਨਹੀਂ ਲਗਦੇ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >।<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">-----</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਸਤਿੰਦਰ ਸਰਤਾਜ ਦੇ ਕੈਲੀਫੋਰਨੀਆ ਦੇ ਬੇ-ਏਰੀਏ ਵਿਚ ਹੋਏ ਇਕ ਸ਼ੋਅ ਦੀ ਬੜੀ ਕਸੀਦਾ ਕੱਢ ਰਿਪੋਰਟ ਲਿਖਣ ਵਾਲੇ ਇਕ ਰਿਪੋਰਟਰ ਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">, ‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੀ ਰਿਪੋਰਟ ਵਿਚ ਸਤਿੰਦਰ ਸਰਤਾਜ ਨੂੰ ਇਕ ਸੂਫ਼ੀ ਗਾਇਕ ਕਿਸ ਬਿਨਾਅ </span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">’</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਤੇ ਲਿਖਿਆ ਹੈ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">?’ </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਉਹ ਕਹਿਣਾ ਲੱਗਾ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">, ‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਮੈਂ ਤਾਂ ਸਿਰਫ ਆਪਣੀ ਰਿਪੋਰਟ ਨੂੰ ਚਮਕਾਉਣ ਲਈ ਹੀ ਲਿਖਿਆ ਸੀ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >।</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਸੁਣ ਕੇ ਡਾਢੀ ਨਿਰਾਸ਼ਾ ਹੋਈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਦੁੱਖ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਨਹੀਂ ਕਿ ਉਸ ਨੇ ਉਤਰ ਕੀ ਦਿੱਤਾ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਦੁੱਖ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਸੀ ਕਿ ਉਤਰ ਕੌਣ ਦੇ ਰਿਹਾ ਹੈ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">? </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਸਾਡਾ ਇਹ ਸੂਝਵਾਨ ਸੱਜਣ ਆਪਣੀ ਗੱਲਬਾਤ ਵਿਚ ਅਜੋਕੀ ਪੱਤਰਕਾਰੀ ਨੂੰ ਨਾਂਵਾਂ ਤੇ ਥਾਂਵਾਂ ਦੀ ਪੱਤਰਕਾਰੀ ਦੱਸਦਾ ਹੋਇਆ </span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਫੋਟੋ ਮਾਫੀਆ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਤੋਂ ਕਾਫੀ ਖਫ਼ਾ ਹੁੰਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >। </span><span style="color:red;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">-----</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਇੱਕ ਹੋਰ ਲੇਖਕ ਹਰਮੇਲ ਪਰੀਤ ਨੇ </span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਕਿਸ ਦੇ ਹੱਕ ਵਿਚ ਭੁਗਤ ਰਹੇ ਨੇ ਸਤਿੰਦਰ ਦੇ ਅਲੋਚਕ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਦੇ ਨਾਂ ਹੇਠ ਇੱਕ ਲੇਖ ਲਿਖਿਆ ਸੀ ਜਿਸ ਦਾ ਅਸੀਂ ਜਵਾਬ ਦੇਣਾ ਵੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਨਹੀਂ ਸਮਝਿਆ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਜਿਵੇਂ ਸਾਡੇ ਗਾਇਕ ਬਿਨਾਂ ਗਾਉਣਾ ਆਉਣ ਤੋਂ ਗਾ ਸਕਦੇ ਹਨ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਸ਼ਾਇਰ ਸ਼ਾਇਰੀ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੀ ਸਾਡੇ ਲੇਖਕ ਬਿਨਾਂ ਮੁੱਦਿਆਂ ਦੀ ਸਮਝ ਤੋਂ ਜਾਂ ਬਿਨਾਂ ਧਿਆਨ ਨਾਲ ਪੜ੍ਹਨ ਤੋਂ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਲਿਖ ਵੀ ਸਕਦੇ ਹਨ ਜਿਸਦੀ ਤਾਜ਼ਾ ਮਿਸਾਲ ਹਰਮੇਲ ਪਰੀਤ ਜੀ ਅਤੇ ਡਾ. ਹਨੀ ਸ਼ੇਰਗਿੱਲ ਹਨ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਹਰਮੇਲ ਜੀ ਨੂੰ ਸਲਾਹ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਧਿਆਨ ਨਾਲ ਪੜ੍ਹਨ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਵਾਲ ਦਾ ਜਵਾਬ ਸਾਡੇ ਲੇਖ ਦੇ ਵਿਚ ਹੀ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਭਲਾ ਜੇ ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਉਸਤਾਦ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਅਲੋਚਨਾ ਲਈ ਅੱਗੇ ਆਉਣ (ਜਿਵੇਂ ਅਸੀਂ ਕਿਹਾ ਸੀ) ਤਾਂ ਪਹਿਲੇ ਬੁੱਲੇ ਕਿਹੜੇ ਗਾਇਕ ਉਡਣਗੇ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">? </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਸਰਤਾਜ ਨੂੰ ਸੂਫ਼ੀ ਅਤੇ ਵਾਰਸ ਸ਼ਾਹ ਵਜੋਂ ਸਥਾਪਤ ਕਰਨ ਵਿਚ ਜਨਾਬ ਦਾ ਵੀ ਕਾਫੀ ਯੋਗਦਾਨ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:#ff6600;">ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਖ਼ੁਸ਼ਾਮਦੀ ਪਹੁੰਚ ਦਾ ਇੱਕ ਨਮੂਨਾ ਦੇਖੋ</span><span style="color:#ff6600;"><span style="font-family:Times New Roman;">, ‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:#ff6600;">ਉਹ (ਸਰਤਾਜ) ਸੱਚੀ ਆਪਣੇ ਇਸ ਅਰਾਧਨਾਮਈ ਕਲਾਮ ਰਾਹੀਂ ਸਰੋਤਿਆਂ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਲੋਕ ਵਿਚ ਲੈ ਜਾਂਦੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:#ff6600;" lang="HI" >।</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:#ff6600;">ਆਵਾਜ਼ ਵਿਚ ਕਸਿਸ ਏਨੀ ਕਿ ਸਾਂਈ ਨੂੰ ਸੱਚੀ ਮੁੱਚੀ ਉਹਦੀ ਮਹਿਫ਼ਲ ਵਿਚ ਹਾਜ਼ਰ ਨਾਜ਼ਰ ਹੋਣਾ ਪੈਂਦੈ</span><span style="color:#ff6600;"><span style="font-family:Times New Roman;">’….(</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:#ff6600;">ਉਹ) </span><span style="color:#ff6600;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:#ff6600;">ਸੱਚਮੁੱਚ ਸਰਤਾਜੀ ਗੁਣਾਂ ਦਾ ਮਾਲਕ ਹੈ</span><span style="color:#ff6600;"><span style="font-family:Times New Roman;">’(</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:#ff6600;">ਜੋ ਅਸੀਂ ਵੇਖ ਹੀ ਲਿਆ ਹੈ)</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:#ff6600;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:#ff6600;">ਫਿਰ ਅੱਗੇ ਲਿਖਦੇ ਹਨ</span><span style="color:#ff6600;"><span style="font-family:Times New Roman;">, ‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:#ff6600;">ਸੂਫ਼ੀ ਅੰਦਾਜ਼ ਵਿਚ ਵਾਰਿਸ ਸ਼ਾਹ ਵਾਲੀ ਵੇਸ਼ਭੂਸ਼ਾ ਵਿਚ ਸਜਿਆ ਸਤਿੰਦਰ ਸੱਚੀਂ-ਮੁੱਚੀਂ ਵਾਰਿਸ ਦਾ </span><span style="color:#ff6600;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:#ff6600;">ਵਾਰਿਸ</span><span style="color:#ff6600;"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:#ff6600;">ਲੱਗਿਆ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:#ff6600;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:#ff6600;">ਉਸ ਕੋਲ ਗੁਰਦਾਸ ਮਾਨ ਵਾਂਗ ਸ਼ਾਇਰੀ ਨਾਲ</span><span style="color:#ff6600;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:#ff6600;">ਗੱਲਾਂ ਵਿਚੋਂ ਗੱਲ ਫੜਨ ਦੀ ਜੁਗਤ ਵੀ ਹੈ ਤੇ ਹੰਸ ਰਾਜ ਹੰਸ ਵਾਂਗ ਸੂਫ਼ੀਆਨਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਸਿਰਜਣ ਦੀ ਸਲਾਹੀਅਤ ਵੀ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:#ff6600;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:#ff6600;">ਸਗੋਂ ਕਈ ਵਾਰ ਤਾਂ ਉਹ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋਹਾਂ ਤੋਂ ਅਗਾਂਹ ਲੰਘਦਾ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:#ff6600;" lang="HI" >।</span><span style="color:#ff6600;"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:#ff6600;">ਪਰ ਅਗਲੇ ਹੀ ਲੇਖ ਵਿਚ ਇਹ ਲੇਖਕ ਆਪਣਾ ਪੈਂਤੜਾ ਬਦਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇੱਕ ਵਾਰ ਵੀ ਸਰਤਾਜ ਨੂੰ ਸੂਫ਼ੀ ਤੇ ਵਾਰਸ ਸ਼ਾਹ ਨਹੀਂ ਲਿਖਦਾ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:#ff6600;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:#ff6600;">ਪਰ ਫਿਰ ਵੀ ਸਾਡੀ ਆਲੋਚਨਾ ਕਰੀ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਕਿ ਉਸਨੂੰ ਇਸ ਕੁਫ਼ਰ ਬਦਲੇ ਖ਼ੁਦ ਆਪਣੀ ਆਲੋਚਨਾ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਸੀ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:#ff6600;" lang="HI" >।</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" ><span style="mso-spacerun: yes"> </span></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">-----</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:fuchsia;">ਸਾਡੇ ਆਲੋਚਕਾਂ ਨੂੰ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਪਤੰਗਬਾਜ਼ੀ ਦਾ ਕਾਫੀ ਸ਼ੌਕ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:fuchsia;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:fuchsia;">ਇਕ ਲਿਖਦਾ ਹੈ</span><span style="color:fuchsia;"><span style="font-family:Times New Roman;">, ‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:fuchsia;">ਕੁਝ ਹਲਕੇ...ਇਸ ਨੌਜਵਾਨ ਗਾਇਕ ਦੀ ਦਿਨੋ ਦਿਨ ਉਚ ਅਸਮਾਨੀ ਚੜ੍ਹਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਗੁੱਡੀ ਦੀ ਡੋਰ ਕੱਟਣ ਦੀਆਂ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਵਿਚ ਲੱਗੇ ਹੋਏ ਹਨ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:fuchsia;" lang="HI" >।</span><span style="color:fuchsia;"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:fuchsia;">ਦੂਜਾ ਲਿਖਦਾ ਹੈ</span><span style="color:fuchsia;"><span style="font-family:Times New Roman;">, ‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:fuchsia;">ਇੰਜ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਇਆ ਜਿਵੇਂ ਕੋਈ ਕਿਸੇ ਦੀ ਅਸਮਾਨੀ ਉਡ ਰਹੀ ਪਤੰਗ ਗਾਟੀ ਪਾ ਕੇ ਹੇਠਾਂ ਲਾਹੁਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੋਵੇ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:fuchsia;" lang="HI" >।</span><span style="color:fuchsia;"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:fuchsia;">ਇਤਫ਼ਾਕ ਵੇਖੋ ਦੋਵੇਂ ਨੇੜੇ ਨੇੜੇ ਜੁੜਵੇਂ ਸ਼ਹਿਰਾਂ </span><span style="color:fuchsia;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:fuchsia;">ਚ ਵਸਦੇ ਹਨ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:fuchsia;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:fuchsia;">ਸ਼ਬਦਾਂ ਦਾ ਸੁਭਾਅ</span><span style="color:fuchsia;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:fuchsia;">ਲੈ</span><span style="color:fuchsia;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:fuchsia;">ਤਾਲ ਇੰਜ ਮਿਲਦੇ ਹਨ</span><span style="color:fuchsia;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:fuchsia;">ਜਿਵੇਂ ਕਿਸੇ ਇਕ ਦੀ ਰੂਹ ਦੂਸਰੇ ਅੰਦਰ ਸਾਡੀ ਆਲੋਚਨਾ ਕਰਨ ਲਈ ਪਰਵੇਸ਼ ਕਰ ਗਈ ਹੋਵੇ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:fuchsia;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:fuchsia;">ਆਲੋਚਕ ਜੀ</span><span style="color:fuchsia;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:fuchsia;">ਅਸੀਂ ਗਾਟੀ ਨਹੀਂ ਪਾਈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:fuchsia;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:fuchsia;">ਹਾਂ</span><span style="color:fuchsia;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:fuchsia;">ਪਰ ਜੇ ਤੁਹਾਡੀ ਪਤੰਗਬਾਜ਼ੀ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਚ ਉਤਰ ਦੇਣਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਝੂਠ ਦੀ ਡੋਰ </span><span style="color:fuchsia;"><span style="font-family:Times New Roman;">’</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:fuchsia;">ਤੇ ਪੀ ਐਚ ਡੀ ਦਾ ਮਾਜ਼ਾ ਲਗਾ ਕੇ ਪੈਸੇ ਦੇ ਕੋਠੇ ਚੜ੍ਹ ਕੇ (ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਡਾਲਰ ਐਡਾਂ </span><span style="color:fuchsia;"><span style="font-family:Times New Roman;">’</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:fuchsia;">ਤੇ ਲਗਾਏ ਗਏ) ਇਸ ਨਕਲੀ ਸੂਫ਼ੀ ਤੇ ਅਸੰਜੀਦਾ ਗਾਇਕੀ ਦੀ ੳੱਚੀ ਉੱਡ ਰਹੀ ਗੁੱਡੀ ਨੂੰ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਸਾਰਥਕ ਮੁੱਦਿਆਂ ਦੀ ਡੋਰ </span><span style="color:fuchsia;"><span style="font-family:Times New Roman;">’</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:fuchsia;">ਤੇ ਦਲੀਲ ਦਾ ਮਾਜ਼ਾ ਲਗਾ ਕੇ</span><span style="color:fuchsia;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:fuchsia;">ਅਸਲੀਅਤ ਦੇ ਬੁਰਜ </span><span style="color:fuchsia;"><span style="font-family:Times New Roman;">’</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:fuchsia;">ਤੇ ਚੜ੍ਹ ਕੇ ਸੱਚ ਦੀ ਗੁੱਡੀ ਨਾਲ ਉਪਰੋਂ ਪੇਚਾ ਜ਼ਰੂਰ ਸੁਟਿਆ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:fuchsia;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:fuchsia;">ਹੁਣ ਇਹ ਫ਼ੈਸਲਾ ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਅਸਲੀ ਵਾਰਸਾਂ ਨੇ ਕਰਨਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਨਕਲੀ ਸੂਫ਼ੀਅਤ ਦੀ ਗੁੱਡੀ </span><span style="color:fuchsia;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:fuchsia;">ਬੋ ਕਾਟੋ</span><span style="color:fuchsia;"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:fuchsia;">ਹੋਈ ਕਿ ਨਹੀਂ</span><span style="color:fuchsia;"><span style="font-family:Times New Roman;">?<span style="mso-spacerun: yes"> </span><o:p></o:p></span></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">------</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਅੰਤ ਵਿਚ ਜੋ ਗੱਲਾਂ ਸਰਤਾਜ ਬਾਰੇ ਆਸ ਬਨ੍ਹਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਉਹ ਹਨ ਉਸਦਾ ਕਿਤਾਬਾਂ ਪੜ੍ਹਨ ਦਾ ਸ਼ੌਕ (ਜਿਵੇਂ ਉਹ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ) ਅਤੇ ਦੂਸਰਾ ਉਸਦੇ ਗਲ਼ੇ ਵਿਚਲੀ ਮਿਠਾਸ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਜੇ ਉਹ ਆਪਣੀ ਸੁਰ ਤੇ ਸ਼ਾਇਰੀ ਨੂੰ ਵੱਡੇ ਬੰਦਿਆਂ ਦੀ ਸੰਗਤ ਵਿਚ ਸਾਧ ਲਵੇ ਅਤੇ ਸਸਤੀ ਸ਼ੁਹਰਤ ਤੋਂ ਕਿਨਾਰਾ ਕਰ ਲਵੇ ਤਾਂ ਭਵਿੱਖ ਜ਼ਰੂਰ ਉਸਦਾ ਹੋਵੇਗਾ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਇਹ ਫ਼ੈਸਲਾ ਸਰਤਾਜ ਨੇ ਕਰਨਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸਨੇ </span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਯਾਮੇ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਨੂੰ ਕਿੱਕਾਂ ਮਾਰਨੀਆਂ ਹਨ ਕਿ ਅਸਲੀ ਸੂਫ਼ੀ ਗਾਇਕੀ ਨਾਲ ਰੂਹਾਂ ਨੂੰ </span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਥੱਈਆ ਥੱਈਆ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਕਰਕੇ ਨਚਾਉਣਾ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >। </span><span style="color:blue;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">-----</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਆਖਰੀ ਸੁਨੇਹਾ ਸਰਤਾਜ ਦੇ ਸਮਰਥਕਾਂ ਨੂੰ ਕਿ ਅਗਰ ਕੋਈ ਵੀ ਸਰਤਾਜ ਦੇ ਗਾਏ ਗੀਤ ਦੀਆਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਤਰਾਂ </span><span style="font-family:Times New Roman;">’</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਤੇ ਅਮਲ ਕਰ ਲਵੇ ਤਾਂ ਕਲਾ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਕਲਾਕਾਰ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਕਲਾ-ਆਲੋਚਨਾ ਦਾ ਬਹੁਤ ਭਲਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਬਸ਼ਰਤੇ ਕਿ ਕਹਿਣ ਲਈ ਤਜਰਬੇ ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਜ਼ਰੂਰ ਹੋਵੇ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >।<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><u><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਜੇ ਕੋਈ ਦੱਸੇ ਗੱਲ ਤਜਰਬੇ ਵਾਲੀ<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span><o:p></o:p></u></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><u><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਤਾਂ ਸੁਣ ਲਈਏ ਗਲ ਨਾ ਪਈਏ</span></u></b><b><u><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >।<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span><o:p></o:p></u></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><o:p><span style="font-family:Times New Roman;"></span></o:p></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><u><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:maroon;">ਪੋਸਟ ਸਕ੍ਰਿਪਟ<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span><span style="color:maroon;"><o:p></o:p></span></u></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">-ਅਸੀਂ ਅਮਰੀਕ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ ਕਿ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਦੇ ਹਾਰਮੋਨੀਅਮ </span><span style="font-family:Times New Roman;">’</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਤੇ ਉਂਗਲ ਰੱਖ ਕੇ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਪੂੰ</span><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਵੀ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਹੁੰਦਾ (ਭਾਵ ਕਿ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸੰਗੀਤ ਦਾ ਕੌਈ ਗਿਆਨ ਨਹੀਂ) ਉਹ ਕਿਵੇਂ ਕਹਿ ਦਿੰਦੇ ਨੇ ਕਿ ਫਲਾਣਾ ਗਾਇਕ ਬਹੁਤ ਸੁਰੀਲਾ ਜਾਂ ਬਹੁਤ ਵਧੀਆ ਹੈ</span><span style="font-family:Times New Roman;">?<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਅਮਰੀਕ ਸਿੰਘ ਕਹਿਣ ਲੱਗਾ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਏਨੀ ਕੁ ਜਾਣਕਾਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਜਿੰਨੀ ਕੁ ਉਸ ਮੁੰਡੇ ਨੂੰ ਸੀ ਜਿਸਨੂੰ ਵੇਖਣ ਵਾਲਿਆਂ ਨੇ ਪੁੱਛਿਆ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਕਾਕਾ ਤੈਨੂੰ ਟਰੈਕਟਰ ਟਰੁਕਟਰ ਚਲਾਉਣਾ ਆਉਂਦਾ</span><span style="font-family:Times New Roman;">? </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਮੁੰਡਾ ਕਹਿੰਦਾ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਹਾਂ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਮੈਂ ਟਰੈਕਟਰ ਦੀ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਪੀਂ</span><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਵਜਾ ਲਈਨਾਂ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਇਹੋ ਜਿਹੀ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਪੀਂ</span><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਵਜਾਉਣ ਵਾਲੇ ਅੱਜ ਕੱਲ<span style="mso-spacerun: yes"> </span>ਸਾਰੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿਚ ਮਿਲ ਜਾਣਗੇ ਸਗੋਂ ਸਭ ਦੇ ਅੱਗੇ ਅੱਗੇ ਹੀ ਇਹ ਫਿਰ ਰਹੇ ਨੇ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >।<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">------</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਹਰਜੀਤ ਕਾਰਟਰੇਟ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ ਭਾਈ ਤੂੰ ਸਰਤਾਜ ਦੀ ਕੈਸਿਟ ਕਿਉਂ ਖਰੀਦੀ ਸੀ</span><span style="font-family:Times New Roman;">? </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਉਹ ਕਹਿਣ ਲੱਗਾ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਮੈਨੂੰ ਇਹ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿ ਸਤਿੰਦਰ ਸਰਤਾਜ ਇੱਕ ਸੂਫ਼ੀ ਗਾਇਕ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਜੇ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਸੋਨੇ ਦੀ ਥਾਂ ਝਾਲ ਫਿਰਿਆ ਪਿੱਤਲ ਮਿਲੇਗਾ ਤਾਂ ਫਿਰ ਉਹ ਰੌਲਾ ਤਾਂ ਪਾਏਗਾ ਹੀ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >।<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">------</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਡੀ ਏ ਵੀ ਕਾਲਜ ਨਕੋਦਰ ਦੇ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਲੇਖਕ ਡਾ. ਤੇਜਿੰਦਰ ਵਿਰਲੀ ਨੇ ਕਿਹਾ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, ‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਸਰਤਾਜ ਨੇ ਤਾਂ ਪੀ ਐਚ ਡੀ ਦੇ ਜਲੌਅ ਨੂੰ ਹੀ ਖ਼ਤਮ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਇਹਨੇ ਤਾਂ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰੀ ਹੀ ਰੋਲ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤੀ ਐ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਲੋਕੀਂ ਗੱਲਾਂ ਕਰਦੇ ਐ ਬਈ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਵਿਚ ਇਹੋ ਜਿਹਾ ਹਲਕਾ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਵਿਅਰਥ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਬੇਮਾਇਨੀ ਲਿਖਣ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਇਹ ਨਿਆਣਿਆਂ ਨੂੰ ਕਿਹੜੇ ਉਚੇ ਮਿਆਰ ਸਥਾਪਤ ਕਰਨ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕਰਾਉਣਗੇ</span><span style="font-family:Times New Roman;">?’ </span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">-----</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਜਸਵੰਤ ਸਿੰਘ ਸ਼ਾਦ ਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, ‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਯਾਰ ਡਾ. ਹਨੀ ਸ਼ੇਰਗਿੱਲ ਨੂੰ ਸਾਡੇ ਲੇਖ ਦੀ ਸਮਝ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਆਈ</span><span style="font-family:Times New Roman;">?’ </span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਸ਼ਾਦ ਨੇ ਆਪਣੀ ਤਿਰਛੀ ਨਜ਼ਰ ਮਾਰਦਿਆਂ ਕਿਹਾ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਸਮਝ ਮੈਨੂੰ ਵੀ ਨਹੀਂ ਆਈ ਕਿ ਡਾ. ਹਨੀ ਸ਼ੇਰਗਿੱਲ ਨੂੰ ਸਮਝ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਆਈ!!<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:#99cc00;">(ਅਸੀਂ ਧੰਨਵਾਦੀ ਹਾਂ ਗੁਰਜੀਤ ਕੌਰ</span><span style="color:#99cc00;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span></b><b><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:#99cc00;">ਬੇਟਾਉਨ (ਟੈਕਸਸ) ਦੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਾਡੇ ਲੇਖ ਨੂੰ ਨਾ ਕੇਵਲ ਧਿਆਨ ਨਾਲ ਪੜ੍ਹਿਆ ਹੀ ਸਗੋਂ ਉਸ ਵਿਚਲੇ ਇੱਕ ਇੱਕ ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਧੜਕਣ ਨੂੰ ਮਹਿਸੂਸ ਵੀ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਫਿਰ ਲਿਖਿਆ ਵੀ</span></b><b><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:#99cc00;" lang="HI" >। </span></b><b><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:#99cc00;">ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਇਹ ਖ਼ਤ ਪੰਜਾਬ ਟਾਈਮਜ਼ ਦੀ ਵੈਬਸਾਈਟ (</span></b><b><span style="font-family:Raavi;color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">www.punjabtimesusa.com</span></span></b><b><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:#99cc00;">) ਉਤੇ 5 ਜੂਨ</span><span style="color:#99cc00;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span></b><b><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:#99cc00;">2010 ਦੇ ਅੰਕ ਵਿਚ ਪੜ੍ਹਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ</span></b><b><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:#99cc00;" lang="HI" >।) </span></b><b><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:#99cc00;" ><o:p></o:p></span></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:#99cc00;" ><span style="font-family:Times New Roman;">*****<o:p></o:p></span></span></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਸਮਾਪਤ<o:p></o:p></span></b></p>ਤਨਦੀਪ 'ਤਮੰਨਾ'http://www.blogger.com/profile/16476762212280968695noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-5341165159684440853.post-28378067874633340982010-07-06T21:13:00.000-07:002010-07-06T21:17:31.230-07:00ਡਾ. ਹਨੀ ਸ਼ੇਰਗਿੱਲ – ਖ਼ਤ ਸੋਹਲ/ਭਿੰਡਰ ਦੇ ਨਾਂ<a href="http://2.bp.blogspot.com/_3U-ASQjXcjw/TDP_EF6E-II/AAAAAAAAGAc/Tria_qNmPXo/s1600/tulips1.jpg"><span style="color:#ff0000;"><img style="MARGIN: 0px 10px 10px 0px; WIDTH: 114px; FLOAT: left; HEIGHT: 146px; CURSOR: hand" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5491012816465098882" border="0" alt="" src="http://2.bp.blogspot.com/_3U-ASQjXcjw/TDP_EF6E-II/AAAAAAAAGAc/Tria_qNmPXo/s200/tulips1.jpg" /></span></a><span style="color:#ff0000;"> </span><strong><span style="color:#ff0000;"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਡਾ. ਹਨੀ ਸ਼ੇਰਗਿੱਲ </span><span style="font-family:Raavi;"><span style="font-family:Times New Roman;">–</span></span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;"><span style="color:#ff0000;"> ਖ਼ਤ ਸੋਹਲ/ਭਿੰਡਰ ਦੇ ਨਾਂ</span> </span></strong><div><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><strong><span style="color:#000099;"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">( ਨੋਟ : ਡਾ. ਹਨੀ ਸ਼ੇਰਗਿੱਲ ਦਾ ਇਹ ਖ਼ਤ 15 ਮਈ</span><span style="font-family:Times New Roman;">,</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">2010 ਦੇ ਪੰਜਾਬ ਟਾਈਮਜ਼ ਯੂ ਐਸ ਏ ਵਿਚ ਛਪਿਆ ਹੈ )</span></span></strong></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><strong><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">(ਪੰਜਾਬ ਟਾਈਮਜ਼ ਯੂ ਐਸ ਏ ਤੋਂ ਧੰਨਵਾਦ ਸਹਿਤ ਆਰਸੀ ਦੇ ਪਾਠਕਾਂ ਲਈ)</span><span style="font-family:Raavi;"><?xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" /><o:p></o:p></span></strong></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><strong><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">*****</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></strong></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਪੰਜਾਬ ਟਾਈਮਜ਼<span style="mso-spacerun: yes"> </span>ਵਿਚ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਸਤਿੰਦਰ ਸਰਤਾਜ ਦੀਆਂ ਬੇਤੁਕੀਆਂ</span><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਸਿਰਲੇਖ ਹੇਠ ਸੁਰਿੰਦਰ ਸੋਹਲ ਅਤੇ ਹਰਪਾਲ ਸਿੰਘ ਭਿੰਡਰ ਦੁਆਰਾ ਲਿਖਿਆ ਲੇਖ ਪੜ੍ਹਨ ਨੂੰ ਮਿਲਿਆ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਲੇਖ ਦਾ ਸਿਰਲੇਖ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਲਗਦਾ ਸੀ ਕਿ ਇਹ ਲੇਖ ਜ਼ਰੂਰ ਕੋਈ ਨਵੀਂ ਤੇ ਪਾਇਦਾਰ ਅਲੋਚਨਾ ਭਰਪੂਰ ਹੋਵੇਗਾ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਪਰ ਲੇਖ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਇੰਜ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਇਆ ਜਿਵੇ</span><span style="font-family:Times New Roman;">ˆ </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਕੋਈ ਕਿਸੇ ਦੀ ਅਸਮਾਨੀ ਉੱਡ ਰਹੀ ਪਤੰਗ ਗਾਟੀ ਪਾ ਕੇ ਹੇਠਾਂ ਲਾਹੁਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੋਵੇ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >।</span><span lang="HI" style="font-family:Raavi;"> </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਸਮਝ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੀ ਕਿ ਲੇਖਕ ਨੂੰ ਉਸਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਪਸੰਦ ਨਹੀਂ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਉਸਦਾ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਚ ਪੜ੍ਹਾਉਣਾ ਪਸੰਦ ਨਹੀਂ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਉਸਦਾ ਗਾਉਣਾ ਚੰਗਾ ਨਹੀਂ ਲਗਦਾ ਜਾਂ ਉਸਦੀ ਲੇਖਣੀ ਠੀਕ ਨਹੀਂ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >।</span><span lang="HI" style="font-family:Raavi;"> </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਲੇਖ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿਚ ਲਿਖਿਆ ਹੈ ਕਿ ਲੇਖ ਕਿਸੇ ਵਿਅਕਤੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼<span style="mso-spacerun: yes"> </span>ਨੂੰ ਨਿੱਜੀ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾ ਕੇ ਨਹੀਂ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਪਰ ਸਾਰੇ ਲੇਖ ਵਿਚ ਕਿਸੇ ਵੀ ਥਾਂ ਤੇ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਬਲਕਿ ਜਿਸ ਹਲਕੇ ਪੱਧਰ ਦੀ ਕਿੜ ਕੱਢਣ ਵਾਲੀ ਆਲੋਚਨਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ ਉਸ ਤੋਂ ਤਾਂ ਇਹੀ ਜਾਪਦੈ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਜਿਵੇ</span><span style="font-family:Times New Roman;">ˆ </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਇਹ ਲਿਖਿਆ ਹੀ ਕਿਸੇ ਵਿਅਕਤੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਦੀ ਨਿੱਜੀ ਆਲੋਚਨਾ ਕਰਨ ਲਈ ਹੋਵੇ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >।</span><span lang="HI" style="font-family:Raavi;"> </span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">-----</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਮੈਂ ਇੱਥੇ ਕੁਝ ਗੱਲਾਂ ਇਸ ਲੇਖ ਬਾਰੇ ਕਰਨੀਆਂ ਚਾਹਾਂਗਾ: ਲੇਖਕ ਲਿਖਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇੱਕ ਗੀਤ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਗਾਇਕ ਆਖਦਾ ਹੈ-ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਜੀਵਨ ਦੀ ਆਰਥਿਕ ਮੰਦਹਾਲੀ ਦਾ ਵਰਨਣ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਇਸ ਗੱਲ ਨੂੰ ਜਿਸ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਆਲੋਚਨਾ ਦੇ ਛੱਜ ਵਿਚ ਪਾ ਕੇ ਛੰਡਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਉਸ ਤੋਂ ਇਸ ਲੇਖ ਦੇ ਲਿਖਣ ਦਾ ਮੰਤਵ ਸ਼ੱਕੀ ਜਾਪਦਾ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਕਿਉਂਕਿ ਲੇਖਕ ਇਸਦੇ ਅਰਥ ਤੋੜ ਮਰੋੜ ਕੇ ਪੇਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜਦਕਿ ਇਹ ਬਿਲਕੁਲ ਸਿੱਧੀ ਤੇ ਦਿਨ ਵਾਂਗ ਚਿੱਟੀ ਗੱਲ ਹੈ ਕਿ ਘਰ ਤੋਂ ਦੂਰ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਚ ਪੜ੍ਹਨ ਵਾਲੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਭਾਵੇਂ ਉਹ ਅਮੀਰ ਹੈ ਤੇ ਭਾਵੇਂ ਉਹ ਗ਼ਰੀਬ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਆਰਥਿਕ ਤੌਰ ਤੇ ਕਦੇ ਵੀ ਮਜ਼ਬੂਤ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਮੇਰਾ ਆਪਣਾ ਪੰਜ ਸਾਲ ਦਾ ਤਜਰਬਾ ਹੈ ਇਸ ਚੀਜ਼ ਦਾ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਪਰ ਲੇਖਕ ਦਾ ਤਜਰਬਾ ਕਿੰਨੇ ਸਾਲ ਦਾ ਹੈ ਮੈਨੂੰ ਨਹੀਂ ਪਤਾ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >।</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">-----</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;"><span style="mso-spacerun: yes"></span>ਦੂਸਰੀ ਗੱਲ ਕਰਾਂਗਾ ਜੋ ਲੇਖਕ ਸਰਤਾਜ ਨੂੰ ਸੂਫ਼ੀ ਨਾ ਹੋਣ ਬਾਰੇ ਲਿਖਦਾ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਲਗਦਾ ਹੈ ਲੇਖਕ ਨੇ ਲੇਖ ਲਿਖਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਯੂ ਟਿਊਬ ਤੇ ਪਈਆਂ ਗਾਇਕ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਮੁਲਾਕਾਤਾਂ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾਂ ਫੇਰ ਜਾਣ ਬੁੱਝ ਕੇ ਕੁਝ ਮੁਲਾਕਾਤਾਂ ਦਾ ਵਰਨਣ ਆਪਣੇ ਲੇਖ ਵਿਚ ਕਰਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਚਾਹੁੰਦਾ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਕਿਉਂਕਿ ਯੂ ਟਿਊਬ ਤੇ ਹੀ ਇੱਕ ਮੁਲਾਕਾਤ (ਜੋ ਕੇ ਅਮਰਜੀਤ ਖੇਲਾ ਦੁਆਰਾ ਆਸਟਰੇਲੀਆ ਵਿਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ) ਵਿਚ ਗਾਇਕ ਸਾਫ਼ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿਚ ਇਕਬਾਲ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਸੂਫ਼ੀ ਨਹੀਂ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਉਹ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਅਪੀਲ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਨੂੰ ਸੂਫ਼ੀ ਨਾ ਆਖਿਆ ਪਹਿਲਾਂ ਤੋਲੀਏ ਫੇਰ ਮੁੱਖੋਂ ਬੋਲੀਏ ਜੀ ਜਾਵੇ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਸ਼ਾਇਦ ਲੇਖਕ ਸਿਰਫ਼ ਗਾਇਕ ਨੂੰ ਨੀਵਾ ਵਿਖਾਉਣ ਦੇ ਮੰਤਵ ਨਾਲ ਹੀ ਲਿਖਣ ਬੈਠਿਆ ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ ਲੇਖਕ ਖ਼ੁਦ ਦਸਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਸਰਤਾਜ ਨੂੰ ਸੂਫ਼ੀ ਆਖਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >।</span><span lang="HI" style="font-family:Raavi;"> </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਭਲਾ ਇਸ ਵਿਚ ਗਾਇਕ ਦਾ ਕੀ ਕਸੂਰ</span><span style="font-family:Times New Roman;">? </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਕਸੂਰ ਤਾਂ ਆਪਣਾ ਹੈ ਜੋ ਉਸ ਨੂੰ ਸੂਫ਼ੀ ਆਖਣ ਲੱਗ ਪਏ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >।</span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">-----</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਅਗਲੀ ਗੱਲ ਸਰਤਾਜ ਦੀ ਗਾਇਕੀ ਬਾਰੇ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >।</span><span lang="HI" style="font-family:Raavi;"> </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਜੋ ਨੁਕਤੇ ਲੇਖਕ ਉਠਾਉਂਦਾ ਹੈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਬਾਰੇ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >।</span><span lang="HI" style="font-family:Raavi;"> </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਮੈਨੂੰ ਨਹੀਂ ਲਗਦਾ ਕਿ ਸਰਤਾਜ ਨੇ ਕੋਈ ਅਜਿਹਾ ਗੀਤ ਗਾਇਆ ਹੋਵੇ ਜੋ ਅਸੀਂ ਆਪਣੀਆਂ ਮਾਵਾਂ ਭੈਣਾਂ ਵਿਚ ਬੈਠ ਕੇ ਨਾ ਸੁਣ ਸਕਦੇ ਹੋਈਏ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਕੀ ਇਹ ਇੱਕ ਚੰਗੀ ਗੱਲ ਨਹੀਂ</span><span style="font-family:Times New Roman;">? </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਨਾ ਹੀ ਉਹ ਸੁਰਾਂ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਹੋ ਕੇ ਗਾਉਂਦਾ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਉਸਦੇ ਹਰ ਗੀਤ ਵਿਚ ਕੋਈ ਨਾ ਕੋਈ ਸੇਧ ਦੇਣ ਵਾਲੀ ਰਮਜ਼ ਛੁਪੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਉਸਦੇ ਗੀਤਾਂ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਸਰਲ ਹੈ ਤੇ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਜ਼ੁਬਾਨ ਨਾਲ ਪੂਰਾ ਪੂਰਾ ਮੇਲ ਖਾਂਦੀ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਇਹੀ ਕਾਰਣ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਲੋਕਾਂ ਵਿਚ ਹਰਮਨ ਪਿਆਰਾ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਸੋ ਇਹ ਜ਼ਰੂਰੀ ਨਹੀਂ ਕਿ ਸਰਤਾਜ ਜਾਂ ਕੋਈ ਵੀ ਗਾਇਕ ਆਪਣੀ ਪਹਿਚਾਣ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਡੂੰਘੀ ਸ਼ਾਇਰੀ ਹੀ ਕਰੇ ਜਾਂ ਗਾਵੇ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਲੋੜ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਚੰਗਾ ਗਾਵੇ ਜੋ ਕਿ ਸਰਤਾਜ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਕੀ ਲੋੜ ਹੈ ਉਸਨੂੰ ਡੂੰਘੀ ਸ਼ਾਇਰੀ ਕਰਨ ਜਾਂ ਗਾਉਣ ਦੀ</span><span style="font-family:Times New Roman;">? </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਜੋ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਪੱਲੇ ਨਾ ਪਵੇ</span><span style="font-family:Times New Roman;">? </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਇਸ ਲੇਖ ਵਿਚ ਲੇਖਕ ਡੂੰਘੀ ਸ਼ਾਇਰੀ ਦੇ ਤਰਕ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ ਸਰਤਾਜ ਦੀ ਬਿਨਾਂ ਵਜ੍ਹਾ ਹੀ ਆਲੋਚਨਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਆਮ ਸਰੋਤਿਆਂ ਦਾ ਇਸ ਨਾਲ ਕੋਈ ਸਰੋਕਾਰ ਨਹੀਂ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਆਮ ਜੀਵਨ ਦੀ ਭੱਜ ਦੌੜ ਵਿਚ ਘਿਰੇ ਸਰੋਤਿਆਂ ਨੂੰ ਹਮੇਸ਼ਾ ਅਜਿਹੇ ਗੀਤਾਂ ਦੀ ਭਾਲ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਸੁਣ ਕੇ ਉਹ ਹਲਕੇ ਫੁੱਲ ਹੋ ਜਾਣ ਨਾ ਕਿ ਡੂੰਘੀ ਸ਼ਾਇਰੀ ਦੀ ਜਿਸ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਲਈ ਆਪਣੇ ਦਿਮਾਗ਼ ਤੇ ਹੋਰ ਬੋਝ ਪਾਉਣਾ ਪਵੇ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਲੇਖ ਵਿਚ ਲੇਖਕ ਖ਼ੁਦ ਲਿਖਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਰਤਾਜ ਦੀ ਗਾਇਕੀ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਬੰਨ੍ਹ ਲੈਂਦੀ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਇਸਦਾ ਇਹੀ ਕਾਰਣ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੇ ਗੀਤਾਂ ਵਿਚ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਤੇ ਭਾਸ਼ਾ ਵਰਤਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਦੀਆਂ ਮਹਿਫ਼ਿਲਾਂ ਵਿਚ ਤਿਲ ਸੁੱਟਣ ਲਈ ਥਾਂ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦੀ ਤੇ ਸਾਡੇ ਸ਼ਾਇਰਾਨਾ (ਡੂੰਘੀ ਸ਼ਾਇਰੀ ਵਾਲੇ) ਕਵੀ ਦਰਬਾਰਾਂ ਵਿਚ ਸਿਰਫ਼ ਤੇ ਸਿਰਫ਼ ਕਵੀ ਹੀ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦੇ ਹਨ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਸਰੋਤਾ ਤਾਂ ਕੋਲ ਦੀ ਵੀ ਨਹੀਂ ਲੰਘਦਾ ਕਿਉਂਕਿ ਅਜੋਕੇ ਕਵੀਆਂ ਨੇ ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਕਵਿਤਾ ਦੇ ਨਾਂ ਤੇ ਕਵਿਤਾ ਰਸ ਦਾ ਜੋ ਘਾਣ ਕੀਤਾ ਹੈ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਉਸ ਨੇ ਕਵੀ ਦਰਬਾਰਾਂ ਵਿਚ ਸਰੋਤਿਆਂ ਦੀ ਹਾਜ਼ਰੀ ਘਟਾ ਦਿੱਤੀ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਲੇਖਕ (ਜੋ ਖ਼ੁਦ ਕਵੀ ਹੈ) ਇਸ ਗੱਲ ਤੇ ਕਦੇ ਕੋਈ ਸੰਜੀਦਾ ਟਿੱਪਣੀ ਕਰਦਾ ਨਹੀਂ ਦੇਖਿਆ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਭਲਾ ਕਿਉਂ</span><span style="font-family:Times New Roman;">? </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਕਿਉਂਕਿ ਆਪਣਾ ਝੱਗਾ ਚੁੱਕਿਆਂ ਆਪਣਾ ਹੀ ਢਿੱਡ ਨੰਗਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਪਰ ਸਰਤਾਜ ਆਪਣੇ ਕਈ ਗੀਤਾਂ ਵਿਚ ਆਪਣੀ ਹੀ ਆਲੋਚਨਾ ਖ਼ੁਦ ਕਰਦਾ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >।</span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">-----</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਅਗਲੀ ਗੱਲ ਸਰਤਾਜ ਦੇ ਗੀਤਾਂ ਬਾਰੇ ਕਹਾਂਗਾ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਲੇਖਕ ਸਰਤਾਜ ਦੇ ਇੱਕੋ ਗੀਤ (ਯਾਮਾ) ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਉਸ ਨੂੰ ਭੰਡਦਾ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਵੈਸੇ ਤਾਂ ਇਸ ਗੀਤ ਵਿਚ ਕੋਈ ਏਡੀ ਵੱਡੀ ਗ਼ਲਤੀ ਨਹੀਂ ਕਿ ਇਸ ਤਰਾਂ ਭੰਡੀ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">,</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;"> ਪਰ ਫੇਰ ਵੀ ਜੇ ਕੋਈ ਛੋਟੀ ਮੋਟੀ ਤਰੁੱਟੀ ਹੈ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਸਮਝਾ ਕੇ ਮਾਫ਼ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਕੋਈ ਵੀ ਸੰਪੂਰਨ ਨਹੀਂ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਹਰ ਇਨਸਾਨ ਗ਼ਲਤੀਆਂ ਕਰਦਾ ਹੈ ਪਰ ਮੈਂ</span><span lang="PA" style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;"> </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਲੇਖਕ ਨੂੰ ਪੁੱਛਣਾ ਚਾਹਾਂਗਾ ਕਿ ਕੀ ਸਰਤਾਜ ਨੇ ਸਿਰਫ ਏਹੋ ਇੱਕ ਗੀਤ ਗਾਇਆ ਹੈ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਜਿਸਦੀ ਆਲੋਚਨਾ ਹੋ ਸਕੇ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >। </span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਅੰਮੀ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">,’ ‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਪਾਣੀ ਪੰਜਾਂ ਦਰਿਆਵਾਂ ਵਾਲਾ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">,’ ‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਗੱਲ ਤਜਰਬੇ ਵਾਲੀ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">,’ ‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਨਿੱਕੀ ਜਿਹੀ ਕੁੜੀ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">,’ ‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਦਿਲ ਪਹਿਲਾਂ ਵਾਲਾ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">,’ ‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਜਿੱਤ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਨ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">’</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;"> ਅਤੇ ਅਜਿਹੇ ਹੋਰ ਕਿੰਨੇ ਹੀ ਵਧੀਆ ਊਸਾਰੂ ਸੋਚ ਵਾਲੇ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਸੁਰ ਤੇ ਲੈਅ ਭਰਪੂਰ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਸਰਲ ਭਾਸ਼ਾ </span><span style="font-family:Raavi;color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਚ ਗੜੁੱਚ ਗੀਤ ਵੀ ਸਰਤਾਜ ਦੀ ਕਲਮ </span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਚੋਂ</span><span lang="PA" style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;"> </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਹੀ ਨਿਕਲੇ ਹਨ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਪਰ ਲੇਖਕ ਕੋਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਕੋਈ ਸ਼ਾਬਾਸ਼ੀ ਭਰੇ ਸ਼ਬਦ ਨਹੀਂ ਹਨ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕਿਉਂ?</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;"> <span style="color:red;">ਲੇਖ ਅਤੇ ਗੁਰਮੁਖ ਸਿੰਘ ਭੁੱਲਰ ਦੀ ਕਾਵਿ ਰਚਨਾ ਵਿਚ ਇੱਕ ਹੋਰ ਨੁਕਤਾ ਸਰਤਾਜ ਦੀ ਪੱਗ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਉਠਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ</span></span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਸਮਝ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੀ ਕਿ ਸਰਤਾਜ ਦੁਆਰਾ ਪੱਗ ਤੇ ਲਗਾਏ ਘੂੰਗਰੂ (ਸਰਪੇਚ) ਪੱਗ ਦੀ ਸ਼ਾਨ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ</span><span lang="PA" style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;"> </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਘਟਾ ਰਹੇ ਹਨ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਹਾਂ ਇਨਾ ਜ਼ਰੂਰ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਉਸਨੇ ਕੇਸ ਰੱਖੇ ਹਨ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਤਿਕਾਰ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਭਾਵ ਬੰਨ੍ਹ ਕੇ ਰੱਖਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਨੇ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >।</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;"> ਪਰ ਘੂੰਗਰੂ ਲਾਉਣ ਨਾਲ ਪੱਗ ਦੀ ਸ਼ਾਨ ਕਿਵੇਂ ਘਟ ਗਈ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਗੱਲ ਪੱਲੇ ਨਹੀਂ ਪਈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਜੇਕਰ ਲੇਖਕ ਸੋਚਦਾ ਹੈ ਕਿ ਗਿੱਟੇ ਤੇ ਬੰਨੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਘੂੰਗਰੂ ਕਦੇ ਪੱਗ ਤੱਕ ਨਹੀਂ ਪਹੁੰਚ ਸਕਦੇ ਤਾਂ ਜਾਂ ਪੱਗ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਕੇ ਉਸਦੀ ਸ਼ਾਨ ਘਟਾ ਰਹੇ ਨੇ ਤਾਂ ਇਹ ਤੰਗਦਿਲ ਸੋਚ ਦੀ ਨਿਸ਼ਾਨੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਸਾਡਾ ਤਾਂ ਧਰਮ ਹੀ ਊਚ ਨੀਚ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਜਦੋਂ</span><span lang="PA" style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;"> </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਪੜ੍ਹੇ ਲਿਖੇ ਲੋਕ ਅਜਿਹੀਆਂ ਬੇਤੁਕੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਕਰਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਹਾਸਾ ਮੱਲੋਮੱਲੀ ਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >।</span><span lang="HI" style="font-family:Raavi;color:red;"> </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਹਰਪਾਲ ਸਿੰਘ ਭਿੰਡਰ ਤਾਂ ਗਹਿਣਿਆਂ (ਸਰਪੇਚ) ਨੂੰ ਵੀ ਆਪਣੇਬੇਗਾਨਿਆਂ ਦੀ ਤੱਕੜੀ </span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਚ ਤੋਲ ਰਿਹਾ ਤੇ ਗੱਲ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕੌਮ ਦੀ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਕਿਸ ਕੌਮ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰ ਰਹੇ ਹੋ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">? </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਉਸ ਕੌਮ ਦੀ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਜਿਸ ਲਈ ਸਭ ਧਰਮ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">,</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;"> ਸਭ ਇਨਸਾਨ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਸਭ ਜਾਤਾਂ ਇੱਕ ਨੇ ਅਤੇ ਜਿਸ ਧਰਮ ਨੇ ਸਭ ਨੂੰ ਪਿਆਰ ਨਾਲ ਬਿਨਾ ਕਿਸੇ ਭੇਦ ਭਾਵ ਦੇ ਰਹਿਣ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਦਿੱਤੀ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਉਸ ਕੌਮ ਦੀ ਪੈਰਵਾਈ ਕਰਨ ਲਈ ਤੁਸੀਂ ਗਹਿਣਿਆਂ ਤੱਕ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਬੇਗਾਨੇ ਆਖ ਕੇ ਵੰਡ ਰਹੇ ਹੋ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >।</span><span lang="HI" style="font-family:Raavi;"> </span><span style="font-family:Raavi;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਇੱਕ ਨਿੱਕੀ ਜਿਹੀ ਕੁੜੀ</span><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਗੀਤ ਵਿਚ ਸਰਤਾਜ ਨੇ ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇੱਕ ਸੂਖਮ ਭਾਵ ਨੂੰ ਛੂਹਿਆ ਹੈ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਉਸਨੂੰ ਸੁਣ ਕੇ ਹਰ ਇੱਕ ਦੀ ਅੱਖ ਨਮ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਪਰ ਲੇਖਕ ਨੂੰ ਇਸ ਗੀਤ ਵਿਚ ਵੀ ਕੋਈ ਭਾਵ ਨਜ਼ਰ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦਾ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਸ਼ਾਇਦ ਸਰੋਤੇ ਹੀ ਮੂਰਖ ਨੇ ਜੋ ਬਿਨਾਂ ਸਿਰ ਪੈਰ ਦੀ ਸ਼ਾਇਰੀ ਤੇ ਭਾਵੁਕ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਨੇ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >।</span><span lang="HI" style="font-family:Raavi;"> </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਹਰਪਾਲ ਸਿੰਘ ਭਿੰਡਰ ਵਾਰ ਵਾਰ ਸੰਜੀਦਾ ਗਾਇਕੀ ਤੇ ਸ਼ਾਇਰੀ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਦਾ ਹੈ ਪਰ ਖ਼ੁਦ ਆਪਣੀ ਆਲੋਚਨਾ ਵਿਚ ਕਿੰਨੀ ਸੰਜੀਦਗੀ ਵਰਤਦਾ ਹੈ ਉਹ ਸਭ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >।</span><span lang="HI" style="font-family:Raavi;"> </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਹਰਜੀਤ ਕਾਰਟਰੇਟ ਵਾਲਾ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ</span><span style="font-family:Times New Roman;">,</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;"> ਸਰਤਾਜ ਦੀ ਕੈਸਿਟ ਖ਼ਰੀਦ ਕੇ ਉਸ ਨੇ ਦਸ ਡਾਲਰ ਖੂਹ ਵਿਚ ਪਾ ਲਏ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਨਾ ਖ਼ਰੀਦਦਾ ਭਾਈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >।</span><span lang="HI" style="font-family:Raavi;"> </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਸਰਤਾਜ ਕਿਹੜਾ ਘਰੇ ਆ ਕੇ ਦੇ ਗਿਆ ਤੈਨੂੰ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >।</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;"> ਸਭ ਦੀ ਆਪੋ ਆਪਣੀ ਪਸੰਦ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਜਗਜੀਤ ਪਸੰਦ ਹੈ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਆਬਿਦਾ ਤੇ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਸਰਤਾਜ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਜਿਸਨੂੰ ਜੋ ਪਸੰਦ ਹੈ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਉਹੀ ਖ਼ਰੀਦੋ ਤੇ ਸੁਣੋ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਕੋਈ ਧੱਕਾ ਤਾਂ ਹੈ ਨਹੀਂ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਨਾਲੇ ਸਰਤਾਜ ਦੀ ਕੈਸਿਟ ਖ਼ਰੀਦ ਕੇ ਦਸ ਡਾਲਰ ਖਰੇ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਵੀ ਬਹੁਤ ਸਰੋਤੇ ਨੇ ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਿਚਾਰ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਲੱਗਿਆਂ ਲੇਖਕ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕਿੱਧਰ ਗ਼ਾਇਬ ਹੋ ਗਿਆ</span><span style="font-family:Times New Roman;">?</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;"> </span><span style="color:green;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਮਾਂ ਦੇ ਦੀਨੇ</span><span style="color:green;"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਕੋਈ ਗਾਲ ਹੈ ਮੈਨੂੰ ਅੱਜ ਪਤਾ ਚੱਲਿਐ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:green;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਪਰ ਸਮਝ ਨਹੀਂ ਲੱਗ ਰਹੀ ਗਾਲ ਕਿਸ ਪਾਸਿਓ</span><span style="color:green;"><span style="font-family:Times New Roman;">ˆ </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਹੈ</span><span style="color:green;"><span style="font-family:Times New Roman;">? </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਮੇਰੇ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਤਾਂ ਇਸ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਮਾਂ ਦੇ ਸ਼ੇਰ ਬੱਗੇ ਜਾਂ ਮਾਂ ਦੇ ਗੱਭਰੂ ਪੁੱਤ</span><span style="color:green;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਭਾਵ ਮਾਂ ਦੇ ਦੀਨੇ ਸ਼ਬਦ ਮਾਂ ਦੇ ਪੁੱਤਾਂ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:green;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਜੇਕਰ ਲੇਖਕ ਨੂੰ ਇਹ ਵੀ ਗਾਲ਼ ਲਗਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਦੀਆਂ ਉਹੀ ਜਾਣੇ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:green;" lang="HI" >।</span><span lang="HI" style="font-family:Raavi;color:green;"> </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਹਰਭਜਨ ਸਿੰਘ ਬੈ</span><span style="font-family:Times New Roman;">ˆ</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਸ ਆਖਦੇ ਨੇ ਕਿ ਸਰਤਾਜ ਨੂੰ ਨਾ ਤਾਂ ਗਾਉਣਾ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਤੇ ਨਾ ਹੀ ਲਿਖਣਾ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਬੈ</span><span style="font-family:Times New Roman;">ˆ</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਸ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਅਜਿਹਾ ਕਿਹਾ ਹੋਵੇਗਾ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਲਗਦਾ ਤਾਂ ਨਹੀਂ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਸ਼ਾਇਦ ਸੋਹਲ ਸਾਹਿਬ ਨਾਲ ਕੋਈ ਨਿੱਜੀ ਸਾਂਝ ਹੋਵੇ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਕੀ ਪਤਾ ਚਲਦਾ ਅੱਜ ਕੱਲ੍ਹ...</span><span style="font-family:Times New Roman;">?</span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">----</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਹੁਣ ਕੁਝ ਟਿੱਪਣੀਆਂ ਗੁਰਮੁਖ ਸਿੰਘ ਭੁੱਲਰ ਦੀ ਕਾਵਿ-ਰਚਨਾ </span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਪਿੱਛੇ ਲੱਗ ਕੇ ਸਰਤਾਜ ਦੇ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">’</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;"> ਬਾਰੇ ਵੀ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕਵੀ ਦੀ ਸੋਚ ਕਿੱਥੇ ਟਪਲਾ ਖਾ ਗਈ ਕਿ ਉਹ ਸਰਪੇਚ (ਜੋ ਕਿ ਇੱਕ ਗਹਿਣਾ ਹੈ) ਨੂੰ ਵੀ ਧਾਗੇ-ਤਵੀਤਾਂ ਨਾਲ ਜੋੜ ਰਿਹਾ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >।</span><span lang="HI" style="font-family:Raavi;color:blue;"> </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਕਵੀ ਨੂੰ ਲਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪੱਗ ਬੰਨ ਕੇ ਕੋਈ ਅੱਲਾ (ਰੱਬ) ਤੇ ਫ਼ਕੀਰਾਂ (ਭਗਤਾਂ) ਦੀ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦਾ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਸ਼ਾਇਦ ਇਹ ਕਵੀ ਨੇ ਆਪਣਾ ਹੀ ਸਿੱਖੀ ਦਾ ਨਿਯਮ ਬਣਾ ਲਿਆ ਕਿਉਂਕਿ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਤਾਂ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਕਹਿੰਦਾ ਕਿ ਰੱਬ ਦਾ ਨਾਂ ਨਾ ਲਵੋ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >।</span><span lang="HI" style="font-family:Raavi;color:blue;"> </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਬਲਕਿ ਗੁਰਬਾਣੀ ਵਿਚ ਤਾਂ ਕਈ ਵਾਰ ਅੱਲਾ ਤੇ ਫ਼ਕੀਰ ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਵਰਣਨ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਸ਼ਾਇਦ ਕਵੀ ਨੇ ਗੁਰਬਾਣੀ ਨਾ ਪੜੀ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਗੁਰਬਾਣੀ ਨੂੰ ਵੀ ਕੱਟੜਤਾ ਦੀ ਕਸੌਟੀ ਤੇ ਵੰਗਾਰ ਰਿਹਾ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਯਾਮੇ ਵਾਲਾ ਗੀਤ ਇਸ ਕਵੀ ਨੂੰ ਵੀ ਚੂੰਢੀਆਂ ਵੱਢ ਰਿਹਾ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਯਾਮਾ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਮਾਮਾ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਜੀਨ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਪਜਾਮਾ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨਾਲ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕਵੀ ਨੂੰ ਕੀ ਗ਼ਲਤ ਜਾਪਦਾ ਹੈ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">,</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;"> ਸਾਡੀ ਸਮਝੋ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">ˆ </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਬਾਹਰ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਸੁਰਿੰਦਰ ਸੋਹਲ ਆਪਣੇ ਸਾਰੇ ਲੇਖ ਵਿਚ ਕਵਿਤਾ ਦੀ ਡੂੰਘੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੰਦੇ ਨੇ ਪਰ ਇਸ ਕਵੀ ਦੀ ਰਚਨਾ ਵਿਚ ਲੈਅ ਤੇ ਬਹਿਰ ਦੀ ਕਿੰਨੀ ਕੁ ਸਥਿਰਤਾ ਹੈ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਸੋਹਲ ਸਾਹਿਬ ਖ਼ੁਦ ਦੱਸ ਸਕਦੇ ਨੇ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >।</span><span style="color:blue;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">-----</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਹਾਂ ਹੁਣ ਉਹ ਦੋ ਗੱਲਾਂ ਵੀ ਕਰ ਲਈਏ ਜੋ ਇਸ ਲੇਖ ਵਿਚ ਕੁਝ ਹਜ਼ਮ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >।</span><span lang="HI" style="font-family:Raavi;"> </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਪਹਿਲੀ ਗੱਲ ਤਾਂ ਇਹ ਕਿ ਜੋ ਸਰਤਾਜ ਤੇ ਗੀਤ ਚੋਰੀ ਕਰਨ ਦੇ ਇਲਜ਼ਾਮ ਲੱਗੇ ਹਨ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਇਹ ਵਾਕਿਆ ਹੀ ਗੰਭੀਰ ਮਸਲਾ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਇਸ ਦੀ ਸਹੀ ਜਾਂਚ ਪੜਤਾਲ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਂਦੀ ਹੈ ਤੇ ਸੱਚ ਸਰੋਤਿਆਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >।</span><span lang="HI" style="font-family:Raavi;"> </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਚੰਗਾ ਹੁੰਦਾ ਜੇਕਰ ਸੋਹਲ ਸਾਹਿਬ ਫ਼ਜ਼ੂਲ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਛੱਡ ਕੇ ਇਸ ਵਿਸ਼ੇ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਤੇ ਵਿਸਥਾਰ ਨਾਲ ਚਰਚਾ ਕਰਦੇ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >।</span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">-----</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਦੂਸਰੀ ਗੱਲ ਇਹ ਕਿ ਪੱਗ ਹੇਠੋਂ </span><span lang="PA" style="color:red;"><span style="mso-spacerun: yes"><span style="font-family:Times New Roman;"></span></span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਵਾਲ਼ ਕੱਢ ਕੇ ਜਾਂ ਖਿਲਾਰ ਕੇ ਕੇਸਾਂ ਦੀ ਬੇਅਦਬੀ ਕਰਨਾ ਜ਼ਰੂਰ ਰੜਕਦਾ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਇਹ ਗੱਲ ਸਰਤਾਜ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਾਈ ਜਾਣੀ ਬਣਦੀ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >।</span><span lang="HI" style="font-family:Raavi;color:red;"> </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋ ਗੱਲਾਂ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਬਾਕੀ ਲੇਖ ਤਾਂ ਨਾਕਾਰਾਤਮਕ ਆਲੋਚਨਾ ਹੀ ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਅਜਿਹੀ ਆਲੋਚਨਾ ਦੀ ਪਿਰਤ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਲਈ ਹਮੇਸ਼ਾ ਹੀ ਮਾਰੂ ਰਹੀ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਸੋ ਇਸ ਤੋਂ ਕਿਨਾਰਾ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਚੰਗਾ ਕੰਮ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਚੰਗਾ ਕਹਿਣ ਦਾ ਫ਼ਰਜ਼ ਬਣਦਾ ਹੈ ਨਾ ਕਿ ਉਸ ਦੀਆਂ ਲੱਤਾਂ ਖਿੱਚਣ ਦਾ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >।</span><span lang="HI" style="font-family:Raavi;color:red;"> </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਇਹ ਵੀ ਇੱਕ ਸੱਚਾਈ ਹੈ ਕਿ ਪੈਸੇ ਦਾ ਲਾਲਚ ਵੱਡੇ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਬੰਦੇ ਨੂੰ ਧਰਤੀ ਤੋਂ ਚੁੱਕ ਦਿੰਦਾ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਹਾਲ ਦੀ ਘੜੀ ਤਾਂ ਸਰਤਾਜ ਧਰਤੀ ਤੇ ਹੀ ਨਜ਼ਰ ਆ ਰਿਹਾ ਹੈ ਪਰ ਕੱਲ ਕਿਸ ਨੇ ਦੇਖੀ ਹੈ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">? </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਕੀ ਪਤਾ ਪੈਸੇ ਦਾ ਨਸ਼ਾ ਉਸਨੂੰ ਕਿਸ ਦਿਸ਼ਾ ਵੱਲ ਲੈ ਜਾਵੇ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">?<o:p></o:p></span></span></p></div>ਤਨਦੀਪ 'ਤਮੰਨਾ'http://www.blogger.com/profile/16476762212280968695noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-5341165159684440853.post-997554411748221692010-06-29T21:51:00.000-07:002010-06-29T21:54:54.808-07:00ਬਲਜੀਤ ਬਾਸੀ - ਤੇਰੀ ਕਿਹੜੀ ਟੰਗ ਭੱਜ ਗਈ – ਨਵਾਂ ਪ੍ਰਤੀਕਰਮ<p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;"><a href="http://1.bp.blogspot.com/_3U-ASQjXcjw/TCrNZmyuj8I/AAAAAAAAF9I/wzrMIXU71-c/s1600/Baljit+Singh+Basi.jpg"><strong><span style="font-size:130%;"><img style="MARGIN: 0px 10px 10px 0px; WIDTH: 120px; FLOAT: left; HEIGHT: 153px; CURSOR: hand" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5488424935698108354" border="0" alt="" src="http://1.bp.blogspot.com/_3U-ASQjXcjw/TCrNZmyuj8I/AAAAAAAAF9I/wzrMIXU71-c/s200/Baljit+Singh+Basi.jpg" /></span></strong></a></span></span></span></span><strong><span style="font-size:130%;color:#ff0000;">ਤੇਰੀ ਕਿਹੜੀ ਟੰਗ ਭੱਜ ਗਈ</span></strong></span><span style="font-family:Raavi;"><?xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" /><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;"><strong><span style="font-size:130%;">ਲੇਖ</span></strong></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;"><span style="mso-spacerun: yes"></span></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਮੈਂ ਪੰਜਾਬੀ ਗਾਇਕੀ ਬਾਰੇ ਕੋਈ ਡੂੰਘੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨਹੀਂ ਰੱਖਦਾ ਪਰ ਫਿਰ ਵੀ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਵਾਲ਼ ਦੀ ਖੱਲ ਉਤਾਰਨ ਜਹੀਆਂ ਘੋਰ ਨਿੰਦਾਤਮਕ ਪ੍ਰਤਿਕਿਰਿਆਵਾਂ ਰਾਹੀਂ ਗਾਇਕ ਸਿਰਤਾਜ ਨੂੰ ਨਿਹੱਕਿਆਂ ਹੀ ਇਕ ਤਰਾਂ ਕਟਹਿਰੇ ਵਿੱਚ ਖੜ੍ਹਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਇਹ ਠੀਕ ਹੈ ਕਿ ਉਸਦੀ ਗਾਇਕੀ ਬਹੁਤੀ ਪ੍ਰੌੜ੍ਹ ਤੇ ਸਧੀ ਹੋਈ ਨਹੀਂ ਪਰ ਹੋਣਹਾਰ ਹੋਣ ਦੇ ਸਬੂਤ ਅਵੱਸ਼ ਦਿੰਦੀ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਮੈਂ ਸੋਹਲ ਦੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਦੀ ਕਦਰ ਕਰਦਾ ਹਾਂ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਇਸ ਲੇਖ ਨੂੰ ਹੋਰ ਕਾਰਨਾਂ ਕਰਕੇ ਮਾਣਿਆ ਵੀ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਇਸ ਵਿੱਚ ਸਾਹਿਤ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਕਲਾ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਸਭਿਆਚਾਰ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਧਰਮ ਆਦਿ ਦੇ ਕਠੋਰ ਪ੍ਰਤਿਮਾਨਾਂ ਦੀ ਏਨੀ ਲੰਮੀ ਡਾਂਗ ਫੜਕੇ ਸਿਰਤਾਜ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਉਸਦੀ<span style="mso-spacerun: yes"> </span>ਗਾਇਕੀ ਤੇ ਉਸਦੇ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਕਾਂ ਨੂੰ ਬੁਰੀ ਤਰਾਂ ਘੇਰਨ ਦੀ ਹੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਇਸ ਤੋਂ ਤਾਂ ਕਿਸੇ ਨਿੱਜੀ ਕਿੜ ਦਾ ਝੌਲਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕੀ ਏਨਾ ਲੋਹੜਾ ਆ ਗਿਆ ਜੋ ਏਧਰੋਂ ਉਧਰੋਂ ਬੇਸ਼ੁਮਾਰ ਪ੍ਰਸੰਗ ਇਕੱਠੇ ਕਰਕੇ ਏਨੀ ਦੂਰ ਤੱਕ ਜਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਸਿਖ ਗੁਰੂ ਆਪ ਸੂਫ਼ੀ ਪ੍ਰਚਲਨ ਪ੍ਰਤੀ ਅਰੁਚੀ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਬਲਕਿ ਤਿਰਸਕਾਰ ਭਾਵਨਾ ਰਖਦੇ ਸਨ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਗੁਰਬਾਣੀ ਵਿੱਚ ਇਸ ਗੱਲ ਦੇ ਸੰਕੇਤ ਮਿਲਦੇ ਹਨ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਸਾਡੇ ਵਰਿਸ਼ਟ ਆਲੋਚਕ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਖਾਸ ਤੌਰ ਤੇ ਸੰਤ ਸਿੰਘ ਸੇਖੋਂ ਬੁੱਲ੍ਹੇ ਸ਼ਾਹ ਆਦਿ ਦੀਆਂ ਸੂਫ਼ੀ ਰਚਨਾਵਾਂ ਦੇ ਬਹੁਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਕ ਨਹੀਂ ਸਨ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਪਰ ਫਿਰ ਵੀ ਸੂਫ਼ੀਵਾਦ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਤੇ ਸੂਫ਼ੀ ਕਵਿਤਾ ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕ-ਮਾਣਸ ਨੂੰ ਪੁਹੰਦੀ ਸੀ/ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਇਹ ਇਸ ਕਵਿਤਾ ਤੇ ਇਸਦੀ ਭਾਵਨਾ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਦੀ ਸੂਚਕ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਲੋਕ-ਮਾਣਸ ਅਨੂਠੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਧਾਰਮਿਕ ਵਖਰੇਵਿਆਂ ਨੂੰ ਵੱਖ ਵੱਖ ਖਾਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਰੱਖਦਾ ਹੋਇਆ ਸੰਯੁਕਤ ਸਭਿਆਚਾਰ ਵਿੱਚ ਭਾਗੀਦਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >।<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">-----</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਪਗੜੀ ਦਾ ਪ੍ਰਸੰਗ ਨਿਰਾ ਉਪਭਾਵਕ ਕਿਸਮ ਦਾ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਭਾਵੇਂ ਸਿਖਾਂ ਨੇ ਇਸਨੂੰ ਪਾਕ ਪਵਿਤਰ ਦੀ ਹੱਦ ਤੀਕ ਮਹੱਤਤਾ ਦੇ ਰੱਖੀ ਹੈ ਪਰ ਉਹ ਆਪ ਹੀ ਇਕ ਦੂਜੇ ਦੀਆਂ ਪਗੜੀਆਂ ਲਾਹੁੰਦੇ ਦੇਖੇ ਗਏ ਹਨ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਤੀਜਾ ਕੌਣ ਹਿੰਮਤ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਵਾਰਸ ਸ਼ਾਹ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ: </span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><o:p><span style="font-family:Times New Roman;"></span></o:p></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਸ਼ਰਮ ਬਾਝ ਮੁੱਛਾਂ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span></b><b><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਅਮਲਾਂ ਬਾਝ ਦਾਅੜੀ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span></b><b><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਐਵੇਂ ਸਾਂਗ ਹੈ ਪਗੜੀਆਂ ਪੋਲੀਆਂ ਦਾ</span></b><b><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >। </span><span style="color:red;"><o:p></o:p></span></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><o:p><span style="font-family:Times New Roman;"></span></o:p></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਉਰਦੂ ਦਾ ਸ਼ਿਅਰ ਹੈ- <b><span style="color:green;">ਆਪ ਦਸਤਾਰ ਉਤਾਰੇਂ ਤੋ ਕੋਈ ਫੈਸਲਾ ਹੋ</span></b></span><b><span style="color:green;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span></b><b><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਲੋਗ ਕਹਿਤੇ ਹੈਂ ਦਸਤਾਰ ਮੇਂ ਸਰ ਹੋਤਾ ਹੈ</span></b><b><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:green;" lang="HI" >। </span><span style="color:green;"><o:p></o:p></span></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><o:p><span style="font-family:Times New Roman;"></span></o:p></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਮਤਲਬ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਇਹ ਨਾ ਹੋਵੇ ਕਿ ਪੱਗ ਲਾਹੁਣ ਪਿਛੋਂ ਦੇਣ ਲਈ ਸਿਰ ਹੀ ਨਾ ਹੋਵੇ!<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><o:p><span style="font-family:Times New Roman;"></span></o:p></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਜਦ ਕਿਸੇ ਦੀ ਲਿਬਾਸ ਤੱਕ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਹਰ ਗੱਲ ਦੀ ਨਿੰਦਾ ਕੀਤੀ ਜਾਣ ਲੱਗ ਪਵੇ ਤਾਂ ਨੀਯਤ ਤੇ ਸ਼ੱਕ ਹੋਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਭਾਵੇਂ ਮੈਂ ਅਜੇਹਾ ਨਹੀਂ ਕਰ ਰਿਹਾ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >।<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">------</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਮੇਰਾ ਨੁਕਤਾ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਸੂਫ਼ੀ ਗਾਇਕੀ ਕੋਈ ਪਵਿੱਤਰ ਗਊ ਨਹੀਂ ਕਿ ਇਸ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਛੇੜ ਛਾੜ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦੀ ਤੇ ਨਾ ਹੀ ਗੀਤ ਦੀ ਵਿਧਾ ਏਨੀ ਸਿੱਕੇਬਧ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਗੰਭੀਰਤਾ ਹੀ ਗੰਭੀਰਤਾ ਇਸਦਾ ਖਾਸਾ ਬਣ ਜਾਵੇ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਬਲਕਿ ਗੀਤ ਤਾਂ ਸੁਭਾਵਕ ਤੌਰ ਤੇ ਹਲਕੀ ਫੁਲਕੀ ਚੀਜ਼ ਹੈ ਤੇ ਲੌਕਿਕ ਪੱਧਰ ਤੇ ਵਿਚਰਦਾ ਹੈ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਏਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਨਿਰਾਰਥਕਤਾ ਨੂੰ ਵੀ ਕੁਝ ਹੱਦ ਤੀਕ ਸਮੋਅ ਲੈਣ ਦੀ ਸਮਰਥਾ ਰਖਦਾ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਸਾਡੇ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਵੀ ਨਿਰਾਰਥਕਤਾ<span style="mso-spacerun: yes"> </span>ਦੀ </span><span style="font-family:Times New Roman;">'</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਸਾਰਥਕਤਾ</span><span style="font-family:Times New Roman;">' </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਇਕ ਕਾਵਿ-ਵਿਧਾ ਨੂੰ ਢਕੌਸਲਾ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਵਚਿੱਤਰਮਈ ਢੰਗ ਨਾਲ ਵਿਸੰਗਤ ਗੱਲਾਂ ਨੂੰ ਇਕ ਸਾਥ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਖੁਸਰੋ ਦੀਆਂ ਚੰਦ ਉਦਾਹਰਣਾਂ: </span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><o:p><span style="font-family:Times New Roman;"></span></o:p></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਭਾਦੋਂ ਪੱਕੀ ਪੀਪਲੀ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span></b><b><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਝੜ ਝੜ ਪੜੇ ਕਪਾਸ</span></b><b><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >। </span><span style="color:blue;"><o:p></o:p></span></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਬੀ ਮਿਹਤਰਾਨੀ ਦਾਲ ਪਕਾਓਗੀ ਯਾ ਨਹਾ ਹੀ ਸੋ ਰਹਾ </span><span style="color:blue;"><o:p></o:p></span></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">=====</span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਹਾਥੀ ਚੜ੍ਹਾ ਪਹਾੜ ਪਰ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span></b><b><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਬਿਨ ਬਿਨ ਮਹੂਆ ਖਾਈ </span><span style="color:blue;"><o:p></o:p></span></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਚੀਟੀ ਭਰਲਸਿ ਵਘ ਕੇ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span></b><b><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਉਲਟਾ ਪੈਰ ਉਠਾਇ</span></b><span lang="PA" style="font-family:Raavi;"><span style="mso-spacerun: yes"> </span></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">-----</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਢਕੋਸਲਾ ਵਿੱਚ ਸਾਰੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਊਟਪਟਾਂਗ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਅਸੰਭਵ ਤੇ ਨਿਰਰਥਕ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਜਿਨਾਂ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਮਨੋਰੰਜਨ ਜਾਂ ਹਾਸ-ਰਸ ਪੈਦਾ ਕਰਨਾ ਹੁੰਦਾ ਸੀ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਕਾਲ ਤੋਂ ਹੀ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਨਾਟਕਾਂ ਵਿੱਚ ਅਜੇਹੇ ਢਕੋਸਲੇ ਪਾਏ ਜਾਂਦੇ ਸਨ ਜਿਨਾਂ ਦੇ ਅਰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਬਲਕਿ ਅਰਥਹੀਣਤਾ ਵਿੱਚ ਹੀ ਸੁਸੰਗਤੀ ਪਾਈ ਜਾਂਦੀ ਸੀ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਅੱਜ ਕ੍ਹਲ ਮੰਚ ਤੇ ਗਾਉਣ ਦਾ ਰਿਵਾਜ ਹੈ ਤੇ ਮੰਚ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਦੀਆਂ ਆਪਣੀਆਂ ਲੋੜਾਂ ਵੀ ਹਨ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਕਲਾਕਾਰ ਨੂੰ ਕੁਝ ਮਜਮੇਦਾਰੀ ਵੀ ਕਰਨੀ ਪੈਂਦੀ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਨੌਜਵਾਨ ਤਬਕਾ ਮੰਚੀ ਢਕੌਸਲਿਆਂ ਨੂੰ ਪਸੰਦ ਕਰਦਾ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਨਾਲੇ ਹਰ ਕੋਈ ਕਲਾਸੀਕਲ ਢੰਗ ਨਾਲ ਸੂਫ਼ੀ ਗਾਇਕੀ ਨਹੀਂ ਗਾ ਸਕਦਾ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਕੁਝ ਸਾਲ ਹੋਏ ਸ਼ਿਕਾਗੋ ਵਿੱਚ ਫਿਲਮ ਐਕਟਰ ਸੰਜੇ ਦੱਤ ਨੇ ਇਕ ਸ਼ੋਅ ਦੌਰਾਨ ਮੰਚ ਤੇ ਆਪਣੀ ਕਮੀਜ਼ ਉਤਾਰੀ ਤੇ ਸਰੋਤਿਆਂ ਵੱਲ ਨੂੰ ਦੌੜ ਪਿਆ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਵੱਡੀ ਉਮਰ ਦੇ ਅਤੇ ਗੰਭੀਰ ਸਰੋਤਿਆਂ ਨੇ ਇਸ ਹਰਕਤ ਨੂੰ ਪਸੰਦ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਪਰ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੇ ਤਾੜੀਆਂ ਮਾਰੀਆਂ ਸਨ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਇਹ ਵਕਤੀ ਰੁਝਾਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਇਕ ਅੱਜ ਕ੍ਹਲ ਸਾਫ਼ ਸੁਥਰੀ ਗਾਇਕੀ ਦਾ ਬਹੁਤ ਸ਼ੋਰ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਮੈਂ ਸਮਝ ਨਹੀਂ ਸਕਦਾ ਕਿ ਪੱਛਮੀ ਚੈਨਲਾਂ ਦਾ ਏਨਾ </span><span style="font-family:Times New Roman;">'</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਲੱਚਰ</span><span style="font-family:Times New Roman;">' </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਅਸੀਂ ਬਰਦਾਸ਼ਤ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ ਪਰ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਮਾੜੀ ਮੋਟੀ ਮਿੱਸ ਕਾਰਨ ਧੀਆਂ ਭੈਣਾਂ ਦੀਆਂ ਗਾਲ਼੍ਹਾਂ ਕਢਣ ਵਾਂਗ<span style="mso-spacerun: yes"> </span>ਧੀਆਂ ਭੈਣਾਂ ਦੀ ਦਲੀਲ ਦੇ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਸਾਨੂੰ ਥੋੜਾ ਉਦਾਰਚਿੱਤ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਕੋਈ ਏਡਾ ਅਸਮਾਨ ਨਹੀਂ ਡਿੱਗ ਰਿਹਾ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਅਗਲਾ ਏਡੀ ਦੂਰੋਂ ਚੱਲਕੇ ਆਇਆ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਜੇ ਚਾਰ ਪੈਸੇ ਬਣਾ ਲਵੇ ਤਾਂ ਸਾਡੀ ਕੀ ਲੱਤ ਭੱਜਦੀ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >।</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;"> ਅਤਿਸ਼ ਵਿਸਤਾਰ ਨੇ ਲੇਖ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨੂੰ ਹਾਨੀ ਹੀ ਪਹੁੰਚਾਈ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਇਕ ਉਭਰ ਰਹੇ ਕਲਾਕਾਰ ਦੀ ਸੰਤੁਲਤ ਆਲੋਚਨਾ ਤਾਂ ਅਵੱਸ਼ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਪਰ ਹੱਲਾਸ਼ੇਰੀ ਵੀ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >।