ਤੁਹਾਡੇ ਧਿਆਨ ਹਿੱਤ: ਜ਼ਰੂਰੀ ਸੂਚਨਾ

ਆਰਸੀ 'ਤੇ ਪੋਸਟ ਕੀਤੇ ਲੇਖਾਂ 'ਚ ਪ੍ਰਗਟਾਏ ਵਿਚਾਰ ਲੇਖਕ ਦੇ ਆਪਣੇ ਹਨ। ਆਰਸੀ ਬਲੌਗ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਦਾ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ਼ ਸਹਿਮਤ ਹੋਣਾ ਲਾਜ਼ਮੀ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਕਿਸੇ ਵੀ ਸੁਆਲ/ਬਹਿਸ ਲਈ ਉਠਾਏ ਮੁੱਦੇ ਲਈ ਲੇਖਕ ਖ਼ੁਦ ਜਵਾਬਦੇਹ ਹੋਵੇਗਾ। ਸ਼ੁਕਰੀਆ।

Thursday, July 22, 2010

ਗੁਰਮੇਲ ਬਦੇਸ਼ਾ - ਮੇਲੇ-ਗੇਲੇ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਦੇਸਾਂ ਦੇ - ਲੇਖ

ਜਦੋਂ ਨਸੀਬੋ ਲਾਲ ਦੇ ਸਿੱਧੇ-ਸਾਦੇ ਸਵਾਲ ਨੇ ਐਮ. ਪੀ. ਨੀਨਾ ਗਰੇਵਾਲ ਨੂੰ ਕੀਤਾ ਲਾ-ਜਵਾਬ !

ਮੇਲੇ-ਗੇਲੇ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਦੇਸਾਂ ਦੇ

ਲੇਖ

ਸਾਦਗੀ ਅਤੇ ਸੁਰ-ਤਾਲ ਦੇ ਸੁਮੇਲ ਦਾ ਨਾਂ ਹੈ - ਨਸੀਬੋ ਲਾਲ ! ਪਿਛਲੇ ਦਿਨੀਂ ਬੈੱਲ ਪ੍ਰੋਫਾਰਮਿੰਗ ਸੈਂਟਰ ਸਰੀ ਵਿਖੇ ਬਾਜਵਾ ਸਾਹਿਬ ਵਲੋਂ ਅਯੋਜਿਤ ਪ੍ਰੋਗ੍ਰਾਮ ਵਿੱਚ ਦੋ ਉੱਭਰ ਰਹੇ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਾਉਣ ਦੇ ਛਰਾਟੇ ਵਰਗੀ ਗਾਇਕਾ ਨਸੀਬੋ ਲਾਲ ਨੇ ਉਪਰੋਥਲੀ ਗੀਤਾਂ ਦੀ ਝੜੀ ਲਗਾ ਦਿੱਤੀ ਪ੍ਰੋਗ੍ਰਾਮ ਦੇ ਅੱਧ ਕੁ ਜਾ ਕੇ ਜਦੋਂ ਨਸੀਬੋ ਲਾਲ ਨੂੰ ਗਰੇਵਾਲ ਜੋੜੀ ਸਟੇਜ 'ਤੇ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਪੁੱਜੀ ਤਾਂ ਨਸੀਬੋ ਲਾਲ ਨੇ ਪੁਰਸਕਾਰ ਫੜਦੇ ਸਾਰ ਹੀ ਪੋਲੇ ਜਿਹੇ ਮੂੰਹ 'ਚੋਂ ਠਾਹ ਸੋਟਾ ਮਾਰ ਘੱਤਿਆ

ਉਸਨੇ ਨੀਨਾ ਗਰੇਵਾਲ ਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ , " ਆਪ ਤੇ ਜੋੜੀਆਂ ਬਣਾਈ ਫਿਰਦੇ ਓ ! ਪਹਿਲੇ ਇਹ ਦੱਸੋ ਕਿ ਮੇਰੇ ਪੰਜ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਵੀਜ਼ਾ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ ?.... ਮੈਂ 'ਤੇ ਆਪਣੇ ਲਾਲ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਦੁੱਧ ਪਿਲਾਉਣਾ ਸੀ !......ਨਾਲੇ ਅਸਾਂ ਕਿਹੜਾ ਏਥੇ ਪੱਕਿਆਂ ਰਹਿਣਾ ਸੀ …..!?!" ਤੇ ਇਹ ਕਹਿੰਦੀ - ਕਹਿੰਦੀ ਨਸੀਬੋ ਲਾਲ ਨੇ ਆਪਣੇ ਨੈਣ ਹੰਝੂਆਂ ਨਾਲ ਭਰ ਲਏ

-----

ਇਹ ਦੇਖ ਸੁਣ ਕੇ ਨੀਨਾ ਜੀ ਵੀ ਠਠੰਬਰ ਗਏ 'ਤੇ ਮਾਇਕ ਆਪਣੇ ਹੱਥ 'ਚ ਲੈ ਕੇ ਕਹਿਣ ਲੱਗੇ , "ਮੈਨੂੰ ਵੀ ਬੜਾ ਅਫ਼ਸੋਸ ਹੈ , ਕਿ ਤੁਹਾਡੇ ਲੜਕੇ ਨੂੰ ਵੀਜ਼ਾ ਨਹੀਂ ਮਿਲਿਆ ।" ਬੱਸ ਹੋਰ ਕੁਝ ਨਹੀਂ

ਇਸ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਵਿੱਚ ਸਾਬਕਾ ਐਮ . ਪੀ . ਗੁਰਮੰਤ ਗਰੇਵਾਲ ਨੇ ਬੇਸ਼ੱਕ ਮਿੱਠਾ ਪੋਚਾ ਮਾਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਤਾਂ ਕੀਤੀ , ਪਰ ਉਹ ਨਾ ਨਸੀਬੋ ਲਾਲ ਨੂੰ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਸੈਂਕੜੇ ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਨੂੰ ਤੱਸਲੀ ਬਖ਼ਸ਼ ਜੁਆਬ ਦੇ ਸਕਿਆ ਬੱਸ , ਏਨਾ ਹੀ ਕਹਿ ਕ ਖਹਿੜਾ ਛੁਡਾ ਲਿਆ , ਕਿ ਜਦੋਂ ਤੁਹਾਡਾ ਲੜਕਾ ਗਾਉਣ ਲੱਗ ਪਿਆ ਤਾਂ ਉਸਨੂੰ ਵੀਜ਼ਾ ਜ਼ਰੂਰ ਮਿਲ ਜਾਵੇਗਾ ਲੌਲੀ ਪੌਪ ਮੂੰਹ ਕਰਾਰਾ ਕਰ ਗਿਆ

-----

ਕੈਨੇਡਾ ਦੀ ਧਰਤੀ 'ਤੇ ਲਗਦੈ ਕਦੇ ਕਦੇ ਦੇਸੀ ਸਿਆਸਤ ਵੀ ਰੰਗ ਦਿਖਾ ਹੀ ਜਾਂਦੀ ਏ ! ਵੈਸੇ ਅਜਿਹੀਆਂ ਕਦਰਾਂ- ਕੀਮਤਾਂ ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਪੱਲੇ ਬੰਨ੍ਹ ਕੇ ਨਾਲ ਹੀ ਲੈ ਕੇ ਆਏ ਹਾਂ ਜਦੋਂ ਲੋੜ ਪੈਂਦੀ ਐ ਤਾਂ ਸਾਡੇ ਲੀਡਰ ਓਸੇ ਵੇਲੇ ਹੀ ਪੋਟਲੀ ਖੋਲ੍ਹ ਲੈਂਦੇ ਨੇ

ਖ਼ੈਰ!! ਹੰਝੂ ਪੂੰਝਦੀ - ਪੂੰਝਦੀ ਨਸੀਬੋ ਨੇ ਆਪਣੇ ਦਿਲ ਦੇ ਅਰਮਾਨ ਇੰਝ ਪ੍ਰਗਟਾਏ…" ਨਸੀਬ ਸਾਡੇ ਲਿਖੇ --ਰੱਬ ਨੇ ਕੱਚੀ ਪੈਨਸਲ ਨਾਲ !.... ਨਸੀਬ ਸਾਡੇ ਲਿਖੇ ਰੱਬ ਨੇ ..!!"