<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="mso-bidi-: HI;font-family:Raavi;" ><o:p><span style="font-family:Times New Roman;"></span></o:p></span></p>ਤਨਦੀਪ 'ਤਮੰਨਾ'http://www.blogger.com/profile/16476762212280968695noreply@blogger.com7tag:blogger.com,1999:blog-5341165159684440853.post-15812989511821641542010-05-07T08:54:00.000-07:002010-05-07T09:03:45.903-07:00ਕੁਲਵਿੰਦਰ ਖਹਿਰਾ - ਚਰਚਾ ਵਿੱਚ ਹੈ ਸਰਤਾਜ – ਤਾਜ਼ਾ ਪ੍ਰਤੀਕਰਮ<a href="http://3.bp.blogspot.com/_3U-ASQjXcjw/S-Q35SK_cwI/AAAAAAAAFjA/n0mgM97yld0/s1600/kulwinder+khehra-1.jpg"><img style="MARGIN: 0px 10px 10px 0px; WIDTH: 116px; FLOAT: left; HEIGHT: 139px; CURSOR: hand" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5468557304804635394" border="0" alt="" src="http://3.bp.blogspot.com/_3U-ASQjXcjw/S-Q35SK_cwI/AAAAAAAAFjA/n0mgM97yld0/s200/kulwinder+khehra-1.jpg" /></a> <span style="color:#990000;"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਸਾਹਿਤਕ ਨਾਮ: ਕੁਲਵਿੰਦਰ ਖਹਿਰਾ</span><span style="font-family:Raavi;"><?xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" /><o:p></o:p></span></span> <div><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="color:#990000;"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਅਜੋਕਾ ਨਿਵਾਸ: ਟਰਾਂਟੋ, ਕੈਨੇਡਾ</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="color:#990000;"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕਿਤਾਬਾਂ: ਜਿਉਂ ਹੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਉਪਲਬਧ ਹੋਈ, ਅਪਡੇਟ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਜਾਵੇਗੀ। </span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="color:#990000;"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">-----</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="color:#990000;"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਦੋਸਤੋ! ਅੱਜ ਟਰਾਂਟੋ, ਕੈਨੇਡਾ ਵਸਦੇ ਲੇਖਕ ਕੁਲਵਿੰਦਰ ਖਹਿਰਾ ਜੀ ਨੇ ਇਸ ਲੇਖ ਨਾਲ਼ ਆਰਸੀ ਪਰਿਵਾਰ ਨਾਲ਼ ਪਹਿਲੀ ਸਾਹਿਤਕ ਸਾਂਝ ਪਾਈ ਹੈ। ਮੈਂ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਖ਼ੁਸ਼ਆਮਦੀਦ ਆਖਦੀ ਹੋਈ, ਇਸ ਲੇਖ ਨੂੰ </span><span style="font-family:Raavi;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਆਰਸੀ ਲੰਮੀਆਂ ਵਾਟਾਂ</span><span style="font-family:Raavi;"><span style="font-family:Times New Roman;">’</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;"> </span><span style="font-family:Raavi;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਕਰ ਰਹੀ ਹਾਂ। ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਹਾਜ਼ਰੀ ਆਰਸੀ ਦੇ ਮੁੱਖ ਪੇਜ </span><span style="font-family:Raavi;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਤੇ ਵੀ ਜਲਦੀ ਹੀ ਲੱਗੇਗੀ। ਇਸ ਕਾਲਮ ਵਿਚ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰ ਲਿਖਕੇ ਘੱਲਣ ਲਈ ਕੁਲਵਿੰਦਰ ਜੀ ਦਾ ਬੇਹੱਦ ਸ਼ੁਕਰੀਆ।</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="color:#990000;"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਅਦਬ ਸਹਿਤ</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="color:#990000;"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਤਨਦੀਪ ਤਮੰਨਾ</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">*******</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;"><strong><span style="font-size:130%;"><span style="color:#ff0000;">ਚਰਚਾ ਵਿੱਚ ਹੈ ਸਰਤਾਜ</span> </span></strong></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><strong><span style="font-size:130%;"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਲੇਖ</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></span></strong></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਗੀਤਾਂ ਦੀ ਚੋਰੀ ਦੇ ਦੋਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਸਤਿੰਦਰ ਸਰਤਾਜ ਇਨ੍ਹੀਂ ਦਿਨੀਂ ਏਨੀ ਚਰਚਾ ਵਿੱਚ ਹੈ ਕਿ ਸ਼ਾਇਦ ਏਨੀ ਛੇਤੀ ਉਸ ਨੂੰ ਏਨੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਉਸ ਦੀ ਮਿਹਨਤ ਵੀ ਨਾ ਦਿਵਾ ਸਕਦੀ ਜਿੰਨੀ ਦੋਸ਼ਾਂ ਨੇ ਦਿਵਾ ਦਿੱਤੀ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਇਸੇ ਲੜੀ ਵਿੱਚ ਸੁਰਿੰਦਰ ਸੋਹਲ ਦਾ ਲਿਖਿਆ ਲੇਖ </span><span style="font-family:Times New Roman;">“</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਸਰਤਾਜ ਦੀਆਂ ਬੇਤੁਕੀਆਂ</span><span style="font-family:Times New Roman;">” </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਵੀ ਛਪਿਆ ਜਿਸ ਨੇ ਏਨੀ ਖਲਬਲੀ ਪੈਦਾ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਕਿ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਦੋਸਤਾਨਾ ਸਬੰਧ ਰੱਖਣ ਵਾਲ਼ੇ ਵੀ ਈਮੇਲਾਂ ਰਾਹੀਂ ਧੀਆਂ-ਭੈਣਾਂ ਨੌਲਣ ਅਤੇ </span><span style="font-family:Times New Roman;">“</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਗਾਂ..ਪੁਣੇ</span><span style="font-family:Times New Roman;">” </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਦੇ ਖ਼ਿਤਾਬ ਦੇਣ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਤੇ ਉੱਤਰ ਆਏ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">-----</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਮੈਂ ਸਤਿੰਦਰ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਤੇ ਲੱਗੇ ਦੋਸ਼ ਵੀ ਪੜ੍ਹੇ ਹਨ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਸੋਹਲ ਦੀਆਂ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਬੇਤੁਕੀਆਂ</span><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਵੀ ਪੜ੍ਹੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਸਬੰਧੀ ਈਮੇਲਾਂ ਰਾਹੀਂ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਖ਼ਿਤਾਬ ਵੀ ਪੜ੍ਹੇ ਹਨ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਮੈਂ ਸਤਿੰਦਰ ਦੀ ਗਾਇਕੀ ਵੀ ਸੁਣੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਸਾਰੇ ਕਾਸੇ ਦਰਮਿਆਨ ਮੇਰੇ ਜ਼ਿਹਨ ਵਿੱਚ ਸੁਰਜੀਤ ਪਾਤਰ ਦਾ ਸ਼ੇਅਰ ਵਾਰ ਵਾਰ ਘੁੰਮਦਾ ਰਿਹਾ ਹੈ:</span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><o:p><span style="font-family:Times New Roman;"></span></o:p></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਕਿੱਥੋਂ ਕਿੱਥੋਂ ਵੱਢਣਾ ਤੇ ਕਿੱਥੋਂ ਕਿੱਥੋਂ ਰੱਖਣਾ </span><span style="color:red;"><o:p></o:p></span></i></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਸਾਰਾ ਨਹੀਂ ਹਰਾਮ ਮੈਂ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span></i></b><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਸਾਰਾ ਨਹੀਂ ਹਲਾਲ</span></i></b><b><i><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >।</span><span style="color:red;"><o:p></o:p></span></i></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><o:p><span style="font-family:Times New Roman;"></span></o:p></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਸਤਿੰਦਰ ਨੇ ਕੋਈ ਏਨਾ ਵੱਡਾ ਪਾਪ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਕਿ ਉਸ ਨੂੰ ਜੜ੍ਹੋਂ ਹੀ ਵੱਢ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇ ਅਤੇ ਏਨਾ ਸਾਫ਼ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਿ ਉਸ ਨੂੰ ਬਿਲਕੁਲ ਬਰੀ ਹੀ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">-----</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਸਤਿੰਦਰ ਇੱਕ ਨੌਜਵਾਨ ਕਲਾਕਾਰ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਨਵੀਂ ਨਵੀਂ ਪੀ.ਐੱਚ.ਡੀ. ਕਰਕੇ ਲੈਕਚਰਰ ਲੱਗਿਆ ਹੋਇਆ ਆਪਣੇ ਵੱਖਰੇ ਅੰਦਾਜ਼ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਪਛਾਣ ਬਣਾ ਰਿਹਾ ਉਹ ਜੋਸ਼ ਨਾਲ਼ ਭਰਿਆ ਪਿਆ ਲੱਗਦਾ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਇਹ ਦਿਨ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਉਹ ਦਿਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜਦੋਂ ਬੰਦੇ ਨੂੰ ਸਾਰੀ ਧਰਤੀ ਆਪਣੇ ਹੀ ਮੋਢਿਆਂ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਤੇ ਟਿਕੀ ਹੋਈ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦੀ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਇਕਬਾਲ ਮਾਹਲ ਵਰਗੇ ਪਰਮੋਟਰ ਦੀ ਨਜ਼ਰੀਂ ਚੜ੍ਹ ਕੇ ਅਤੇ ਕੈਨੇਡੀਅਨ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਵਿੱਚ ਪਰਵਾਨ ਚੜ੍ਹ ਜਾਣ ਕਰਕੇ ਉਸ ਦੀ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਵੀ ਪਛਾਣ ਬਣਨ ਲੱਗ ਪਈ ਹੈ ਜਿਸ ਨਾਲ਼ ਉਸ ਦਾ ਉੱਚੀਆਂ ਹਵਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਹੋਣਾ ਕੋਈ ਓਪਰਾ ਜਾਂ ਅਲੋਕਾਰਾ ਨਹੀਂ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਪਰ ਇਹ ਗੱਲ ਵੀ ਨਹੀਂ ਭੁੱਲਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਕਿ ਸਤਿੰਦਰ ਨੇ ਅਜੇ ਆਪਣੇ ਸਫ਼ਰ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਹੀ ਕੀਤੀ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਉਸ ਦੀ ਉਡਾਰੀ ਅਜੇ ਜਜ਼ਬਿਆਂ ਦੇ ਖੰਭਾਂ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਤੇ ਹੀ ਨਿਰਭਰ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਤਜਰਬੇ ਦੀ ਪਰਪੱਕਤਾ ਦਾ ਹਾਸਲ ਅਜੇ ਬਾਕੀ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">----</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਪਗੜੀ ਹੇਠੋਂ ਦੀ ਵਾਲ਼ ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਛੱਡ ਕੇ ਬੁੱਲ੍ਹੇ ਦੀ ਨਕਲ ਕਰਨਾ ਜਾਂ ਸਿੱਧੇ ਅਸਿੱਧੇ ਤੌਰ </span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span></b><b><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਤੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਅੱਜ ਦਾ ਵਾਰਿਸ ਸ਼ਾਹ ਜਾਂ ਸੂਫ਼ੀ ਗਾਇਕ ਅਖਵਾਉਣਾ ਸਤਿੰਦਰ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਨਿਆਂ ਦੀ ਨਿਸ਼ਾਨਦੇਹੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span></b><b><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਜਿਸ ਤੱਕ ਉਸ ਦੇ ਅਪੜਨ ਵਿੱਚ ਬੇਸ਼ੱਕ ਅਜੇ ਉਮਰਾਂ ਦਾ ਫਾਸਿਲਾ ਹੋਵੇ</span></b><b><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >। </span></b><b><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਪਰ ਤਸੱਲੀ ਦੀ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਸਤਿੰਦਰ ਸੁਪਨਾ ਜ਼ਰੂਰ ਬੁੱਲ੍ਹਾ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span></b><b><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਵਾਰਿਸ ਜਾਂ ਸੂਫ਼ੀ ਗਾਇਕ ਬਣਨ/ਅਖਵਾਉਣ ਦਾ ਵੇਖ ਰਿਹਾ ਹੈ</span></b><b><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >। </span></b><b><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਇਸ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਜੇ ਉਹ </span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">“</span></span></b><b><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਅੱਧੀ ਕਿੱਕ </span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span></b><b><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਤੇ ਸਟਾਰਟ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">” </span></span></b><b><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਹੁੰਦੇ </span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">“</span></span></b><b><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਯਾਮ੍ਹੇ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">” </span></span></b><b><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਦਾ ਮਾਣ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇਹ ਉਸ ਦੀ ਅੱਲ੍ਹੜ ਉਮਰ ਦਾ ਆਪ-ਮੁਹਾਰਾਪਨ ਹੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ</span></b><b><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >। </span></b><b><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਪਰ ਅੱਜ ਦੇ ਦੌਰ ਵਿੱਚ ਜਦੋਂ ਪੰਜਾਬੀ ਗਾਇਕੀ ਇੱਕ ਕਲੰਕ ਬਣ ਕੇ ਉਭਰ ਰਹੀ ਹੈ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span></b><b><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਹਰ ਕੋਈ ਕੱਦੂ </span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span></b><b><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਚ ਡੰਡਾ ਪਾਈ ਚਮਕੀਲੇ ਨੂੰ ਮਾਤ ਪਾਉਣ ਦੀ ਦੌੜ ਵਿੱਚ ਲੱਗਾ ਹੋਇਆ ਹੈ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span></b><b><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਟੀਵੀ ਦਾ ਫਿਲਮਾਂਕਣ ਅਤੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਅਸ਼ਲੀਲਤਾ ਪੰਜਾਬੀਅਤ ਦਾ ਜ਼ਿਹਨੀ ਬਲਾਤਕਾਰ ਕਰਨ </span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span></b><b><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਤੇ ਤੁਲੀ ਹੋਈ ਹੈ ਤਾਂ ਕਿਸੇ ਨੌਜਵਾਨ ਗਾਇਕ ਦਾ ਠੰਡੀ ਸੁਰ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਸ਼ਾਂਤ-ਮੁਦਰਾ ਵਿੱਚ ਬੈਠ ਕੇ ਗਾਉਣ ਦਾ ਉਪਰਾਲਾ ਕਰਨਾ ਸਲਾਹਿਆ ਜਾਣਾ ਹੀ ਬਣਦਾ ਹੈ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span></b><b><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਬੇਸ਼ੱਕ ਅਜੇ ਉਹ ਫੋਕਾ ਅਤੇ ਕੱਚਾ ਹੀ ਕਿਉਂ ਨਾ ਜਾਪਦਾ ਹੋਵੇ</span></b><b><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >। </span><span style="color:red;"><o:p></o:p></span></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">-----</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਸਤਿੰਦਰ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਗੁਰਦਾਸ ਮਾਨ ਨੇ ਵੀ ਆਪਣੇ ਵਿਲੱਖਣ ਅੰਦਾਜ਼ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬੀ ਗਾਇਕੀ ਵਿੱਚ ਪੈਰ ਧਰਿਆ ਸੀ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਉਸ ਤੋਂ ਵੀ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਈਚਾਰੇ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਆਸਾਂ ਬੱਝੀਆਂ ਸਨ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਭਾਵੇਂ ਗੁਰਦਾਸ ਮਾਨ ਨੇ ਵੀ ਕੁਝ ਇੱਕ ਗੀਤਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹੋ ਹੀ ਗੀਤ ਗਾਉਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਸਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਹਿਲੇ ਗੀਤਾਂ ਵਿੱਚ ਭੰਡਿਆ ਸੀ ਪਰ ਇਹ ਵੀ ਹਕੀਕਤ ਹੈ ਕਿ ਗੁਰਦਾਸ ਮਾਨ ਨੇ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਕੁੜੀਏ ਕਿਸਮਤ ਥੁੜੀਏ...</span><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਵਰਗਾ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਦੀ ਅਮੀਰੀ ਵਧਾਉਣ ਵਾਲ਼ਾ ਗੀਤ ਵੀ ਪੰਜਾਬੀ ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">-----</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਸਤਿੰਦਰ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਤੇ ਦੋਸ਼ ਲੱਗਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਨੇ ਦੂਸਰਿਆਂ ਦੇ ਲਿਖੇ ਗੀਤਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਕਹਿ ਕੇ ਗਾਇਆ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਇਹ ਪੰਜਾਬੀ ਗਾਇਕੀ ਵਿੱਚ ਗੰਭੀਰ ਮਸਲਾ ਹੈ ਜਿਸ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕਰਨੀ ਅਤੇ ਆਵਾਜ਼ ਉਠਾਉਣੀ ਬਣਦੀ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਪਰ ਇਹ ਚੋਰੀ ਸਿਰਫ਼ ਸਤਿੰਦਰ ਸਿਰਤਾਜ ਨੇ ਹੀ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਸਗੋਂ ਹਰ ਕਹਿੰਦੇ-ਕਹਾਉਂਦੇ ਗਾਇਕ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਤੇ ਇਹ ਉਂਗਲ਼ੀ ਉਠ ਰਹੀ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਨਾਮਵਰ ਗੀਤਕਾਰ ਵੀ ਉਭਰ ਰਹੇ ਗੀਤਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਕੁਝ ਪੈਸੇ ਦੇ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਗੀਤ ਆਪਣੇ ਨਾਂ ਹੇਠ ਗਵਾ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸੇ ਹੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਗਾਇਕ ਕਿਸੇ ਦਾ ਗੀਤ ਗਾਉਂਦੇ ਹੀ ਇਸ ਸ਼ਰਤ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਤੇ ਹਨ ਕਿ ਗੀਤ ਵਿੱਚ ਨਾਂ ਗੀਤਕਾਰ ਦਾ ਨਹੀਂ ਬਲਕਿ ਗਾਇਕ ਦਾ ਵਰਤਿਆ ਜਾਵੇਗਾ ਤਾਂ ਕਿ ਇਹ ਪ੍ਰਭਾਵ ਬਣੇ ਕਿ ਗਾਇਕ ਨੇ ਗੀਤ ਖ਼ੁਦ ਲਿਖਿਆ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਏਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਗੁਰਦਾਸ ਮਾਨ ਦਾ ਖ਼ੂਬਸੂਰਤ ਗੀਤ </span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">“</span></span></i></b><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਪੀੜ ਤੇਰੇ ਜਾਣ ਦੀ ਕਿੱਦਾਂ ਜਰਾਂਗਾ ਮੈਂ...</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">” </span></span></i></b><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਇਸ ਦੋਸ਼ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਨਹੀਂ</span></i></b><b><i><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >। </span></i></b><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਕਿਹਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਗੀਤ ਬਹੁਤ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਗੁਰਦਾਸ ਮਾਨ ਦੀ ਸਮਕਾਲਣ ਵਿਦਿਆਰਥਣ ਨੇ ਕਾਲਿਜ ਦੇ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਵਿੱਚ ਛਪਵਾਇਆ ਸੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚ </span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">“</span></span></i></b><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਜਰਾਂਗਾ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">” </span></span></i></b><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਦੀ ਥਾਂ </span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span></i></b><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਤੇ </span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">“</span></span></i></b><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਜਰਾਂਗੀ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">” </span></span></i></b><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਸੀ</span></i></b><b><i><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >। </span></i></b><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਦੋਸ਼ ਲਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਗੁਰਦਾਸ ਮਾਨ ਨੇ ਸਿਰਫ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ </span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">“</span></span></i></b><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਲਿੰਗ-ਬਦਲੀ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">” </span></span></i></b><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਕਰਕੇ ਇਸ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਲਿਖਿਆ ਬਣਾ ਲਿਆ</span></i></b><b><i><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >।</span></i></b><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" > </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਦੀਦਾਰ ਸੰਧੂ ਦੇ ਵੀ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਗੀਤ ਉਸ ਦੇ ਆਪਣੇ ਲਿਖੇ ਹੋਏ ਨਹੀਂ ਦੱਸੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਜੇ ਇਹ ਸਾਰੇ ਦੋਸ਼ ਸਹੀ ਹਨ ਤਾਂ ਇਹ ਵਾਕਿਆ ਹੀ ਫ਼ਿਕਰ ਵਾਲ਼ੀ ਗੱਲ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਕਿਸੇ ਦੀ ਕਲਾ-ਕਿਰਤ ਨੂੰ ਚੋਰੀ ਕਰਨ ਦਾ ਮਤਲਬ ਉਸ ਕਲਾਕਾਰ ਨਾਲ਼ ਧੋਖਾ ਕਰਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਆਪਣੇ ਪ੍ਰਸੰਸਕਾਂ ਨਾਲ਼ ਫ਼ਰੇਬ ਕਰਨਾ ਵੀ ਹੈ ਜੋ ਤੁਹਾਡੀ ਉਸ ਕਲਾ ਦੀ ਕਦਰ ਕਰ ਰਹੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਤੁਹਾਡੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਭਾਵ ਤੁਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਹੀ ਸਰੋਤਿਆਂ ਨੂੰ </span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">“</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਬੇਵਕੂਫ਼</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">” </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਬਣਾ ਰਹੇ ਹੁੰਦੇ ਹੋ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਤੁਸੀਂ </span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">“</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਰੱਬ ਵਰਗੇ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">” </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਵੀ ਦੱਸਦੇ ਹੋ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >। </span><span style="color:red;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">-----</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਜੇ ਸਤਿੰਦਰ ਵਾਕਿਆ ਹੀ ਉਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਬਣਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਉਹ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਉਹ ਪਹਿਰਾਵਾ ਪਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਗੱਲਾਂ ਬਾਰੇ ਸੁਚੇਤ ਹੋਣਾ ਪਵੇਗਾ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਸਰੋਤਿਆਂ ਨਾਲ਼ ਇਮਾਨਦਾਰੀ ਨਾਲ਼ ਪੇਸ਼ ਆਉਣਾ ਪਵੇਗਾ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਗੀਤ ਉਹ ਆਪ ਲਿਖਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਨਹੀਂ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਇਸ ਨਾਲ਼ ਸਰੋਤਿਆਂ ਨੂੰ ਕੋਈ ਵਾਸਤਾ ਨਹੀਂ ਪਰ ਉਹ ਗੀਤ ਗਾਉਂਦਾ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹੈ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਇਸੇ ਨੇ ਹੀ ਉਸ ਦੀ ਪਛਾਣ ਬਣਾਉਣੀ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਕਦਰ ਤੈਅ ਕਰਨੀ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਉਸ ਨੂੰ ਇਹ ਫੈਸਲਾ ਕਰਨਾ ਪਵੇਗਾ ਕਿ ਉਸ ਨੇ </span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">“</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਯਾਮ੍ਹੇ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">” </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਦੀ ਕਦਰ ਪਾਉਂਦੀਆਂ ਕੁੜੀਆਂ ਨੂੰ ਸੰਬੋਧਨ ਹੋਣਾ ਹੈ ਜਾਂ ਉਸ ਸਿਰ </span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਤੇ ਬਾਲਣ ਚੁੱਕੀ ਜਾ ਰਹੀ ਪਹਾੜਨ ਕੁੜੀ ਦੇ ਸਹਿਮ ਦੀ ਬਾਤ ਪਾਉਣੀ ਹੈ ਜਿਸ ਲਈ ਆਪਣੀ ਰੋਟੀ ਪਕਾਉਣ ਲਈ ਲੋੜੀਂਦਾ ਬਾਲਣ ਇਕੱਠਾ ਕਰਨਾ ਵੀ ਇੱਕ ਜ਼ੁਲਮ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਉਸ ਵਿਚਾਰੀ ਨੇ ਕਿਸੇ </span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">“</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਯਾਮ੍ਹੇ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">” </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਵਾਲ਼ੇ ਤੋਂ ਕੀ ਭਾਲਣਾ ਉਸ ਲਈ ਤਾਂ ਉਹੀ </span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਕਰਮਾਂ ਵਾਲ਼ਾ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਕਿਸੇ ਰਾਜੇ ਤੋਂ ਘੱਟ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ ਜਿਸ ਦੀ ਹੋ ਕੇ ਉਸ ਨੂੰ ਬਾਲਣ ਚੁਗਣ ਦੇ ਜ਼ੁਲਮ ਹੇਠ ਸਹਿਮ ਕੇ ਭੱਜਣਾ ਨਾ ਪਵੇ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >। </span><span style="color:blue;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">-----</span><span style="font-family:Raavi;color:blue;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਸਤਿੰਦਰ ਪ੍ਰਤੀ ਜੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਚਰਚਾ ਚੱਲੀ ਹੈ ਤਾਂ ਇਸ ਨੂੰ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਸਤਿੰਦਰ ਤੋਂ ਆਸਾਂ ਦੇ ਅਨੁਮਾਨ ਵਜੋਂ ਹੀ ਲਿਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ</span></i></b><b><i><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >। </span></i></b><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਜੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਹੀ ਉਸ ਨੂੰ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ ਕਿ ਜੇ ਉਸ ਦੀ ਗਾਇਕੀ ਸਦਕਾ ਉਸ ਨੂੰ ਪਲਕਾਂ </span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span></i></b><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਤੇ ਬਿਠਾਉਣ ਵਾਲ਼ਿਆਂ ਦਾ ਘਾਟਾ ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਨਿਖਾਰਨ ਅਤੇ ਪਰਖਣ ਲਈ ਹੱਥਾਂ ਵਿੱਚ ਛਮਕਾਂ ਫੜੀ ਬੈਠੇ ਪਾਰਖੂਆਂ ਦੀ ਵੀ ਕੋਈ ਕਮੀ ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਸ਼ਾਇਦ ਉਹ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਨਿਖਾਰਨ ਵਿੱਚ ਵੱਧ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ਼ ਸਫ਼ਲ ਹੋ ਜਾਵੇ</span></i></b><b><i><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >। </span></i></b><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਦਰਅਸਲ ਇਹ ਛਮਕਾਂ ਵਾਲ਼ੇ ਹੀ ਉਸ ਦੇ ਅਸਲੀ ਪ੍ਰਸੰਸਕ ਹੋਣਗੇ ਜੋ ਉਸ ਨੂੰ ਸਹੀ ਦਿਸ਼ਾ ਵੱਲ ਧੱਕਦੇ ਰਹਿਣਗੇ</span></i></b><b><i><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >। </span></i></b><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਪੰਜਾਬੀ ਗਾਇਕੀ ਵਿੱਚ ਲੱਚਰਤਾ ਦੀ ਕੋਈ ਕਮੀ ਨਹੀਂ ਪਰ ਜੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਗਾਇਕਾਂ ਬਾਰੇ ਏਨੀ ਸਖ਼ਤੀ ਨਾਲ਼ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਹੋ ਰਹੀ ਤਾਂ ਸ਼ਾਇਦ ਇਸੇ ਕਰਕੇ ਹੀ ਕਿ ਓਨੇ ਨੀਂਵੇਂ ਪੱਧਰ </span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span></i></b><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਤੇ ਜਾ ਚੁੱਕੇ ਗਾਇਕਾਂ ਨੂੰ ਬਦਲ ਸਕਣ ਦੀ ਕੋਈ ਆਸ ਨਾ ਰੱਖਦਾ ਹੋਵੇ ਪਰ ਸਤਿੰਦਰ ਤੋਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਆਸਾਂ ਜ਼ਰੂਰ ਨੇ</span></i></b><b><i><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >। </span><span style="color:red;"><o:p></o:p></span></i></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">-----</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਇੱਕ ਗੱਲ ਇਹ ਵੀ ਹੈ ਕਿ ਸੂਫ਼ੀ ਕਾਵਿ ਸਾਡੇ ਵਿਰਸੇ ਦਾ ਸਰਮਾਇਆ ਅਤੇ ਸਾਡੀ ਸਾਹਿਤਕ ਅਮੀਰੀ ਦਾ ਖਜ਼ਾਨਾ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਗੁਰੁ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਵਿੱਚ ਇਸ ਦੀ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਪੂਜਣਯੋਗ ਵੀ ਬਣਾਇਆ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਲੋਕ-ਮਨਾਂ ਵਿੱਚ ਇਸ ਦਾ ਸਥਾਨ ਬਹੁਤ ਉੱਚਾ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਕਿਸੇ ਕੱਚ-ਘਰੜ ਜਾਂ ਤੁਕਬੰਦੀ ਦੀ ਪੱਧਰ ਦੀ ਲੇਖਣੀ ਨੂੰ ਸੂਫ਼ੀਵਾਦ ਦਾ ਖਿਤਾਬ ਦਿੱਤਾ ਜਾਣਾ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਨੂੰ ਕਦੀ ਵੀ ਹਜ਼ਮ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><b><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਜੇ ਸਤਿੰਦਰ ਇਸ ਸਥਾਨ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦੀ ਤਮੰਨਾ ਰੱਖਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇਹ ਸ਼ੁੱਭ-ਸ਼ਗਨ ਹੈ ਪਰ ਇਸ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣ ਲਈ ਉਸ ਨੂੰ </span><span style="color:green;"><span style="font-family:Times New Roman;">“</span></span></b><b><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਕਹਿ ਦਈਂ ਕੰਜਰ ਦੇ ਨੂੰ ਭਾਅ ਜੀ...</span><span style="color:green;"><span style="font-family:Times New Roman;">” </span></span></b><b><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਵਰਗੀ ਗਾਇਕੀ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਉੱਚਾ ਉੱਠਣਾ ਪਵੇਗਾ</span></b><b><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:green;" lang="HI" >। </span><span style="color:green;"><o:p></o:p></span></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">------</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਮੈਂ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਬਿਲਕੁਲ ਧਾਰਨੀ ਨਹੀਂ ਕਿ ਜੇ ਕੋਈ ਕਲਾਕਾਰ ਥੋੜ੍ਹਾ-ਬਹੁਤ ਵਧੀਆ ਗਾਇਕੀ ਵੱਲ ਵਧਣ ਦਾ ਉਪਰਾਲਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਦੀਆਂ ਖ਼ਾਮੀਆਂ ਪ੍ਰਤੀ ਏਨੀ ਬੁਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਡਾਂਗ ਚੁੱਕ ਲਈ ਜਾਵੇ ਕਿ ਉਹ ਬਿਲਕੁਲ ਹੀ ਉਲਟਾ ਵਗ ਤੁਰੇ ਪਰ ਦੂਸਰੇ ਪਾਸੇ ਸਤਿੰਦਰ ਨੂੰ ਪਿਆਰ ਕਰਨ ਵਾਲ਼ਿਆਂ ਜਾਂ ਉਸ ਦੇ ਪ੍ਰਸੰਸਕਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਏਸ ਪੱਧਰ </span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਤੇ ਨਹੀਂ ਉੱਤਰ ਆਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਕਿ ਈਮੇਲਾਂ ਰਾਹੀਂ ਧੀਆਂ ਭੈਣਾਂ ਨੌਲਣ ਲੱਗ ਪੈਣ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਬਲਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਗੱਲ ਦੀ ਤਸੱਲੀ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਕਿ ਸਤਿੰਦਰ ਦਾ ਨੋਟਿਸ ਲਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਜੇ ਸਤਿੰਦਰ ਅਤੇ ਉਸ ਦਾ ਨੇੜਲਾ ਸਰਕਲ ਹਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਆ ਰਹੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨੂੰ ਗੰਭੀਰਤਾ ਨਾਲ਼ ਵਿਚਾਰੇਗਾ ਤਾਂ ਜ਼ਰੂਰ ਸਤਿੰਦਰ ਇੱਕ ਦਿਨ ਹੀਰੇ ਵਾਂਗ ਚਮਕੇਗਾ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਪਰ ਜੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦਾ ਜਵਾਬ ਗਾਲ਼ਾਂ ਤੱਕ ਹੀ ਸੀਮਤ ਰਹਿ ਗਿਆ ਤਾਂ ਸ਼ਾਇਦ ਪੂਰਨ ਚੰਦ ਵਡਾਲ਼ੀ ਦੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿੱਚ ਸਤਿੰਦਰ </span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">“</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਧੁਖਦੀ ਹੋਈ ਅਗਰਬੱਤੀ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">” </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਬਣਨ ਦੀ ਬਜਾਇ </span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">“</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਫੁੱਲਝੜੀ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">” </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਬਣ ਕੇ ਹੀ ਰਹਿ ਜਾਵੇ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਜੋ ਅੱਖ-ਪਲਕਾਰੇ ਵਿੱਚ ਅੱਖਾਂ ਚੁੰਧਿਆਉਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸਵਾਹ ਦੀ ਚੁਟਕੀ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਕੇ ਰਹਿ ਜਾਂਦੀ ਹੈ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਦੇਰ ਤੱਕ ਮਹਿਕਾਂ ਨਹੀਂ ਖਿੰਡਾਉਂਦੀ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਨੂੰ ਅਗਰਬੱਤੀ ਦੀ ਤਾਂਘ ਹੈ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਉਹ ਤਾਂਘ ਜਿਸ ਦੀ ਆਸ ਸਤਿੰਦਰ ਬਨ੍ਹਾ ਰਿਹਾ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >। </span><b><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਗਾਇਕਾਂ ਦਾ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਹੀ ਇਹ ਬਹਾਨਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਲੱਚਰ ਇਸ ਕਰਕੇ ਗਾਉਂਦੇ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਲੋਕ ਸੁਣਨਾ ਹੀ ਉਹੋ ਜਿਹਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ ਪਰ ਸਤਿੰਦਰ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਲੋਕ ਇਹ ਸਿਹਰਾ ਸਤਿੰਦਰ ਦੇ ਹੱਕ ਵਿੱਚ ਫੜੀ ਖੜ੍ਹੇ ਹਨ</span></b><b><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >। </span></b><b><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਸਤਿੰਦਰ ਨੂੰ </span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">“</span></span></b><b><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਯ੍ਹਾਮਿਆਂ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">” </span></span></b><b><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਨੂੰ ਕਿੱਕਾਂ ਮਾਰਨ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">, “</span></span></b><b><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਕੰਜਰ ਦਿਆਂ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">” </span></span></b><b><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਨੂੰ ਗਾਲ਼ਾਂ ਕੱਢਣ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਦੇ ਗੀਤਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਕਹਿ ਕੇ ਗਾਉਣ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span></b><b><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਉਸ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਸਰੋਤੇ ਉਸ ਦੇ ਨਾਲ਼ ਹਨ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span></b><b><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਸਰੋਤਿਆਂ ਦੀਆਂ ਆਸਾਂ </span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span></b><b><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਤੇ ਪੂਰੇ ਉੱਤਰ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਮਾਣ ਰੱਖਣਾ ਇਸ ਸਮੇਂ ਸਤਿੰਦਰ ਦੇ ਹੱਥ ਵਿੱਚ ਹੈ</span></b><b><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >।</span></b><b><span style="font-family:Raavi;color:red;"><o:p></o:p></span></b></p></div>ਤਨਦੀਪ 'ਤਮੰਨਾ'http://www.blogger.com/profile/16476762212280968695noreply@blogger.com5tag:blogger.com,1999:blog-5341165159684440853.post-1588959732132620552010-05-02T08:59:00.000-07:002010-05-02T21:36:19.444-07:00ਤਰਲੋਕ ਜੱਜ - ਮੇਰਾ ਸਤਿੰਦਰ ਸਰਤਾਜ/ਇਕਬਾਲ ਮਾਹਲ ਨਾਲ਼ ਕੋਈ ਸਮਝੌਤਾ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ - ਸਪੱਸ਼ਟੀਕਰਨ<p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;"><a href="http://3.bp.blogspot.com/_3U-ASQjXcjw/S92hd3iQqSI/AAAAAAAAFfA/3ruTYE5U8BE/s1600/Tarlok+Singh+Judge.jpg"><img style="MARGIN: 0px 10px 10px 0px; WIDTH: 104px; FLOAT: left; HEIGHT: 130px; CURSOR: hand" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5466703057193576738" border="0" alt="" src="http://3.bp.blogspot.com/_3U-ASQjXcjw/S92hd3iQqSI/AAAAAAAAFfA/3ruTYE5U8BE/s200/Tarlok+Singh+Judge.jpg" /></a>ਇਕਬਾਲ ਮਾਹਲ ਨੇ ਜਨਮੇਜਾ ਸਿੰਘ ਸੇਖੋਂ ਹੁਰਾਂ ਰਾਹੀਂ ਇਕ ਚਿੱਠੀ ਭੇਜੀ ਸੀ ਜਿਸ ਵਿਚ ਮੇਰੇ ਬਾਰੇ ਬਿਨਾ ਕੁਝ ਪੜ੍ਹੇ ਤੇ ਬਿਨਾ ਕੁਝ ਜਾਣੇ ਦੋਸ਼ ਲਗਾਏ ਗਏ ਸਨ ਕਿ ਮੈਂ ਸਤਿੰਦਰ ਸਰਤਾਜ ਨੂੰ ਧਮਕੀ ਦਿੱਤੀ ਹੈ ਜਿਸਦਾ ਮੈਂ ਸਖ਼ਤ ਵਿਰੋਧ ਕੀਤਾ ਸੀ। </span><span style="font-family:Raavi;"><?xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" /><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">-----</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਮੇਰਾ ਇਰਾਦਾ ਵੀ ਹੈ ਕਿ ਇਕਬਾਲ ਮਾਹਲ ਤੋਂ ਸਤਿੰਦਰ ਸਰਤਾਜ ਦੀ ਰਿਲੀਜ਼ ਕੀਤੀ ਸੀ ਡੀ ਦਾ ਹਿਸਾਬ ਮੰਗਾਂ ਕਿਉਂਕਿ ਮਾਹਲ ਨੇ ਆਪਣੀ ਚਿੱਠੀ ਵਿਚ ਕਿਹਾ ਹੈ ਸਰਤਾਜ ਨੇ ਕਿਤੇ ਇਹ ਨਹੀਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਰਚਨਾ (ਮੇਰੀ ਗਜ਼ਲ) ਉਸਦੀ (ਸਰਤਾਜ ਦੀ ) ਹੈ ਪਰ ਖ਼ੁਦ ਮਾਹਲ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਸੀ ਡੀ ਰਿਲੀਜ਼ ਕਰਨ ਲੱਗਿਆਂ ਇਹ ਲਿਖਿਆ ਹੈ ਕਿ </span></i></b><b><i><span style="font-family:Raavi;color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">{ Lyrics and Music by Satinder Sartaj ) </span></span></i></b><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਸੋ ਇਸ ਝੂਠ ਦਾ ਹਿਸਾਬ ਮੈਂ ਮਾਹਲ ਸਾਹਿਬ ਤੋਂ ਮੰਗਣਾ ਹੈ ।</span></i></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">-----</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਪਰ ਅੱਜ ਕੇਨੈਡਾ ਤੋਂ ਇੱਕ ਮਿੱਤਰ ਰਾਹੀਂ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਹੈ ਕਿ ਮਾਹਲ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਤਰਲੋਕ ਜੱਜ ਨਾਲ਼ ਕੋਈ ਸਮਝੌਤਾ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ ਜਦ ਕਿ ਅਜਿਹੀ ਕੋਈ ਗੱਲ ਨਹੀਂ । ਮੈਂ ਇਹ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕਰ ਦੇਵਾਂ ਕਿ ਮਾਹਲ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਮੇਰੇ ਨਾਲ ਕਦੀ ਸੰਪਰਕ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਸੋ ਕਿਸੇ ਸਮਝੌਤੇ ਦੀ ਤਾਂ ਦੂਰ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ ਅਜੇ ਤਾਂ ਮੈਂ ਆਪਣਾ ਕੇਸ ਹੀ ਸ਼ੁਰੂ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਸੋ ਮੇਰੀ ਮਾਹਲ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਬੇਨਤੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹਨਾ ਦੇ ਆਪਣੇ ਲਫ਼ਜ਼ਾਂ ਵਿਚ ਹੀ</span></i></b><b><i><span style="font-family:Raavi;color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">, "</span></span></i></b><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਬਿਨਾ ਪਾਣੀ ਤੋਂ ਮੌਜੇ ਨਾ ਖੋਲ੍ਹੋ" ਅਜੇ ਬੜਾ ਸਫ਼ਰ ਤੈਅ ਕਰਨਾ ਪੈਣਾ ਹੈ।</span></i></b><b><i><span style="font-family:Raavi;color:blue;"><o:p></o:p></span></i></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਤਰਲੋਕ ਜੱਜ</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਪੁਰ, ਪੰਜਾਬ</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p>ਤਨਦੀਪ 'ਤਮੰਨਾ'http://www.blogger.com/profile/16476762212280968695noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-5341165159684440853.post-24144709429630600602010-04-21T08:41:00.000-07:002012-01-31T19:44:03.173-08:00ਉਂਕਾਰਪ੍ਰੀਤ - “ਸੂਫ਼ੀ” ਗਾਇਕ ਮਹਿਫ਼ਿਲਾਂ ਅਤੇ ਕ੍ਰਿਤਾਂ ‘ਚ ‘ਮਜ਼ਾਜ਼ੀ’ ਇਸ਼ਕ ਦੀ ਰਹਿੰਦ-ਖੂੰਹਦ ਨਹੀਂ ਵੇਚਦੇ – ਤਾਜ਼ਾ ਪ੍ਰਤੀਕਰਮ<a href="http://4.bp.blogspot.com/_3U-ASQjXcjw/S88cx_lblaI/AAAAAAAAFZ8/0PcjedLhcVE/s1600/Onkarpreet+1.jpg"><img style="MARGIN: 0px 10px 10px 0px; WIDTH: 108px; FLOAT: left; HEIGHT: 135px; CURSOR: hand" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5462616518231299490" border="0" alt="" src="http://4.bp.blogspot.com/_3U-ASQjXcjw/S88cx_lblaI/AAAAAAAAFZ8/0PcjedLhcVE/s200/Onkarpreet+1.jpg" /></a> <span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਟਰਾਂਟੋ, ਕੈਨੇਡਾ</span> <br /><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">21 ਅਪ੍ਰੈਲ 2010</span></p><br /><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><?xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" /><o:p><span style="font-family:Times New Roman;"></span></o:p></p><br /><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਪਿਆਰੇ ਸੁਰਿੰਦਰ ਸੋਹਲ ਅਤੇ ਭਿੰਡਰ ਜੀਓ!</span></p><br /><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਤੁਹਾਡਾ ਲੇਖ ਪੜ੍ਹਿਆ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਲੇਖ ਦੀ ਸਮੱਗਰੀ ਵਧੀਆ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span></p><br /><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਸਤਿੰਦਰ ਸਿਰਤਾਜ ਨਾਂ ਦਾ ਇਹ ਨਵਾਂ ਗਾਇਕ ਇਕਬਾਲ ਮਾਹਲ ਜੀ ਦੀ ਲੱਭਤ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਮਾਹਲ ਜੀ ਜਿੱਥੇ ਮੇਰੇ ਸਤਿਕਾਰਯੋਗ ਮਿੱਤਰ ਹਨ ਓਥੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਕਲਾ-ਪਰਖ ਅਤੇ ਮਿਆਰ ਬਾਰੇ ਦੋ-ਰਾਵਾਂ ਨਹੀਂ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਮੈਂ ਅਕਸਰ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਕਹਿੰਦੇ ਕਹਾਉਂਦੇ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਸੁਣ ਕੇ ਬੜੀ ਬਾਰੀਕ ਅਤੇ ਅਹਿਮ ਰਾਏ ਦਿੰਦੇ ਸੁਣਿਆ/ਵੇਖਿਆ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਉਹ ਅਕਸਰ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">, <b><i>“</i></b></span></span><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਰਾਜੇ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span></i></b><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਮੇਰਾ ਕੰਨ ਮਿਸਤਰੀ ਹੈ</span></i></b><b><i><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >।</span></i></b><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">” </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਅਪਣੀ ਇਸ ਕਲਾ-ਪਾਰਖੂ ਬਿਰਤੀ ਰਾਹੀਂ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਜਿੱਥੇ ਇਕਬਾਲ ਜੀ ਨੇ ਪੰਜਾਬੀ ਗਾਇਕੀ ਨੂੰ ਬੜੀਆਂ ਅਹਿਮ ਅਤੇ ਯਾਦ ਰੱਖਣਯੋਗ ਪ੍ਰੋਡਕਸ਼ਨਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ ਓਥੇ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਉਹ ਵਿਸ਼ੇ ਵੀ ਨਿਭਾਏ ਹਨ ਜੋ ਅਕਸਰ ਪੰਜਾਬੀ ਕਲਚਰ </span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਚ ਟੈਬੂ / ਵਰਜਿਤ ਮੰਨੇ ਜਾਂਦੇ ਰਹੇ ਹਨ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >। </span><span style="color:red;"><o:p></o:p></span></p><br /><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">------</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p><br /><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਇਕਬਾਲ ਜੀ ਬਾਰੇ ਉਪਰੋਕਤ ਟਿੱਪਣੀ ਦੇਣ ਦਾ ਮੇਰਾ ਮਕਸਦ ਇੰਨਾ ਹੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਕਲਾਤਿਮਕ ਚੋਣ ਹਮੇਸ਼ਾ ਮਿਆਰੀ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਕਲਾ ਨੂੰ ਅਮੀਰ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਰਹੀ ਹੈ</span></i></b><b><i><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >। </span></i></b><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਮੈਂ ਇਹ ਮੰਨ ਕੇ ਚੱਲਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਉਹ ਕਦੇ ਵੀ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਅਤੇ ਕਲਾ ਨੂੰ ਢਾਹ ਲਾਊ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੇ</span></i></b><b><i><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >। </span><span style="color:blue;"><o:p></o:p></span></i></b></p><br /><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">-----</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p><br /><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਜਿਵੇਂ ਤੁਸੀਂ ਖ਼ੁਦ ਵੀ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਸਰਤਾਜ ਇੱਕ ਵਧੀਆ ਗਾਇਕ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:green;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਸੁਰ ਅਤੇ ਸੰਗੀਤ ਦੀ ਸਮਝ ਉਸਦੇ ਅਲਾਪ ਚੋਂ ਸਹਿਜੇ ਹੀ ਝਲਕਦੀ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:green;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਹਾਂ! ਉਸਨੂੰ ਅਪਣੀਆਂ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀਆਂ ਵਿੱਚ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਸਮੱਗਰੀ ਦੀ ਚੋਣ ਵੱਲ ਧਿਆਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:green;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਮੈਨੂੰ ਯਕੀਨ ਹੈ ਕਿ ਇਕਬਾਲ ਹੁਰਾਂ ਦੀ ਅਗਵਾਈ </span><span style="color:green;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਚ ਉਹ ਸਹਿਜੇ ਹੀ ਇਸ ਕਮਜ਼ੋਰੀ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰ ਲਵੇਗਾ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:green;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਜੋ ਭੁੱਲਾਂ ਉਸਤੋਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ ਉਹਨਾਂ ਬਾਰੇ ਉਸਨੂੰ ਸਬੰਧਿਤ ਧਿਰਾਂ ਤੋਂ ਸਪੱਸ਼ਟ ਖਿਮਾਂ ਮੰਗ ਲੈਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:green;" lang="HI" >।<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span><span style="color:green;"><o:p></o:p></span></p><br /><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">-----</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p><br /><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਤੁਹਾਡੇ ਇਸ ਲੇਖ ਦੇ ਹਵਾਲੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਗੱਲ ਜਿਸ ਵੱਲ ਮੈਂ ਖ਼ਾਸ ਧਿਆਨ ਦੁਆਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ ਉਹ ਹੈ: </span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">“</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਸੂਫ਼ੀਵਾਦ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">” </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਜਾਂ ਸੁਫੀ ਪ੍ਰੰਪਰਾ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >। </span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਸੂਫ਼ੀ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਨੂੰ ਜਿਊਣ ਦੇ ਇੱਕ ਖ਼ਾਸ ਤਰੀਕੇ ਦਾ ਨਾਮ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਸਮਰਪਣ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਸਾਦਗੀ ਅਤੇ </span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਇਸ਼ਕ ਹਕੀਕੀ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਦਾ ਇੱਕ ਵੱਲ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਬੁੱਲ੍ਹੇ ਦੇ ਦੋਹੜੇ ਦੀ ਇਕ ਸਤਰ ਹੈ:</span><span style="color:red;"><o:p></o:p></span></p><br /><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><o:p><span style="font-family:Times New Roman;"></span></o:p></p><br /><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><i><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></i></b><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਬੁੱਲ੍ਹਿਆ ਸਭ ਮਜ਼ਾਜ਼ੀ ਪੌੜੀਆਂ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></i></b><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਤੂੰ ਹਾਲ ਹਕੀਕਤ ਵੇਖ</span><span style="font-family:Times New Roman;">’<o:p></o:p></span></i></b></p><br /><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><o:p><span style="font-family:Times New Roman;"></span></o:p></p><br /><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ </span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">“</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਸੂਫ਼ੀ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">” </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਕਹਾਉਣ ਵਾਲੇ ਆਪਣੀਆਂ ਮਹਿਫ਼ਿਲਾਂ ਅਤੇ ਕ੍ਰਿਤਾਂ </span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਚ </span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਮਜ਼ਾਜ਼ੀ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਇਸ਼ਕ ਦੀਆਂ ਰਹਿੰਦ-ਖੂੰਹਦ ਰੁਚੀਆਂ ਨਹੀਂ ਵੇਚ ਸਕਦੇ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਉਹ ਵੀ </span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਕਿਸ਼ੋਰ ਅਵੱਸਥਾ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਦੇ ਬਿੰਬਾਂ ਅਤੇ ਸਿੰਮਲੀਆਂ ਰਾਹੀਂ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">,</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਕਾਮ-ਉਕਸਾਊ ਪੱਧਰ </span><span style="font-family:Raavi;color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਤੇ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >।</span><span style="color:red;"><o:p></o:p></span></p><br /><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">-----</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p><br /><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਬਾਹਰੀ ਦਿੱਖ ਪੱਖੋਂ ਵੀ </span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span></i></b><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਸੂਫ਼ੀ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span></i></b><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਸਰੂਪ ਏਨਾ ਸਾਦਾ ਹੈ ਕਿ ਚਿੱਟੀਆਂ ਸਫੈਦ ਅਤੇ ਮਖਮਲੀ ਚਮਕ ਦਮਕ ਵਾਲੀਆਂ ਪੌਸ਼ਾਕਾਂ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span></i></b><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਗਹਿਣੇ ਅਤੇ ਜਲ-ਜਲੌ ਨੂੰ ਵੀ </span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">“</span></span></i></b><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਕਹਿਰ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">” </span></span></i></b><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਮੰਨਦਾ ਹੈ</span></i></b><b><i><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >। </span></i></b><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਤਦ ਹੀ ਸੂਫ਼ੀ ਮਹਿਫ਼ਿਲਾਂ ਚਕਾਚੌਧ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span></i></b><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਉਕਸਾਊ ਸਵਾਂਗ ਅਤੇ ਲਿਸ਼ਕੋਰ ਨਾਲ ਓਤਪੋਤ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ</span></i></b><b><i><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >। </span></i></b><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਸਹਿਜ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span></i></b><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਹਉਮੈ ਰਹਿਤ ਠਰੰਮਾ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span></i></b><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਅਤੇ ਸਾਦਗੀ </span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span></i></b><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਸੂਫ਼ੀ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span></i></b><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਵਾਤਾਵਰਣ ਦੇ ਅਹਿਮ ਅਤੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਲੱਛਣ ਹਨ</span></i></b><b><i><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >। </span></i></b><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਅਜਿਹੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਨੂੰ ਸਿਰਜ ਕੇ ਉਸ </span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span></i></b><b><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਚ ਗਾਈ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਸੂਫ਼ੀ ਕਵਿਤਾ ਨਿਰਸੰਦੇਹ ਰੂਹਾਂ ਨੂੰ ਥਈਆ ਥਈਆ ਨਚਾ ਦੇਵੇਗੀ</span></i></b><b><i><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >। </span><span style="color:blue;"><o:p></o:p></span></i></b></p><br /><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">-----</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p><br /><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਮੈਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਹੈ ਕਿ ਅਪਣੀਆਂ ਅਗਲੀਆਂ ਪ੍ਰੋਡਕਸ਼ਨਾਂ ਵਿੱਚ ਇਕਬਾਲ ਜੀ ਇਹਨਾਂ ਪੱਖਾਂ ਨੂੰ ਸਹਿਜੇ ਹੀ ਵਿਚਾਰ ਕੇ ਸਰਤਾਜ ਦੀਆਂ ਮਹਿਫ਼ਿਲਾਂ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਕਰ ਲੈਣਗੇ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >।</span></p><br /><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><o:p><span style="font-family:Times New Roman;"></span></o:p></p><br /><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਉਂਕਾਰਪ੍ਰੀਤ<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span><span style="color:red;"><o:p></o:p></span></i></p><br /><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><o:p><span style="font-family:Times New Roman;"></span></o:p></p><br /><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਨੋਟ: ਤੁਹਾਡੇ ਅਤੇ ਸਾਥੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਇਸ ਲੇਖ </span><span style="color:green;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਚ ਪ੍ਰਗਟਾਏ ਹਾਵ-ਭਾਵਾਂ ਦੀ ਮੈਂ ਦਿਲੋਂ ਕਦਰ ਕਰਦਾ ਹਾਂ ਅਤੇ ਅਜਿਹੇ ਸੰਵਾਦ ਅੱਜ ਸਮੇਂ ਦੀ ਮੰਗ ਹਨ</span></i><i><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:green;" lang="HI" >। </span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਉਪਰੋਕਤ ਵਿਚਾਰ ਮੇਰੇ ਨਿੱਜੀ ਹਨ ਅਤੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਮੇਰੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨੂੰ ਨਕਾਰਨ ਦਾ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨਾਲ ਮਤਭੇਦ ਰੱਖਣ ਦੇ ਹੱਕ਼ ਦਾ ਮੈਂ ਅਗਾਊਂ ਹੀ ਸਵਾਗਤ ਕਰਦਾ ਹਾਂ</span></i><i><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:green;" lang="HI" >।</span></i><i><span style="font-family:Raavi;color:green;"><o:p></o:p></span></i></p><br /><br /><div></div>ਤਨਦੀਪ 'ਤਮੰਨਾ'http://www.blogger.com/profile/16476762212280968695noreply@blogger.com4tag:blogger.com,1999:blog-5341165159684440853.post-89298567347919479332010-04-15T21:06:00.000-07:002010-04-15T21:10:39.801-07:00ਗਗਨਦੀਪ ਸ਼ਰਮਾ - ਸ਼ਾਇਰਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਦੇਣ ਨਾਲ਼ ਸਰਤਾਜ ਨੇ ਛੋਟਾ ਹੋ ਜਾਣਾ ਸੀ? - ਤਾਜ਼ਾ ਪ੍ਰਤੀਕਰਮ<a href="http://4.bp.blogspot.com/_3U-ASQjXcjw/S8fiiz0f0QI/AAAAAAAAFXI/8T3bT1XA4BI/s1600/Gagandeep+Sharma+1.jpg"><img style="MARGIN: 0px 10px 10px 0px; WIDTH: 97px; FLOAT: left; HEIGHT: 115px; CURSOR: hand" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5460582160863842562" border="0" alt="" src="http://4.bp.blogspot.com/_3U-ASQjXcjw/S8fiiz0f0QI/AAAAAAAAFXI/8T3bT1XA4BI/s200/Gagandeep+Sharma+1.jpg" /></a><strong><span style="color:#ff0000;">ਸ਼ਾਇਰਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਦੇਣ ਨਾਲ਼ ਸਰਤਾਜ ਨੇ ਛੋਟਾ ਹੋ ਜਾਣਾ ਸੀ?<br /></span></strong><div><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA"><strong>ਲੇਖ</strong></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਪਿਆਰੇ ਦੋਸਤੋ!</span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi"><?xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" /><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਸਰਤਾਜ ਦੇ ਬਹਾਨੇ ਨਾਲ ਜੋ ਗੱਲਾਂ ਇਥੇ ਪੰਜਾਬੀ ਗਾਇਕੀ/ਗੀਤਕਾਰੀ ਬਾਰੇ ਹੋ ਰਹੀਆਂ ਹਨ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਓਹ ਆਪ ਸਭ ਦੇ ਸੁਹਿਰਦ ਹੋਣ ਦੀ ਸ਼ਾਹਦੀ ਭਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਮਾਂ ਪੰਜਾਬੀ ਪ੍ਰਤੀ ਸੁਹਿਰਦ ਹੋਣ ਲਈ ਮੇਰੀ ਦਿਲੀ ਮੁਬਾਰਕ ਕਬੂਲ ਕਰੋ। ਕਿਸੇ ਵੀ ਗਾਇਕ ਨੂੰ ਆਲੋਚਨਾਤਮਕ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਸਮਝਣ ਲਈ ਮੇਰੀ ਤੁੱਛ ਬੁੱਧੀ ਅਨੁਸਾਰ ਕੁਝ ਖ਼ਾਸ ਨੁਕਤਿਆਂ ਬਾਰੇ ਵਿਚਾਰ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਗਾਇਕ ਬਾਰੇ ਵਿਚਾਰ ਦੇਣ ਲੱਗੇ ਪਹਿਲੀ ਸ਼ਰਤ ਉਸ ਦਾ ਸ੍ਵਰ ਹੈ ਜਿਸ ਪੱਖੋਂ ਸਰਤਾਜ ਨਿਸ਼ਚੇ ਹੀ ਸਵਾਲਾਂ ਦੇ ਦਾਇਰੇ ਤੋਂ ਪਾਰ ਪਹੁੰਚ ਚੁੱਕਾ ਹੈ।</span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">-----</span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA"><span style="mso-spacerun: yes"> </span>ਦੂਜੀ ਸ਼ਰਤ ਉਸ ਗਾਇਕ ਵੱਲੋਂ ਸਾਫ਼ ਸੁਥਰੀ ਗਾਇਕੀ ਦਾ ਗਾਇਣ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਸਰਤਾਜ ਦੇ ਯਾਮਾ ਵਾਲੇ ਗੀਤ ਉੱਪਰ ਦੋਸਤਾਂ ਦੇ ਇਤਰਾਜ਼ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਇਹ ਨਹੀਂ ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਕਿ ਸਰਤਾਜ ਨੇ ਅਸ਼ਲੀਲ ਗਾਇਆ ਹੈ। ਹਾਂ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਇਸ ਗੱਲ ਵਿਚ ਕੋਈ ਸ਼ੱਕ ਨਹੀਂ ਕਿ ਇਹ ਗੀਤ ਬੇਤੁਕਾ ਜ਼ਰੁਰ ਹੈ ਪ੍ਰੰਤੂ ਬਾਕੀ ਪੰਜਾਬੀ ਗਾਇਕੀ ਦੇ ਪੱਧਰ ਤੇ ਨਜ਼ਰ ਮਾਰੀ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਇੱਕ ਬੇਤੁਕਾ ਗੀਤ ਗਾਉਣਾ ਕੋਈ ਗ਼ੈਰ-ਮਾਫ਼ੀਯੋਗ ਗੁਨਾਹ ਤਾਂ ਨਹੀਂ ਦਿਸਦਾ। </span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">-----</span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਗਾਇਕ ਦੀ ਆਲੋਚਨਾ ਪੱਖੋਂ ਤੀਜਾ ਨੁਕਤਾ ਉਸ ਦਾ </span><span style="font-family:Times New Roman;">Entertainer </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਹੋਣਾ ਹੈ। ਮੈਂ ਸਰਤਾਜ ਨੂੰ ਲਾਈਵ ਵੀ ਸੁਣਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਸੀ ਡੀ ਉੱਤੇ ਵੀ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਓਹ ਦੋਵੇਂ ਵਾਰ ਬਾਕਮਾਲ </span><span style="font-family:Times New Roman;">Entertainer </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਜਾਪਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਤਿੰਨੇ ਨੁਕਤੇ ਇਸ ਗੱਲ ਵੱਲ ਇਸ਼ਾਰਾ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਸਰਤਾਜ ਕੋਲ ਨਿਸ਼ਚੇ ਹੀ ਓਹ ਪ੍ਰਤਿਭਾ ਹੈ ਜਿਸ ਦੇ ਸਿਰ ਉੱਤੇ ਓਹ ਪੰਜਾਬੀ ਗਾਇਕੀ ਵਿਚ ਨਵੇਂ ਮੁਕਾਮ ਸਿਰਜਣ ਦੇ ਵੀ ਕਾਬਿਲ ਜਾਪਦਾ ਹੈ।</span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">-----</span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਗਾਇਕ + (ਸੱਚਾਈ ਵਿਚ ਜਾਂ ਅਖਾਉਤੀ) ਗੀਤਕਾਰ ਦੀ ਆਲੋਚਨਾ ਕਰਨ ਵੇਲੇ ਕੁਝ ਹੋਰ ਨੁਕਤੇਆਂ ਦਾ ਵੀ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣਾ ਪਵੇਗਾ। ਪਹਿਲਾਂ ਤਾਂ ਕੋਈ ਵੀ ਸਮਝਦਾਰ ਗਾਇਕ + ਗੀਤਕਾਰ ਉਦੋਂ ਤੱਕ ਸਿਰਫ਼ ਆਪਣਾ ਲਿਖਿਆ ਹੀ ਨਹੀਂ ਗਾਉਂਦਾ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਉਸ ਨੂੰ ਇਹ ਨਾ ਲੱਗੇ ਕਿ ਓਹ ਗੀਤ ਵਾਕਈ ਬਹੁਤ ਚੰਗਾ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਅਜਿਹਾ ਨਾ ਹੋਣ ਦੀ ਸੂਰਤ ਵਿਚ ਓਹ ਹੋਰ ਲੇਖਕਾਂ ਦੇ ਗੀਤਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸ੍ਵਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਸਰਤਾਜ ਦੇ ਸ੍ਵਰ ਵਿਚ ਓਹ ਖਿੱਚ ਹੈ ਕਿ ਸਾਧਾਰਣ ਸ਼ਬਦ ਵੀ ਓਸਦੇ ਮੂੰਹੋਂ ਸੋਹਣੇ ਲੱਗਦੇ ਹਨ, <span style="mso-spacerun: yes"> </span>ਪਰ ਇਸ ਗੱਲ ਵਿਚ ਕੋਈ ਸ਼ੱਕ ਨਹੀਂ ਕਿ ਬਹੁਤੇ ਕੇਸਾਂ ਵਿਚ ਉਸਦੇ ਗੀਤਾਂ ਦੇ ਬੋਲ ਸਾਧਾਰਣ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਜੇ ਓਹ ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ ਬਹੁਤ ਚੰਗੇ ਲਿਖੇ ਗੀਤ ਆਪਣੀ ਸ੍ਵਰ ਵਿਚ ਢਾਲੇ ਤਾਂ ਤਰੱਕੀ ਦੀ ਕੋਈ ਹੱਦ ਨਾ ਰਹੇ।</span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">----</span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><i><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਦੂਜਾ</span><span style="COLOR: red"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span></i></b><b><i><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਕੋਈ ਵੀ ਸੱਚਾ ਲੇਖਕ ਕਿਸੇ ਦੂਜੇ ਦੇ ਸ਼ਬਦ ਆਪਣੇ ਕਹਿ ਕੇ ਨਹੀਂ ਗਾਉਂਦਾ। ਓਸ ਨੂੰ ਤਾਂ ਸਗੋਂ ਇਹਨਾਂ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਸਲ ਲੇਖਕ ਦਾ ਨਾਮ ਦੱਸਾਂ ਵਿਚ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਕਿਸੇ ਦੂਜੇ ਲੇਖਕ ਦੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਕਹਿ ਕੇ ਗਾਉਣ ਵਾਲਾ ਬੰਦਾ ਲੇਖਕ ਨਹੀਂ ਲੇਖਕਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਉੱਤੇ ਧੱਬਾ ਹੈ</span><span style="COLOR: red"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span></i></b><b><i><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਸੱਚ ਕਹਾਂ ਤਾਂ ਤਰਲੋਕ ਜੱਜ ਦੀ ਗੱਲ ਜੱਗ ਜ਼ਾਹਿਰ ਹੈ</span><span style="COLOR: red"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span></i></b><b><i><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਸਰਤਾਜ ਨੇ ਜਨਾਬ ਗੁਰਚਰਨ ਰਾਮਪੁਰੀ ਦੇ ਸ਼ਿਅਰ ਵੀ ਬਿਨਾ ਨਾਮ ਲਾਏ ਵਰਤੇ ਹਨ</span><span style="COLOR: red"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span></i></b><b><i><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਸ਼ਾਇਦ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਦੇ ਵੀ ਵਰਤੇ ਹੋਣ। ਮੈਂ ਵੀਰ ਸਰਤਾਜ ਨੂੰ ਪੁੱਛਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਨਾਮ ਦੇਣ ਨਾਲ ਕੀ ਸਰਤਾਜ ਨੇ ਛੋਟਾ ਹੋ ਜਾਣਾ ਸੀ ਜਾਂ ਕਿ ਇਹਨਾਂ ਲੇਖਕਾਂ ਨੇ ਓਸ ਨਾਲੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮਕ਼ਬੂਲ ਹੋ ਜਾਣਾ ਸੀ</span><span style="COLOR: red"><span style="font-family:Times New Roman;">? </span></span></i></b><b><i><span style="COLOR: red; mso-bidi-font-family: Raavi"><o:p></o:p></span></i></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">-----</span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><i><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: blue" lang="PA">ਤੀਜਾ ਨੁਕਤਾ ਜੋ ਮੈਂ ਇਥੇ ਉਠਾਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹਾਂ</span><span style="COLOR: blue"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span></i></b><b><i><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: blue" lang="PA">ਓਹ ਸੂਫੀ ਕਾਵਿ ਬਾਰੇ ਹੈ। ਸੂਫੀ ਕਾਵਿ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਵਾਲੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਸਰਤਾਜ ਦੇ ਗੀਤ ਕਿਸੇ<span style="mso-spacerun: yes"> </span>ਵੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੂਫ਼ੀ ਨਹੀਂ</span><span style="COLOR: blue"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span></i></b><b><i><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: blue" lang="PA">ਫੇਰ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਸੂਫ਼ੀ ਗਾਇਕ ਕਹਿਣ ਦਾ ਹੱਕ ਸਰਤਾਜ ਨੂੰ ਕਿਸ ਨੇ ਦੇ ਦਿੱਤਾ</span><span style="COLOR: blue"><span style="font-family:Times New Roman;">? (</span></span></i></b><b><i><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: blue" lang="PA">ਸਰਤਾਜ ਨੂੰ ਸੂਫ਼ੀ ਗਾਇਕ ਕਦੇ ਵੀ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਖ਼ੁਦ ਉਸ ਨੇ ਜਾਂ ਉਸ ਦੇ ਪ੍ਰੋਮੋਟਰਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਸੀ)। ਕਿਸੇ ਵੀ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਸਰਤਾਜ ਦੇ ਲਿਖੇ ਗੀਤ ਸੂਫ਼ੀ ਨਹੀਂ। ਯਾਮਾ</span><span style="COLOR: blue" lang="PA"><span style="font-family:Times New Roman;"> </span></span></i></b><b><i><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: blue" lang="PA">ਜਿੱਤ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਨ</span><span style="COLOR: blue"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span></i></b><b><i><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: blue" lang="PA">ਵਰਗੇ<span style="mso-spacerun: yes"> </span>ਗੀਤਾਂ ਨੂੰ ਕੋਈ ਮੂਰਖ਼ ਹੀ ਸੂਫ਼ੀ ਕਹੇਗਾ। ਬਾਕੀ ਪੋਸ਼ਾਕ ਪਹਿਨਣ ਨਾਲ ਜਾਂ ਭੇਸ ਬਣਾਉਣ ਨਾਲ ਬੰਦਾ ਸੂਫ਼ੀ (ਜਾਂ ਕੁਝ ਹੋਰ) ਨਹੀਂ ਬਣਦਾ ਹੁੰਦਾ। ਜੇਕਰ ਇਓਂ ਹੁੰਦਾ ਤਾਂ ਅੱਧਾ ਪੰਜਾਬ ਅੱਜ ਭਗਤ ਸਿੰਘਾਂ ਨਾਲ ਭਰਿਆ ਹੁੰਦਾ</span><span style="COLOR: blue"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span></i></b><b><i><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: blue" lang="PA">ਉਸ ਵਰਗੀਆਂ ਮੁੱਛਾਂ ਰੱਖਦੇ</span><span style="COLOR: blue"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span></i></b><b><i><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: blue" lang="PA">ਤੇ ਪੱਗ ਬੰਨ੍ਹਣ ਦਾ ਵਿਖਾਵਾ ਕਰਦੇ ਮੁੰਡਿਆਂ ਦੇ ਸਿਰ ਤੇ.......।</span><span style="COLOR: blue"><o:p></o:p></span></i></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><o:p><span style="font-family:Times New Roman;"> </span></o:p></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਪਿਆਰ ਨਾਲ਼ ਆਪਦਾ</span><span style="font-family:Times New Roman;">,</span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਗਗਨ ਦੀਪ ਸ਼ਰਮਾ</span></p></div>ਤਨਦੀਪ 'ਤਮੰਨਾ'http://www.blogger.com/profile/16476762212280968695noreply@blogger.com3tag:blogger.com,1999:blog-5341165159684440853.post-92126724005642027272010-04-10T18:45:00.000-07:002010-04-10T18:49:29.701-07:00ਸੁਰਿੰਦਰ ਸੋਹਲ-ਹਰਪਾਲ ਸਿੰਘ ਭਿੰਡਰ - ਸਤਿੰਦਰ ਸਰਤਾਜ ਦੀਆਂ ‘ਬੇਤੁਕੀਆਂ’ – ਲੇਖ – ਭਾਗ ਪਹਿਲਾ<a href="http://1.bp.blogspot.com/_3U-ASQjXcjw/S8Ep-vnXHPI/AAAAAAAAFRs/Who8bQyFPzc/s1600/Surinder+Sohal+1.jpg"><img style="MARGIN: 0px 10px 10px 0px; WIDTH: 120px; FLOAT: left; HEIGHT: 145px; CURSOR: hand" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5458690381259939058" border="0" alt="" src="http://1.bp.blogspot.com/_3U-ASQjXcjw/S8Ep-vnXHPI/AAAAAAAAFRs/Who8bQyFPzc/s200/Surinder+Sohal+1.jpg" /></a><a href="http://4.bp.blogspot.com/_3U-ASQjXcjw/S8Ep_I9AVjI/AAAAAAAAFR0/OQ6QigLouJo/s1600/Harpal+Singh+Bhinder.jpg"></a> <a href="http://4.bp.blogspot.com/_3U-ASQjXcjw/S8Ep_I9AVjI/AAAAAAAAFR0/OQ6QigLouJo/s1600/Harpal+Singh+Bhinder.jpg"><img style="MARGIN: 0px 10px 10px 0px; WIDTH: 114px; FLOAT: left; HEIGHT: 145px; CURSOR: hand" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5458690388061607474" border="0" alt="" src="http://4.bp.blogspot.com/_3U-ASQjXcjw/S8Ep_I9AVjI/AAAAAAAAFR0/OQ6QigLouJo/s200/Harpal+Singh+Bhinder.jpg" /></a><br /> <strong><span style="color:#ff0000;"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਸਤਿੰਦਰ ਸਰਤਾਜ ਦੀਆਂ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਬੇਤੁਕੀਆਂ</span><span style="font-family:Times New Roman;">’!</span></span></strong> <p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><strong><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਲੇਖ </span><span style="font-family:Raavi;"><span style="font-family:Times New Roman;">–</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;"> ਭਾਗ ਪਹਿਲਾ </span><span style="font-family:Raavi;"><?xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" /><o:p></o:p></span></strong></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="color:#990000;"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">( ਦੋਸਤੋ! ਕੈਲੇਫੋਰਨੀਆ, ਯੂ.ਐੱਸ.ਏ.ਵਸਦੇ ਹਰਪਾਲ ਸਿੰਘ ਭਿੰਡਰ ਜੀ ਆਰਸੀ ਛਿਲਤਰਾਂ ਸਰਗੋਸ਼ੀਆਂ, ਆਰਸੀ ਪੁਸਤਕਾਂ ਦੇ ਰਿਵੀਊ ਕਾਲਮ ਤੇ ਪਹਿਲਾਂ ਵੀ ਹਾਜ਼ਰੀ ਲਵਾ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਪਰ ਅੱਜ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਸੁਰਿੰਦਰ ਸੋਹਲ ਜੀ ਦੇ ਨਾਲ਼ ਇਕ ਸਾਂਝਾ ਲੇਖ ਲਿਖ ਕੇ ਹਾਜ਼ਰੀ ਲਵਾਈ ਹੈ। ਮੈਂ ਸਮੂਹ ਆਰਸੀ ਪਰਿਵਾਰ ਵੱਲੋਂ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਖ਼ੁਸ਼ਆਮਦੀਦ ਆਖਦਿਆਂ, ਇਸ ਲੇਖ ਨੂੰ ਅੱਜ ਦੀ ਪੋਸਟ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਕਰ ਰਹੀ ਹਾਂ। ਏਥੇ ਇਹ ਵੀ ਦੱਸਣਾ ਅਨੁਚਿਤ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿ ਹਰਪਾਲ ਜੀ ਆਰਸੀ </span><span style="font-family:Raavi;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਤੇ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਫੇਰੀ ਪਾਉਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਵਧੀਆ ਲਿਖਤਾਂ ਉੱਤੇ ਟਿੱਪਣੀਆਂ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਕੀਮਤੀ ਸੁਝਾਵਾਂ ਨਾਲ਼ ਵੀ ਸ਼ਿਰਕਤ ਕਰਦੇ ਹੀ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਬਹੁਤ-ਬਹੁਤ ਸ਼ੁਕਰੀਆ। ਅਦਬ ਸਹਿਤ<span style="mso-spacerun: yes"> </span>- ਤਨਦੀਪ ਤਮੰਨਾ)</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="font-family:Raavi;"><o:p><span style="font-family:Times New Roman;"></span></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਅੱਜ-ਕੱਲ੍ਹ ਸਤਿੰਦਰ ਸਰਤਾਜ ਬੇਹੱਦ ਚਰਚਿਤ ਗਾਇਕ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >।<span style="mso-spacerun: yes"> </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਉਸਦੇ ਚਰਚਿਤ ਹੋਣ ਦਾ ਕਾਰਨ ਸ਼ਾਇਦ ਇਹ ਵੀ ਹੈ ਕਿ ਲੋਕ ਗਾਇਕੀ ਦੇ ਸ਼ੋਰੀਲੇ ਤੇ ਭੜਕੀਲੇ ਟਰੈਂਡ ਤੋਂ ਅੱਕ ਗਏ ਸਨ ਤੇ ਸਰਤਾਜ ਨੇ ਪੰਜਾਬੀ ਗਾਇਕੀ ਵਿਚ ਬੈਠ ਕੇ ਗਾਉਣ ਦਾ ਰਿਵਾਜ ਪਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਇਕ ਠਰੰਮਾ ਲਿਆਉਣ ਦਾ ਯਤਨ ਕੀਤਾ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਉਸਨੇ ਵਾਰਿਸ ਸ਼ਾਹ ਦੀ ਹੀਰ ਬਹੁਤ ਹੀ ਮੋਹ ਲੈਣੇ ਅੰਦਾਜ਼ ਵਿਚ ਗਾਈ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >।</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">-----</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਪਰ ਉਸਦਾ ਨਵਾਂ ਗੀਤ ਸੁਣ ਕੇ ਹਰ ਕੋਈ ਸੋਚਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪੰਜਾਬੀ ਗਾਇਕਾਂ ਵਲੋਂ ਗੀਤਾਂ ਦੀ ਚੋਣ ਸੰਜੀਦਗੀ ਨਾਲ ਕਰਨ<span style="mso-spacerun: yes"> </span>ਦਾ ਜ਼ਮਾਨਾ ਕਦੋਂ ਆਵੇਗਾ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਕਈ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਦਿਲਸ਼ਾਦ ਅਖ਼ਤਰ ਨਾਂ ਦੇ ਇਕ ਗਾਇਕ ਨੇ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਤੂੰ ਗੜਵਾ ਮੈਂ ਤੇਰੀ ਡੋਰ ਵੇ ਮਾਹੀਆ</span><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਵਰਗਾ ਸੰਜੀਦਾ ਗੀਤ ਗਾ ਕੇ ਇਕ ਔਰਤ ਦੇ ਮਨੋਭਾਵਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਨ ਦਾ ਯਤਨ ਕੀਤਾ ਸੀ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਕੁਝ ਮਹੀਨਿਆਂ ਬਾਦ ਉਸੇ ਗਾਇਕ ਨੇ ਗੀਤ ਗਾਇਆ ਸੀ</span><span style="font-family:Times New Roman;">,‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਦੇਸੀ ਬਾਂਦਰੀ ਵਲੈਤੀ ਚੀਕਾਂ ਮਾਰੇ ਮੁੰਡਿਓ</span><span style="font-family:Times New Roman;">’</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਇੰਝ ਹੀ ਸਰਦੂਲ ਸਿਕੰਦਰ ਨੇ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਫੁੱਲਾਂ ਦੀਏ ਕੱਚੀਏ ਵਪਾਰਨੇ</span><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਵਰਗਾ ਬਹੁਤ ਮਕਬੂਲ ਤੇ ਸੰਜੀਦਾ ਗੀਤ ਵੀ ਗਾਇਆ ਅਤੇ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਸਾਨੂੰ ਗਿਟਕਾਂ ਗਿਣਨ </span><span style="font-family:Times New Roman;">’</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਤੇ ਹੀ ਰੱਖ ਲੈ ਨੀ ਬੇਰੀਆਂ ਦੇ ਬੇਰ ਖਾਣੀਏਂ</span><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਵਰਗਾ ਗੀਤ ਗਾ ਕੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਵਿਚ ਇਸ਼ਕ ਮਜਾਜ਼ੀ ਦੀ ਅਮੀਰ ਪਰੰਪਰਾ ਨੂੰ ਹਾਸੋਹੀਣਾ ਬਣਾਇਆ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ ਗਾਇਕ ਗੀਤਾਂ ਦੀ ਚੋਣ ਵੇਲੇ ਆਪਣੇ ਮਿਆਰ ਨੂੰ ਕਾਇਮ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਰੱਖ ਸਕਦੇ</span><span style="font-family:Times New Roman;">? </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਪੈਸੇ ਜਾਂ ਸ਼ੋਹਰਤ ਦੀ ਹੋੜ ਵਿਚ<span style="mso-spacerun: yes"> </span>ਇਹ ਸੋਚਣ ਦਾ ਵਕਤ ਸ਼ਾਇਦ ਗਾਇਕਾਂ ਕੋਲ ਹੈ ਹੀ ਨਹੀਂ (ਜਾਂ ਸਮਰੱਥਾ ਹੀ ਨਹੀਂ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਉਂਝ ਉਹ ਸਫ਼ਾਈ ਵਿਚ ਕਹਿ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਅਸੀਂ ਤਾਂ ਉਹੋ ਕੁਝ ਹੀ ਪਰੋਸਦੇ ਹਾਂ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਜੋ ਲੋਕ ਸੁਣਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਜੇ ਇਹ ਗੱਲ ਹੈ ਤਾਂ ਫਿਰ ਜਗਜੀਤ ਸਿੰਘ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਗੁਲਾਮ ਅਲੀ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਮਹਿਦੀ ਹਸਨ ਆਦਿ ਦੀਆਂ ਕੈਸਟਾਂ ਕਿਉਂ ਵਿਕਦੀਆਂ ਹਨ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਦੂਜੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿਚ ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ ਗਾਇਕ ਆਪਣਾ ਮਿਆਰ ਨੀਵਾਂ ਕਰ ਕੇ ਸਰੋਤਿਆਂ ਦੀ ਪੱਧਰ </span><span style="font-family:Times New Roman;">’</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਤੇ ਕਿਉਂ ਆਉਂਦੇ ਹਨ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਉੱਚ-ਪੱਧਰ ਦੇ ਗੀਤ ਗਾ ਕੇ ਸਰੋਤਿਆਂ ਦਾ ਮਿਆਰ ਉੱਚਾ ਚੁੱਕਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦੇ)</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਉਂਝ ਵੀ ਜੇਕਰ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਅਫ਼ੀਮ ਖਾਣ ਜਾਂ ਡੋਡੇ ਪੀਣ ਦੀ ਆਦਤ ਪੈ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਕੀ ਅਸੀਂ ਅਫ਼ੀਮ-ਡੋਡੇ ਉਸਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਸਜਾ ਸਜਾ ਕੇ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਪਰੋਸ ਪਰੋਸ ਕੇ ਰੱਖਾਂਗੇ</span><span style="font-family:Times New Roman;">?