ਨੀ ਨਸੀਬੋ ਭੋਲੀਏ ! ਤੈਨੂੰ ਕੌਣ ਸਮਝਾਏ ਕਿ ਓਹ ਰੱਬ ਤਾਂ ਬੜੀ ਦੂਰ ਹੈ , ਇਥੇ ਨਸੀਬ ਤਾਂ ਡਾਢੇ ਸਿਆਸਤਦਾਨਾਂ ਨੇ ਪੱਕੀ ਪੈਨਸਲ ਨਾਲ ਆਪ ਰੱਬ ਬਣ ਕੇ ਸਾਡੇ ਮੱਥੇ 'ਤੇ ਖੁਣਵਾ ਦਿੱਤੇ ਨੇ !! ਕਠੋਰ ਹਿਰਦਿਆਂ ਮੂਹਰੇ ਤਰਲੇ ਪਾਇਆਂ ਕੁਸ਼ ਨਹੀਂ ਬਣਦਾ

'ਤੂੰ ਇੱਕ-ਅੱਧੇ ਨੂੰ ਰੋਵੇਂ ਊਤਿਆ ਫਿਰਦਾ ਆਵਾ ਨੀ …!' ਸਾਡੇ ਲੀਡਰਾਂ ਨੂੰ ਸਾਡੇ ਹੱਕਾਂ ਦੀ ਰਾਖੀ ਦਾ ਨਹੀਂ , ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਤਾਂ ਸ਼ਾਵਰ ਪਾਰਟੀਆਂ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਸ਼ਮਸ਼ਾਨ ਘਾਟਾਂ ਤੱਕ ਹਾਜਰੀਆ ਲਗਵਾ ਕੇ ਵੋਟਾਂ ਪੱਕੀਆਂ ਕਰਨ ਦਾ ਫ਼ਿਕਰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੈ !

-----

ਕੋਈ ਪੁੱਛਣ ਵਾਲਾ ਹੋਵੇ - ਓਏ ਭਲੇ ਮਾਣਸੋ ! ਤੁਸੀਂ ਜਿੰਨਾ ਵਕਤ ਇੰਨਾਂ ਸਮਾਗਮਾਂ ਵਿੱਚ ਜ਼ਾਇਆ ਕਰ ਰਹੇ ਹੋ, ਕਿਤੇ ਸਰਕਾਰੀ ਕੰਮਾਂ ਕਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਲਗਾਓ ਤਾਂ ਦੇਸ ਦੀਆਂ ਨੁਹਾਰਾਂ ਬਦਲ ਸਕਦੀਆਂ ਨੇ ਨਾਲੇ ਤੁਸੀਂ ਕੀਹਨੂੰ ਕੀਹਨੂੰ ਖ਼ੁਸ਼ ਕਰ ਲਵੋਂਗੇ ? ਇਸ ਤਰਾਂ ਤਾਂ ਮੈਂ ਵੀ ਰੋਸ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਓਦਣ ਮੇਰਾ ਢਿੱਡ ਦੁਖਦਾ ਸੀ - ਦੋ ਘੰਟੇ ਸਰੀ ਵਾਲੇ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿੱਚ ਮੈਂ ਬੈਂਚ ਉਪਰ ਪਿਆ ਰਿਹਾ, ਸੁੱਖ ਧਾਲੀਵਾਲ ਮੇਰਾ ਪਤਾ ਲੈਣ ਹੀ ਨਹੀਂ ਆਇਆ..!'

-----

ਦੂਜੀ ਗੱਲ ਇਹ ਕਿ ਜੋ ਵੱਡੇ ਜਾਂ ਛੋਟੇ ਸ਼ੋਅ ਟਿਕਟਾਂ ਵਾਲੇ ਹੁੰਦੇ ਨੇ, ਪੱਤਰਕਾਰਾਂ ਜਾਂ ਹੋਰ ਮੀਡੀਆ ਐਂਡ ਕੰਪਨੀ ਵਾਲਿਆਂ ਲਈ ਮੁਫ਼ਤ ਵਿੱਚ ਇਹਨਾਂ ਦਾ ਸੁਆਦ ਨਹੀਂ ਚਖਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੁਣ ਤਾਂ ਜਣਾ ਖਣਾ ਹੀ ਗਲ਼ 'ਚ ਕੈਮਰਾ ਪਾ ਕੇ ਮੂਹਰਲੀ ਸੀਟ 'ਤੇ , ਕਦੇ ਸਟੇਜ ਦੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਘੁੰਮ ਰਿਹਾ ਹੁੰਦੈ !

-----

ਪੱਤਰਕਾਰਾਂ ਦਾ ਕੰਮ ਤਾਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕਿਸੇ ਖੂੰਜੇ ਚ' ਖੜ੍ਹ ਕੇ ਰਿਪੋਰਟ ਤਿਆਰ ਕਰਨਾ ਪਰ ਇਹ ਤਾਂ ਮੂਹਰਲੀਆਂ ਸੀਟਾਂ ਮੱਲੀ ਬੈਠੇ ਹੁੰਦੇ ਨੇ ਫਿਰ ਓਦਣ ਸਟੇਜ ਉਪਰ ਕੋਈ ਜੋ ਕੁਝ ਮਰਜ਼ੀ ਬੋਲੀ ਜਾਵੇ ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਉਸ ਬਾਰੇ ਇਹੇ ਰੌਲਾ ਪਾਈ ਜਾਂਦੇ ਹੁੰਦੇ ਨੇ, "ਬਈ ਰਾਤ ਵਾਲਾ ਸ਼ੋਅ ਬਹੁਤ ਕਾਮਯਾਬੀ ਨਾਲ ਨੇਪਰੇ ਚੜਿਆ ਸਾਰਾ ਹਾਲ ਫੁੱਲ ਸੀ ।"

ਸਾਰਾ ਹਾਲ ਤਾਂ ਆਪੇ ਹੀ ਫੁੱਲ ਹੋਣਾ ਸੀ , ਤੁਹਾਡੇ ਵਰਗੇ ਮੁਫ਼ਤਖ਼ੋਰ ਪੱਤਰਕਾਰ ਅਤੇ ਲੀਡਰ -ਸ਼ੀਡਰ ਤਾਂ ਹੇਲੀਆਂ ਦਿੰਦੇ ਫਿਰਦੇ ਸਨ !

----

ਮੈਂ ਤਾਂ ਕਹਿੰਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਜੇਕਰ ਟਿਕਟ ਪੰਜਾਹ ਡਾਲਰ ਦੀ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਪੱਤਰਕਾਰਾਂ ਲਈ ਉਹ ਟਿਕਟ ਸੌ ਡਾਲਰ ਦੀ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈਅਤੇ ਇੱਕ ਲੀਡਰ ਨੂੰ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਪੰਜ ਸੌ ਡਾਲਰ ਵਿੱਚ ਮਿਲਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਫਿਰ ਵੇਖਾਂਗੇ ਇੰਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਿੰਨਾ ਕੁ ਸਭਿਆਚਾਰ ਨਾਲ ਪਿਆਰ ਹੈ ?

------

ਪਿਛਲੇ ਦਿਨੀਂ ਪਾਪੂਲਰ ਪੂਜਾ ਦਾ ਸ਼ੋਅ ਹੋਇਆ ਸੀ , ਉਥੇ ਜੋ ਕੁਝ ਹੋਇਆ , ਕਿਸੇ ਹੱਕ ਸੱਚ ਦੀ ਅਵਾਜ਼ ਵਾਲੇ ਨੇ ਦੂਜੇ ਦਿਨ ਉਸ ਬਾਰੇ ਕੋਈ ਨੋਟਿਸ ਨਹੀਂ ਲਿਆ ਹਾਲਾਂ ਕਿ ਉਸ ਸਟੇਸ਼ਨ ਦਾ ਸਾਰਾ ਕੋੜਮਾ ਕਬੀਲਾ ਮੁੱਛਾਂ ਨੂੰ ਤਾਅ ਦੇ ਕੇ ਮੂਹਰੇ ਬੈਠਾ ਸੀ ਪਰ ਬੋਲਦੇ ਵੀ ਕਿਵੇਂ ? ਪ੍ਰਮੋਟਰਾਂ ਨੇ ਮੂੰਹੋਂ ਮੰਗਵੇਂ ਡਾਲਰ ਜੁ ਦਿੱਤੇ ਸੀ