</span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">-----</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਸਤਿੰਦਰ ਸਰਤਾਜ ਦਾ ਨਾਮ ਅੱਜ-ਕੱਲ੍ਹ ਹਰ ਇਕ ਦੀ ਜ਼ਬਾਨ ਉੱਤੇ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਉਹ ਸ਼ਾਇਰੀ ਵੀ ਖ਼ੁਦ ਕਰਦਾ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਉਸਦੇ ਆਪਣੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿਚ ਉਹ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਮਹਿਫਲੇ-ਸਰਤਾਜ</span><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਵਿਚ ਆਪਣੀ ਹੀ ਸ਼ਾਇਰੀ ਪੇਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਉਹ ਕਿਹੋ ਜਿਹੀ ਕੱਚ-ਘਰੜ ਸ਼ਾਇਰੀ ਕਰਦਾ ਹੈ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਉਸਦਾ ਨਮੂਨਾ ਦੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >।</span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><o:p><span style="font-family:Times New Roman;"></span></o:p></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਜਿਸ ਗੀਤ ਦੀ ਚਰਚਾ ਅਸੀਂ ਕਰਨ ਜਾ ਰਹੇ ਹਾਂ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਉਸ ਬਾਰੇ ਉਸਨੇ </span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਮਹਿਫ਼ਲੇ-ਸਰਤਾਜ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਦੌਰਾਨ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਬੇਥਵੀਆਂ ਮਾਰੀਆਂ ਹਨ-</span><span style="color:blue;"><o:p></o:p></span></i></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><o:p><span style="font-family:Times New Roman;"></span></o:p></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><i><span style="color:green;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਮੈਂ ਇਕ ਵਾਕਿਆ ਤੁਹਾਡੇ ਨਾਲ ਸਾਂਝਾ ਕਰਦਾਂ</span></i><i><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:green;" lang="HI" >। </span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਮੈਂ</span><span style="color:green;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਦੇਖੋ ਮੇਰਾ ਸਾਜ਼ ਮੇਰੇ ਹੱਥ </span><span style="color:green;"><span style="font-family:Times New Roman;">’</span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਚ ਐ</span><span style="color:green;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਮੈਂ ਜਿਹੜੇ ਵਾਕੇ ਤੁਹਾਡੇ ਨਾਲ ਏਥੇ ਸਟੇਜ </span><span style="color:green;"><span style="font-family:Times New Roman;">’</span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਤੇ ਸਾਂਝੇ ਕਰ ਰਿਹਾਂ ਉਹ ਦਰਅਸਲ ਸੱਚੇ ਹੁੰਦੇ ਨੇ ਜੀ</span></i><i><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:green;" lang="HI" >। </span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਇਹ ਮੇਰੀ ਖ਼ੁਸ਼ਨਸੀਬੀ ਐ ਚਲੋ ਕਿਸੇ ਛੋਟੀ ਛੋਟੀ ਗੱਲ </span><span style="color:green;"><span style="font-family:Times New Roman;">’</span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਤੇ ਗੀਤ ਔੜ੍ਹ ਜਾਂਦੈ</span></i><i><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:green;" lang="HI" >। </span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਇਕ ਵਾਰੀ ਦੀ ਗੱਲ ਆ</span><span style="color:green;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਮੈਂ ਪੰਜਾਬ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ </span><span style="color:green;"><span style="font-family:Times New Roman;">’</span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਚ ਕਾਫੀ ਦੇਰ ਤੋਂ ਪੜ੍ਹਿਆਂ ਵੀ ਆਂ ਹੁਣ ਛੇ ਸਾਲ ਤੋਂ ਉਥੇ ਪੜ੍ਹਾ ਰਿਹਾਂ</span></i><i><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:green;" lang="HI" >। </span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਪਿਛਲੇ ਦਸੰਬਰ ਦੀ ਗੱਲ ਆ ਕਿ ਦੋ ਨੰਬਰ ਹੋਸਟਲ </span><span style="color:green;"><span style="font-family:Times New Roman;">’</span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਚ ਅਸੀਂ ਰਹਿੰਦੇ ਸੀ ਤੇ ਉਪਰੋਂ ਮੈਂ ਥੱਲੇ ਉਤਰਿਆਂ ਤੇ ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਯਾਮਾ ਸੀਗਾ ਜੀ ਠੱਨਵੇਂ ਮੌਡਲ</span></i><i><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:green;" lang="HI" >। </span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਸੈਕੰਡ ਹੈਂਡ ਈ ਲਿਆ ਸੀ ਵਿਚਾਰਾ</span><span style="color:green;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਪਰ ਲਿਆ ਤਾਂ ਸੀ ਕਿ ਉਹਦਾ ਨੰਬਰ ਗੋਆ ਦਾ ਸੀ</span></i><i><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:green;" lang="HI" >। </span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਸਾਡੇ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਗੋਆ ਦੀ ਕਰੇਜ਼ ਬਹੁਤ ਆ</span></i><i><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:green;" lang="HI" >। </span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਨੰਬਰ ਮੈਂ ਦੱਸ ਦਿੰਨਾਂ ਮੋਟਰ ਸੈਕਲ ਮੇਰੇ ਘਰੋਂ ਚੋਰੀ ਹੋਇਆ ਜਿਹੜਾ ਕੋਈ ਇੰਡੀਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਦੱਸ ਦਿਉ- ਜੀ ਏ ਜ਼ੀਰੋ ਵਨ ਕਹੱਤਰ ਠਾਸੀ</span></i><i><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:green;" lang="HI" >। </span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਜਿਸ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਵੀ ਮਿਲੇ ਉਹਨੂੰ ਲੋੜੀਂਦਾ ਇਨਾਮ ਵੀ ਦਿੱਤਾ ਜਾਏਗਾ</span></i><i><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:green;" lang="HI" >। </span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਸੋ ਅੱਛਾ ਮੈਂ ਦੱਸ ਰਿਹਾ ਸੀਗਾ ਕਿ ਮੈਂ ਥੱਲੇ ਆਇਆਂ</span></i><i><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:green;" lang="HI" >। </span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਦਸੰਬਰ ਦਾ ਮਹੀਨਾ ਤੁਹਾਨੂੰ ਪਤਾ ਇੰਡੀਆ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਠੰਢ ਹੁੰਦੀ ਆ</span></i><i><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:green;" lang="HI" >। </span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਥੱਲੇ ਬਾਹਰ ਮੋਟਰ ਸੈਕਲ ਖੜ੍ਹਾ</span></i><i><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:green;" lang="HI" >। </span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਐਨ ਕੜਾਕੇ ਦੀ ਠੰਢ</span></i><i><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:green;" lang="HI" >। </span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਮੈਂ ਆ ਕੇ ਚਾਬੀ ਲਾਈ</span><span style="color:green;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਕਿੱਕ ਮਾਰੀ ਅੱਧੀ ਕਿੱਕ </span><span style="color:green;"><span style="font-family:Times New Roman;">’</span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਤੇ ਸਟਾਰਟ ਹੋ ਗਿਆ</span></i><i><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:green;" lang="HI" >। </span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਮੈਂ ਕਿਹਾ ਯਾਰ ਕਮਾਲ ਹੋ ਗਈ ਇਹ ਤਾਂ</span></i><i><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:green;" lang="HI" >। </span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਪੁਰਾਣਾ ਵਿਚਾਰਾ ਮੇਰੇ ਅਰਗਾ ਮੋਟਰ ਸੈਕਲ ਤੇ ਸਟਾਟ ਹੋ ਗਿਆ ਤੇ ਓਥੇ ਮੈਨੂੰ ਓਸੇ ਵਕਤ ਆਮਦ ਹੋਈ</span><span style="color:green;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਇਕ ਸ਼ਾਇਰਾਨਾ ਆਮਦ ਜਿਹੜੀ ਹੋਈ ਤੁਹਾਡੇ ਪੇਸ਼-ਏ-ਖ਼ਿਦਮਤ ਐ-</span><span style="color:green;"><o:p></o:p></span></i></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><o:p><span style="font-family:Times New Roman;"></span></o:p></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਅੱਧੀ ਕਿੱਕ </span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">’</span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਤੇ ਸਟਾਰਟ ਮੇਰਾ ਯਾਮਾ</span><span style="color:red;"><o:p></o:p></span></i></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਨੀ ਹੋਰ ਦਸ ਕੀ ਭਾਲ਼ਦੀ</span><span style="color:red;"><o:p></o:p></span></i></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਪਾ ਲਈ ਜੀਨ ਪਰਾਂ ਰੱਖਤਾ ਪਜਾਮਾ</span><span style="color:red;"><o:p></o:p></span></i></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਨੀ ਹੋਰ ਦਸ ਕੀ ਭਾਲ਼ਦੀ</span></i><i><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >।</span><span style="color:red;"><o:p></o:p></span></i></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">-----</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਪਹਿਲੀ ਨਜ਼ਰੇ ਇਹ ਗੀਤ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਲਗਦਾ ਹੈ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਜਿਵੇਂ ਕਿਸੇ ਸੰਜੀਦਾ ਗੀਤ ਦੀ ਤੀਸਰੇ ਦਰਜੇ ਦੀ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਪੈਰੋਡੀ</span><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਹੋਵੇ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। (</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਕਾਸ਼ ਏਦਾਂ ਵੀ ਹੁੰਦਾ) ਪਰ ਨਹੀਂ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਇਹ ਤਾਂ ਸਰਤਾਜ ਦਾ ਮੌਲਿਕ ਗੀਤ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਇਸ ਦੇ ਅਰਥ ਕੀ ਨਿਕਲਦੇ ਹਨ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਇਹ ਗੀਤ ਕਿਸ ਨੂੰ ਸੰਬੋਧਿਤ ਹੈ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਇਹ ਗੀਤ ਕੀ ਸੰਦੇਸ਼ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਰੱਬ ਜਾਣੇ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। (</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਵੈਸੇ ਵੀ ਅਸੀਂ ਤਾਂ ਤੂਤਕ ਤੂਤੀਆਂ ਨੂੰ ਗਿਨੀਜ਼ ਬੁੱਕ ਤੱਕ ਲਿਜਾ ਸਕਦੇ ਹਾਂ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਸਾਨੂੰ ਅਰਥਾਂ ਅਤੇ ਉਦੇਸ਼ ਨਾਲ ਕੀ</span><span style="font-family:Times New Roman;">?) </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਪਰ ਇਥੇ ਅਸੀਂ ਜਿਸ ਗਾਇਕ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ ਉਸਨੂੰ ਸੁਰ ਅਤੇ ਸ਼ਾਇਰੀ ਦਾ ਸੁਮੇਲ ਕਿਹਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਉਸਦੇ ਆਪਣੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿਚ ਉਸਨੇ ਬੀ.ਏ. </span><span style="font-family:Times New Roman;">’</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਚ ਸੰਗੀਤ ਆਨਰਜ਼ ਵਜੋਂ ਲਿਆ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਐਮ. ਏ.</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਐਮ ਫਿਲ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਪੀ ਐਚ ਡੀ. ਸੰਗੀਤ ਵਿਚ ਕੀਤੀ ਹੈ ਅਤੇ ਛੇ ਸਾਲ ਤੋਂ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿਚ ਪੜ੍ਹਾ ਰਿਹਾ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >।</span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><o:p><span style="font-family:Times New Roman;"></span></o:p></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਇਸ ਗੀਤ ਦਾ ਅਗਲਾ ਬੰਦ ਹੈ</span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਬੂਟ ਲੈ ਨਈਂ ਹੁੰਦੇ ਮੈਂ</span><span style="color:red;"><o:p></o:p></span></i></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਬੁਲਟ ਕਿਥੋਂ ਲੈ ਲਵਾਂ</span></i><i><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >।</span><span style="color:red;"><o:p></o:p></span></i></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਸਾਡਾ ਤਾਂ ਕੋਈ ਅੰਕਲ ਵੀ ਹੈ ਨਈਂ</span><span style="color:red;"><o:p></o:p></span></i></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਜਿਹਨੂੰ ਕਹਿ ਲਵਾਂ</span></i><i><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >।</span><span style="color:red;"><o:p></o:p></span></i></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਨਾਲੇ ਪੰਪ ਵਾਲਾ ਕਿਹੜਾ ਸਾਡਾ ਮਾਮਾ</span><span style="color:red;"><o:p></o:p></span></i></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਨੀ ਹੋਰ ਦੱਸ ਕੀ ਭਾਲ਼ਦੀ</span><span style="color:red;"><o:p></o:p></span></i></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਅੱਧੀ ਕਿੱਕ </span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">’</span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਤੇ ਸਟਾਰਟ ਮੇਰਾ ਯਾਮਾ</span><span style="color:red;"><o:p></o:p></span></i></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਨੀ ਹੋਰ ਦਸ ਕੀ ਭਾਲ਼ਦੀ</span></i><i><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >।</span><span style="color:red;"><o:p></o:p></span></i></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">-----</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਗਾਇਕ ਸਰੋਤਿਆਂ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਵਿਚ ਵਾਧਾ ਕਰਨ ਜਾਂ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਆਖਦਾ ਹੈ </span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਬੂਟ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਤੇ </span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਬੁਲਟ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਇਹ ਵੀ ਅਨੁਪ੍ਰਾਸ ਅਲੰਕਾਰ ਹੈ</span></i><i><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >। (</span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਕਿਉਂਕਿ ਦੋਹਾਂ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿਚ ਪਹਿਲਾਂ </span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਬੱਬਾ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਆਉਂਦਾ ਹੈ) ਉਸਨੂੰ ਇਹ ਵੀ ਨਹੀਂ ਪਤਾ ਕਿ ਅਨੁਪ੍ਰਾਸ ਅਲੰਕਾਰ ਉਦੋਂ ਬਣਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਲਗਾਤਾਰ ਤਿੰਨ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਅੱਖਰ ਇਕ ਹੋਣ ਅਤੇ ਇਹ ਤਿੰਨੇ ਸ਼ਬਦ ਲਗਾਤਾਰ ਮਿਸਰੇ ਵਿਚ ਆਉਣ</span></i><i><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >। (</span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਜਿਵੇਂ-</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਦਰਦ ਦਿਲੇ ਦਾ ਕਿੱਦਾਂ ਕਹੀਏ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਵਿਚ ਪਹਿਲੇ ਤਿੰਨਾਂ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਮੁੱਢ ਵਿਚ </span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਦੱਦਾ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਆਉਂਦਾ ਹੈ)</span></i><i><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >। </span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਜੇਕਰ ਪਹਿਲੇ ਅੱਖਰਾਂ ਵਾਲੇ ਦੋ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਅਨੁਪ੍ਰਾਸ ਦਾ ਭੇਦ ਮੰਨ ਵੀ ਲਈਏ ਤਾਂ ਸ਼ਰਤ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਕੋਲ ਕੋਲ (ਮੇਰਾ ਮਹਿਰਮ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਸੋਹਣਾ ਸੱਜਣ) ਆਉਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ</span></i><i><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >। </span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਜਦਕਿ ਗੀਤ ਵਿਚ </span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਬੂਟ ਤੇ ਬੁਲਟ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਵਿਚ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦਾ ਨਹੀਂ ਪੂਰੀ ਸਤਰ ਦਾ ਫਰਕ ਹੈ</span></i><i><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >। </span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਹਾਂ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਇਹਨਾਂ ਨਾਲ ਸ਼ਾਬਦਿਕ ਖ਼ੂਬਸੂਰਤੀ ਜ਼ਰੂਰ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ</span></i><i><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >।</span><span style="color:blue;"><o:p></o:p></span></i></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><o:p><span style="font-family:Times New Roman;"></span></o:p></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਫਿਰ ਸ਼ਾਇਰ+ਗਾਇਕ ਆਖਦਾ ਹੈ-</span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><o:p><span style="font-family:Times New Roman;"></span></o:p></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਨਾਲੇ ਪੰਪ ਵਾਲਾ ਕਿਹੜਾ ਸਾਡਾ ਮਾਮਾ</span><span style="color:red;"><o:p></o:p></span></i></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਨੀ ਹੋਰ ਦਸ ਕੀ ਭਾਲ਼ਦੀ</span></i><i><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >।</span><span style="color:red;"><o:p></o:p></span></i></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><o:p><span style="font-family:Times New Roman;"></span></o:p></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਨੀ ਹੋਰ ਦਸ ਕੀ ਭਾਲ਼ਦੀ</span><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਵਾਰ ਵਾਰ ਆਉਣ ਕਰਕੇ ਇਥੇ ਵੀ ਉਹ ਮਜਬੂਰੀ ਵਸ ਲਾ ਤਾਂ ਦਿੰਦਾ ਹੈ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਪਰ ਅਰਥ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਨਿਕਲਦਾ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਜੇ ਇਸ ਦੀ ਵਾਰਤਕ ਬਣਾਉਣੀ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਇੰਝ ਬਣੇਗੀ-</span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><o:p><span style="font-family:Times New Roman;"></span></o:p></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਪੰਪ (ਗੈਸ ਸਟੇਸ਼ਨ) ਵਾਲਾ ਸਾਡਾ ਕੋਈ ਮਾਮਾ ਨਹੀਂ ਹੈ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਨੀ ਤੂੰ ਹੋਰ ਦਸ ਕੀ ਭਾਲਦੀ ਏਂ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >।</span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><o:p><span style="font-family:Times New Roman;"></span></o:p></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਬਿਲਕੁਲ ਜਿਵੇਂ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></b><b><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਯਾਰਾਂ ਦਾ ਟਰੱਕ ਬੱਲੀਏ</span><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></b><b><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਵਿਚ ਆਉਂਦਾ ਹੈ-</span><o:p></o:p></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><o:p><span style="font-family:Times New Roman;"></span></o:p></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਜਿੱਥੋਂ ਮਰਜ਼ੀ ਪਰੌਠੇ ਖਾਵੇ</span><span style="color:green;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:green;">ਨੀ ਯਾਰਾਂ ਦਾ ਟਰੱਕ ਬਲੀਏ</span></i><i><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:green;" lang="HI" >।</span><span style="color:green;"><o:p></o:p></span></i></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><i><o:p><span style="font-family:Times New Roman;"></span></o:p></i></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">(ਟਰੱਕ ਨੇ ਪਰੌਠੇ ਥੋੜ੍ਹੋ ਖਾਣੇ ਹਨ!)</span><o:p></o:p></i></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">-----</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਸਰੋਤਿਆਂ ਨੂੰ ਸੰਬੋਧਨ ਕਰਦਾ ਗਾਇਕ ਆਖਦਾ ਹੈ-</span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਜੀਵਨ ਦੀ ਆਰਥਿਕ ਮੰਦਹਾਲੀ ਦਾ ਵਰਨਣ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >।</span><span style="font-family:Times New Roman;">’ (</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਇਸ ਗੱਲ </span><span style="font-family:Times New Roman;">’</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਤੇ ਸਰੋਤੇ ਹੱਸਦੇ ਹੀ ਨਹੀਂ ਤਾੜੀਆਂ ਵੀ ਮਾਰਦੇ ਹਨ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਗਾਇਕ ਦਾ ਚਿਹਰਾ ਵੀ ਬਾਗ਼ੋ-ਬਾਗ਼ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ) ਇਹ ਨਿਰਾ ਗ਼ਰੀਬ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦਾ ਮਜ਼ਾਕ ਉਡਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਜਿਹੜੇ ਲੋਕ ਆਰਥਿਕ ਮੰਦਹਾਲੀ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਉਹ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਬੂਟ</span><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਦੀ ਥਾਂ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਬੁਲਿਟ</span><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਲੈਣ ਦੀ ਨਹੀਂ ਸੋਚਦੇ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਤਾਂ ਫੀਸਾਂ ਤਾਰਨ ਦੀ ਚਿੰਤਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >।</span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><o:p><span style="font-family:Times New Roman;"></span></o:p></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਆਖਰੀ ਬੰਦ ਹੈ- ਗਾਇਕ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ-</span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਗ਼ੌਰ ਕਰਿਓ</span><span style="font-family:Times New Roman;">’-</span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><o:p><span style="font-family:Times New Roman;"></span></o:p></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਬਦਲੇ ਨੇ ਨੇਤਾ ਸ਼ਾਇਦ</span></i><i><span style="font-family:Raavi;color:red;"><o:p></o:p></span></i></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਦਿਨ ਚੰਗੇ ਆਉਣਗੇ</span></i><i><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >।</span><span style="color:red;"><o:p></o:p></span></i></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਚਿੱਟੀ ਜਿਹੀ ਲੈਂਸਰ </span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">’</span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਤੇ</span><span style="color:red;"><o:p></o:p></span></i></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਯਾਰ ਗੇੜੀ ਲਾਉਣਗੇ</span><span style="color:red;"><o:p></o:p></span></i></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਲਾਹ ਕੇ ਬੁਸ਼ ਮੈਂ ਜਤਾਇਆ ਹੈ ਉਬਾਮਾ</span><span style="color:red;"><o:p></o:p></span></i></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਨੀ ਹੋਰ ਦਸ ਕੀ ਭਾਲ਼ਦੀ</span></i><i><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >।</span><span style="color:red;"><o:p></o:p></span></i></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਅੱਧੀ ਕਿੱਕ </span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">’</span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਤੇ ਸਟਾਰਟ ਮੇਰਾ ਯਾਮਾ</span><span style="color:red;"><o:p></o:p></span></i></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਨੀ ਹੋਰ ਦਸ ਕੀ ਭਾਲ਼ਦੀ</span></i><i><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >।</span><span style="color:red;"><o:p></o:p></span></i></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">-----</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਇਹ ਗੀਤ ਪੈਰੋਡੀ ਹੈ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਵਿਅੰਗ ਹੈ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਹਾਸ-ਰਸ ਹੈ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਟਾਈਮ ਪਾਸ ਹੈ ਜਾਂ ਕੁਝ ਹੋਰ</span><span style="font-family:Times New Roman;">? </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਸਾਡੀ ਸਮਝੋਂ ਬਾਹਰਾ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਜੇ ਗਾਇਕ ਇਹ ਸੋਚਦਾ ਹੈ ਕਿ ਲੋਕ ਇਹੋ ਜਿਹਾ ਹਲਕਾ-ਫੁਲਕਾ ਸੁਣਨਾ ਪਸੰਦ ਕਰਦੇ ਹਨ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਤਾਂ ਸਰੋਤਿਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਅੰਦਰ ਝਾਤੀ ਮਾਰਨੀ ਬਣਦੀ ਹੈ ਕਿ ਸਚਮੁੱਚ ਉਹਨਾਂ ਦਾ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਮਿਆਰ</span><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਏਨਾ ਨੀਵਾਂ ਹੈ</span><span style="font-family:Times New Roman;">? </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਉਂਝ ਵੀ ਜਦੋਂ ਲੇਖਕ ਵਿਅੰਗ ਜਾਂ ਹਾਸ-ਰਸ ਲਿਖ ਰਿਹਾ ਹੁੰਦਾ ਹਾਂ ਤਾਂ ਲੇਖਕ ਦਾ ਕਰਤੱਵ ਦੁਗਣਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਉਸਨੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਹਸਾਉਣਾ ਵੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਕੁਰੀਤੀਆਂ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਅਮਾਨਵੀ ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ ਦੀ ਚੀਰ-ਫਾੜ ਕਰਕੇ ਪਾਠਕਾਂ ਨੂੰ ਸੋਚਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਵੀ ਕਰਨਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਇਸ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਤੋਂ ਉਪਰੋਕਤ ਗੀਤ ਕਿੰਨਾ ਕੁ ਕਾਮਯਾਬ ਹੈ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਪਾਠਕ ਖ਼ੁਦ ਫ਼ੈਸਲਾ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >।</span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">*******</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਲੜੀ ਜੋੜਨ ਲਈ ਹੇਠਲੀ ਪੋਸਟ ਭਾਗ ਦੂਜਾ ਜ਼ਰੂਰ ਪੜ੍ਹੋ ਜੀ।</span></b><b><span style="font-family:Raavi;color:blue;"><o:p></o:p></span></b></p><br /><div><a href="http://4.bp.blogspot.com/_3U-ASQjXcjw/S8Ep_I9AVjI/AAAAAAAAFR0/OQ6QigLouJo/s1600/Harpal+Singh+Bhinder.jpg"></a></div><div><div><a href="http://4.bp.blogspot.com/_3U-ASQjXcjw/S8Ep_I9AVjI/AAAAAAAAFR0/OQ6QigLouJo/s1600/Harpal+Singh+Bhinder.jpg"></a></div></div><br /><div><a href="http://4.bp.blogspot.com/_3U-ASQjXcjw/S8Ep_I9AVjI/AAAAAAAAFR0/OQ6QigLouJo/s1600/Harpal+Singh+Bhinder.jpg"></a></div><br /><div><a href="http://4.bp.blogspot.com/_3U-ASQjXcjw/S8Ep_I9AVjI/AAAAAAAAFR0/OQ6QigLouJo/s1600/Harpal+Singh+Bhinder.jpg"></a></div>ਤਨਦੀਪ 'ਤਮੰਨਾ'http://www.blogger.com/profile/16476762212280968695noreply@blogger.com21tag:blogger.com,1999:blog-5341165159684440853.post-35991871708277165532010-04-10T18:06:00.000-07:002010-04-11T08:17:33.970-07:00ਸੁਰਿੰਦਰ ਸੋਹਲ-ਹਰਪਾਲ ਸਿੰਘ ਭਿੰਡਰ - ਸਤਿੰਦਰ ਸਰਤਾਜ ਦੀਆਂ ‘ਬੇਤੁਕੀਆਂ’ – ਲੇਖ - ਭਾਗ - ਦੂਜਾ<a href="http://1.bp.blogspot.com/_3U-ASQjXcjw/S8Eg22levRI/AAAAAAAAFRc/AUBHWydl95I/s1600/Surinder+Sohal+1.jpg"><img style="MARGIN: 0px 10px 10px 0px; WIDTH: 104px; FLOAT: left; HEIGHT: 130px; CURSOR: hand" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5458680350087494930" border="0" alt="" src="http://1.bp.blogspot.com/_3U-ASQjXcjw/S8Eg22levRI/AAAAAAAAFRc/AUBHWydl95I/s200/Surinder+Sohal+1.jpg" /></a> <div><a href="http://1.bp.blogspot.com/_3U-ASQjXcjw/S8Eg3WPsmhI/AAAAAAAAFRk/nMkYeh7B2LM/s1600/Harpal+Singh+Bhinder.jpg"><img style="MARGIN: 0px 10px 10px 0px; WIDTH: 101px; FLOAT: left; HEIGHT: 128px; CURSOR: hand" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5458680358586063378" border="0" alt="" src="http://1.bp.blogspot.com/_3U-ASQjXcjw/S8Eg3WPsmhI/AAAAAAAAFRk/nMkYeh7B2LM/s200/Harpal+Singh+Bhinder.jpg" /></a></div><strong><span style="color:#ff0000;">ਸਤਿੰਦਰ ਸਰਤਾਜ ਦੀਆਂ ‘ਬੇਤੁਕੀਆਂ’!<br /></span>ਲੇਖ – ਭਾਗ ਦੂਜਾ<br /><span style="color:#000099;">ਲੜੀ ਜੋੜਨ ਲਈ ਉੱਪਰਲੀ ਪੋਸਟ ਭਾਗ ਪਹਿਲਾ ਜ਼ਰੂਰ ਪੜ੍ਹੋ ਜੀ।<br /></span></strong>*******<br /><span style="color:#000099;">ਜਦੋਂ ਬੰਦਾ ਸ਼ਾਇਰੀ ਆਰੰਭ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸਦੇ ਜੀਵਨ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਪੜਾਅ ‘ਅਭਿਆਸੀ ਦੌਰ’ ਅਖਵਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਉਹ ਤੁਕ-ਬੰਦੀ ਕਰਨ ਦਾ ਅਭਿਆਸ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ ਤੁਕ-ਬੰਦੀ ਵਿਚ ਖ਼ਿਆਲ ਫੜ੍ਹਨ ਦਾ ਯਤਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ ਉਹ ਅਭਿਆਸੀ ਦੌਰ ਦੀ ਅੱਗ ਵਿਚ ਪੱਕਦਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਲੈਅ, ਤੋਲ ਉਸਦੇ ਖ਼ੂਨ ਵਿਚ ਰਚਦਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਬੁਲੰਦ ਤਖ਼ਲੀਅਲ ਆਪਣੇ ਆਪ ਬਹਿਰ-ਵਜ਼ਨ ਵਿਚ ਢਲ਼ਣ ਲੱਗ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਅਭਿਆਸੀ ਦੌਰ ਦੀ ਤੁਕ-ਬੰਦੀ ਭਾਵੇਂ ਉੱਚ-ਪਾਏ ਦੀ ਰਚਨਾ ਨਹੀਂ ਸਿਰਜ ਸਕਦੀ, ਪਰ ਉਹ ਨਿਰਾਰਥਕ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ। ਉਸ ਦਾ ਕੁਝ ਨਾ ਕੁਝ ਅਰਥ ਜ਼ਰੂਰ ਨਿਕਲਦਾ, ਫਰਕ ਸਿਰਫ਼ ਏਨਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਲੇਖਕ ਕੋਲ ਉਦੋਂ ਮੌਲਿਕਤਾ ਦੀ ਘਾਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਅਭਿਆਸੀ ਦੌਰ ਦੀ ਭੱਠੀ ਵਿਚ ਪੱਕਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸ਼ਾਇਰ (ਜੇ ਉਸਦੇ ਅੰਦਰ ਸੱਚਮੁੱਚ ਲਿਖਣ ਦੀ ਚਿਣਗ ਹੈ ਤਾਂ) ਸ਼ਾਇਰੀ ਵਿਚ ਨਵੇਂ ਆਯਾਮ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ।<br /></span>-----<br /><span style="color:#ff0000;">ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ ‘ਸੂਫ਼ੀ’ ਪ੍ਰਭਾਵ ਵਾਲੇ ਗਾਇਕ (+ਗੀਤਕਾਰ) ਸਤਿੰਦਰ ਸਰਤਾਜ ਨੇ ‘ਯਾਮਾ’ ਵਾਲਾ ਗੀਤ ਉਦੋਂ ਗਾਇਆ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਉਹ ਚਰਚਿਤ ਹੋ ਚੁੱਕਾ ਹੈ। (ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਖ਼ਤਮ ਕਰ ਚੁੱਕਾ ਹੈ। ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿਚ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਲੱਗ ਪਿਆ ਹੈ। ਉਸਦੇ ਆਪਣੇ ਬਿਆਨ ਮੁਤਾਬਕ ਇਹ ਗੀਤ ਉਸਨੇ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਲਿਖਿਆ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਇਹ ਗੀਤ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ, ਉਸਨੂੰ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿਚ ਪੜ੍ਹਾਉਂਦੇ ਨੂੰ ਪੰਜ ਸਾਲ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਸਨ।) ਪਰ ਇਹ ਗੀਤ ਨਿਰਾਰਥਕ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਅਭਿਆਸੀ ਦੌਰ ਤੋਂ ਵੀ ਪਹਿਲੀ ਸਟੇਜ (ਜੇ ਕੋਈ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਤਾਂ) ਦਾ ਹੈ। ਕਿੱਥੇ ਖੜ੍ਹਾ ਹੈ ਸਾਡਾ ਮਿਆਰ, ਪੰਜਾਬੀਓ ਜ਼ਰਾ ਸੋਚੋ!<br /></span>------<br /><span style="color:#000099;">ਅਸਲ ਵਿਚ ਅੱਜ ਕੱਲ੍ਹ ਸਾਰਾ ਕੁਝ ਹੀ ਵਿਉਪਾਰਕ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਮੰਡੀ ਐਨ ਸਾਡੀਆਂ ਬਰੂਹਾਂ ’ਤੇ ਲਿਆ ਕੇ ਸਜਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਮਸ਼ਹੂਰੀਆਂ ਦੀ ਚਕਾਚੌਂਧ ਅੱਖਾਂ ਚੁੰਧਿਆਉਂਦੀ ਹੈ। ਖਪਤਕਾਰ ਦੀ ਸਵੈ-ਨਿਰਣੈ ਕਰਨ ਦੀ ਸਮੱਰਥਾ ਖੁੱਸਦੀ ਹੈ। ਫਾਸਟ ਫੂਡ ਦੇ ਇਸ ਜ਼ਮਾਨੇ ਵਿਚ ਜੋ ਕੁਝ ਪਰੋਸਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਖਾ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਮਾਇਕ ਵਰਤਾਰੇ ਵਿਚ ਗ਼ਰੀਬ ਕਿਤੇ ਫਿੱਟ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਪੈਸੇ ਦੇ ਜ਼ੋਰ ਨਾਲ ਉਸਨੂੰ ਪਿੱਛੇ ਧੱਕ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਵੈਸੇ ਸੰਜੀਦਾ ਤੇ ਸੁਰੀਲੇ ਗਾਉਣ ਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਅੱਜ ਵੀ ਕੋਈ ਕਮੀ ਨਹੀਂ। ਲੋੜ ਹੈ ਸਿਰਫ਼ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਲੈ ਕੇ ਆਉਣ ਦੀ। ਸੰਜੀਦਾ ਗਾਇਕੀ ਦੇ ਸਭਿਆਚਾਰ ਨੂੰ ਪਰਮੋਟ ਕਰਨ ਦੀ। ਇਸ ਵਾਸਤੇ ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸਵਾਦ ਬਦਲਣੇ ਪੈਣਗੇ। ਦੂਜਾ, ਹਲਕਾ ਗਾਉਣ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਤੋਂ ਤੌਬਾ ਕਰਨੀ ਪਵੇਗੀ। ਤੀਜਾ, ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਵੱਡੇ ਉਸਤਾਦਾਂ ਨੂੰ ਉਸਾਰੂ ਆਲੋਚਨਾ ਕਰਨ ਲਈ ਅੱਗੇ ਆਉਣਾ ਪਵੇਗਾ। ਸੰਗੀਤ ਆਲੋਚਨਾ ਦਾ ਖੇਤਰ ਬਿਲਕੁਲ ਖ਼ਾਲੀ ਪਿਆ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਖੁੰਬਾਂ ਵਾਂਗ ਉੱਗੇ ਗਾਇਕਾਂ ਦਾ ਇਕ ਕਾਰਨ ਇਹ ਵੀ ਹੈ ਕਿ ਉੱਥੇ ਪੁਛਣ ਵਾਲਾ ਹੀ ਕੋਈ ਨਹੀਂ। ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਵੀ ਬੇਸੁਰੇ ਹਨ, ਪਰ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਘੱਟ ਹੈ। ਪਾਕਿਸਤਾਨੀਆਂ ਨੇ ਇਕ ਤਾਂ ਸੰਜੀਦਾ ਗੀਤ-ਸੰਗੀਤ ਸੁਣਨ ਦਾ ਸ਼ੌਕ ਨਹੀਂ ਤਿਆਗਿਆ। ਦੂਸਰਾ, ਉਸਤਾਦ ਅਜਿਹੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਆਲੋਚਨਾ ਹੀ ਏਨੀ ਤਿੱਖੀ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਹ ਮੈਦਾਨ ਵਿਚ ਟਿਕ ਨਹੀਂ ਸਕਦੇ। ਉਹ ਬੰਦੇ ਨੂੰ ਟਿੱਚਰਾਂ ਕਰ ਕਰ ਕੇ ਹੀ ਮਾਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। (ਉਸਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਅਸੀਂ ਹਲਕਾ ਫੁਲਕਾ ਗਾਉਣ ਵਾਲੇ ਬੇਗੁਰੇ ਤੇ ਬੇਸੁਰੇ ਗਾਇਕਾਂ ਨਾਲ ਫੋਟੋਆਂ ਖਿਚਵਾਉਣ ਵਿਚ ਮਾਣ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਹਾਂ) ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿਚ ਉਸਤਾਦੀ-ਸ਼ਾਗਿਰਦੀ ਦੀ ਮਹਾਨ ਪਰੰਪਰਾ ਅਜੇ ਵੀ ਕਾਇਮ ਹੈ।</span><br />-----<br /><span style="color:#ff0000;">ਸਾਡੇ ਕਈ ਗਾਇਕਾਂ ਨੂੰ ਪੁੱਛੋ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਕਿਸ ਉਸਤਾਦ ਤੋਂ ਕਿੰਨਾ ਚਿਰ ਸਿੱਖਿਆ? ਉਹ ਬੜੇ ਮਾਣ ਨਾਲ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ,‘ਜੀ ਬਸ ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਹੀ ਗਾਉਣ ਦਾ ਸ਼ੌਕ ਸੀ।’ ਕਈ ਕੈਸਿਟਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕਢਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਉਸਤਾਦ ਬਾਦ ਵਿਚ ਧਾਰਦੇ ਹਨ। ਸਤਿੰਦਰ ਸਰਤਾਜ ਨੇ ਵੀ ‘ਯੂ ਟਿਊਬ ਦੀ ਇਕ ਇੰਟਰਵਿਊ ਦੌਰਾਨ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਸਨੇ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੱਕ ਦੀ ਸੰਗੀਤ ਵਿਦਿਆ ਤਾਂ ਹਾਸਿਲ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਪਰ ਬਾਕਾਇਦਾ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਉਸਤਾਦ ਨਹੀਂ ਧਾਰਿਆ। (ਕਲਾ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਅਜਿਹੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਹੜੀਆਂ ਸੀਨਾ-ਬ-ਸੀਨਾ ਉਸਤਾਦਾਂ ਕੋਲੋਂ ਮਿਲਦੀਆਂ ਹਨ ਕਿਤਾਬਾਂ, ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ, ਕਾਲਜਾਂ ਵਿਚੋਂ ਨਹੀਂ, ਖ਼ਾਸ ਤੌਰ ’ਤੇ ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿਚ) ਜੇ ਇਕੱਲੀਆਂ ਡਿਗਰੀਆਂ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਹੀ ਵੱਡੇ ਗਾਇਕ ਮੰਨ ਲਿਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਉਹਨਾਂ ਵੱਡੇ ਵੱਡੇ ਮਹਾਂਪੁਰਸ਼ਾਂ ਦੀ ਤੌਹੀਨ ਹੋਵੇਗੀ, ਜਿੰਨਾਂ ਸਾਰੀ ਉਮਰ ਸੰਗੀਤ ਨੂੰ ਅਰਪਣ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਸੀ, ਪਰ ਕੋਈ ਵੀ ਅਕਾਦਮਿਕ ਡਿਗਰੀ ਹਾਸਿਲ ਨਹੀਂ ਸੀ ਕੀਤੀ। ਨਾਵਾਂ ਦੀ ਲਿਸਟ ਬਹੁਤ ਲੰਮੀ ਹੈ।<br /></span><br /><span style="color:#ff0000;">ਡਿਗਰੀਆਂ ਗਿਣਾਉਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ।</span> <em><strong>ਕਿਸੇ ਨੇ ਪੁੱਛਿਆ ਸੀ,‘ਨਾਈਆ ਕਿੰਨੇ ਕਿੰਨੇ ਲੰਮੇ ਵਾਲ਼?’ ਨਾਈ ਕਹਿੰਦਾ,‘ਅੱਗੇ (ਝੋਲੀ ਵਿਚ) ਆ ਹੀ ਜਾਣੇ ਆ।’<br /></strong></em><strong><span style="color:#cc33cc;">ਰਸੂਲ ਹਮਜ਼ਾਤੋਵ ਲਿਖਦਾ ਹੈ-<br /></span><em><span style="color:#000099;">ਇਕ ਵਾਰੀ ਮੁਰੀਦ ਆਪਣੀਆਂ ਤਲਵਾਰਾਂ ਦੇ ਫਾਲਾਂ ਦੀ ਪਾਨ ਬਾਰੇ ਇਕ ਦੂਜੇ ਅੱਗੇ ਸ਼ੇਖੀਆਂ ਮਾਰ ਰਹੇ ਸਨ।.... ਮੁਰੀਦਾਂ ਵਿਚ ਵੱਡੇ ਸ਼ਮੀਲ ਦਾ ਨਾਇਬ ਹਾਜੀ ਮੁਰਾਦ ਵੀ ਸੀ। ਉਹ ਬੋਲਿਆ-‘ਦਰਖ਼ਤ ਦੀ ਠੰਢੀ ਛਾਂ ਹੇਠ ਬੈਠੇ ਤੁਸੀਂ ਕੀ ਬਹਿਸਾਂ ਕਰ ਰਹੇ ਹੋ? ਭਲ਼ਕੇ ਪਹੁ ਫੁੱਟਦੀ ਨੂੰ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਲੜਾਈ ਵਿਚ ਤੁਹਾਡੀਆਂ ਤਲਵਾਰਾਂ ਆਪਣੇ ਬਾਰੇ ਆਪ ਦੱਸਣਗੀਆਂ।’<br /></span></em></strong>-----<br /><strong>ਸੰਗੀਤ ਤਾਂ ਇਬਾਦਤ ਹੈ, ਸਾਧਨਾ ਹੈ, ਤਪੱਸਿਆ ਹੈ। ਕਿਸੇ ਨੇ ਨੁਸਰਤ ਫ਼ਤਹਿ ਅਲੀ ਖ਼ਾਨ ਨੂੰ ਪੁਛਿਆ ਸੀ,‘ਤੁਸੀਂ ਰਿਆਜ਼ ਦਾ ਏਨਾ ਵਕਤ ਕਿਵੇਂ ਕੱਢ ਲੈਂਦੇ ਹੋ?’<br /><br />ਉਹ ਕਹਿਣ ਲੱਗੇ,‘ਜਿਵੇਂ ਸਾਹ ਲੈਣ ਲਈ।’<br /></strong>-----<br /><span style="color:#ff0000;">ਸਤਿੰਦਰ ਸਰਤਾਜ ਸਿਰ ’ਤੇ ਪੱਗ ਬੰਨ੍ਹਦਾ ਹੈ। ਵਾਲ਼ ਵਾਰਿਸ ਸ਼ਾਹ ਵਾਂਗੂੰ ਪਿਛਾਂਹ ਨੂੰ ਪੱਗ ਦੇ ਥੱਲਿਓਂ ਦੀ ਕੱਢ ਕੇ ਰੱਖਦਾ ਹੈ। (ਇੰਟਰਨੈੱਟ ’ਤੇ ਉਸਨੂੰ ‘ਅੱਜ ਦਾ ਵਾਰਿਸ ਸ਼ਾਹ’ ਲਿਖਿਆ ਵੀ ਮਿਲਦਾ ਹੈ)।</span> <span style="color:#009900;">ਉਸਦੀ ਇਹ ਸੂਰਤ ਦੇਖ ਕੇ ‘ਮੇਰਾ ਦਾਗ਼ਿਸਤਾਨ’ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਲਾਈਨਾਂ ਯਾਦ ਆ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ-ਉਸਨੇ ਟਾਲਸਟਾਏ ਦੇ ਟੋਪ ਵਰਗਾ ਟੋਪ ਤਾਂ ਲੈ ਲਿਆ ਹੈ, ਉਹ ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਿਰ ਕਿੱਥੋਂ ਖ਼ਰੀਦ ਸਕਦਾ ਹੈ?<br /></span>ਕਹਾਵਤ ਹੈ - ਉਸਨੂੰ ਚੰਗਾ ਨਾਂ ਤਾਂ ਦੇ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਉਹ ਆਦਮੀ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਬਣੇਗਾ? (ਅਸੀਂ ਵੀ ਸਰਤਾਜ ਨੂੰ ‘ਸੂਫ਼ੀ’ ਕਹਿਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਬੈਠ ਕੇ ਗਾਉਣ ਨਾਲ ਕੋਈ ਸੂਫ਼ੀ ਜਾਂ ਵਧੀਆ ਗਾਇਕ ਨਹੀਂ ਬਣ ਜਾਂਦਾ, ਇਹ ਵੀ ਦੇਖਣਾ ਬਣਦਾ ਹੈ ਕਿ ਬੈਠ ਕੇ ਉਹ ਗਾ ਕੀ ਰਿਹਾ ਹੈ? )<br />-----<br /><span style="color:#000099;">ਉਂਝ ਇਸ ਵਿਚ ਕੋਈ ਸ਼ੱਕ ਨਹੀਂ, ਸਤਿੰਦਰ ਸਰਤਾਜ ਅੱਜ ਬਹੁਤ ਚਰਚਿਤ ਗਾਇਕ ਹੈ। ਉਸਦੀ ਗਾਇਕੀ ਅਤੇ ਸ਼ਾਇਰੀ ਦਾ ਚਮਕਾਰਾ ਇਕ ਵਾਰ ਤਾਂ ਸਰੋਤੇ ਨੂੰ ਧੁਰ ਅੰਦਰ ਤੱਕ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਇਹ ਚਮਕਾਰਾ ਖ਼ਾਲਿਸ ਸੋਨੇ ਦੀ ਚਮਕ ਦਾ ਨਹੀਂ, ਮੁਲੰਮੇ ਦਾ ਹੈ। ਸਾਡਾ ਮਕਸਦ ਸੋਨੇ ਦੀ ਚਮਕ ਅਤੇ ਮੁਲੰਮੇ ਦੀ ਚਮਕ ਵਿਚ ਅੰਤਰ ਕਰਨਾ ਹੀ ਹੈ। ਉਸਦੀ ਗਾਇਕੀ ਇਕ ਵਾਰ ਤਾਂ ਸਰੋਤੇ ਨੂੰ ਸੰਮੋਹਿਤ ਕਰਨ ਦੀ ਤਾਕਤ ਰੱਖਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਜਦੋਂ ਸਰੋਤਾ ਰਤਾ ਕੁ ਸੁਚੇਤ ਹੋ ਕੇ ਉਸ ਸੰਮੋਹਨ ’ਚੋਂ ਬਾਹਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਅੱਗੇ ਸਤਿੰਦਰ ਸਰਤਾਜ ਦੀ ਗਾਇਕੀ ਤੇ ਸ਼ਾਇਰੀ ਦਾ ਖੋਖਲਾਪਨ ਝੱਟ ਜ਼ਾਹਰ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਸਰੋਤੇ ਉਸਦੇ ਬਾਕੀ ਗੀਤਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਜ਼ਰਾ ਧਿਆਨ ਨਾਲ ਦੇਖਣ ਤਾਂ ਇਕ ਸਤਰ ਦਾ ਦੂਸਰੀ ਸਤਰ ਨਾਲ ਕੋਈ ਸੰਬੰਧ ਬਣਦਾ ਨਜ਼ਰ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦਾ। ਖ਼ੂਬਸੂਰਤ ਫੁੱਲ ਤਾਂ ਕੋਈ ਵੀ ਚੁਣ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਸਲੀਕੇ ਨਾਲ ਪਰੋਕੇ ਜਾਂ ਸਲੀਕੇ ਨਾਲ ਬੰਨ੍ਹ ਕੇ ਹਾਰ ਜਾਂ ਗੁਲਦਸਤਾ ਕੋਈ ਕੋਈ ਹੀ ਬਣਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਸਰਤਾਜ ਨੇ ਸਤਰਾਂ ਤਾਂ ਇਕੱਠੀਆਂ ਕਰ ਲਈਆਂ ਹਨ, ਪਰ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਥਾਂ ਸਿਰ ਪਿਰੋਣ ਦਾ ਕਲਾਮਈ ਤਰੀਕਾ ਉਸ ਕੋਲ ਲਗਪਗ ਨਾਂਹ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੈ।<br /></span>-----<br />ਸਤਿੰਦਰ ਸਰਤਾਜ ਚਰਚਿਤ ਤਾਂ ਹੈ, ਪਰ ਚਰਚਿਤ ਹੋਣ ਅਤੇ ਮਿਆਰੀ ਹੋਣ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਫ਼ਰਕ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਚਰਚਿਤ ਤਾਂ ਕਿਸੇ ਜ਼ਮਾਨੇ ਵਿਚ ਚਮਕੀਲਾ ਵੀ ਬਹੁਤ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਇਹ ਗੱਲ ਸਾਨੂੰ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਨੂੰ ਹਰ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਸਮਝਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ ਜੇ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਆਪਣਾ ਕੁਝ ਬਣਾਉਣਾ ਹੈ ਤਾਂ। ਹਰ ਇਕ ਚੀਜ਼ ਦਾ ਅੰਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਹੁਣ ਸ਼ੋਰ-ਸ਼ਰਾਬੇ ਤੇ ਨੱਚਣ-ਭੁੜਕਣ ਵਾਲੇ ਗਾਇਕਾਂ ਦਾ ਸਮਾਂ ਲੱਦਦਾ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਸ਼ੋਅ ਖ਼ਾਲੀ ਜਾਣ ਲੱਗ ਪਏ ਹਨ। ਗਾਇਕ ਅਤੇ ਪਰਮੋਟਰਾਂ ਦੀ ਆਰਥਿਕਤਾ ਵੀ ਡਾਵਾਂਡੋਲ ਹੋਵੇਗੀ। ਇਸ ਲਈ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਮੰਡੀ ਵਿਚ ਕੋਈ ਨਵਾਂ ਬਦਲ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਉਹ ਬਦਲ ਸਤਿੰਦਰ ਸਰਤਾਜ ਹਰਗਿਜ਼ ਨਹੀਂ।<br />----<br />ਇਹ ਲੇਖ ਲਿਖਣ ਦਾ ਸਾਡਾ ਮਕਸਦ ਕਿਸੇ ਵੀ ਵਿਅਕਤੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਨੂੰ ਨਿੱਜੀ ਤੌਰ ’ਤੇ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾਉਣਾ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਚੌਲਾਂ ਦੀ ਦੇਗ਼ ਵਿਚੋਂ ਇਕ ਦਾਣਾ ਹੀ ਚੁਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਸਿਰਫ਼ ਪੰਜਾਬੀ ਗਾਇਕੀ ਬਾਰੇ ਸੰਜੀਦਾ ਬਹਿਸ ਛੇੜਨ ਦਾ ਹੈ। ਜੇ ਕੋਈ ਵਿਅਕਤੀ ਬਿਨਾ ਕਿਸੇ ਨਿੱਜੀ ਲਾਭ-ਹਾਨ ਦੇ ਇਸ ਬਹਿਸ ਨੂੰ ਸੰਜੀਦਗੀ ਨਾਲ ਅੱਗੇ ਤੋਰੇਗਾ ਤਾਂ ਪੰਜਾਬੀ ਗਾਇਕੀ ਦਾ ਭਵਿੱਖ ਜ਼ਰੂਰ ਸੁਨਹਿਰੀ ਹੋਵੇਗਾ।<br />*****<br /><strong><span style="color:#cc33cc;">ਪੋਸਟ ਸਕ੍ਰਪਿਟ</span><br /></strong>-----<br /><span style="color:#ff0000;"><em>*ਅਮਰੀਕ ਸਿੰਘ ਨੇ ਪੁਛਿਆ,‘ਯਾਰ, ਇਹ ਸਤਿੰਦਰ ਸਰਤਾਜ ਪਗੜੀ ’ਤੇ ਘੁੰਗਰੂ ਬੰਨ੍ਹਦੈ?<br /><br />ਮੈਂ ਕਿਹਾ,‘ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਪਰ ਲਗਦੈ ਘੁੰਗਰੂ?’<br /><br />ਅਮਰੀਕ ਨੇ ਕਿਹਾ,‘ਮੈਨੂੰ ਇਸ ਗੱਲ ਨਾਲ ਤਾਂ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਕਿ ਉਹ ਗਿੱਟੇ ’ਤੇ ਬੰਨ੍ਹਣ ਵਾਲੀ ਚੀਜ਼ ਪਗੜੀ ’ਤੇ ਬੰਨ੍ਹਦੈ, ਮੈਨੂੰ ਤਾਂ ਡਰ ਇਸ ਗੱਲ ਦੈ ਕਿਤੇ ਪੱਗ ਥੱਲੇ ਬੰਨ੍ਹਣ ਵਾਲੀ ਫਿਫਟੀ ਗਿੱਟੇ ਨਾਲ ਨਾ ਬੰਨ੍ਹ ਲਵੇ।’<br /><br />ਮੈਂ ਕਿਹਾ,‘ਯਾਰ ਘੁੰਗਰੂ ਨਹੀਂ ਇਹ ਤਾਂ ਜੁਗਨੀ ਲੱਗਦੀ ਐ?’<br /><br />ਅਮਰੀਕ ਬੋਲਿਆ,‘ਫਿਰ ਕੀ ਐ, ਜੁਗਨੀ ਵੀ ਗਲ਼ ’ਚ ਪਾਈਦੀ ਐ। ਆਪਾਂ ਫਿਫਟੀ ਗਿੱਟੇ ਨਾਲੋਂ ਖੋਲ੍ਹ ਕੇ ਗਲ਼ ’ਚ ਪਾ ਦਿੰਨੇ ਆਂ।’</em></span><br />-----<br />*ਸਰਤਾਜ ਦਾ ਉਪਰੋਕਤ ਗੀਤ ਸੁਣ ਕੇ ਸੁਰਤ ਪਿਛਾਂਹ ਵੱਲ ਪਰਤ ਗਈ। ਜਦੋਂ ਪ੍ਰਯੋਗਸ਼ੀਲ ਦੇ ਨਾਂ ’ਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਚ ਬੇਹੂਦਾ ਕਵਿਤਾ ਲਿਖ ਹੋਣ ਲੱਗ ਪਈ ਤਾਂ ਕੁਝ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਗੋਚਰ ਹੋਈਆਂ। ਇਹ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕਿਸ ਨੇ, ਕਦੋਂ ਲਿਖੀਆਂ ਸਨ। ਉਸਤਾਦ ਸ਼ਾਇਰ ਉਲਫ਼ਤ ਬਾਜਵਾ ਮਖੌਲ ਵਜੋਂ ਸਾਨੂੰ ਇਹ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਸੁਣਾਉਂਦੇ ਹੋਏ ਆਖਦੇ ਸਨ ਕਿ ਪ੍ਰਯੋਗਵਾਦੀ ਕਵਿਤਾ ਦਾ ਕੀ ਐ, ਇਕ ਸਤਰ ਏਥੋਂ ਫੜ੍ਹ ਲਓ, ਇਕ ਓਥੋਂ।-<br /><br /><strong><em><span style="color:#000099;">ਨੈਣ ਤੇਰੇ ਇੰਝ ਗੋਰੀਏ<br />ਜਿਉਂ ਬੂਰੀ ਮੱਝ ਦੇ ਸਿੰਗ<br />ਹਵਾ ਆਈ ਝੜ ਜਾਣਗੇ<br />ਪਵੇਂਗੀ ਕਿਹੜੇ ਰਾਹ।<br /></span></em></strong>-----<br />ਜਾਂ<br /><strong><span style="color:#000099;"><em>ਨਦੀ ਕਿਨਾਰੇ ਝੋਟਾ ਚਰਦਾ<br />ਮੈਂ ਸਮਝਿਆ ਚੱਕੀਰਾਹਾ<br />ਧੌਣੋਂ ਫੜ੍ਹ ਕੇ ਦੇਖਣ ਲੱਗੇ<br />ਪਰਸੋਂ ਨੂੰ ਸੰਗਰਾਂਦ<br /></em></span></strong>-----<br />ਜਾਂ<br /><strong><em><span style="color:#000099;">ਊਠ ’ਤੇ ਚੜ੍ਹਦੀ ਦਾ<br />ਚੈਨ ’ਚ ਫਸ ਗਿਆ ਪੌਂਚਾ<br /></span></em></strong>------<br />* <span style="color:#009900;">ਹਰਪਾਲ ਸਿੰਘ ਭਿੰਡਰ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ,‘ਬੰਦਾ ਪਿੱਤਲ ਨੂੰ ਪਿੱਤਲ ਕਹਿ ਕੇ ਵੇਚੀ ਜਾਵੇ, ਸਾਨੂੰ ਕੋਈ ਇਤਰਾਜ਼ ਨਹੀਂ, ਪਰ ਇਹ ਤਾਂ ਸੋਨਾ ਕਹਿ ਕੇ ਪਿੱਤਲ ਵੇਚ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵ ਸੂਫ਼ੀਵਾਦ ਦਾ ਦੇ ਰਿਹਾ ਹੈ ਤੇ ਸੁਣਾ ਬੇਸਿਰ-ਪੈਰ ਗੀਤ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਹੋਕਾ ਕਸਤੂਰੀ ਦਾ ਤੇ ਵੇਚ ਹਿੰਗ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਇਹ ਮਿਸ ਪੂਜਾ ਅਤੇ ਬਠਿੰਡਾ-ਨੁਮਾ ਗਾਇਕੀ ਨਾਲੋਂ ਵੀ ਵੱਧ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਰੁਝਾਨ ਹੈ। ਸੂਫ਼ੀ ਤੇ ਸੰਜੀਦਾ ਗਾਇਕੀ ਦੇ ਨਾਂ ’ਤੇ ਧੱਬਾ ਹੈ। ਸੂਫ਼ੀ ਸੰਤਾਂ ਤੇ ਫ਼ਕੀਰਾਂ ਦੀ ਤੌਹੀਨ ਹੈ। ਜੇ ਵਾਕਿਆ ਹੀ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਸੂਫ਼ੀ ਸੰਗੀਤ ਸੁਣਨ ਦਾ ਸ਼ੌਕ ਚੜ੍ਹੇ ਤਾਂ ਉਹ ਹਾਮਦ ਅਲੀ ਬੇਲਾ, ਮੁਹੰਮਦ ਇਕਬਾਲ ਬਾਹੂ, ਆਬਿਦਾ ਪਰਵੀਨ ਜਾਂ ਸਾਈਂ ਜ਼ਹੂਰ ਵਰਗੇ ਗਾਇਕਾਂ ਨੂੰ ਸੁਣੇ। ਵਾਲ਼ ਖਿਲਾਰ ਕੇ ਤੇ ਸਿਰ ਮਾਰ ਕੇ ਕੋਈ ਸੂਫ਼ੀ ਨਹੀਂ ਬਣਦਾ। ਸੂਫ਼ੀਅਤਾ ਦਾ ਘਰ ਬਹੁਤ ਦੂਰ ਹੈ।<br /></span>-----<br />*ਕੈਲੇਫੋਰਨੀਆ ਵਿਚ ਵਸਦਾ ਅੰਬੇਦਕਰਵਾਦੀ ਸੋਚ ਰੱਖਣ ਵਾਲਾ ਨੌਜਵਾਨ ਸੋਢੀ ਸੁਲਤਾਨ ਸਿੰਘ ਆਖਦਾ ਹੈ,‘ਸਰਤਾਜ ਪੰਜਾਬੀ ਗਾਇਕੀ ਦਾ ਸ਼ੇਖ਼ਚਿਲੀ ਹੈ।’<br />-----<br />*ਕਾਰਟਰੇਟ ਵਸਦਾ ਹਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ,‘ਮੈਨੂੰ ਮੇਰੇ ਪੇਂਡੂ ਨੇ ਸਰਤਾਜ ਦੀ ਕੈਸਿਟ ਖ਼ਰੀਦਣ ਲਈ ਕਿਹਾ। ਮੈਂ ਦਸ ਡਾਲਰ ਖਰਚ ਕੇ ਸੁਣੀ ਤੇ ਆਪਣੇ ਪੇਂਡੂ ਨੂੰ ਫੋਨ ਕੀਤਾ,‘ਤੂੰ ਯਾਰ ਮੇਰੇ ਦਸ ਡਾਲਰ ਖੂਹ ਵਿਚ ਸੁਟਵਾ ਦਿੱਤੇ।’<br />-----<br />*<span style="color:#ff0000;">ਲੰਬਾ ਸਮਾਂ ਹਰਵਲਭ ਸੰਗੀਤ ਸੰਮੇਲਨ ਦਾ ਆਨੰਦ ਮਾਣਨ ਵਾਲੇ ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸ਼ਾਇਰ ਹਰਭਜਨ ਸਿੰਘ ਬੈਂਸ ਦਾ ਕਥਨ ਹੈ-‘ਇਸ ਮੁੰਡੇ ਨੂੰ ਨਾ ਗਾਇਕੀ ਦੀ ਸਮਝ ਹੈ ਨਾ ਸ਼ਾਇਰੀ ਦੀ।’<br /></span>-----<br />*ਪੰਜਾਬੀ ਸ਼ਾਇਰ ਉਂਕਾਰਪ੍ਰੀਤ ਨੇ ‘ਸਾਈਂ’ ਵਾਲਾ ਗੀਤ ਸੁਣ ਕੇ ਕਿਹਾ-‘ਇਸ ਗੀਤ ਵਿਚ ਇਹਨਾਂ ਸਤਰਾਂ ਦੀ ਕਮੀ ਹੈ-<br /><br />ਉਏ ਸਾਈਂ, ਮੈਨੂੰ ਗਾਉਣਾ ਵੀ ਸਿਖਾਈਂ,<br />ਉਏ ਸਾਈਂ, ਮੈਨੂੰ ਲਿਖਣਾ ਸਿਖਾਈਂ,<br />ਉਏ ਸਾਈਂ, ਮੈਨੂੰ ਚੋਰੀ ਤੋਂ ਬਚਾਈਂ....।<br /><br /><strong><span style="color:#ff0000;">(ਜ਼ਿਕਰਯੋਗ ਹੈ ਕਿ ਮਿਊਜ਼ਿਕ ਟਾਈਮਜ਼ ਆਨ ਲਾਈਨ ਡਾਟ ਕਾਮ, ਅੰਕ ਅਪ੍ਰੈਲ 2010 (ਪੰਨਾ 7) ਦੇ ਮੁਤਾਬਿਕ ਸਰਤਾਜ ਨੇ ਉਸਤਾਦ ਦਾਮਨ, ਗੁਰਚਰਨ ਰਾਮਪੁਰੀ, ਤਰਲੋਕ ਜੱਜ ਆਦਿ ਸ਼ਾਇਰਾਂ ਦੀ ਸ਼ਾਇਰੀ, ਕਥਿਤ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਸਿੱਧੀ ਨਕਲ ਕਰਕੇ ਜਾਂ ਭੰਨ-ਤੋੜ ਕਰਕੇ, ਇਸ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਗਾਈ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਉਹ ਸਰਤਾਜ ਦੀ ਆਪਣੀ ਸ਼ਾਇਰੀ ਹੋਵੇ। ਤਰਲੋਕ ਜੱਜ ਨੇ ਤਾਂ (ਅਜੀਤ ਜਲੰਧਰ 09 ਅਪ੍ਰੈਲ-2010 ਵਿੱਚ ) ਸਰਤਾਜ ‘ਤੇ ਉਸਦੀ ਸ਼ਾਇਰੀ ਬਿਨਾਂ ਇਜਾਜ਼ਤ ਅਤੇ ਬਿਨਾਂ ਕਰੈਡਿਟ ਦਿੱਤੇ, ‘ਮਹਿਫ਼ਲੇ-ਸਰਤਾਜ’ ਵਿੱਚ ਗਾਉਣ ਦਾ ਦੋਸ਼ ਲਾਉਦਿਆਂ ਉਸ ਵਿਰੁੱਧ ਕਾਨੂੰਨੀ ਕਾਰਵਾਈ ਕਰਨ ਦੀ ਗੱਲ ਵੀ ਕੀਤੀ ਹੈ।)<br /></span></strong>-----<br />* ਤਿਰਛੀ ਨਜ਼ਰ ਦਾ ਲੇਖਕ ਜਸਵੰਤ ਸ਼ਾਦ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ,‘ਅਜੇ ਤਾਂ ਰੋਮੀਓ (ਜੈਜ਼ੀ ਬੀ) ਦੇ ਸੂਲਾਂ ਵਰਗੇ ਤਿੱਖੇ ਵਾਲ ਵੀ ਠਾਂਹ ਨਹੀਂ ਹੋਏ ਕਿ ਇਹ ਇਕ ਨਵਾਂ ਕੋਝਾ ਫੈਸ਼ਨ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਚਲਾਵੇਗਾ। ਆਖਰ ਇਹ ਪੱਗ ਥੱਲਿਓਂ ਦੀ ਵਾਲ਼ ਖਿਲਾਰ ਕੇ ਸਿੱਧ ਕੀ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ? ’ ਉਸਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਇਕ ਦਿਨ ਸਰਤਾਜ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਉਸਦੇ ਚਾਰ ਕੁ ਸਾਲ ਦੇ ਬੇਟੇ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਸਵਾਲ ਕੀਤਾ-‘ਪਾਪਾ ਏਨੂੰ ‘ਜੂੜੀ’ ਨਹੀਂ ਕਰਨੀ ਆਉਂਦੀ?’<br /><br />......<span style="color:#ff0000;"><strong>ਬੱਚੇ ਦਾ ਮਾਸੂਮ ਸਵਾਲ ਸੁਣਕੇ ਏਧਰ ਅਸੀਂ ਸੁਰ ਤੇ ਸ਼ਾਇਰੀ ਦੀ ‘ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਜੂੜੀ’ ਬਾਰੇ ਸੋਚ ਰਹੇ ਸਾਂ</strong>...!!!</span><br /><br /><span style="color:#000099;">(ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਧੰਨਵਾਦ ਹਰਪਾਲ ਸਿੰਘ ਭਿੰਡਰ ਦਾ ਜਿਸਨੇ ਇਸ ਲੇਖ ਦਾ ਅੱਧਾ ਹਿੱਸਾ ਲਿਖਣ ਵਿਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਇਆ)<br /></span>*****<br /><strong><span style="color:#000099;">ਸਮਾਪਤ<br /></span></strong><div><br /><br /><div><a href="http://1.bp.blogspot.com/_3U-ASQjXcjw/S8Eg3WPsmhI/AAAAAAAAFRk/nMkYeh7B2LM/s1600/Harpal+Singh+Bhinder.jpg"></a></div></div>ਤਨਦੀਪ 'ਤਮੰਨਾ'http://www.blogger.com/profile/16476762212280968695noreply@blogger.com3tag:blogger.com,1999:blog-5341165159684440853.post-10348788216920388372010-01-07T20:50:00.000-08:002010-01-07T20:55:04.865-08:00ਉਂਕਾਰਪ੍ਰੀਤ - ਸਾਹਿਤ ਅਤੇ ਕਲਾ – ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਜਾਂ ਜੋਕਾਂ ਲਈ? – ਲੇਖ – ਭਾਗ ਪਹਿਲਾ<a href="http://1.bp.blogspot.com/_3U-ASQjXcjw/S0a5xSJDDnI/AAAAAAAAEZc/8qTXnKkRsvw/s1600-h/Onkarpreet.jpg"><strong><img style="MARGIN: 0px 10px 10px 0px; WIDTH: 74px; FLOAT: left; HEIGHT: 91px; CURSOR: hand" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5424227057548856946" border="0" alt="" src="http://1.bp.blogspot.com/_3U-ASQjXcjw/S0a5xSJDDnI/AAAAAAAAEZc/8qTXnKkRsvw/s200/Onkarpreet.jpg" /></strong></a><strong><span style="color:#ff0000;"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਸਾਹਿਤ ਅਤੇ ਕਲਾ </span><span style="font-family:Times New Roman;">– </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਜਾਂ ਜੋਕਾਂ ਲਈ</span><span style="font-family:Times New Roman;">?<span style="font-family:Raavi;"><?xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" /><o:p></o:p></span></span></span></strong> <div><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><strong><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਭਾਗ ਪਹਿਲਾ</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></strong></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;"><strong><span style="color:#999900;">ਲੇਖ</span></strong></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><o:p><span style="font-family:Times New Roman;"></span></o:p></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਦੀ ਪੁਸਤਕ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਕੱਚ-ਸੱਚ</span><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਦੀ ਇਕ ਕਵਿਤਾ: </span><span style="font-family:Times New Roman;">“</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਦੋ ਧੜਿਆਂ ਵਿਚ ਖ਼ਲਕਤ ਵੰਡੀ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਇੱਕ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਜੋਕਾਂ ਦਾ</span><span style="font-family:Times New Roman;">”; </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਵਿਚਲੀ ਖ਼ਲਕਤ(ਲੋਕਾਈ) ਦੇ ਜਦੋਂ ਇਹ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਦੋ ਧੜੇ</span><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਬਣੇ ਸਨ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਉਦੋਂ ਸਾਹਿਤ ਅਤੇ ਕਲਾ ਵੀ ਦੋ ਧੜਿਆਂ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਚ ਵੰਡੀ ਗਈ ਸੀ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><o:p><span style="font-family:Times New Roman;"></span></o:p></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਦੀ ਕਾਵਿ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਨੇ ਇਸਨੂੰ 20ਵੀਂ ਸਦੀ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਚ ਵੇਖਿਆ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਨੇ 15ਵੀਂ ਸਦੀ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਚ ਮਹਿਸੂਸਿਆ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਮਾਰਕਸ ਨੇ 19ਵੀਂ ਸਦੀ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਚ ਘੋਖਿਆ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਪਰ ਇਹ ਵਰਤਾਰਾ ਤਾਂ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਉਦੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਜਦੋਂ ਆਦਿ ਮਾਨਵ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਚ ਕਬੀਲੇ ਵਿਕਸਤ ਹੋਣ ਮਗਰੋਂ ਨਿੱਜੀ ਸੰਪਤੀ ਨੂੰ ਜੋੜਨ ਦਾ ਰੁਝਾਨ ਜਨਮਿਆ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਮਨੁੱਖ ਨਿੱਜੀ ਸਤਰ ਤੇ ਪਹਿਲਾਂ ਅਮੀਰ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਫਿਰ ਉਮਰਾ (ਅਮੀਰਾਂ ਚੋਂ ਅਮੀਰ)</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਅਤੇ ਉਮਰਾਓ (ਉਮਰਿਆਂ ਚੋਂ ਸਿਰਮੋਰ)ਬਣਿਆ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਨਿੱਜੀ ਸੰਪਤੀ ਨੂੰ ਜਮਾਂ ਕਰਨ ਦੀ ਇਹ ਲਾਲਸਾ ਹੀ ਨਿੱਜ ਤੋਂ ਕਬੀਲੇ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਦੂਸਰੇ ਕਬੀਲੇ ਅਤੇ ਫਿਰ ਧਰਤੀ ਦੇ ਹੋਰ ਖੰਡਾ ਤੇ ਕਬਜ਼ੇ ਦੀ ਭਾਵਨਾ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਚ ਬਦਲੀ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਪੂੰਜੀਵਾਦ ਦਾ ਵਿਰਾਟ ਰੂਪ ਬਸਤੀਵਾਦ ਅਤੇ ਸਾਮਰਾਜਵਾਦ ਬਣ ਕੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਇਆ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਜੀਵਨ ਲਈ ਲੋੜੀਂਦੇ ਸਾਧਨਾਂ ਅਤੇ ਸੋਮਿਆਂ ਦੇ ਨਿੱਜੀ ਕਬਜ਼ੇ ਹੇਠ ਆ ਜਾਣ ਨਾਲ ਜਨ-ਸਧਾਰਨ ਜੀਵਨ ਨਿਰਬਾਹ ਲਈ ਇਹਨਾਂ ਨਿੱਜੀ ਮਲਕੀਅਤਾਂ ਦੇ ਮੁਥਾਜ ਹੁੰਦੇ ਚਲੇ ਗਏ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">------</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਧਰਤੀ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਨਾ ਰਹੀ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਗ਼ੁਲਾਮਾਂ ਅਤੇ ਮਾਲਕਾਂ ਦੀ ਬਣ ਗਈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਨੇ ਇਸਨੂੰ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਲਾਲੋ</span><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਅਤੇ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਭਾਗੋ</span><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਦੇ ਰੂਪ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਚ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟਾਮਾਨ ਕੀਤਾ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਲਾਲੋ ਜਿਸ ਕੋਲ ਦੋ ਵੇਲੇ ਦੀ ਰੋਟੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਅਪਣੀ ਮਿਹਨਤ ਮੁਸ਼ੱਕਤ ਤੋਂ ਸਿਵਾ ਕੁਝ ਹੋਰ ਵੇਚਣ ਲਈ ਨਹੀਂ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਭਾਗੋ ਜੋ ਲਾਲੋਆਂ ਦੀ ਮਜ਼ਦੂਰੀ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਉਪਜ ਦਾ ਮਾਲਕ ਵੀ ਹੈ ਅਤੇ ਅਜਿਹੇ ਮਨੁੱਖਾਂ ਨੂੰ ਖ਼ਰੀਦ ਵੇਚ ਵੀ ਸਕਦਾ ਸੀ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਲੋਕਾਂ ਉੱਤੇ ਜੋਕਾਂ ਦੇ ਕਬਜ਼ੇ ਵਾਲਾ ਸਮਾਜ ਮਨੁੱਖੀ ਹੋਣੀ ਨਹੀਂ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਮਨੁੱਖੀ ਸੱਚ ਨਹੀਂ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਨੇ ਐਸੇ ਸਮਾਜ ਵਾਲੇ ਯੁੱਗ ਨੂੰ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਕਲਯੁੱਗ</span><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਆਖਿਆ ਸੀ ਜਿਸ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਚ ਲਾਲਸਾ/ਤ੍ਰਿਸ਼ਨਾ ਦੇ ਅਗਨ-ਰੱਥ ਨੂੰ ਕੂੜ ਚਲਾ ਰਿਹਾ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">-----</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਯੁੱਗ ਕਵੀ ਸਨ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਜਿਹਨਾਂ ਦੀ ਕਲਮ ਧਰਤੀ ਦੇ ਧੁਰ ਨੂੰ ਸ਼ਬਦਾਂ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਚ ਰੂਪਮਾਨ ਕਰਦੀ ਸੀ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਲਹੂ ਰੋਂਦੀ ਸੀ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਜੋਕਾਂ ਨੂੰ ਵੰਗਾਰਦੀ ਸੀ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਭਾਗੋ ਦੇ ਨਿਉਂਦੇ ਨੂੰ ਠੁਕਰਾ ਕੇ ਲਾਲੋ ਦੇ ਘਰ ਰੋਟੀ ਖਾਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਮਰਦਾਨੇ ਨੂੰ ਰਬਾਬ ਵਜਾਉਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਸੀ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਰਬਾਬ ਵੱਜੀ ਸੀ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਉੱਚੀ ਸੁਰ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਚ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਰਬਾਬ ਦੀਆਂ ਸੁਰਾ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਚ ਉਸ ਸ਼ਾਮ ਇਕ ਅਕਹਿ ਅਤੇ ਅਸਹਿ ਪੀੜਾ ਸੀ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਲਾਲੋ ਦੇ ਦਿਨ ਭਰ ਦੀ ਮੁਸ਼ੱਕਤ ਨਾਲ ਪੱਛੇ ਜਿਸਮ ਚੋਂ ਸਿੰਮਦੇ ਲਹੂ ਪਸੀਨੇ ਰਲੀ ਵਾਸ਼ਨਾ ਭਰੀ ਹਵਾ ਉਸ ਵਿਹੜੇ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਚ ਓਦਣ ਸੰਗਤ ਰੂਪ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਚ ਇਕੱਤਰ ਸੀ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਜਿਸ </span><span style="font-family:Times New Roman;">“</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਖੂੰਨ ਕੇ ਸੋਹਿਲੇ</span><span style="font-family:Times New Roman;">” </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਅਤੇ ਮਰਦਾਨੇ ਨੇ ਰਲ ਕੇ ਉਸ ਸ਼ਾਮ ਗਾਏ ਸਨ ਉਹ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਖ਼ੂਨ</span><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਕਿਰਤੀਆਂ ਦਾ ਸੀ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਸੀ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >।</span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">-----</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਰਾਸਤ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਚ ਇਸ ਸ਼ਾਮ ਪਹਿਲੀ ਵੇਰ ਸਾਹਿਤ ਅਤੇ ਕਲਾ ਨੂੰ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਝੁੱਗੀ</span><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਅਤੇ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਮਹਿਲ</span><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਦੋਹਾਂ ਵਲੋਂ ਸੱਦਾ ਸੀ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਇਹ ਸਾਹਿਤ ਅਤੇ ਕਲਾ ਨੇ ਨਿਸਚਿਤ ਕਰਨਾ ਸੀ ਕਿ ਉਸਨੇ ਕਿਸ ਵੱਲ ਜਾਣਾ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਇਹਨਾਂ ਪਲਾਂ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਚ ਕੀਤੇ ਫੈਸਲੇ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਨੇ ਯੁੱਗਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਨਾ ਸੀ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਕਵੀ</span><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਅਤੇ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਕਲਾਕਾਰ</span><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਨੇ ਉਸ ਸ਼ਾਮ ਅਪਣੇ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਧੁਰ</span><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਨੂੰ ਸੁਣਿਆ ਸੀ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਜਿਸ ਚੋਂ ਧਰਤੀ ਦੀ ਰੂਹ ਬੋਲਦੀ ਸੀ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਧਰਤੀ ਦਾ ਦਰਦ ਹੂਕਦਾ ਸੀ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਧੁਰ ਜੋ ਧਰਤੀ ਦਾ ਜਾਇਆ ਸੀ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਪੰਜਾਬੀ ਕਵਿਤਾ ਅਤੇ ਕਲਾ ਨੇ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਲਾਲੋ</span><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਦਾ ਦਰ ਜਾ ਖੜਕਾਇਆ ਸੀ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >।</span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">-----</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਇਸ ਸ਼ਾਮ ਨੇ ਜਿੱਥੇ ਸੱਚ ਅਤੇ ਕੂੜ ਨੂੰ ਪ੍ਰਤੱਖ ਕੀਤਾ ਸੀ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਓਥੇ ਇਸਨੇ ਸਾਹਿਤ ਅਤੇ ਕਲਾ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਬੱਧਤਾ ਨੂੰ ਵੀ ਸਥਾਪਤ ਕੀਤਾ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਇਸ ਨੇ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਰਸੇ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਚ ਕਵੀਆਂ ਅਤੇ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਲਈ ਉਸ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਸੱਚ</span><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਨੂੰ ਥਾਪਿਆ ਜਿਸ ਚੋਂ ਉਹ ਅਪਣੇ ਧੁਰ ਦਾ ਚਿਹਰਾ ਵੇਖ ਸਕਦੇ ਸਨ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਜਾਣ ਸਕਦੇ ਸਨ ਕਿ ਉਹ ਲਾਲੋਆਂ ਵੱਲ ਹਨ ਜਾਂ ਭਾਗੋਆਂ ਵੱਲ</span><span style="font-family:Times New Roman;">? </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਕਲਮ ਅਤੇ ਕਲਾ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਹੈ ਜਾਂ ਜੋਕਾਂ ਲਈ</span><span style="font-family:Times New Roman;">? </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਉਸ ਸ਼ਾਮ ਭਾਗੋ ਦੇ ਸ਼ਾਮਿਆਨਿਆਂ ਥੱਲੇ ਵੀ ਗੀਤ ਗਾਏ ਜਾ ਰਹੇ ਸਨ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਸਾਜ਼ ਵੱਜ ਰਹੇ ਸਨ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਨਿਰਸੰਦੇਹ ਉਹ ਗੀਤ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਗਵੱਈਏ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਕਲਾਕਾਰ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਅਤੇ ਸਾਜ਼ਿੰਦੇ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਜੋਕਾਂ</span><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਦੇ ਖ਼ੁਸ਼ਾਮਦੀਏ ਸਨ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">-----</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਅੱਜ ਇਸ ਘਟਨਾ ਨੂੰ ਘੱਟੋ ਘੱਟ 500 ਸਾਲ ਬੀਤ ਚੁੱਕੇ ਹਨ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਇਹਨਾਂ ਸਦੀਆਂ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਚ ਲਾਲੋ ਅਤੇ ਭਾਗੋ ਦੀ ਪ੍ਰਤੱਖ ਦਿਸਦੀ ਵੰਡ ਦੇ ਰੂਪ ਬੇਸ਼ੱਕ ਬਦਲੇ ਹਨ ਪਰ ਇਸਦਾ ਅਸਲ ਅਤੇ ਖਾਸਾ ਹੋਰ ਵੀ ਭਿਆਨਕ ਅਤੇ ਵਹਿਸ਼ੀ ਹੋਇਆ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਲਾਲੋ ਕੋਲ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਵੇਲੇ ਵੀ ਰੋਟੀ ਕਮਾਉਣ ਲਈ ਅਪਣਾ ਖ਼ੂਨ-ਪਸੀਨਾ ਹੀ ਸੀ ਤੇ ਅੱਜ ਵੀ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਭਾਗੋ ਕੋਲ ਉਸਨੂੰ ਲੁੱਟਣ ਦੇ ਸਾਧਨ ਅਤੇ ਵਸੀਲੇ ਬੇਸ਼ੱਕ ਇਕ ਤੋਂ ਅਨੇਕ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਹਨ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >।</span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">-----</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਰਾਜਾਸ਼ਾਹੀ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਰਜਵਾੜਾਸ਼ਾਹੀ ਤੋਂ ਹੁੰਦੀ ਹੋਈ ਸਟੇਟ ਤਕ ਪੁੱਜੀ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਵੀਹਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਪਿਛਲੇ 25 ਵਰ੍ਹਿਆਂ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਚ ਸਟੇਟ ਤੇ ਨਿੱਜੀ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨਾਂ ਪੂਰੀ ਤਰਾਂ ਹਾਵੀ ਹੋ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹਨ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਸਟੇਟ ਵਲੋਂ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਲੋਕ-ਹਿੱਤ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਚ ਕੋਈ ਕਦਮ ਚੁੱਕਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇਹਨਾਂ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਹਿੱਤਾਂ</span><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਤੋਂ ਮਨਜ਼ੂਰੀ ਲੈਣੀ ਪੈਂਦੀ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨਾਂ ਦੀਆਂ ਹੱਥ-ਠੋਕੀਆਂ ਬਣ ਚੁੱਕੀਆਂ ਸਟੇਟਾਂ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਲੋਕ-ਦਮਨ ਦਾ ਚੱਕਰ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਲੋਕਤੰਤਰ</span><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਦੀ ਆੜ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਚ ਚਲਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਇਹ ਉਹ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਲੋਕਤੰਤਰ</span><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਹਨ ਜਿਹਨਾਂ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਚ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਪੂੰਜੀਪਤੀਆਂ</span><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਦੀ ਮਰਜ਼ੀ ਬਿਨਾ ਪੱਤਾ ਨਹੀਂ ਹਿੱਲਦਾ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆਂ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਚ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਗਲੋਬਲ ਮੰਡੀ</span><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਦਾ ਦੈਂਤ ਆਦਮ-ਬੋ</span><span style="font-family:Times New Roman;">…</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਆਦਮ-ਬੋ ਕਰਦਾ ਫਿਰਦਾ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਇਹ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਸਟੇਟ</span><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਦਾ ਉਹੀ ਵਿਗਾੜ ਹੈ ਜਿਸਨੂੰ 18ਵੀ ਸਦੀ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਚ ਹੋਇਆ ਸਮਾਜ-ਸ਼ਾਸਤਰੀ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਰੂਸੋ</span><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਅਪਣੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਕਿਤਾਬ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਦਾ ਸੋਸ਼ਲ ਕੰਟਰੈਕਟ</span><span style="font-family:Times New Roman;">’ ‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਚ ਇਵੇਂ ਬਿਆਨ ਕਰਦਾ ਹੈ:</span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><o:p><span style="font-family:Times New Roman;"></span></o:p></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><i><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">“</span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਬੁਰੇ ਲੋਕਤੰਤਰ ਵਿੱਚ ਬਰਾਬਰਤਾ ਮਹਿਜ਼ ਵਿਖਾਵਾ ਅਤੇ ਭਰਮ-ਜਾਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ</span></i><i><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >। </span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਅਜਿਹਾ ਲੋਕਤੰਤਰ ਸਿਰਫ਼ ਉਹ ਸਾਧਨ / ਸੰਦ ਹੈ ਜੋ ਗਰੀਬਾਂ ਨੂੰ ਗੁਰਬਤ ਵਿੱਚ ਜੀਣ ਅਤੇ ਅਮੀਰਾਂ ਦੀ ਲਗਾਤਾਰ ਚੜ੍ਹਤ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ</span></i><i><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >। </span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਕਾਨੂੰਨ ਹਮੇਸ਼ਾ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਹਿੱਤ ਪਾਲਦੇ ਹਨ ਜਿਹਨਾਂ ਕੋਲ </span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਜਮਾਂ ਪੂੰਜੀ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਅਤੇ ਸਾਧਨਾਂ ਦੀ ਮਾਲਕੀ ਹੈ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਲਈ ਹੋਰ ਵੀ ਘਾਤਕ ਹਨ ਜਿਹਨਾਂ ਕੋਲ </span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਕੁਝ ਵੀ ਨਹੀਂ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਸਿਵਾ ਅਪਣੀ ਮਜ਼ਦੂਰੀ ਦੇ</span></i><i><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >। </span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਲੋਕਤੰਤਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਤਦ ਹੀ ਕਾਰਗਰ ਅਤੇ ਕਲਿਆਣਕਾਰੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ ਜੇਕਰ ਇਸ ਦੇ ਹਰ ਨਾਗਰਿਕ ਪਾਸ ਲੋੜੀਂਦੀ ਨਿੱਜੀ ਮਾਲਕੀ ਹੋਵੇ ਅਤੇ ਕਿਸੇ ਕੋਲ ਵੀ ਲੋੜ ਤੋਂ ਵੱਧ ਨਾ ਹੋਵੇ</span></i><i><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >।</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">”<o:p></o:p></span></span></i></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">-----</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਅੱਜ ਦੁਨੀਆਂ ਭਰ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹੇ ਭਰਮ-ਰੂਪੀ ਲੋਕਤੰਤਰ ਦੀ ਤੂਤੀ ਬੋਲਦੀ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੱਧਰਾਂ ਤੇ ਇਹ ਲੋਕਤੰਤਰ ਅਪਣੀ ਸਰਪ੍ਰਸਤੀ ਹੇਠ ਸਮਾਜਿਕ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਰਾਜਨੀਤਕ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਆਰਥਿਕ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਧਾਰਮਿਕ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਅਤੇ ਸਾਹਿਤਕ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਚਲਾਉਂਦੇ ਹਨ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਜੋ ਇਹਨਾਂ ਦਾ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਲੋਕ-ਦਮਨ</span><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਏਜੰਡਾ ਲਾਗੂ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਸਰਮਾਏਦਾਰੀ ਗਲਬੇ ਵਾਲੇ ਰਾਜ ਪ੍ਰਬੰਧਾਂ ਤਹਿਤ ਸਮਾਜ ਦੀਆਂ ਇਹ ਅਹਿਮ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਬੜੇ ਯੋਜਨਾਬੱਧ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਅਪਣੇ ਮੂਲ ਨਾਲੋਂ ਤੋੜ ਕੇ ਗ਼ੈਰ-ਕੁਦਰਤੀ ਵਰਤਾਰੇ ਦੇ ਜੰਜਾਲ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਚ ਜਕੜਦੀਆਂ ਹਨ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਕਾਰਲ ਮਾਰਕਸ ਅਪਣੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਪੁਸਤਕ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਕੈਪੀਟਲ</span><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਵਿੱਚ ਪੂੰਜੀਵਾਦੀਆਂ ਦੇ ਇਹਨਾਂ ਮਨਸੂਬਿਆਂ ਦਾ ਭੇਤ ਖੋਲ੍ਹਦਾ ਹੈ:</span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><o:p><span style="font-family:Times New Roman;"></span></o:p></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><i><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">“</span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਪੂੰਜੀਵਾਦੀ ਪ੍ਰਬੰਧ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਅਪਣੀ ਮਿਹਨਤ ਦੀ ਪੈਦਾਵਾਰ ਅਤੇ ਪੈਦਾਵਾਰ ਦੇ ਸਾਧਨਾਂ (ਸੰਦ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਮਸ਼ੀਨਾਂ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਫੈਕਟਰੀਆਂ ਆਦਿ) ਨਾਲੋਂ ਤੋੜਦਾ ਹੈ</span></i><i><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >। </span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਐਸੇ ਮਾਹੌਲ </span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਚ ਅਪਣੀ ਹੋਂਦ ਲਈ ਜੂਝਦਾ ਮਨੁੱਖ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਅਪਣੇ ਕੁਦਰਤੀ ਸੁਭਾਅ ਨਾਲੋਂ ਟੁੱਟ ਜਾਂਦਾ ਹੈ</span></i><i><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >। </span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਕਿਉਂਕਿ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਕੁਦਰਤੀ ਸਾਧਨਾਂ ਤੋਂ ਅਪਣੀ ਮਿਹਨਤ ਨਾਲ ਪੈਦਾ ਕੀਤੀ </span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਜੀਣ ਲਈ ਲੋੜੀਂਦੀ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਵਸਤੂ ਤੇ ਮਨੁੱਖ ਦਾ ਕੁਦਰਤੀ ਹੱਕ ਹੁੰਦਾ ਹੈ</span></i><i><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >। </span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਅਪਣੀ ਕਿਰਤ ਤੇ ਅਜਿਹਾ ਆਜ਼ਾਦਾਨਾ ਹੱਕ ਹੀ ਮਨੁੱਖੀ ਨਸਲ ਦਾ ਬੁਨਿਆਦੀ ਖਾਸਾ ਹੈ</span></i><i><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >। </span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਇਸ ਜਮਾਂਦਰੂ ਹੱਕ ਦੀ ਚੇਤਨਾ ਹੀ ਉਸਨੂੰ ਪਸ਼ੂ ਵਰਗ ਤੋਂ ਭਿੰਨ ਕਰਦੀ ਹੈ</span></i><i><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >। </span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਮਿਹਨਤ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਉਸਦੀ ਉਪਜ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਅਤੇ ਉਪਜ ਦੇ ਸਾਧਨਾਂ ਨੂੰ ਮਨੁੱਖ ਨਾਲੋਂ ਤੋੜ ਕੇ ਪੂੰਜੀਵਾਦ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਅਸਲ </span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਚ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਮਹਿਜ਼ ਉਪਜ ਦੇ ਇੱਕ ਸੰਦ</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਪੁਰਜ਼ੇ ਜਾਂ ਮਸ਼ੀਨ </span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span></i><i><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;">ਚ ਬਦਲ ਦਿੰਦਾ ਹੈ</span></i><i><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:blue;" lang="HI" >।