ਉਸ ਸ਼ੋਅ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਗਾਇਕ ਆ ਕੇ ਡੰਡ ਬੈਠਕਾਂ ਮਾਰ ਰਿਹਾ ਸੀ , ਕੋਈ ਪੂਜਾ ਦੇ ਦੁਆਲੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਘੁੰਮ ਰਿਹਾ ਸੀ ,'ਜਿਵੇ: ਵਾੜੇ ਚ'………! ਅੱਗੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਪਤਾ ਹੀ ਹੈ !! ਇੱਕ ਜ਼ੈਲਦਾਰ ਨੇ ਤਾਂ ਅਖੀਰ ਵਿੱਚ ਗੱਲ ਸਿਰੇ ਹੀ ਲਾ ਦਿੱਤੀ , ਜੋ ਮੈਨੂੰ ਸੱਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਚੁਭੀ , ਉਹ ਇਹ ਸੀ , ਕਿ ਪਹਿਲਾਂ ੳਸਨੇ ਗਾਉਣ ਵਾਲੀ ਦੇ ਦੁਆਲੇ ਖ਼ੂਬ ਗੇੜੇ ਦਿੱਤੇ ਫਿਰ ਗੇੜਿਆਂ ਦਾ ਨਤੀਜਾ ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਬੋਲਾਂ ਰਾਹੀਂ ਇੰਝ ਕੱਢਿਆ.."ਸੱਤ ਗੁਰ ਨਾਨਕ ਤੇਰੀ ਲੀਲਾ ਨਿਆਰੀ ਏ ! ਪੰਗੇ ਲੈਂਦੀ ਫਿਰਦੀ ਕੁੜੀ ਕੁਆਰੀ ਐ !!"

ਵਾਹ ਕਿਆ ਬਾਤ ਹੈ ! ਕਿਥੇ ਬਾਬਾ ਨਾਨਕ ! ਕਿਥੇ ਕੁੜੀ ਕੁਆਰੀ ……..!?! ਸ਼ਾਇਦ ਇਸ ਨੂੰ ਹੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਹਿੰਦੇ ਨੇ ? ਸ਼ਾਇਦ ਮੀਡੀਆ ਵਾਲੇ ਵੀ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸ਼ੋਅ ਨੂੰ ਕਾਮਯਾਬ ਸ਼ੋਅ ਮੰਨ ਰਹੇ ਸਨ..!?! ਸ਼ਾਇਦ ਇਸੇ ਕਰਕੇ ਹੀ ਦੂਜੇ ਦਿਨ ਪ੍ਰਮੋਟਰਾਂ ਨੂੰ ਵਧਾਈਆ ਭੇਜ ਰਹੇ ਸਨ

-----

ਇੱਕ ਏਥੇ ਹੋਰ ਹੀ ਨਵਾ ਰਿਵਾਜ਼ ਚੱਲ ਪਿਐ , ਤੀਆਂ ਦਾ ਮੇਲਾ, ਮੇਲਾ ਮੁਟਿਆਰਾਂ ਦਾਂ , ਮੇਲਾ ਬੀਬੀਆਂ ਦਾ , ਸਾਵਣ ਮੇਲਾ ਤੇ ਹੋਰ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕੀ ਕੁਝ ? ਐਸੇ ਮੇਲੇ ਲਾਉਣੇ ਵਧੀਆ ਗੱਲ ਹੈ , ਪਰ ਜੇਕਰ ਇਹ ਮੇਲੇ ਸਿਰਫ: ਔਰਤਾਂ ਵਾਸਤੇ ਹੀ ਹੁੰਦੇ ਨੇ , ਤਾਂ ਖ਼ਾਸ ਖ਼ਾਸ ਆਦਮੀ ਏਥੇ ਕੀ ਕਰਨ ਆਉਂਦੇ ਨੇ ?

------

ਆਹ ! ਪਿੱਛੇ ਜਿਹੇ ਸਿਰਫ਼ ਔਰਤਾਂ ਵਾਸਤੇ ਐਸਾ ਹੀ ਮੇਲਾ ਹੋ ਕੇ ਹੱਟਿਆ ਹੈ ਪੱਗ ਠੋਕ ਕੇ ਬੰਨ੍ਹਣ ਵਾਲਾ ਗਾਇਕ ਵਾਰ ਵਾਰ ਸਟੇਜ ਤੋਂ ਉਤਰ ਕੇ ਬੀਬੀਆਂ ਵਿੱਚ ਜਾ ਵੜਦਾ ਸੀ , ਪਤੰਦਰ ਰੰਨਾਂ ਵਿੱਚ ਧੰਨਾ ਬਣਿਆ ਫਿਰਦਾ ਸੀ ਗੱਲ ਕੀ ..ਇਸੇ ਕਰਕੇ ਸ਼ੋਅ ਬੰਦ ਕਰਨਾ ਪਿਆ ਸੀ ਇਹ ਉਹ ਹੀ ਗਾਇਕ ਸੀ, ਜੋ ਕੁੜੀ ਨੂੰ ਕਦੇ ਚੌਕਲੈੱਟ , ਕਦੇ ਕੋਕ ਦੀ ਬੋਤਲ ਵਰਗਾ ਲੱਕ , ਦੱਸਕੇ ਔਰਤ ਨੂੰ ਫਾਸਟ ਫੂਡ ਵਾਲੀ ਫਰੈਂਚਾਈਜ਼ ਵਜੋਂ ਪੇਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ ਫ਼ੁਕਰਪੁਣੇ ਦੀ ਹੱਦ ਦੇਖੋ ! ਸਟੇਜ 'ਤੇ ਐਸੇ ਕਲਾਕਾਰ ਕਦੇ ਡੌਲੇ ਦਿਖਾਉਂਦੇ ਨੇ , ਕਦੇ ਆਉਂਦੇ ਸਾਰ ਹੀ ਡੰਡ ਬੈਠਕਾਂ ਮਾਰਨ ਲੱਗ ਪੈਂਦੇ ਨੇ ! ਪੁੱਛਣ ਵਾਲਾ ਹੋਵੇ, ਇੱਥੇ ਤੁਸੀਂ ਗਾਉਣ ਆਏ ਓ , ਜਾਂ ਫਿਰ ਕੁੜੀਆਂ ਨੂੰ ਜਿਸਮ ਦਿਖਾਉਣ ? ਵੈਸੇ , ਇਹੋ ਜਿਹਿਆਂ ਨੂੰ ਕਬੱਡੀ ਦਾ ਖ਼ਾਲੀ ਗਰਾਉਂਡ ਦੇਖ ਕੇ ਕੱਚੀਆਂ ਤਰੇਲੀਆਂ ਆਈ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਨੇ

ਪਰ ਜਿਹੜੇ ਮੀਡੀਏ ਵਾਲੇ ਪੁਰਸ਼ ਪੱਤਰਕਾਰ ਉੱਥੇ ਦਨਦਣਾਉਂਦੇ ਫਿਰਦੇ ਸਨ , ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕੋਈ ਖ਼ਬਰ ਨਸ਼ਰ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ

------

ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕੁਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ .'ਦੇ ਦੇ ਗੇੜਾ…!' ਵਾਲੇ ਗਾਇਕ ਦਾ ਬੀਬੀਆਂ ਨੇ ਬੁਰਾ ਹਾਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਉਸ ਨੂੰ ਵੀ ਬੜਾ ਚਾਅ ਸੀ ਮੁਟਿਆਰਾਂ ਦੇ ਝੁੰਡ ਵਿੱਚ ਗੇੜੇ ਦੇਣ ਦਾ ! ਸੁਣਿਐ , ਓਹਦੇ ਕਿਸੇ ਨੇ ਐਸੀ ਕਸੂਤੇ ਥਾਂ 'ਤੇ ਲੱਤ ਮਾਰੀ ..ਉਸਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜਨਾਬ ਨੂੰ ਹਸਪਤਾਲ ਦੇ ਗੇੜੇ ਲਾਉਣੇ ਪਏ ਸੀ ….. ਪਰ ਕਿਸੇ ਨੇ ਭਾਫ਼ ਬਾਹਰ ਨਹੀਂ ਨਿਕਲਣ ਦਿੱਤੀ ਸੀ ਇਹ ਨੇ ਮੇਲੇ ਮੁਟਿਆਰਾਂ ਦੇ !!