</span><span style="color:blue;"><span style="font-family:Times New Roman;">”<o:p></o:p></span></span></i></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">-----</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਅਪਣੇ ਅਸਲ ਤੋਂ ਟੁੱਟ ਕੇ ਜੀਣ ਦਾ ਆਦੀ ਹੋਇਆ ਮਨੁੱਖ ਅਪਣੇ ਅੰਦਰੂਨੀ ਖ਼ਲਾਅ ਨੂੰ ਗ਼ੈਬੀ ਸ਼ਕਤੀਆਂ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਸੁਪਨ ਮੰਡਲਾਂ ਅਤੇ ਨਸ਼ਿਆਂ ਰਾਹੀਂ ਭਰਨ ਦਾ ਆਹਰ ਕਰਨ ਲੱਗਦਾ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਏਥੇ ਪੁੱਜ ਕੇ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਧਰਮ</span><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਸਟੇਟ ਦੇ ਬੜਾ ਕੰਮ ਆਉਂਦਾ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਦਿਸਦੇ ਪਦਾਰਥਿਕ ਸੰਸਾਰ ਦੀ ਹੋਂਦ ਨੂੰ ਝੂਠਲਾ ਕੇ ਰੂਹਾਨੀ/ਗ਼ੈਬੀ ਸੰਸਾਰ ਨੂੰ ਮਨੁੱਖੀ ਚੇਤਿਆਂ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਚ ਉਕਰਨਾ ਹੀ ਹਰ ਧਰਮ ਦਾ ਮੂਲ ਸਿਧਾਂਤ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਜੇਕਰ ਇਹ ਦਿਸਦਾ/ਹਕੀਕੀ ਸੰਸਾਰ ਝੂਠ ਹੈ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਛਲਾਵਾ ਹੈ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਧੂੰਏ ਦੇ ਮਹਿਲ ਸਮਾਨ ਹੈ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਚਹੁੰ ਕੁ ਦਿਨਾਂ ਦਾ ਬਸੇਰਾ ਹੈ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਤਾਂ ਮਨੁੱਖ ਇਸ ਦੇ ਹਾਲਾਤ ਨੂੰ ਬਦਲਣ ਲਈ ਕਿਸੇ ਇਨਕਲਾਬੀ ਰਾਹ ਪੈਣ ਦੀ ਬਜਾਏ ਉਸ ਸੰਸਾਰ ਬਾਰੇ ਹੀ ਸੋਚੇਗਾ ਜੋ ਸੱਚਾ ਹੈ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖ ਦਾ ਅਸਲੀ ਘਰ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਏਥੇ ਦੇ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਚਾਰ ਕੁ ਦਿਨ</span><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਧਰਮ ਦੇ ਅੰਨੇ-ਪੈਰੋਕਾਰਾਂ ਲਈ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਭਾਣਾ ਮੰਨ</span><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਕੇ ਸੁਖਾਲੇ ਲੰਘ ਸਕਦੇ ਹਨ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਪੂੰਜੀਵਾਦ ਵਲੋਂ ਬੰਦ ਬੰਦ ਕੱਟਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸਾਧਾਰਨ ਕਿਰਤੀ ਮਨੁੱਖ ਅਪਣੇ ਹਰ ਦੁੱਖ ਦਾ ਦਾਰੂ ਧਰਮ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਚ ਦੇਖਣ ਲੱਗਦਾ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਤਦ ਹੀ ਜੇਕਰ ਵੀਹਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਪਿਛਲੇ 25ਕੁ ਵਰਿਆਂ ਨੂੰ ਗਹੁ ਨਾਲ ਵਾਚੀਏ ਤਾਂ ਧਰਮ ਅਸਥਾਨਾਂ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਸਾਧਾਂ-ਸੰਤਾਂ ਅਤੇ ਡੇਰਿਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਲਗਾਤਾਰ ਵਧਦੀ ਨਜ਼ਰ ਆਵੇਗੀ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਮਿਹਨਤ ਮਜ਼ਦੂਰੀ ਕਰਕੇ ਗੁਜ਼ਾਰਾ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਵਸੋਂ ਵਾਲੇ ਇਲਾਕਿਆਂ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਚ ਗੁਰਦੁਆਰੇ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਮੰਦਰ</span><span style="font-family:Times New Roman;">,</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;"> ਮਸਜਿਦ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਗਿਰਜੇ ਅਤੇ ਬਾਬਿਆਂ ਦੇ ਡੇਰੇ ਵਧੇਰੇ ਮਿਲਣਗੇ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">-----</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਧਰਮ ਵਾਂਗ ਹੀ ਸਟੇਟ ਵਲੋਂ ਸਾਹਿਤ ਅਤੇ ਕਲਾ ਨੂੰ ਵੀ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਧਾਰਮਿਕ ਸਟੇਜੀਆਂ ਵਾਂਗ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਸਾਹਿਤਕ ਸਟੇਜੀਏ ਵੀ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਘੜੀ ਦੋ ਘੜੀ ਉਹਨਾਂ ਦੀਆ ਹੀ ਵਲੂੰਧਰੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਅਕਸਪਲਾਇਟ ਕਰਕੇ ਜਜ਼ਬਾਤੀ ਕਰਦੇ ਹਨ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਰੁਆਉਂਦੇ ਹਨ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਹਸਾਉਂਦੇ ਹਨ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਲ਼ੁੱਟੇ-ਪੁੱਟਿਆਂ ਨੂੰ ਸਾਹਿਤ ਅਤੇ ਕਲਾ ਦੇ ਨਾਮ ਤੇ ਲੁੱਟਦੇ ਹਨ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਅਜਿਹੇ ਨਿੱਜੀ ਪੱਧਰ ਦੇ ਦਰਦ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਦੁੱਖ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਸਵੈ-ਤਰਸ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਰੁਦਨ ਜਾਂ ਜ਼ਿਹਨੀ ਅੱਯਾਸ਼ੀ ਨੂੰ ਪੱਠੇ ਪਾਉਣੀਆਂ ਲਿਖਤਾਂ/ਕਿਰਤਾਂ ਅਤੇ ਕਲਾ-ਵਸਤੂਆਂ ਦੀ ਪ੍ਰਮੋਸ਼ਨ ਕਰਦੇ ਸਾਹਿਤ/ਕਲਾ ਨੂੰ ਹੀ ਸਰਕਾਰੀ ਅਦਾਰਿਆਂ ਵਲੋਂ ਸਨਮਾਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਇਹਨਾਂ ਸਰਾਕਾਰੀ ਸਾਹਿਤਕ ਅਦਾਰਿਆਂ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਅਸਲ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਚ ਉਸ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਮਿੰਨੀ ਸਾਹਿਤਕ ਸਟੇਟ</span><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਦੇ ਕਰਤੇ ਧਰਤੇ ਹਨ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਜੋ ਅਗਾਂਹ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਸਟੇਟ</span><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਦੀ ਕਠਪੁਤਲੀ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਇਵੇਂ ਇਸ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਮਿੰਨੀ ਸਾਹਿਤਕ ਸਟੇਟ</span><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਦਾ ਏਜੰਡਾ ਅਸਿੱਧੇ ਰੂਪ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਚ ਪੂੰਜੀਵਾਦ ਦਾ ਹੀ ਏਜੰਡਾ ਹੋ ਨਿੱਬੜਦਾ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਗਹੁ ਨਾਲ ਵੇਖਿਆਂ ਇਹ ਸਥਿਤੀ ਇਵੇਂ ਹੈ ਕਿ:</span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">........</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਇੱਕ ਗੋਲਬਲ ਪੱਧਰੀ ਜੇਲ੍ਹ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਉਹ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਕੈਦ ਹਨ ਜਿਹਨਾਂ ਦੀ ਸਰਵਾਈਵਲ ਅਪਣੀ ਮਿਹਨਤ ਅਤੇ ਕਿਰਤ ਵੇਚਣ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਚ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਇਸ ਵਿਸ਼ਾਲ ਜੇਲ੍ਹ ਦੇ ਜੇਲ੍ਹਰ ਅਤੇ ਦਰੋਗੇ ਉਹ ਪੂੰਜੀਪਤੀਏ ਹਨ ਜੋ ਇਹਨਾਂ ਕੈਦੀਆਂ ਦੀ ਕਿਰਤ ਦੀ ਉਪਜ ਨੂੰ ਵੇਚਦੇ ਵੱਟਦੇ ਹਨ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਮੁਨਾਫ਼ਾ ਕਮਾਉਂਦੇ ਹਨ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਕੈਦੀਆਂ ਨੂੰ ਜੀਂਦੇ ਰਹਿਣ ਲਈ ਲੋੜੀਂਦੇ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਵਸੀਲੇ ਮੁਹੱਈਆ ਰੱਖੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਕੈਦੀਆਂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਭਰਮ ਜਾਲ ਕਾਇਮ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਜੇਲ੍ਹ ਨਹੀਂ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਘਰ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਹੋਣੀ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਕੈਦੀਆਂ ਦਾ ਮਨ ਪਰਚਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਨਾਮ ਤੇ ਕਥਾ-ਕਹਾਣੀਆਂ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਅਤੇ ਕਲਾ ਦੇ ਨਾਮ ਤੇ ਨਾਟਕ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਫਿਲਮਾਂ ਅਤੇ ਗਾਉਣ-ਵਜਾਉਣ ਨੂੰ ਉਤਾਸ਼ਾਹਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਤ੍ਰਾਸਦੀ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਸਭ ਜੇਲ੍ਹ ਦੀ ਚਾਰ ਦੀਵਾਰੀ ਅੰਦਰ ਹੀ ਵਾਪਰ ਰਿਹਾ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਜੇਲ੍ਹ ਅੰਦਰਲੇ ਸਾਹਿਤਕਾਰ/ਕਲਾਕਾਰ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਸਰਗਣੇ ਅਸਲ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਚ ਅਪਣੀ ਪ੍ਰਤਿਭਾ ਰਾਹੀਂ ਕੈਦੀਆਂ ਲਈ ਉਹ ਨਸ਼ਾ ਪੈਦਾ ਕਰਦੇ ਹਨ ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਅਪਣੀਆਂ ਕੜੀਆਂ ਅਤੇ ਬੇੜੀਆਂ ਭੁੱਲੀਆਂ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਇਵਜ਼ਾਨੇ ਵਜੋਂ ਜੇਲ੍ਹ ਅੰਦਰਲੇ ਸਾਹਿਤਕਾਰਾਂ ਅਤੇ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਤਰਾਂ ਤਰਾਂ ਦੇ ਇਨਾਮਾਂ ਨਾਲ ਨਿਵਾਜ਼ਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਇਸ ਤਰਾਂ ਉਹ ਸਭ ਕੁਝ ਉਵੇਂ ਦਾ ਉਵੇਂ ਅਤੇ ਠੀਕ ਠਾਕ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨਾਲ ਪੂੰਜੀਵਾਦ ਮੁਨਾਫ਼ਾ-ਦਰ</span><span style="font-family:Times New Roman;">–</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਮੁਨਾਫ਼ਾ ਕਮਾਉਣ ਵੱਲ ਬੇਰੋਕ ਵਧਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਇਹ ਸਾਹਿਤ ਅਤੇ ਕਲਾ ਦੇ ਵਿਰਾਟ ਪੱਧਰ ਤੇ ਜੋਕਾਂ ਦੇ ਹੱਕ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਚ ਭੁਗਤਣ ਦਾ ਵਰਤਾਰਾ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >।</span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><o:p><span style="font-family:Times New Roman;"></span></o:p></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਤਦ ਹੀ ਜੇਕਰ ਪਿਛਲੇ 25 ਵਰ੍ਹਿਆਂ ਦੌਰਾਨ ਸੱਥ-ਪੱਧਰੀ ਇਨਾਮਾਂ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਨੋਬਲ ਪੁਰਸਕਾਰਾਂ ਤੱਕ ਡੂੰਘਾਈ ਨਾਲ ਵੇਖਿਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਇਹ ਤੱਥ ਸਪੱਸ਼ਟ ਰੂਪ </span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਚ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">, “</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਸਾਹਿਤ ਅਤੇ ਕਲਾ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਵਾਲੇ ਬਹੁਗਿਣਤੀ </span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਵੱਕਾਰੀ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਸਨਮਾਨ ਸਟੇਟ ਦੇ ਖ਼ੁਸ਼ਾਮਦੀਏ ਸਾਹਿਤ/ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਹੀ ਵੰਡੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >।</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">”<o:p></o:p></span></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">-----</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਇਹ ਵੀ ਮਹਿਜ਼ ਇਤਫਾਕ ਨਹੀਂ ਕਿ ਅੱਜ ਲੱਗਭੱਗ ਹਰ ਨਗਰ-ਮਹਾਂਨਗਰ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਚ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਸਾਹਿਤਕ</span><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਬੈਨਰਾਂ ਵਾਲੀਆਂ ਉਹ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਧੜਾਧੜ ਪੈਦਾ ਹੋ ਰਹੀਆਂ ਹਨ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਜੋ ਸਰਮਾਏਦਾਰਾਂ ਵਲੋਂ ਚਲਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਇਹ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਸਟੇਟ ਦੇ ਉਸੇ ਏਜੰਡੇ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹਨ ਜਿਹੜਾ ਏਜੰਡਾ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਹਰ ਹੀਲੇ ਉਸ ਭਰਮ ਜਾਲ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">ਚ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਭਰਮ ਜਾਲ ਪੂੰਜੀਵਾਦ ਲਈ ਲਾਹੇਵੰਦ ਹੈ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਕੇਹੀ ਵਿਡੰਬਨਾ ਹੈ ਕਿ </span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਸਾਹਿਤਕ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਬੈਨਰਾਂ ਵਾਲੀਆਂ ਅਜਿਹੀਆਂ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਦੇ ਸਰਪ੍ਰਸਤ ਚਿੱਟੇ ਦਿਨ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਵਹਿਮਾਂ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">,</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;"> ਭਰਮਾਂ </span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਚ ਪਾਉਣ ਦਾ ਕਾਰੋਬਾਰ ਵੀ ਕਰਦੇ ਹਨ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਅਤੇ ਸਾਹਿਤ-ਕਲਾ ਦੇ ਠੇਕੇਦਾਰ ਬਣ ਕੇ ਵੀ ਵਿਚਰਦੇ ਹਨ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਅਜਿਹੇ ਅਨਸਰਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਚਾਰਕ ਹਨ ਜਿਹੜੇ ਗ਼ਰੀਬ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਮਜ਼ਦੂਰ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਜਨ-ਸਾਧਾਰਨ/ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਖ਼ੂਨ ਚੂਸਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਕਵੀ/ਕਲਾਕਾਰ ਕਹਾਉਂਦੇ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਮਹਿਫ਼ਿਲਾਂ ਵੀ ਸਜਾਉਂਦੇ ਹਨ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਅਜਿਹੇ ਸਰਪ੍ਰਸਤਾਂ ਦੇ ਖ਼ੁਸ਼ਾਮਦੀਏ ਕਵੀ/ਕਲਾਕਾਰ ਨਿਰਸੰਦੇਹ ਕਵੀ ਜਾਂ ਕਲਾਕਾਰ ਤਾਂ ਹਨ ਪਰ </span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਜੋਕਾਂ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਦੇ ਧੜੇ ਦੇ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >। </span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਲਹੂ-ਮਿੱਝ ਦਾ ਤੜਕਾ ਲੱਗੇ ਪਕਵਾਨਾਂ ਦੇ ਰਸੀਏ </span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਲਾਲੋ</span><span style="color:red;"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:red;">ਕਿਰਤੀਆਂ ਦੇ ਯਾਰ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦੇ</span><span style="mso-bidi-language: HI;font-family:Mangal;color:red;" lang="HI" >। </span><span style="color:red;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;">------</span><span style="font-family:Raavi;"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span lang="PA" style="font-family:Raavi;color:blue;"><strong>ਲੜੀ ਜੋੜਨ ਲਈ ਦੂਜਾ ਭਾਗ ਹੇਠਲੀ ਪੋਸਟ ਜ਼ਰੂਰ ਪੜ੍ਹੋ ਜੀ।</strong></span><span style="font-family:Raavi;color:blue;"><o:p></o:p></span></p></div>ਤਨਦੀਪ 'ਤਮੰਨਾ'http://www.blogger.com/profile/16476762212280968695noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-5341165159684440853.post-22692585673013897762010-01-07T20:46:00.000-08:002010-01-07T20:49:47.700-08:00ਉਂਕਾਰਪ੍ਰੀਤ - ਸਾਹਿਤ ਅਤੇ ਕਲਾ – ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਜਾਂ ਜੋਕਾਂ ਲਈ? – ਲੇਖ – ਭਾਗ ਦੂਜਾ<a href="http://3.bp.blogspot.com/_3U-ASQjXcjw/S0a4z5lfi5I/AAAAAAAAEZU/X83KqyiOJNw/s1600-h/Onkarpreet.jpg"><img style="MARGIN: 0px 10px 10px 0px; WIDTH: 78px; FLOAT: left; HEIGHT: 98px; CURSOR: hand" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5424226002985257874" border="0" alt="" src="http://3.bp.blogspot.com/_3U-ASQjXcjw/S0a4z5lfi5I/AAAAAAAAEZU/X83KqyiOJNw/s200/Onkarpreet.jpg" /></a> <strong><span style="color:#ff0000;"><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਸਾਹਿਤ ਅਤੇ ਕਲਾ </span><span style="font-family:Times New Roman;">– </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਜਾਂ ਜੋਕਾਂ ਲਈ</span><span style="font-family:Times New Roman;">?<span style="mso-bidi-font-family: Raavi"><?xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" /><o:p></o:p></span></span></span></strong> <div><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><strong><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਭਾਗ ਦੂਜਾ</span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi"><o:p></o:p></span></strong></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA"><strong><span style="color:#999900;">ਲੇਖ</span></strong></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: blue" lang="PA">ਲੜੀ ਜੋੜਨ ਲਈ ਪਹਿਲਾ ਭਾਗ ਉੱਪਰਲੀ ਪੋਸਟ ਜ਼ਰੂਰ ਪੜ੍ਹੋ ਜੀ।</span><span style="COLOR: blue; mso-bidi-font-family: Raavi"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: green" lang="PA">ਸਟੇਟ</span><span style="COLOR: green"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: green" lang="PA">ਅਜਿਹੇ ਅਦਾਰਿਆਂ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਪੂਜਕਾਂ ਨੂੰ ਮਾਨ-ਸਨਮਾਨ ਦੇ ਕੇ ਸੰਤੁਸ਼ਟ ਰੱਖਦੀ ਹੈ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; COLOR: green; mso-bidi-language: HI" lang="HI">।</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: green" lang="HI"> </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: green" lang="PA">ਕਵੀ/ਕਲਾਕਾਰ ਸਟੇਟ ਵਲੋਂ ਵੰਡੇ ਜਾਂਦੇ ਇਨਾਮਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਤਰਲੋਮੱਛੀ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; COLOR: green; mso-bidi-language: HI" lang="HI">। </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: green" lang="PA">ਨਾ ਮਿਲਣ ਤੇ ਦੁਖੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; COLOR: green; mso-bidi-language: HI" lang="HI">। </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: green" lang="PA">ਜਿਸਨੂੰ ਮਿਲਿਆ ਹੋਵੇ ਉਸ ਨਾਲ ਈਰਖਾ<span style="mso-spacerun: yes"> </span>ਕਰਦੇ ਹਨ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; COLOR: green; mso-bidi-language: HI" lang="HI">। </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: green" lang="PA">ਰਸਾਲੇ/ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ/ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਨੂੰ ਅਪਣੀ ਇਸ ਬਹਿਸ ਲਈ ਵਰਤਦੇ ਹਨ ਕਿ ਫਲਾਨੇ ਨੂੰ ਮਿਲਿਆ ਇਨਾਮ </span><span style="COLOR: green"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: green" lang="PA">ਜੋੜ-ਤੋੜ</span><span style="COLOR: green"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: green" lang="PA">ਨਾਲ ਮਿਲਿਆ ਹੈ ਜਾਂ ਨਹੀਂ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; COLOR: green; mso-bidi-language: HI" lang="HI">। </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: green" lang="PA">ਪਰ:</span><span style="COLOR: green"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="COLOR: green"><o:p><span style="font-family:Times New Roman;"> </span></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: green" lang="PA">1) </span><span style="COLOR: green"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: green" lang="PA">ਸਟੇਟ</span><span style="COLOR: green"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: green" lang="PA">ਵਲੋਂ ਦਿੱਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਇਹ ਇਨਾਮ ਕਿਸ ਮਕਸਦ ਨਾਲ ਦਿੱਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ</span><span style="COLOR: green"><span style="font-family:Times New Roman;">? <o:p></o:p></span></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: green" lang="PA">2) ਸਟੇਟ ਨੂੰ ਕਿਹੋ ਜਿਹਾ ਸਾਹਿਤ/ਕਲਾ ਪਰਵਾਨ ਹੈ</span><span style="COLOR: green"><span style="font-family:Times New Roman;">? </span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: green" lang="PA">ਮਾਫ਼ਿਕ ਹੈ</span><span style="COLOR: green"><span style="font-family:Times New Roman;">? <o:p></o:p></span></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: green" lang="PA">3) ਕੀ ਸਟੇਟ ਵਲੋਂ ਸਨਮਾਨਿਤ ਸਾਹਿਤ/ਕਲਾ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਕਲਿਆਣ </span><span style="COLOR: green"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: green" lang="PA">ਚ ਕੋਈ ਹਿੱਸਾ ਪਾਉਂਦੇ ਹਨ</span><span style="COLOR: green"><span style="font-family:Times New Roman;">? <o:p></o:p></span></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: green" lang="PA"><span style="mso-spacerun: yes"> </span></span><span style="COLOR: green"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="COLOR: green"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: green" lang="PA">ਇਨਾਮ-ਯਾਫਤੀਏ</span><span style="COLOR: green"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: green" lang="PA">ਜਾਂ </span><span style="COLOR: green"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: green" lang="PA">ਤਰਲੋ-ਮੱਛੀਏ</span><span style="COLOR: green"><span style="font-family:Times New Roman;">’, </span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: green" lang="PA">ਕਵੀਆਂ/ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਲਈ ਅਜਿਹੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਬੇਮਾਯਨਾ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; COLOR: green; mso-bidi-language: HI" lang="HI">। </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: green" lang="PA">ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਅਚੇਤ/ਸੁਚੇਤ ਚੋਂ ਇਹਨਾ ਦੀ </span><span style="COLOR: green"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: green" lang="PA">ਮਨਫ਼ੀ</span><span style="COLOR: green"><span style="font-family:Times New Roman;">’, </span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: green" lang="PA">ਅਸਲ </span><span style="COLOR: green"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: green" lang="PA">ਚ ਉਹਨਾਂ ਦੀ </span><span style="COLOR: green"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: green" lang="PA">ਜੋਕ-ਪੱਖੀ</span><span style="COLOR: green"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: green" lang="PA">ਪਛਾਣ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕਰਦੀ ਹੈ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; COLOR: green; mso-bidi-language: HI" lang="HI">।</span><span style="COLOR: green"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">-----</span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਉਪਰੋਕਤ ਚਰਚਾ ਦੇ ਸੰਦਰਭ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਚ ਸਾਹਿਤ ਅਤੇ ਕਲਾ ਪ੍ਰਤੱਖ ਰੂਪ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਚ ਦੋ ਟੋਟਿਆਂ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਚ ਵੰਡੇ ਵੇਖੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; mso-bidi-language: HI" lang="HI">। </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਨੁਕਸ ਵਾਲੇ ਲੋਕਤੰਤਰ ਦੇ ਹੱਕ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਚ ਭੁਗਤਣ ਵਾਲੇ ਆਪੋ-ਅਪਣੀ ਸਿਰਜਨਾ ਰਾਹੀਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਸਟੇਟ</span><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਦੇ ਦਮਨ ਨੂੰ ਭਾਣੇ ਰੂਪ ਮੰਨਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕਰਦੇ ਹਨ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; mso-bidi-language: HI" lang="HI">। </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਉਹ ਅਪਣੀਆਂ ਲਿਖਤਾਂ ਜਾਂ ਕਲਾ ਰਾਹੀਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਦ੍ਰਿੜ ਕਰਵਾਉਂਦੇ ਹਨ ਕਿ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, “</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਅਪਣਾ ਲੋਕਤੰਤਰ ਉੱਤਮ ਹੈ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; mso-bidi-language: HI" lang="HI">। </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਅਸਲੀ ਲੋਕ-ਹਿਤੂ ਹੈ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; mso-bidi-language: HI" lang="HI">। </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਨੁਕਸ ਹੈ ਤਾਂ ਉਹ ਤੁਹਾਡੇ (ਲੋਕਾਂ) ਵਲੋਂ ਇਸਨੂੰ ਅਪਣਾਉਣ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਚ ਹੀ ਹੈ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; mso-bidi-language: HI" lang="HI">।</span><span style="font-family:Times New Roman;">” </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਅਜਿਹੀ ਕਵਿਤਾ ਅਤੇ ਕਲਾ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਸੁਚੇਤ ਜਾਂ ਅਚੇਤ ਰੂਪਾਂ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਚ ਲੋਕ-ਹਿੱਤਾਂ ਵਿਰੁੱਧ ਭੁਗਤਦੀ ਹੈ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; mso-bidi-language: HI" lang="HI">। </span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">-----</span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਲੋਕਾਂ-ਹਿੱਤਾਂ</span><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਲਈ ਜੂਝਣ ਵਾਲੇ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਲੋਕਤੰਤਰ ਵਲੋਂ ਖੋਹੇ ਅਤੇ ਕੋਹੇ ਜਾਂਦੇ ਲੋਕ-ਹੱਕਾਂ ਬਾਰੇ ਬੋਲਦੇ ਹਨ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; mso-bidi-language: HI" lang="HI">। </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਲਿਖਦੇ ਹਨ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; mso-bidi-language: HI" lang="HI">। </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਤਸੀਹੇ ਝੇਲਦੇ ਹਨ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; mso-bidi-language: HI" lang="HI">। </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਮਹਾਂ-ਨਿੰਦਾ ਦੇ ਪਾਤਰ ਬਣਦੇ ਹਨ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; mso-bidi-language: HI" lang="HI">। </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਜਾਨਾਂ ਤਕ ਵਾਰਦੇ ਹਨ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; mso-bidi-language: HI" lang="HI">। </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਇਹ ਉਹ ਸੂਰੇ ਕਵੀ/ਕਲਾਕਾਰ ਹਨ ਜਿਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਕਿਰਤਾਂ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਚ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਗ਼ੈਰਤ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਪਤ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਅਤੇ ਦਰਦ ਨੂੰ ਜ਼ੁਬਾਨ ਮਿਲਦੀ ਹੈ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; mso-bidi-language: HI" lang="HI">। </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਬਾਕੌਲ ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, “</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਹਵਾ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਚ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਖ਼ਿਆਲਾਂ ਦੀਆਂ ਬਿਜਲਈ-ਤਰੰਗਾਂ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; mso-bidi-language: HI" lang="HI">।</span><span style="font-family:Times New Roman;">” </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਸਵੇਰਾਂ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਦੁਪਹਿਰਾਂ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਸ਼ਾਮਾਂ ਅਤੇ ਰਾਤਾਂ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਚ ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਲੋਅ ਇੱਕ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਕਾਫ਼ਲੇ</span><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਵਾਂਗ ਰਵਾਂ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; mso-bidi-language: HI" lang="HI">। </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਸਰਕਾਰੀ ਰਿਕਾਰਡਾਂ ਦੀ ਥਾਂ ਸਮਾਂ ਚੇਤੇ ਰੱਖਦਾ ਹੈ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; mso-bidi-language: HI" lang="HI">।</span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">-----</span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਇਹਨਾਂ ਸਭ ਜੱਗ-ਜ਼ਾਹਿਰ ਤੱਥਾਂ ਦੀ ਰੌਸ਼ਨੀ </span><span style="COLOR: red"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਚ ਇਹ ਪ੍ਰਸ਼ਨ</span><span style="COLOR: red"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਕਿ ਫਿਰ: ਅਸਲੀ ਸਾਹਿਤ ਅਤੇ ਕਲਾ ਕਿਹੜੀ ਹੈ</span><span style="COLOR: red"><span style="font-family:Times New Roman;">?; </span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਦਾ ਉੱਤਰ ਸਿਰਫ਼ ਤੇ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕੋ ਹੈ ਕਿ</span><span style="COLOR: red"><span style="font-family:Times New Roman;">, ‘</span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਉਹ ਜੋ ਲੋਕਾਂ ਵੱਲ ਭੁਗਤਦੀ ਹੈ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; COLOR: red; mso-bidi-language: HI" lang="HI">। </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਕਲਾ</span><span style="COLOR: red"><span style="font-family:Times New Roman;">, ‘</span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਕਲਾ ਲਈ</span><span style="COLOR: red"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਹੋਵੇ ਭਾਵੇਂ </span><span style="COLOR: red"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਲੋਕਾਂ ਲਈ</span><span style="COLOR: red"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਉਦੋਂ ਤੀਕ ਮਹਿਜ਼ ਵਿਖਾਵਾ ਅਤੇ ਢੌ਼ਗ ਹੈ ਜਦ ਤੀਕ ਇਹ </span><span style="COLOR: red"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਲੋਕ-ਕਲਿਆਣਕਾਰੀ</span><span style="COLOR: red"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਨਹੀਂ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; COLOR: red; mso-bidi-language: HI" lang="HI">। </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਲੋਕ-ਕਲਿਆਣਕਾਰੀ-ਕਲਾ ਜੋ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਖੋਹੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹੱਕਾਂ ਤੋਂ ਜਾਗਰੂਕ ਕਰਦੀ ਹੈ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; COLOR: red; mso-bidi-language: HI" lang="HI">। </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਲਈ ਲਾਮਬੱਧ ਕਰਦੀ ਹੈ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; COLOR: red; mso-bidi-language: HI" lang="HI">। </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਇਸਦੇ ਉਲਟ ਪੂੰਜੀਵਾਦੀ ਵਰਤਾਰੇ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋ ਕੇ ਅਪਣੇ ਮੂਲ ਨਾਲੋਂ ਟੁੱਟੀ ਹੋਈ ਕਲਾ ਜਾਂ ਕਵਿਤਾ ਇਨਾਂ </span><span style="COLOR: red"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਪਾਪੂਲਰ-ਸ਼ਿਅਰਾਂ</span><span style="COLOR: red"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਵਾਂਗ ਅਚੇਤ/ਸੁਚੇਤ ਲੋਕ-ਦਮਨ ਏਜੰਡਿਆਂ ਦੇ ਹੱਕ </span><span style="COLOR: red"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਚ ਭੁਗਤਣ ਲਗਦੀ ਹੈ:</span><span style="COLOR: red"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><o:p><span style="font-family:Times New Roman;"> </span></o:p></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><i><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਕੁਛ ਕਿਹਾ ਤਾਂ ਹਨੇਰਾ ਜ਼ਰੇਗਾ ਕਿਵੇਂ / ਚੁਪ ਰਿਹਾ ਤਾਂ ਸ਼ਮ੍ਹਾਦਾਨ ਕੀ ਕਹਿਣਗੇ</span><o:p></o:p></i></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><i><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਗੀਤ ਦੀ ਮੌਤ ਇਸ ਰਾਤ ਜੇ ਹੋ ਗਈ / ਮੇਰਾ ਜੀਣਾ ਮੇਰੇ ਯਾਰ ਕਿੰਝ ਸਹਿਣਗੇ</span></i><i><span style="FONT-FAMILY: Mangal; mso-bidi-language: HI" lang="HI">॥ </span><o:p></o:p></i></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><i><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਇਸ ਅਦਾਲਤ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></i><i><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਚ ਬੰਦੇ ਬਿਰਖ਼ ਹੋ ਗਏ / ਫੈਸਲੇ ਸੁਣਦਿਆਂ ਸੁਣਦਿਆਂ ਸੁਕ ਗਏ</span><o:p></o:p></i></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><i><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਆਖੋ ਕਿ ਉੱਜੜੇ ਘਰੀਂ ਜਾਣ ਹੁਣ / ਇਹ ਕਦ ਤਕ ਇਉਂ ਏਥੇ ਖੜੇ ਰਹਿਣਗੇ</span></i><i><span style="FONT-FAMILY: Mangal; mso-bidi-language: HI" lang="HI">॥ </span><o:p></o:p></i></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><i><o:p><span style="font-family:Times New Roman;"> </span></o:p></i></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA"><span style="mso-spacerun: yes"> </span>ਕਿਸੇ ਸਮੇਂ </span><span style="COLOR: red"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਚ ਅਜਿਹੇ ਸ਼ਿਅਰਾਂ ਦੀ </span><span style="COLOR: red"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਪਾਪੂਲੈਰਿਟੀ</span><span style="COLOR: red"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਸਬੂਤ ਹੈ ਕਿ ਸਾਹਿਤ ਅਤੇ ਕਲਾ ਨੂੰ ਸਟੇਟ ਨੇ ਕਿਸ ਹੱਦ ਤੀਕ ਅਪਣੇ </span><span style="COLOR: red"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਹੱਥ-ਠੋਕੇ</span><span style="COLOR: red"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਬਣਾ ਰੱਖਿਆ ਹੈ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; COLOR: red; mso-bidi-language: HI" lang="HI">। </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਕਵੀ ਅਤੇ ਕਲਾਕਾਰ ਇਸ ਗੱਲ ਦੀ ਚਿੰਤਾ ਹੰਢਾਉਣ ਲਗਦੇ ਹਨ ਕਿ </span><span style="COLOR: red"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਹਨੇਰਾ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਜ਼ਰੇਗਾ ਕਿ ਨਹੀਂ</span><span style="COLOR: red"><span style="font-family:Times New Roman;">’</span></span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; COLOR: red; mso-bidi-language: HI" lang="HI">। </span><span style="COLOR: red"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਅਪਣੇ ਗੀਤ</span><span style="COLOR: red"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਨੂੰ ਵੀ ਉਹ ਮਹਿਜ਼ </span><span style="COLOR: red"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਯਾਰਾਂ ਦੇ ਮਿਹਣੇ</span><span style="COLOR: red"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਡਰੋਂ ਹੀ ਗਾਉਣ ਜੋਗੇ ਰਹਿ ਜਾਂਦੇ ਹਨ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; COLOR: red; mso-bidi-language: HI" lang="HI">। </span><span style="COLOR: red"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">-----</span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: green" lang="PA">ਇਸ ਦੇ ਉਲਟ ਜੋ ਕਵੀ ਅਤੇ ਕਲਾਕਾਰ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਹੱਕ </span><span style="COLOR: green"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: green" lang="PA">ਚ ਭੁਗਤ ਰਹੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ</span><span style="COLOR: green"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: green" lang="PA">ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਬੋਲਾਂ ਨਾਲ ਤਾਂ ਹਰ ਧੁੰਦ ਮਿਟਦੀ ਹੈ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; COLOR: green; mso-bidi-language: HI" lang="HI">। </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: green" lang="PA">ਜੱਗ ਚਾਨਣ ਹੁੰਦਾ ਹੈ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; COLOR: green; mso-bidi-language: HI" lang="HI">। </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: green" lang="PA">ਹਨੇਰਿਆਂ ਦਾ ਨਾਮੋ-ਨਿਸ਼ਾਨ ਮਿਟਦਾ ਹੈ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; COLOR: green; mso-bidi-language: HI" lang="HI">। </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: green" lang="PA">ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ </span><span style="COLOR: green"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: green" lang="PA">ਹਨੇਰੇ ਵਲੋਂ ਜ਼ਰੇ ਜਾਣ ਜਾਂ ਨਾ ਜ਼ਰੇ ਜਾਣ</span><span style="COLOR: green"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: green" lang="PA">ਦਾ ਝੋਰਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; COLOR: green; mso-bidi-language: HI" lang="HI">। </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: green" lang="PA">ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਬੋਲ</span><span style="COLOR: green"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: green" lang="PA">ਕਵਿਤਾਵਾਂ</span><span style="COLOR: green"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: green" lang="PA">ਗੀਤ</span><span style="COLOR: green"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: green" lang="PA">ਸਾਹਿਤ</span><span style="COLOR: green"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: green" lang="PA">ਕਲਾ ਤਾਂ ਜਿੱਧਰ ਜਾਂਦੇ ਹਨ </span><span style="COLOR: green"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: green" lang="PA">ਚਾਨਣ ਦਾ ਛੱਟਾ</span><span style="COLOR: green"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: green" lang="PA">ਦਿੰਦੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; COLOR: green; mso-bidi-language: HI" lang="HI">। </span><span style="COLOR: green"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">-----</span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਉਹ ਸਟੇਟ ਦੀ ਬੇਇਨਸਾਫ਼ੀ ਦੇ ਸ਼ਿਕਾਰ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਬੰਦੇ</span><span style="font-family:Times New Roman;">’(</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਲੋਕ) ਨੂੰ ਕਦੇ ਇਹ ਸਲਾਹ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦੇ ਕਿ ਅਦਾਲਤ ਵਲੋਂ ਹੋਈ ਬੇਇਨਸਾਫ਼ੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੁਣ ਚੁਪ-ਚਾਪ ਅਪਣੇ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਉੱਜੜ ਚੁੱਕੇ ਘਰੀਂ</span><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਜਾਵੋ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; mso-bidi-language: HI" lang="HI">। </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਰੁਦਨ ਕਰੋ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; mso-bidi-language: HI" lang="HI">। </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਏਥੇ ਖੜ੍ਹਨ ਦੀ ਕੋਈ ਤੁਕ ਨਹੀਂ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; mso-bidi-language: HI" lang="HI">। </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਸਗੋਂ ਲੋਕ ਪੱਖੀ ਸਾਹਿਤ ਅਤੇ ਕਲਾ ਤਾਂ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਖੜ੍ਹਨ</span><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਦੀ ਸਲਾਹ ਦਿੰਦੇ ਹਨ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; mso-bidi-language: HI" lang="HI">। </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਡਟਣ ਲਈ ਵੰਗਾਰਦੇ ਹਨ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; mso-bidi-language: HI" lang="HI">। </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਉਦੋਂ ਤੀਕ ਜਦ ਤਕ ਉਹ ਅਜਿਹੀਆਂ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਅਦਾਲਤਾਂ</span><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਨੂੰ ਖ਼ਤਮ ਨਹੀਂ ਕਰ ਦਿੰਦੇ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; mso-bidi-language: HI" lang="HI">। </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਜੋ ਲੋਕ ਹੱਕਾਂ ਦੀਆਂ ਦੁਸ਼ਮਣ ਹਨ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; mso-bidi-language: HI" lang="HI">। </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਵਸਦੇ ਘਰਾਂ ਦੇ ਉਜਾੜੇ ਦਾ ਕਾਰਨ ਹਨ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; mso-bidi-language: HI" lang="HI">। </span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">-----</span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਪਰ</span><span style="COLOR: red"><span style="font-family:Times New Roman;">,</span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA"> ਸਟੇਟ ਦੇ ਫਾਇਦੇ ਵਾਲੇ ਲੋਕਤੰਤਰ </span><span style="COLOR: red"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਚ ਅਜਿਹੇ ਬੋਲ</span><span style="COLOR: red"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਬੁਲਾਰੇ</span><span style="COLOR: red"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਕਵੀ ਅਤੇ ਕਲਾਕਾਰ ਹੀ </span><span style="COLOR: red"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਪਾਪੂਲਰ</span><span style="COLOR: red"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਹੁੰਦੇ ਹਨ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; COLOR: red; mso-bidi-language: HI" lang="HI">। </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਪਰਵਾਨ ਚੜ੍ਹਦੇ ਹਨ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; COLOR: red; mso-bidi-language: HI" lang="HI">। </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਤਮਗ਼ਾ-ਯਾਫ਼ਤਾ ਬਣਦੇ ਹਨ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; COLOR: red; mso-bidi-language: HI" lang="HI">। </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਜੋ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਚੁੱਪ-ਚਾਪ ਅਪਣੇ ਉਜੜੇ ਘਰਾਂ </span><span style="COLOR: red"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਚ ਬਹਿ ਕੇ ਭਾਣਾ ਮੰਨਣ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; COLOR: red; mso-bidi-language: HI" lang="HI">। </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਰੁਦਨ ਕਰਨ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; COLOR: red; mso-bidi-language: HI" lang="HI">। </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਤਿਲ ਤਿਲ ਮਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕਰਦੇ ਹਨ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; COLOR: red; mso-bidi-language: HI" lang="HI">। </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਸਟੇਟ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਅਪਣੇ ਕੁਰਪਟ-ਨਿਆਂ-ਪ੍ਰਬੰਧਾਂ ਦੀ ਰਾਖੀ ਲਈ ਢਾਲ ਵਜੋਂ ਵਰਤਦੀ ਹੈ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; COLOR: red; mso-bidi-language: HI" lang="HI">। </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਅਪਣੇ ਅਸਲ ਤੋਂ ਟੁੱਟੇ ਹੋਏ ਅਜਿਹੇ ਸਾਹਿਤਕਾਰਾਂ/ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਬਾਰੇ ਇਨਕਲਾਬੀ ਚੇਤਨਾ ਵਾਲਾ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸ਼ਾਇਰ ਫੈਜ਼ ਅਹਿਮਦ ਫੈਜ਼ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ:</span><span style="COLOR: red"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><o:p><span style="font-family:Times New Roman;"> </span></o:p></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><i><span style="COLOR: blue"><span style="font-family:Times New Roman;">“</span></span></i><i><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: blue" lang="PA">ਪੱਛਮੀ ਪੂੰਜੀਵਾਦੀ ਸਮਾਜਿਕ ਪ੍ਰਬੰਧ ਵਿੱਚ ਭਾਰੂ ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ ਨੇ ਸਫਲਤਾ ਨਾਲ ਕਲਾਕਾਰ ਨੂੰ ਅਪਣੇ ਕਿਰਦਾਰ ਤੋਂ ਵਾਂਝਿਆਂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ</span></i><i><span style="FONT-FAMILY: Mangal; COLOR: blue; mso-bidi-language: HI" lang="HI">। </span></i><i><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: blue" lang="PA">ਉਹ ਉਚੇਰੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦੀ ਸਿਰਜਣਾ ਦੇ ਥਾਂ ਤੇ ਸ਼ਬਦ ਅਤੇ ਆਵਾਜ਼ਾਂ ਆਦਿ ਨੂੰ ਖਿਚਪਾਊ ਬਨਾਉਣ ਦੇ ਯਤਨਾਂ ਅਤੇ ਕਸਰਤਾਂ ਵਿੱਚ ਹੀ ਅਪਣੀ ਸਿਰਜਣਾਤਮਿਕ ਤ੍ਰਿਪਤੀ ਭਾਲਣ ਲੱਗਾ ਹੈ</span></i><i><span style="FONT-FAMILY: Mangal; COLOR: blue; mso-bidi-language: HI" lang="HI">।</span></i><i><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: blue" lang="PA">ਪਰ ਅਗਾਂਹਵਧੂ ਸਮਾਜਿਕ ਪ੍ਰਬੰਧਾਂ ਵਿੱਚ ਸਿਰਜਣਾਤਮਿਕ ਕਲਾਕਾਰ ਦਾ ਇਹ ਕਿਰਦਾਰ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦਾ</span></i><i><span style="FONT-FAMILY: Mangal; COLOR: blue; mso-bidi-language: HI" lang="HI">। </span></i><i><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: blue" lang="PA">ਇਹ ਸਮਾਜ ਪ੍ਰਬੰਧ ਆਸ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਕਲਾਕਾਰ ਨਵੀਆਂ ਅਤੇ ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਬੇਇਨਸਾਫ਼ੀਆਂ</span><span style="COLOR: blue"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span></i><i><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: blue" lang="PA">ਨਵੇਂ ਅਤੇ ਪੁਰਾਣੇ ਜ਼ੁਲਮਾਂ ਅਤੇ ਲੁੱਟਾਂ ਦੇ ਸਾਰੇ ਰੁਝਾਨਾਂ ਵਿਰੁੱਧ ਘੋਲ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਨ ਜੋ ਜੀਵਨ ਮਾਨਣ ਅਤੇ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਜਾਦੇ ਹਨ</span></i><i><span style="FONT-FAMILY: Mangal; COLOR: blue; mso-bidi-language: HI" lang="HI">। </span></i><i><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: blue" lang="PA">ਉਹ ਇਹ ਵੀ ਆਸ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਕਲਾਕਾਰ ਉਸ ਸੁਹਣੇਰੇ ਭਵਿੱਖ ਦੀ ਕਲਪਨਾ ਉੱਤੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਰੱਖਣ ਵਿਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰੇ ਜਿਹੜਾ ਭਵਿੱਖ ਛੇਤੀਂ ਹੀ ਉਸਰਨ ਵਾਲਾ ਹੈ</span></i><i><span style="FONT-FAMILY: Mangal; COLOR: blue; mso-bidi-language: HI" lang="HI">।</span><span style="COLOR: blue"><span style="font-family:Times New Roman;">”<o:p></o:p></span></span></i></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><o:p><span style="font-family:Times New Roman;"> </span></o:p></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਅਪਣੇ ਅਸਲ ਕਿਰਦਾਰ ਤੋਂ ਵਾਂਝਾ ਸਾਹਿਤ ਅਤੇ ਕਲਾ </span><span style="COLOR: red"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਤਮਗਿਆਂ-ਲੱਦੇ</span><span style="COLOR: red"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ</span><span style="COLOR: red"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਪਰ </span><span style="COLOR: red"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਲੋਕ-ਕਲਿਆਣਕਾਰੀ</span><span style="COLOR: red"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਖਾਸੇ ਤੋਂ ਵਿਹੂਣੇ ਹੋਣ ਕਰਕੇ </span><span style="COLOR: red"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਨਿਪੁੰਸਕ</span><span style="COLOR: red"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਹਨ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; COLOR: red; mso-bidi-language: HI" lang="HI">। </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਸਾਹਿਤ ਜਾਂ ਕਲਾ ਚੋਂ ਖਾਰਜ ਕਰਨਯੋਗ ਹਨ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; COLOR: red; mso-bidi-language: HI" lang="HI">। </span><span style="COLOR: red"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">-----</span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਸਟੇਟੀ ਏਜੰਡੇ ਦੇ ਹੱਕ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਚ ਭੁਗਤਣ ਵਾਲੇ ਕਵੀ/ਕਲਾਕਾਰ ਅਕਸਰ ਸਾਹਿਤਕ ਚੁੰਝ-ਚਰਚਾਵਾਂ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਚ ਇਹ ਦਲੀਲ/ਤਰਕ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਸਾਹਿਤ ਜਾਂ ਕਲਾ ਦਾ ਰੋਲ ਕਲਿਆਣ ਦਾ ਨਹੀਂ ਸਿਰਫ਼ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਹੋ ਰਹੇ</span><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਨੂੰ ਬਿਆਨ ਕਰਨ ਦਾ ਹੈ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; mso-bidi-language: HI" lang="HI">। </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਜਾਂ ਉਸ ਵੱਲ ਇਸ਼ਾਰਾ ਮਾਤਰ ਕਰਨ ਦਾ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; mso-bidi-language: HI" lang="HI">। </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਉਹ ਅਕਸਰ ਦਲੀਲ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ:</span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><o:p><span style="font-family:Times New Roman;"> </span></o:p></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">* ਲੇਖਕ/ਕਲਾਕਾਰ ਨੇ ਅਪਣੀ ਰਚਨਾ ਰਾਹੀਂ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></b><b><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਗੰਦਗੀ</span><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></b><b><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਦੇ ਟੋਭੇ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></b><b><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਚ ਸਿਰਫ਼ ਵੱਟਾ ਮਾਰਨਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></b><b><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਅਤੇ ਲੰਘ ਜਾਣਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ</span></b><b><span style="FONT-FAMILY: Mangal; mso-bidi-language: HI" lang="HI">। </span><o:p></o:p></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਇਸ ਦਲੀਲ ਦੇ ਮੱਦੇ-ਨਜ਼ਰ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਇਹਨਾਂ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਵੱਟੇ ਮਾਰਨ ਵਾਲਿਆਂ</span><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਤੋਂ ਪੁੱਛਿਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ:</span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><o:p><span style="font-family:Times New Roman;"> </span></o:p></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">* ਕੀ ਇਹ ਗੰਦਗੀ ਖਲਾਅ ਚੋਂ ਪੈਦਾ ਹੋਈ ਹੈ</span><span style="font-family:Times New Roman;">? <o:p></o:p></span></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਨਹੀਂ</span><span style="COLOR: red"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਤਾਂ ਜੇ ਇਹ </span><span style="COLOR: red"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਗੰਦਗੀ</span><span style="COLOR: red"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਉਸੇ ਲੋਕਤੰਤਰ ਦੀ ਉਪਜ ਹੈ ਜਿਸਦੇ </span><span style="COLOR: red"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਸਨਮਾਨਯੋਗ ਸ਼ਹਿਰੀ</span><span style="COLOR: red"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਉਹ ਖ਼ੁਦ ਵੀ ਹਨ</span><span style="COLOR: red"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਤਾਂ ਇਸ </span><span style="COLOR: red"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਗੰਦ</span><span style="COLOR: red"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਦੇ ਜਮਾਂ ਹੋਣ </span><span style="COLOR: red"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਚ ਯਕੀਨਨ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਵੀ ਹਿੱਸਾ ਹੈ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; COLOR: red; mso-bidi-language: HI" lang="HI">। </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਇਸਨੂੰ ਸਾਫ਼ ਵੀ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਹੀ ਕਰਨਾ ਬਣਦਾ ਹੈ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; COLOR: red; mso-bidi-language: HI" lang="HI">। </span><span style="COLOR: red"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਵੱਟਾ</span><span style="COLOR: red"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਮਾਰ ਕੇ ਲੰਘਣ ਵਾਲੇ ਇਹ </span><span style="COLOR: red"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਸੁਰਖ਼ੁਰੂ-ਭਗੌੜੇ</span><span style="COLOR: red"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਨਿਰਸੰਦੇਹ ਜੋਕਾਂ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਭੁਗਤਦੇ ਹਨ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; COLOR: red; mso-bidi-language: HI" lang="HI">। </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਸਮਾਜ </span><span style="COLOR: red"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਚ ਫੈਲਿਆ ਰਾਜਨੀਤਕ</span><span style="COLOR: red"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਧਾਰਮਿਕ</span><span style="COLOR: red"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਆਰਥਿਕ ਅਤੇ ਕਲਾਤਮਿਕ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਨ (ਗੰਦਗੀ) ਵਲੋਂ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਇਹੀ ਬੇਗਾਨਗੀ ਭਰਿਆ ਰਵੱਈਆ ਹੀ ਸਾਹਿਤ ਅਤੇ ਕਲਾ ਨੂੰ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਬਜਾਏ ਇਕ ਖ਼ਾਸ/ਈਲੀਟ ਵਰਗ ਨਾਲ ਜੋੜ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੰਦਾ ਹੈ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; COLOR: red; mso-bidi-language: HI" lang="HI">। </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਜਦ ਕਿ ਸਾਹਿਤ ਅਤੇ ਕਲਾ ਦੇ ਮਾਧਿਅਮ ਦਾ </span><span style="COLOR: red"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਅਸਲ ਧੁਰਾ</span><span style="COLOR: red"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਤਾਂ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਨੀ-ਧੁੰਦ ਨੂੰ </span><span style="COLOR: red"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਜਾਗਰੂਕ ਲੋਅ</span><span style="COLOR: red"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਰਾਹੀਂ ਖ਼ਤਮ ਕਰਕੇ ਲੋਕ-ਕਲਿਆਣ ਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; COLOR: red; mso-bidi-language: HI" lang="HI">। </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸੂਫ਼ੀ ਚਿੰਤਕ ਖ਼ਲੀਲ ਜਿਬਰਾਨ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ:</span><span style="COLOR: red"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><o:p><span style="font-family:Times New Roman;"> </span></o:p></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><i><span style="COLOR: blue"><span style="font-family:Times New Roman;">“</span></span></i></b><b><i><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: blue" lang="PA">ਕਿਸੇ ਸਮੇਂ </span><span style="COLOR: blue"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span></i></b><b><i><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: blue" lang="PA">ਚ ਜੇਕਰ ਮਨੁੱਖ ਠੋਕਰ ਖਾ ਰਹੇ ਹਨ ਤਾਂ ਨਿਰਸੰਦੇਹ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਰਾਹਬਰਾਂ ਨੇ ਰਸਤਿਆਂ ਦੇ ਪੱਥਰਾਂ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਹਟਾਇਆ</span></i></b><b><i><span style="FONT-FAMILY: Mangal; COLOR: blue; mso-bidi-language: HI" lang="HI">।</span><span style="COLOR: blue"><span style="font-family:Times New Roman;">” <o:p></o:p></span></span></i></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><i><span style="COLOR: blue"><o:p><span style="font-family:Times New Roman;"> </span></o:p></span></i></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">-----</span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਨੇ ਵੀ ਜਦੋਂ ਹਰ ਸਮੇਂ ਦੇ ਹੱਥ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਚ ਉਸਦਾ ਸੂਝ ਰੂਪੀ ਦੀਵਾ ਹੋਣ ਦੀ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਹੈ ਤਾਂ ਸੰਕੇਤ ਸਮੇਂ ਦੀ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਲੋਕ-ਪੱਖੀ ਸੂਝ</span><span style="font-family:Times New Roman;">’</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਵੱਲ ਹੀ ਹੈ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; mso-bidi-language: HI" lang="HI">। </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਅਪਣੇ ਮੂਲ ਆਸ਼ੇ ਅਨੁਸਾਰ ਸਾਹਿਤ ਅਤੇ ਕਲਾ ਨਿਰਸੰਦੇਹ ਸਮੇਂ ਦੀ ਇਹੀ ਸੂਝ ਹੁੰਦੀ ਹੈ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; mso-bidi-language: HI" lang="HI">। </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਪਰ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਸਾਹਿਤ ਅਤੇ ਕਲਾ ਦਾ ਅਜਿਹਾ ਲੋਕ-ਪੱਖੀ ਸੂਝ ਵਾਲਾ ਰੋਲ ਸਟੇਟ ਦੇ ਲੋਕ-ਦਮਨ ਏਜੰਡੇ ਲਈ ਖ਼ਤਰਾ ਹੈ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; mso-bidi-language: HI" lang="HI">। </span><b><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਤਦ ਹੀ ਸਾਹਿਤ ਅਤੇ ਕਲਾ ਨੂੰ </span><span style="COLOR: red"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span></b><b><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਲੋਕ-ਕਲਿਆਣ</span><span style="COLOR: red"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span></b><b><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਨਾਲੋਂ ਤੋੜਨ ਵਾਲੇ ਕਵੀ/ਕਲਾਕਾਰ</span><span style="COLOR: red"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span></b><b><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਲੋਕ ਹਿਤੂ ਨਹੀਂ</span></b><b><span style="FONT-FAMILY: Mangal; COLOR: red; mso-bidi-language: HI" lang="HI">। </span></b><b><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਪਾਪੂਲਰ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ</span></b><b><span style="FONT-FAMILY: Mangal; COLOR: red; mso-bidi-language: HI" lang="HI">। </span></b><b><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਹਰਮਨ ਪਿਆਰੇ ਨਹੀਂ</span></b><b><span style="FONT-FAMILY: Mangal; COLOR: red; mso-bidi-language: HI" lang="HI">। </span></b><b><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਲੋਕ ਨਾਇਕ ਹਰਗਿਜ਼ ਨਹੀਂ</span></b><b><span style="FONT-FAMILY: Mangal; COLOR: red; mso-bidi-language: HI" lang="HI">।</span><span style="COLOR: red"><o:p></o:p></span></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">-----</span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਅੱਜ ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ ਤੇ ਮਨੁੱਖੀ ਕਦਰਾਂ ਕੀਮਤਾਂ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਲੋਕ ਹੱਕਾਂ</span><span style="font-family:Times New Roman;">, </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਲੋਕ ਸਭਿਆਚਾਰਾਂ ਦਾ ਘਾਣ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਤਾਕਤਾਂ ਬੇਸ਼ੱਕ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਸੁਪਰ ਪਾਵਰ</span><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਵਜੋਂ ਵਿਚਰਦੀਆਂ ਨਜ਼ਰ ਆ ਰਹੀਆਂ ਹਨ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; mso-bidi-language: HI" lang="HI">। </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਸਟੇਟਾਂ ਵਲੋਂ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨਾਂ</span><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਦੇ ਗਲੋਬਲ ਮੰਡੀ ਹਿੱਤਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਫੁੱਲਤ ਕਰਨੇ ਪ੍ਰਬੰਧਾਂ ਨੂੰ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਲੋਕਤੰਤਰ</span><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਵਜੋਂ ਪ੍ਰਚਾਰਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; mso-bidi-language: HI" lang="HI">। </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਪ੍ਰਵਾਨਿਤ</span><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਸਾਹਿਤ ਅਤੇ ਕਲਾ ਉਸ ਨੂੰ ਥਾਪਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਜੋ ਸਟੇਟ ਨੂੰ ਪਰਵਾਨ ਹੈ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; mso-bidi-language: HI" lang="HI">। </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਇਹ ਸ਼ਿਅਰ ਇਸ ਸਾਰੇ ਵਰਤਾਰੇ ਨੂੰ ਬਾਖ਼ੂਬੀ ਬਿਆਨ ਕਰਦਾ ਹੈ: </span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><o:p><span style="font-family:Times New Roman;"> </span></o:p></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><i><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: green" lang="PA">ਕੱਲ ਜਦੋਂ ਪਰਤੇਗਾ ਕੀ ਅਹੁੜੇਗਾ ਕ਼ਾਤਿਲ ਨੂੰ ਜਵਾਬ</span><span style="COLOR: green"><span style="font-family:Times New Roman;">?<o:p></o:p></span></span></i></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><b><i><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: green" lang="PA">ਅੱਜ ਤਾਂ ਹੂਲਾ ਉੱਡ ਗਿਆ ਸਾਰੇ ਕਿ ਸੂਰਜ ਮਰ ਗਿਆ</span></i></b><b><i><span style="FONT-FAMILY: Mangal; COLOR: green; mso-bidi-language: HI" lang="HI">॥ </span><span style="COLOR: green"><o:p></o:p></span></i></b></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">-----</span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਸਾਹਿਤ/ਕਲਾ ਅਤੇ ਲੋਕਤੰਤਰ ਦੇ ਅਸਲ ਆਸ਼ਿਆਂ ਦੇ ਰੂ-ਬ-ਰੂ ਇਹ ਉਹ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਕੂੜ ਪਾਸਾਰਾ</span><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਹੈ ਜਿਸ ਦਾ ਖਾਤਮਾ ਕਰਨ ਲਈ ਸਾਹਿਤ ਅਤੇ ਕਲਾ ਨੂੰ ਅਪਣੇ </span><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਕਲਿਆਣਕਾਰੀ</span><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਮੂਲ ਨਾਲ ਜੁੜਨਾ ਹੋਵੇਗਾ</span><span style="FONT-FAMILY: Mangal; mso-bidi-language: HI" lang="HI">। </span><b><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਅਪਣੀਆਂ ਲਿਖਤਾਂ ਅਤੇ ਕਲਾ-ਕ੍ਰਿਤਾਂ ਰਾਹੀਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਹਰ ਉਸ ਕੈਦ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਕਰਾਉਣ ਲਈ ਜੂਝਣਾ ਹੋਵੇਗਾ</span><span style="COLOR: red"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span></b><b><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਜੋ ਉਨਾਂ ਤੋਂ ਆਜ਼ਾਦ ਜੀਣ ਦਾ ਹੱਕ ਖੋਂਹਦੀ ਹੈ</span></b><b><span style="FONT-FAMILY: Mangal; COLOR: red; mso-bidi-language: HI" lang="HI">। </span></b><b><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਲੋਕ-ਪੱਖੀ ਸਾਹਿਤ</span><span style="COLOR: red"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span></b><b><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਸਭਿਆਚਾਰ ਅਤੇ ਕਲਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਸੰਸਥਾਵਾਂ</span><span style="COLOR: red"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span></b><b><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਇਸ </span><span style="COLOR: red"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span></b><b><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਕੂੜ ਪਾਸਾਰੇ</span><span style="COLOR: red"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span></b><b><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਵਾਲੀ ਧੁੰਦ </span><span style="COLOR: red"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span></b><b><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਚ ਰੌਸ਼ਨੀ ਦੀਆਂ ਉਹ ਕਿਰਨਾਂ ਹਨ ਜੋ ਸਾਹਿਤ</span><span style="COLOR: red"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span></b><b><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਕਲਾ ਅਤੇ ਲੋਕ-ਚੇਤਨਾ ਰਾਹੀਂ ਉਦੈ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਸੂਰਜ </span><span style="COLOR: red"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span></b><b><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਚ ਆਸਥਾ ਬਣਾਈ ਰੱਖਦੀਆਂ ਹਨ</span></b><b><span style="FONT-FAMILY: Mangal; COLOR: red; mso-bidi-language: HI" lang="HI">। </span></b><b><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਇਹ ਘੱਟ-ਗਿਣਤੀ </span><span style="COLOR: red"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span></b><b><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਚ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ</span></b><b><span style="FONT-FAMILY: Mangal; COLOR: red; mso-bidi-language: HI" lang="HI">। </span></b><b><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: red" lang="PA">ਆਰਥਿਕ ਵਸੀਲਿਆਂ ਪੱਖੋਂ ਤੰਗ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ</span></b><b><span style="FONT-FAMILY: Mangal; COLOR: red; mso-bidi-language: HI" lang="HI">। </span></b><b><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: blue" lang="PA">ਮੁਕਾਬਲੇ ਦੀਆਂ ਸਰਮਾਏਦਾਰ </span><span style="COLOR: blue"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span></b><b><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: blue" lang="PA">ਜੋਕ ਪੱਖੀ</span><span style="COLOR: blue"><span style="font-family:Times New Roman;">’</span></span></b><b><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: blue" lang="PA">ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਸਾਹਵੇਂ ਵਿਚਾਰੀਆਂ/ਨਿਹੱਥੀਆਂ ਵੀ ਜਾਪਦੀਆਂ ਹੋਣਗੀਆਂ</span></b><b><span style="FONT-FAMILY: Mangal; COLOR: blue; mso-bidi-language: HI" lang="HI">। </span></b><b><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: blue" lang="PA">ਪਰ ਇਹਨਾਂ ਦੇ </span><span style="COLOR: blue"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span></b><b><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: blue" lang="PA">ਲੋਕ ਸੱਚ</span><span style="COLOR: blue"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span></b><b><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: blue" lang="PA">ਅਤੇ ਹੱਕ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ </span><span style="COLOR: blue"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span></b><b><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: blue" lang="PA">ਰੌਸ਼ਨ ਹੌਸਲੇ</span><span style="COLOR: blue"><span style="font-family:Times New Roman;">’ </span></span></b><b><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: blue" lang="PA">ਸਾਹਵੇਂ ਕੂੜ ਹਨੇਰੇ ਨਾ ਟਿਕੇ ਹਨ</span><span style="COLOR: blue"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span></b><b><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: blue" lang="PA">ਨਾ ਟਿਕ ਸਕਣਗੇ</span></b><b><span style="FONT-FAMILY: Mangal; COLOR: blue; mso-bidi-language: HI" lang="HI">। </span></b><b><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: blue" lang="PA">ਇਹ ਉਹ ਰੌਸ਼ਨ-ਗਾਥਾ ਹੈ ਜੋ ਸੀਨਾ-ਬ-ਸੀਨਾ</span><span style="COLOR: blue"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span></b><b><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: blue" lang="PA">ਪੁਸ਼ਤ-ਦਰ-ਪੁਸ਼ਤ</span><span style="COLOR: blue"><span style="font-family:Times New Roman;">, </span></span></b><b><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: blue" lang="PA">ਲੋਕ ਸਭਿਆਤਾਵਾਂ </span><span style="COLOR: blue"><span style="font-family:Times New Roman;">‘</span></span></b><b><span style="FONT-FAMILY: Raavi; COLOR: blue" lang="PA">ਚ ਵਿਰਸਾ ਬਣ ਪ੍ਰਵਾਹਿਤ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ</span></b><b><span style="FONT-FAMILY: Mangal; COLOR: blue; mso-bidi-language: HI" lang="HI">।</span></b><b><span style="COLOR: blue; mso-bidi-font-family: Raavi"><o:p></o:p></span></b></p></div>ਤਨਦੀਪ 'ਤਮੰਨਾ'http://www.blogger.com/profile/16476762212280968695noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-5341165159684440853.post-33081219503312853242010-01-07T20:12:00.002-08:002010-01-07T20:13:00.397-08:00<p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਰਚਨਾ ਜਲਦ ਹੀ ਪੋਸਟ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ। ਕ੍ਰਿਪਾ ਕਰਕੇ ਇੰਤਜ਼ਾਰ ਕਰੋ।</span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi"><?xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" /><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਵੱਲੋਂ</span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਆਰਸੀ</span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi"><o:p></o:p></span></p>ਤਨਦੀਪ 'ਤਮੰਨਾ'http://www.blogger.com/profile/16476762212280968695noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-5341165159684440853.post-90525548611510355842010-01-07T20:12:00.001-08:002010-01-07T20:12:23.360-08:00<p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਰਚਨਾ ਜਲਦ ਹੀ ਪੋਸਟ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ। ਕ੍ਰਿਪਾ ਕਰਕੇ ਇੰਤਜ਼ਾਰ ਕਰੋ।</span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi"><?xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" /><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਵੱਲੋਂ</span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi"><o:p></o:p></span></p><p style="MARGIN: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"><span style="FONT-FAMILY: Raavi" lang="PA">ਆਰਸੀ</span><span style="mso-bidi-font-family: Raavi"><o:p></o:p></span></p>ਤਨਦੀਪ 'ਤਮੰਨਾ'http://www.blogger.com/profile/16476762212280968695noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-5341165159684440853.post-59407242513582466992010-01-07T20:11:00.001-08:002010-01-07T20:11:58.918-08:00ਰਚਨਾ ਜਲਦ ਹੀ ਪੋਸਟ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ। ਕ੍ਰਿਪਾ ਕਰਕੇ ਇੰਤਜ਼ਾਰ ਕਰੋ।<br />ਵੱਲੋਂ<br />ਆਰਸੀਤਨਦੀਪ 'ਤਮੰਨਾ'http://www.blogger.com/profile/16476762212280968695noreply@blogger.com0