-----

ਜੇਕਰ ਮੇਲਾ ਸਿਰਫ਼ ਔਰਤਾਂ ਲਈ ਹੈ , ਤਾਂ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਹੀ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਉਹ ਤਾਂ ਵੱਖਰੀ ਗੱਲ ਹੈ ਕਿ ਕੋਈ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਆਦਮੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ , ਸਾਊਂਡ ਐਂਡ ਲਾਈਟ ਵਾਲਾ , ਇੱਕ ਅੱਧਾ ਕੈਮਰੇ ਵਾਲਾ ਆਦਿ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ! ਜਿੱਥੇ ਨਹੀਂ ਸਰ ਸਕਦਾ ਆਦਮੀ ਮਦਦ ਕਰ ਸਕਦੇ ਨੇ , ਪਰ ਮੰਨੋਰਜਨ ਕੇਵਲ ਔਰਤਾਂ ਲਈ , ਔਰਤਾਂ ਵਲੋਂ ਹੀ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ

-----

ਵੈਸੇ ਔਰਤ ਹੁਣ ਕਿਸੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਪਿੱਛੇ ਨਹੀਂ ਰਹੀ ਭਾਵੇਂ ਪੱਤਰਕਾਰੀ ਦਾ ਖੇਤਰ ਹੋਵੇ , ਚਾਹੇ ਸਪੇਸ ਖੇਤਰ ਉਹ ਹੁਣ ਕਿਸੇ ਸਮਾਗਮ ਦੀ ਆਪ ਰਿਪੋਰਟਿੰਗ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ , ਸਾਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਆਪ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਉਹ ਹੁਣ ਸੱਚੀਂ ਅੰਬਰ ਨੂੰ ਟਾਕੀ ਵੀ ਲਾ ਸਕਦੀ ਹੈ

-----

ਜੋ ਆਮ ਸ਼ੋਅ ਹੁੰਦੇ ਨੇ , ਉਨ੍ਹਾਂ 'ਚ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਵੀ ਹੁੰਦੀਆਂ ਨੇ ਪਰ ਫਿਰ ਵੀ ਪਤਾ ਨਹੀ ਕਿਉਂ ? ਔਰਤ ਅਜੇ ਵੀ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਆਦਮੀ ਤੋਂ ਅਸੁਰੱਖਿਅਤ ਕਿਉਂ ਸਮਝਦੀ ਹੈ !?! ਕਦੇ ਕਦੇ ਮੈਂ ਸੋਚਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਐਸੇ ਕੇਵਲ ਔਰਤਾਂ ਲਈ ਵੱਖਰੇ ਸ਼ੋਅ ਕਰਨੇ ਔਰਤ ਦੀ ਅਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਗੱਲ ਨਹੀਂ , ਸਗੋਂ ਇਸ ਪਿੱਛੇ ਚੋਖਾ ਧੰਨ ਕਮਾਉਣਾ ਵੀ ਕਿਸੇ ਸ਼ਾਤਰ ਦਿਮਾਗ਼ ਦਾ ਕੰਮ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਚਲੋ , ਜੋ ਵੀ ਹੋਵੇ ! ਚੰਗਾ ਹੋਵੇ ! ਪਰ ਬੁਨਿਆਦੀ ਕਦਰਾਂ ਕੀਮਤਾਂ ਨੂੰ ਤਿਲਾਂਜਲੀ ਨਾ ਦਿੱਤੀ ਜਾਵੇ !! ਸ਼ਾਲਾ ! ਗਿੱਧੇ - ਭੰਗੜੇ ਪੈਂਦੇ ਰਹਿਣ !!

Tuesday, July 6, 2010

ਹਰਪਾਲ ਸਿੰਘ ਭਿੰਡਰ-ਸੁਰਿੰਦਰ ਸੋਹਲ - ਸਤਿੰਦਰ ਸਰਤਾਜ ਦੀਆਂ ‘ਬੇਤੁਕੀਆਂ’ ਅਤੇ ਸਾਡੇ ਆਲੋਚਕ - ਤਾਜ਼ਾ ਪ੍ਰਤੀਕਰਮ

ਸਤਿੰਦਰ ਸਰਤਾਜ ਦੀਆਂ ਬੇਤੁਕੀਆਂਅਤੇ ਸਾਡੇ ਆਲੋਚਕ

ਤਾਜ਼ਾ ਪ੍ਰਤੀਕਰਮ

ਲੇਖ

ਭਾਗ ਪਹਿਲਾ

( ਕਿਰਪਾ ਕਰਕੇ ਇਸ ਲੇਖ ਪੜ੍ਹਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾ ਡਾ: ਹਨੀ ਸ਼ੇਰਗਿੱਲ ਹੁਰਾਂ ਦਾ ਖ਼ਤ ਵੀ ਜ਼ਰੂਰ ਪੜ੍ਹੋ, ਜਿਸਦੇ ਪ੍ਰਤੀਕਰਮ ਚ ਸੋਹਲ ਸਾਹਿਬ ਅਤੇ ਭਿੰਡਰ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਇਹ ਨਵਾਂ ਲੇਖ ਘੱਲਿਆ ਹੈ। ਡਾ: ਸ਼ੇਰਗਿੱਲ ਦਾ ਖ਼ਤ ਵੀ ਪੋਸਟ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। )

*****

ਪਿਛਲੇ ਦਿਨੀਂ ਲਿਖੇ ਸਾਡੇ ਲੇਖ ਸਤਿੰਦਰ ਸਰਤਾਜ ਦੀਆਂ ਬੇਤੁਕੀਆਂ’, ਦੀ ਡਾ. ਹਨੀ ਸ਼ੇਰਗਿੱਲ ਨੇ ਇਕ ਵੱਡਾ ਖ਼ਤ ਲਿਖ ਕੇ ਅਲੋਚਨਾ ਕੀਤੀ ਹੈਉਨ੍ਹਾਂ ਆਪਣੀ ਲਿਖਤ ਵਿਚ ਏਨੇ ਟਪਲੇ ਖਾਧੇ ਹਨ ਕਿ ਉਹ ਸਰਤਾਜ ਨੂੰ ਵੀ ਪਿੱਛੇ ਛੱਡ ਗਏ ਹਨ -ਬੜੇ ਮੀਆਂ ਤੋ ਬੜੇ ਮੀਆਂ ਛੋਟੇ ਮੀਆਂ ਸੁਭਹਾਨ ਅੱਲਾਡਾ. ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਸਵਾਲਾਂ ਦਾ ਜਵਾਬ ਦੇਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇਹ ਦੱਸਣਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਇਹ ਲੇਖ ਕਿਉਂ ਲਿਖਣਾ ਪਿਆ ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਦਾ ਸੰਬੰਧ ਡਾ. ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਸਵਾਲਾਂ ਨਾਲ ਵੀ ਹੈ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ੇ ਨਾਲ ਵੀਅਸਲ ਵਿਚ ਅਸੀਂ ਪੰਜਾਬੀ ਗਾਇਕੀ ਬਾਰੇ ਕੋਈ ਸੰਜੀਦਾ ਬਹਿਸ ਛੇੜਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਾਂ ਪਰ ਸਾਡੇ ਕਈ ਆਲੋਚਕਾਂ ਨੂੰ ਲੱਗਿਆ ਕਿ ਅਸੀਂ ਸਰਤਾਜ ਦੀ ਗਾਇਕੀ ਦੀ ਵਿਰੋਧਤਾ ਕਰਕੇ ਲੱਚਰ ਗਾਇਕੀ ਦੇ ਹੱਕ ਵਿਚ ਭੁਗਤ ਰਹੇ ਹਾਂਕੁਝ ਨੂੰ ਇਸ ਪਿੱਛੇ ਸਾਡੇ ਨਿੱਜੀ ਤੇ ਸੰਕੀਰਣ ਹਿੱਤ ਭਾਸੇ, ਕੁਝ ਨੂੰ ਇਹ ਕਿਸੇ ਖ਼ਾਸ ਮਕਸਦ ਤਹਿਤ ਸਿਰਫ਼ ਕਿੜਾਂ ਕੱਢਣ ਤੱਕ ਸੀਮਤ ਹੀ ਲੱਗਿਆਇਹ ਸਭ ਕੁਝ ਬਹੁਤ ਕੁਦਰਤੀ ਸੀ, ਕਿਉਂਕਿ ਅੱਜ ਤੱਕ ਕਦੇ ਕਿਸੇ ਨੇ ਇਸ ਵਰਤਾਰੇ ਦੀ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਆਲੋਚਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਕੀਤੀਅਸੀਂ ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਜਾਂ ਮੈਗਜ਼ੀਨਾਂ ਵਿਚ ਪੰਜਾਬੀ ਗਾਇਕਾਂ ਦੀ ਉਸਤਤ ਦੇ ਸੋਹਲੇ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਬੱਲੇ ਬੱਲੇ ਜਾਂ ਵਾਹ ਵਾਹ ਹੀ ਸੁਣਦੇ ਆਏ ਸਾਂ ਕਿ ਫਲਾਣੇ ਗਾਇਕ ਨੇ ਮੇਲਾ ਲੁੱਟ ਲਿਆ, ਲੋਕ ਝੂੰਮਣ ਲਾ ਦਿੱਤੇ ਜਾਂ ਫਲਾਣੇ ਨੇ ਨਵਾਂ ਇਤਿਹਾਸ ਰਚਿਆਉਪਰੋਂ ਇਨਾਮਾਂ-ਸਨਮਾਨਾਂ ਤੇ ਮਸ਼ਹੂਰੀਆਂ ਦੀ ਏਨੀ ਘੜਮਸ ਕਿ ਯੋਗਤਾ, ਮਿਆਰ ਅਤੇ ਅਸਲੀਅਤ ਕਿਤੇ ਖੰਭ ਲਾ ਕੇ ਉਡ ਗਏ ਹਨਸਰਤਾਜ ਦੇ ਹਵਾਲੇ ਰਾਹੀਂ ਅਸੀਂ ਇਸ ਸਾਰੇ ਵਰਤਾਰੇ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਅਤੇ ਪਰਖਣ ਲਈ ਇਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਦਿੱਤਾ ਸੀਅਸੀਂ ਦੱਸਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਸੀ ਕਿ ਜੇ ਸੂਫ਼ੀ ਤੇ ਸੰਜੀਦਾ ਗਾਇਕ ਦਾ ਇਹ ਹਾਲ ਹੈ ਤਾਂ ਬਾਕੀ ਕਿੱਥੇ ਖੜ੍ਹਦੇ ਹਨ? ਸਾਡਾ ਸਵਾਲ ਸੀ, ਪੰਜਾਬੀ ਗਾਇਕੀ ਨੂੰ ਸੰਜੀਦਗੀ ਨਾਲ ਲੈਣ ਦਾ ਸਮਾਂ ਕਦੋਂ ਆਵੇਗਾ? ਕਾਸ਼! ਸਾਡੇ ਆਲੋਚਕਾਂ ਇਹ ਗੱਲ ਸਮਝ ਲਈ ਹੁੰਦੀ

------

ਦੂਸਰਾ ਵੱਡਾ ਮੁੱਦਾ ਇਹ ਸੀ ਕਿ ਸਰਤਾਜ ਜੋ ਕੁਝ ਗਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕੀ ਉਹ ਸੂਫ਼ੀ ਤੇ ਸੰਜੀਦਾ ਹੈ? ਕੀ ਇਸ ਨੂੰ ਸੁਰ ਤੇ ਸ਼ਾਇਰੀ ਦਾ ਸੁਮੇਲ ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ? ਅਸੀਂ ਕਿਹਾ, ਕਿ ਨਹੀਂ ਇਹ ਸੂਫ਼ੀ ਤੇ ਸੰਜੀਦਾ ਗਾਇਕੀ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਇਸਦੇ ਨਾਂ ਤੇ ਧੱਬਾ ਹੈਅਸੀਂ ਵੀ ਖ਼ੁਸ਼ਾਮਦੀ ਲੇਖਕਾਂ ਵਾਂਗੂੰ ਸਰਤਾਜ ਦੇ ਹੱਕ ਵਿਚ ਲਿਖ ਕੇ ਵਾਹ ਵਾਹਖੱਟ ਸਕਦੇ ਸੀ, ਪਰ ਸੁਚੇਤ ਹੋ ਕੇ ਉਸਦੇ ਲੱਖਾਂ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਕਾਂ ਦੀ ਵਿਰੋਧਤਾ ਏਸੇ ਕਰਕੇ ਸਹੇੜੀ ਕਿ ਜੇ ਇਸ ਨੂੰ ਅੱਜ ਨਾ ਰੋਕਿਆ ਗਿਆ ਤਾਂ ਕਲਚਰਲ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਵਾਂਗੂੰ ਇਹ ਪਾਕੀਜ਼ ਥਾਵਾਂ ਵੀ ਨਾਪਾਕ ਹੋ ਜਾਣਗੀਆਂਪੰਜਾਬੀ ਗਾਇਕੀ ਦੇ ਨਾਂ ਤੇ ਖ਼ਾਸਕਰ ਪਿਛਲੇ 2-3 ਦਹਾਕਿਆਂ ਤੋਂ ਪੰਜਾਬੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ, ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕਧਾਰਾ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲੀ ਨਾਲ ਇੱਕ ਕੋਝਾ ਮਜ਼ਾਕ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਪਰੋਂ (ਇਹ ਕਹਿ ਕੇ ਕਿ ਫਲਾਣੇ ਬੜੇ ਮਾਣ ਨਾਲ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ) ਦਾਅਵਾ ਇਹ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਪੰਜਾਬੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰਜਾਂ ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲੀਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂਇਹ ਸੇਵਾ ਬਿਲਕੁਲ ਉਵੇਂ ਦੀ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਦੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ (ਬਾਦਲ) ਪੰਥ ਦੀ ਸੇਵਾਦੇ ਨਾਂ ਤੇ ਕਰਦਾ ਹੈਇਸ ਸਾਰੇ ਵਰਤਾਰੇ ਨੂੰ ਇੱਕ ਸੰਗੀਤਕ ਮਾਫ਼ੀਏਦੀ ਨਿਆਈਂ ਚਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈਇਹ ਵਰਤਾਰਾ ਕਿਵੇਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ, ਕਿੰਨ੍ਹਾਂ ਮਹਾਨ ਸ਼ਖ਼ਸੀਅਤਾਂਨੇ ਇਸ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਪਾਇਆ ਅਤੇ ਇਸਨੇ ਕਿੰਨਾਂ ਨੁਕਸਾਨ ਕੀਤਾ,ਇਹ ਸਭ ਕੁਝ ਕਦੇ ਫੇਰ ਹਾਲ ਦੀ ਘੜੀ ਸਿਰਫ਼ ਏਨਾ ਸਮਝਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਪੰਜਾਬੀ ਗਾਇਕੀ ਦੇ ਢਾਹੂ ਦੌਰ ਦਾ ਜੇ ਅੰਤ ਆਇਆ ਹੀ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਦਾ ਕੋਈ ਸਹੀ ਬਦਲ ਪੇਸ਼ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈਸਤਿੰਦਰ ਸਰਤਾਜ ਇਸਦਾ ਸਹੀ ਬਦਲ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਪੰਜਾਬੀ ਗਾਇਕੀ ਵਿਚ ਆਪਣੀ ਥਾਂ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਤਰਲੋਮੱਛੀ ਹੋ ਰਹੀ ਭੀੜ ਦਾ ਇੱਕ ਹਿੱਸਾ ਹੀ ਹੈ ਇਸ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੋਰ ਕੁਝ ਨਹੀਂ

-----

ਸੂਝਵਾਨ ਪੰਜਾਬੀਓ, ਅਸੀਂ ਗਾਇਕੀ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਪਵਿੱਤਰ ਥਾਵਾਂ ਨੂੰ ਬਚਾ ਕੇ ਰੱਖਣ ਦੀ ਇੱਕ ਸੱਦ ਲਾਈ ਸੀ, ਜਿਸ ਦਾ ਤੁਸੀਂ ਸਾਡੀ ਆਸ ਨਾਲੋਂ ਕਿਤੇ ਵੱਧ ਹੁੰਗਾਰਾ ਭਰਿਆ ਹੈਜਿਥੇ ਇਸ ਨਾਲ ਅਸਾਨੂੰ ਅਥਾਹ ਬਲ ਮਿਲਿਆ ਉਥੇ ਵਿਰੋਧੀਆਂ ਦੀਆਂ ਗਾਲ਼ਾਂ ਨਾਲ ਕਿਤੇ ਵੱਧ ਸੰਤੁਸ਼ਟੀ ਮਿਲੀ (ਕਿ ਗੱਲ ਸਹੀ ਟਿਕਾਣੇ ਤੇ ਵੱਜੀ ਹੈ)ਜੇ ਇਸ ਕੁਰੀਤੀ ਜਾਂ ਗ਼ਲਤ ਰਵਾਇਤ ਵਿਰੁਧ ਆਵਾਜ਼ ਨਾ ਉਠਾਉਂਦੇ ਤਾਂ ਆਉਂਦੇ ਦਸ ਕੁ ਸਾਲਾਂ ਵਿਚ ਇਹੋ ਜਿਹੀ (ਯਾਮੇ, ਪਜਾਮੇ ਤੇ ਆਲੂ ਵੇਚਣ ਵਾਲੀ) ਸੂਫ਼ੀ ਤੇ ਸੰਜੀਦਾ ਗਾਇਕੀ ਸਥਾਪਤ ਹੋ ਜਾਣੀ ਸੀ ਅਤੇ ਸਾਡੀ ਆਉਣ ਵਾਲੀ ਨਸਲ ਨੇ ਸਮਝਣਾ ਸੀ ਕਿ ਇਹੋ ਸੂਫ਼ੀ ਤੇ ਸੰਜੀਦਾ ਗਾਇਕੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈਜੇ ਇਸਨੂੰ ਨਾ ਰੋਕਦੇ ਤਾਂ ਇਹ ਦਾਗ਼ ਸਾਡੀ ਪੰਜਾਬੀਅਤ ਤੇ ਵੀ ਆਉਣਾ ਸੀਪਰ ਸ਼ਾਬਾਸ਼ੇ ਪੰਜਾਬੀਅਤ ਦੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸੱਚੇ ਮੁਦੱਈਆਂ ਦੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਵਪਾਰਕ ਹਿੱਤ, ਸਾਂਝਾਂ (ਮੂੰਹ-ਮੁਲਾਹਜੇ) ਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦਾਅ ਤੇ ਲਾ ਕੇ ਆਪਣੀਆਂ ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ, ਵੈਬਸਾਈਟਾਂ ਜਾਂ ਬਲੌਗਾਂ ਉਤੇ ਇਸ ਸੱਚ ਦੀ ਜਿੱਤ ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨਝੰਡੇ ਵਾਂਗੂੰ ਉਚਾ ਕਰਕੇ ਗੱਡਿਆ ਅਤੇ ਇਸ ਆਵਾਜ਼ ਨੂੰ ਲੋਕਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਾਇਆ

-----

ਅਸੀਂ ਸਪੱਸ਼ਟ ਲਿਖਿਆ ਸੀ ਕਿ ਅਸੀਂ ਚੌਲਾਂ ਦੀ ਦੇਗ਼ ਵਿਚੋਂ ਇਕ ਦਾਣਾ ਹੀ ਚੁਗਿਆ ਹੈਇਸ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਸਿਰਫ਼ ਪੰਜਾਬੀ ਗਾਇਕੀ ਬਾਰੇ ਸੰਜੀਦਾ ਬਹਿਸ ਛੇੜਨਾ ਹੈ, ਪਰ ਸਾਡੇ ਅਲੋਚਕਾਂ ਨੇ ਸੰਜੀਦਾ ਬਹਿਸ ਤਾਂ ਕੀ ਛੇੜਨੀ ਸੀ, ਉਲਟਾ ਆਲੋਚਨਾ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਤੇ ਸਲੀਕਾ ਵੀ ਭੁੱਲ ਗਏ ਅਤੇ ਬਿਨਾ ਕਿਸੇ ਠੋਸ ਦਲੀਲ ਤੋਂ ਸਾਡੇ ਤੇ ਨਿੱਜੀ ਤੇ ਸੰਕੀਰਣ ਹਿੱਤ ਪਾਲਣ, ਕਿੜਾਂ ਕੱਢਣ, ਲੱਤਾਂ ਖਿੱਚਣ ਤੇ ਗ਼ੈਰ-ਸੰਜੀਦਗੀ ਜਿਹੇ ਦੋਸ਼ ਲਾ ਦਿੱਤੇਮਜ਼ੇਦਾਰ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਸਾਡੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਆਲੋਚਕਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਵੀ ਨਹੀਂ ਪਤਾ ਕਿ ਬਹਿਸ ਕਿਸ ਪ੍ਰਸੰਗ ਵਿਚ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ ਅਤੇ ਬਹਿਸ ਦੇ ਮੁੱਦੇ ਕੀ ਹਨ? ਕੋਈ ਪਰਖ ਪੜਚੋਲ ਕਰਕੇ ਇਹਨਾਂ ਤੋਂ ਕਿਸੇ ਗੱਲ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਤੋਰਨ ਦੀ ਮੰਗ ਕਰਨਾ ਤਾਂ ਬਹੁਤ ਦੂਰ ਦੀ ਗੱਲ

-----

ਡਾ. ਹਨੀ ਸ਼ੇਰਗਿੱਲ ਨੇ ਸਾਡੇ ਮੁੱਦਿਆਂ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਹੀ ਹਲਕੇ ਅਤੇ ਘਟੀਆ ਅੰਦਾਜ਼ ਵਿਚ ਕੱਟਣ ਦਾ ਅਸਫ਼ਲ ਯਤਨ ਕੀਤਾ ਹੈਲੋਹੇ ਦੀ ਦੀਵਾਰ ਨੂੰ ਚਾਂਦੀ ਦੀ ਹਥੌੜੀ ਨਾਲ ਡੇਗਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਹੈਡਾ. ਸਾਹਿਬ ਇਕ ਬੰਨੇ ਤਾਂ ਇਹ ਕਹਿ ਰਹੇ ਹਨ ਕਿ ਸਾਡੀ ਆਲੋਚਨਾ ਪਾਇਦਾਰ ਨਹੀਂ, ਸਿਰਫ਼ ਕਿੜਾਂ ਕੱਢਣ ਲਈ ਹੈ ਪਰ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਸਾਡੇ ਵੱਡੇ ਮੁੱਦਿਆਂ ਨਾਲ ਸਹਿਮਤ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਿਨਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਕੋਈ ਹੋਰ ਚਾਰਾ ਵੀ ਨਹੀਂਇਸ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪਾਇਦਾਰੀ ਦਾ ਹੋਰ ਕੀ ਸਬੂਤ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਡਾ. ਹਨੀ ਸ਼ੇਰਗਿਲ ਵਰਗੇ ਸਾਡੀ ਲਿਖਤ ਦੇ ਕੱਟੜ ਵਿਰੋਧੀ ਵੀ ਸਾਡੀ ਆਲੋਚਨਾ ਦਾ ਲੋਹਾ ਮੰਨ ਰਹੇ ਹਨਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਨਾ ਤਾਂ ਕਹਿਣ ਲਈ ਕੋਈ ਮੁੱਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਸਾਡੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਦੀ ਕੋਈ ਕਾਟਉਹ ਏਨਾ ਛਟਪਟਾ ਰਹੇ ਹਨ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕੋਈ ਰਾਹ ਲੱਭਦਾ ਨਜ਼ਰ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦਾ ਅਤੇ ਏਸੇ ਕਸ਼ਮਕਸ਼ ਵਿਚ ਉਹ 10 ਵੱਡੇ ਟਪਲੇ ਖਾ ਜਾਂਦੇ ਹਨ (ਛੋਟਿਆਂ ਦੀ ਤੇ ਕੋਈ ਗਿਣਤੀ ਹੀ ਨਹੀਂ)ਜਿਸ ਲੇਖਕ ਨੂੰ ਬਹਿਸ ਦੇ ਮੁੱਦਿਆਂ ਦਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਪਤਾ ਅਤੇ ਜੋ ਏਨੇ ਟਪਲੇ ਖਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਉਸ ਨਾਲ ਸੰਵਾਦ ਰਚਾਇਆ ਵੀ ਜਾਵੇ ਕਿ ਨਾ, ਇਹੀ ਸੋਚਦਿਆਂ ਅਸੀਂ ਕਈ ਦਿਨ ਲੰਘਾ ਦਿੱਤੇਫਿਰ ਅਸੀਂ ਵਿਚਾਰਿਆ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵੱਲੋਂ ਉਠਾਏ ਗਏ ਕੁਝ ਨੁਕਤੇ ਭੰਬਲਭੂਸਾ ਪੈਦਾ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਇਸ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਪੱਸ਼ਟ ਕਰਨਾ ਬਹੁਤ ਜਰੂਰੀ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾਲੇ ਇਸੇ ਬਹਾਨੇ ਕੁਝ ਹੋਰ ਗੱਲਾਂ ਵੀ ਹੋਣਗੀਆਂਜਿਵੇਂ ਕਹਿੰਦੇ ਨੇ:

ਚਾਂਦ ਕੇ ਸਾਥ ਕਈ ਦਰਦ ਪੁਰਾਨੇ ਨਿਕਲੇ

ਕਿਤਨੇ ਗ਼ਮ ਥੇ ਜੋ ਤੇਰੇ ਗ਼ਮ ਕੇ ਬਹਾਨੇ ਨਿਕਲੇ

ਜੋ ਕੁਝ ਅਸੀਂ ਹੁਣ ਕਹਿਣ ਜਾ ਰਹੇ ਹਾਂ ਉਸ ਦਾ ਸਿਹਰਾ ਡਾ. ਹਨੀ ਸ਼ੇਰਗਿੱਲ ਵਰਗੇ ਸਰਤਾਜ ਦੇ ਸਮਰਥਕਾਂ ਦੇ ਸਿਰ ਹੀ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਨਹੀਂ ਤੇ ਅਸੀਂ ਆਪਣੀ ਗੱਲ ਖ਼ਤਮ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਸੀਅਸੀਂ ਆਪਣੀ ਗੱਲ ਸਾਹਿਤਕ ਅਤੇ ਸੰਕੇਤਕ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਚ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਸੀ ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬਿਲਕੁਲ ਸਮਝ ਨਹੀਂ ਪਈਸੋ ਇਸ ਵਾਰ ਅਸੀਂ ਆਪਣਾ ਲਹਿਜ਼ਾ ਬਦਲ ਰਹੇ ਹਾਂ ਸ਼ਾਇਦ ਗੱਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪੱਲੇ ਪੈ ਜਾਵੇ ਅਤੇ ਉਹ ਸਾਡੇ ਪ੍ਰਤੀ ਕਹੇ ਆਪਣੇ ਸ਼ਬਦ ਬਦਲ ਲੈਣਜਿਵੇਂ ਮਨਮੋਹਨ ਆਲਮ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ:

ਬਦਲ ਲੇਤੇ ਅਗਰ ਹਮ ਲੋਗ ਅੰਦਾਜ਼ੇ-ਬਿਆਂ ਅਪਨਾ,

ਤੋ ਮੁਮਕਿਨ ਥਾ ਕਿ ਵੋ ਅਪਨਾ ਕਹਾ ਤਬਦੀਲ ਕਰ ਲੇਤੇ

ਜੇ ਗੱਲ ਅਮੀਨ ਮਲਿਕ ਦੇ ਲਹਿਜ਼ੇ ਵਿਚ ਕਰਨੀ ਜਾਂ ਸਮਝਾਉਣੀ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਗੱਲ ਸਿਰਫ਼ ਏਨੀ ਸੀ ਕਿ ਸ਼ਾਇਰੀ ਦਾ ਝਾਟਾ ਪੁੱਟਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਸੁਰਾਂ ਦਾ ਚੀਰ ਹਰਨ ਹੋ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਸੂਫੀਅਤਾ ਦੇ ਸਿਰ ਵਿਚ ਖੇਹ ਪਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਸੀ, ਕੋਈ ਦਰਵੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਵਿਹੜੇ ਧੱਕੇ ਨਾਲ ਵੜ ਕੇ ਖਰਮਸਤੀਆਂ ਜਿਹੀਆਂ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਉਸਨੂੰ ਬਾਹਰ ਦਾ ਰਸਤਾ ਵਿਖਾਇਆ ਹੈ

-----

ਦੂਸਰੀ ਗੱਲ ਇਹ ਕਿ ਜੇ ਕੋਈ ਸਹਿੰਦਾ-ਸਹਿੰਦਾ, ਜਚਦਾ-ਮਿਚਦਾ, ਨਪਦਾ-ਤੁਲਦਾ, ਬਣਦਾ-ਸਰਦਾ ਖ਼ਿਤਾਬ ਸਤਿੰਦਰ ਸਰਤਾਜ ਨੂੰ ਦੇ ਦਿੰਦੇ ਤਾਂ ਸਹਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਸੀਤਿੰਨ ਤੀਏ ਤੇਰਾਂ ਹੁੰਦੇ ਤਾਂ ਵੀ ਕੋਈ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਸੀ ਪਰ ਏਥੇ ਤਾਂ ਸੱਤੀਂ ਵੀਹੀਂ ਸੌ ਹੋਣ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀਕਾਂ ਨੂੰ ਕੋਇਲ ਕਹੀ ਜਾਂਦੇ ਤਾਂ ਹੋਊ-ਪਰ੍ਹੇ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਸੀ, ਪਰ ਇਹ ਤਾਂ ਕਾਂ ਦੇ ਮੱਥੇ ਤੇ ਸੁਰਖ਼ਾਬ ਦਾ ਖੰਭ ਲਾਉਣ ਤੇ ਤੁਲੇ ਹੋਏ ਸਨਉਪਰੋਂ ਮੀਡੀਏ ਦੇ ਕੁਝ ਖਾਸ ਹਿੱਸਿਆ ਨੇ ਐਸੀ ਅੰਨ੍ਹੀ ਪਾਈ ਕਿ ਸਾਡੇ ਵਰਗੇ ਅੰਨ੍ਹਿਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਦਿਸਣ ਲਾ ਦਿੱਤਾਸੁਰ, ਸ਼ਾਇਰੀ ਤੇ ਸੂਫ਼ੀਅਤ ਦਾ ਜਿਹੜਾ ਜਨਾਜ਼ਾ ਇਹ ਮੀਡੀਆ ਨਿੱਤ ਕੱਢਦਾ ਸੀ, ਉਸ ਨੂੰ ਵੇਖ ਸੁਣ ਕੇ ਜਿਹੜੀਆਂ ਹੂਕਾਂ ਕਿਸੇ ਸੁਹਿਰਦ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਅੰਦਰੋਂ ਉਠਦੀਆਂ ਹਨ, ਉਹੋ ਹੀ ਬਾਹਰ ਆਈਆਂ ਹਨਉਂਜ ਸਾਡਾ ਸਰਤਾਜ ਜਾਂ ਉਸ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਤ ਕਿਸੇ ਵੀ ਵਿਅਕਤੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਨਾਲ ਕੋਈ ਨਿਜੀ ਵੈਰ-ਵਿਰੋਧ ਜਾਂ ਰੰਜਿਸ਼ ਨਹੀਂ

ਦੁਸ਼ਮਨ ਨਹੀਂ ਹੈਂ ਸਿਰਫ਼ ਅਸੂਲੋਂ ਕੀ ਬਾਤ ਹੈ,

ਗ਼ਰ ਇਖ਼ਤਿਲਾਫ਼ ਉਨਸੇ ਕੁਛ ਕਰ ਰਹੇ ਹੈਂ ਹਮ

ਖ਼ਿਤਾਬ ਦੇਣ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਕੱਲ੍ਹ ਦੇ ਉਠੇ ਅਸਲੋਂ ਨਵੇਂ ਗਾਇਕ ਨੂੰ, ਜਿਸਨੇ ਆਪਣੀ ਗਾਇਕੀ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਕਦਮ ਵੀ ਸਹੀ ਟਿਕਾਣੇ ਤੇ ਨਹੀਂ ਰੱਖਿਆ, ਸੰਜੀਦਾ ਗਾਇਕ ਅਤੇ ਅੱਜ ਦਾ ਵਾਰਿਸ ਸ਼ਾਹ ਬਣਾ ਕੇ ਵੱਡੇ ਵੱਡੇ ਫ਼ਨਕਾਰਾਂ ਅਤੇ ਆਲਮ-ਫ਼ਾਜ਼ਲ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਦੀ ਐਨੀ ਹੱਤਕ ਕਿਉਂ ਕੀਤੀ ਹੈ? ਅਸਲੀ ਸੂਫ਼ੀ ਤੇ ਸੰਜੀਦਾ ਗਾਉਣ ਵਾਲੇ ਨਜ਼ਰਅੰਦਾਜ਼ ਕਿਉਂ ਹੋਏਜੋ ਇਸ ਖ਼ਿਤਾਬ ਅਤੇ ਮਾਣ ਦੇ ਅਸਲੀ ਵਾਰਿਸ ਸਨ, ਉਹ ਖੂੰਜੇ ਕਿਉਂ ਲਾਏ? ਹੱਕੀ ਦਾ ਹੱਕ ਕਿਉਂ ਮਾਰਿਆ ਗਿਆ?

-----

ਰੱਬ ਵਰਗੇ ਸਰੋਤਿਆਂਨੂੰ ਅਸੀਂ ਤਾਂ ਮਦਾਰੀ ਦਾ ਉਹ ਅਸਲੀ ਝੋਲਾ ਵੀ ਵਿਖਾਇਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਵਿਚੋਂ ਇਹ ਝੁਰਲੂ ਨਿਕਲਿਆ, ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਇਦ ਸਮਝ ਨਾ ਪਈਉਹ ਉਸਦੀ ਡੁਗਡੁਗੀ ਤੇ ਏਨਾ ਮਸਤ ਹੋਏ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੇ ਅਜਬ ਆਲਮ ਤਾਰੀਹੋ ਗਿਆ ਅਤੇ ਉਹ ਸੂਫ਼ੀ ਤੇ ਸੰਜੀਦਾ ਗਾਇਕੀ ਦੀ ਲਾਸ਼ ਸਾਹਮਣੇ ਕੀਰਨੇ ਪਾਉਣ ਦੀ ਬਜਾਏ ਸਟੈਂਡਿੰਗ ਓਵੇਸ਼ਨਦੇ ਕੇ (ਖੜ੍ਹੇ ਹੋ ਕੇ ਤਾੜੀਆਂ ਮਾਰ ਕੇ) ਘਰੇ ਆ ਗਏ ਅਤੇ ਓਧਰ ਉਨ੍ਹਾਂ (ਪ੍ਰੋਮੋਟਰਾਂ) ਨੇ ਇਹ ਲਾਸ਼ ਮੋਢਿਆਂ ਤੇ ਚੱਕੀ ਤੇ ਜ਼ਨਾਜਾ ਕੱਢਣ ਲਈ ਅਗਲੇ ਸ਼ਹਿਰ ਤੁਰ ਪਏਸਰੋਤਾ ਜੀ, ਇਹੋ ਕਹਿ ਕੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਸੱਦਿਆ ਸੀ ਨਾ ਕਿ ਆਓ ਤੁਹਾਨੂੰ ਸੂਫ਼ੀ ਤੇ ਸੰਜੀਦਾ ਗਾਇਕੀ ਸੁਣਾਈਏਹੁਣ ਗਾਇਕ ਹੁਰੀਂ ਕਹਿ ਰਹੇ ਨੇ ਕਿ ਮੈਂ ਤੇ ਸੂਫ਼ੀ ਨਹੀਂ ਹਾਂਫਿਰ ਤੁਹਾਡੇ ਨਾਲ ਦੁਪਹਿਰੇ ਦੀਵਾ ਬਾਲ ਕੇ ਡਾਕਾ ਕਿਸਨੇ ਮਾਰਿਆ? ਏਥੇ ਅਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਭੋਲੇ-ਭਾਲੇ ਸਰੋਤਿਆਂ ਅਤੇ ਕੁਝ ਕੁ ਸੁਹਿਰਦ ਪ੍ਰੋਮੋਟਰਾਂ ਨਾਲ ਦਿਲੀ ਹਮਦਰਦੀ ਪ੍ਰਗਟਾਉਂਦੇ ਹਾਂ ਜਿਹੜੇ ਅਚੇਤ ਹੀ ਇਸ ਸੰਗੀਤਕ ਛਲਾਵੇ ਵਿਚ ਆ ਗਏ

------

ਡਾ. ਹਨੀ ਜੀ, ਅਮਰਜੀਤ ਖੇਲਾ ਦੁਆਰਾ ਆਸਟਰੇਲੀਆ ਵਿਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਇਕ ਇੰਟਰਵਿਊ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦਿੰਦਿਆਂ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਗਾਇਕ ਖ਼ੁਦ ਇਕਬਾਲ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਸੂਫ਼ੀ ਨਹੀਂ ਹੈਤਾਂ ਫਿਰ ਡਾ. ਸਾਹਿਬ ਉਹ ਲੋਕ ਕੌਣ ਹਨ ਜੋ ਸਰਤਾਜ ਨੂੰ ਸੂਫ਼ੀ ਪ੍ਰੋਮੋਟ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ? ਸੁਚੇਤ ਜਾਂ ਅਚੇਤ ਤੁਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਨੰਗਿਆ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਜੋ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਫ਼ਰੇਬ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨਅਸੀਂ ਤੁਹਾਡੇ ਧੰਨਵਾਦੀ ਹਾਂ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਾਡੀ ਕਹੀ ਗੱਲ ਨੂੰ ਇਕ ਕਦਮ ਅੱਗੇ ਤੋਰਿਆ ਹੈ

-----

ਪਰ ਗੱਲ ਇੱਥੇ ਹੀ ਖ਼ਤਮ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਸਿਰਫ਼ ਤੁਹਾਡੇ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰ ਹਨਅਸੀਂ ਇਸ ਗ਼ੁਸਤਾਖੀ ਲਈ ਸਰਤਾਜ ਨੂੰ ਬਰੀ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਖ਼ੁਦ ਸੂਫ਼ੀ ਪ੍ਰਭਾਵ ਦੇਣ ਲਈ (ਭੇਖ ਅਤੇ ਪ੍ਰਵਚਨਾਂ ਦੁਆਰਾ) ਪੂਰਾ ਅਡੰਬਰ ਰਚਦਾ ਹੈਇਸ ਗੱਲ ਨੂੰ ਪਾਖੰਡੀ ਸੰਤਾਂ ਦੇ ਸੰਦਰਭ ਵਿਚ ਰੱਖ ਕੇ ਸੌਖਿਆਂ ਸਮਝਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਜੀ ਅਸੀਂ ਤਾਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਸੰਤ ਨਹੀਂ ਕਹਿੰਦੇ, ਸੰਗਤ ਹੀ ਕਹੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਆਪ ਉਹ ਚੋਹਲ-ਮੋਹਲ ਵੀ ਉਹੀ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਸੰਤ ਬਣਨ ਜਾਂ ਅਖਵਾਉਣ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਭਾਸਦੇ ਹਨਭਲਾ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਸਰਤਾਜ ਆਪਣੇ ਪ੍ਰੋਮੋਟਰਾਂ ਨੂੰ ਰੋਕਦਾ, ਜੋ ਉਸਨੂੰ ਮੀਡੀਏ ਵਿਚ ਸੂਫ਼ੀ ਤੇ ਸੰਜੀਦਾ ਗਾਇਕ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਪੇਸ਼ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਉਹ ਆਪਣੇ ਕੰਟਰੈਕਟ ਵਿਚ ਇਹ ਮਦ ਪਵਾਉਂਦਾ ਕਿ ਉਸਨੂੰ ਸੂਫ਼ੀ ਤੇ ਸੰਜੀਦਾ ਗਾਇਕ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਨਾ ਪ੍ਰਚਾਰਿਆ ਜਾਵੇ? ਜੇ ਫਿਰ ਵੀ ਕੋਈ ਏਦਾਂ ਕਰਨੋ ਨਾ ਹਟੇ ਤਾਂ ਉਸ ਤੇ ਕਾਨੂੰਨੀ ਕਾਰਵਾਈ ਕਰੇਪਰ ਨਹੀਂ, ਉਹ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਿਉਂ ਕਰੇਗਾ? ਉਹ ਤਾਂ ਇਸ ਵਰਤਾਰੇ ਵਿਚ ਪੂਰਾ ਸ਼ਰੀਕ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਇਸ ਦੀ ਖੱਟੀ ਖਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜੋ ਵਾਕਿਆ ਹੀ ਖੱਟੀ ਵੀ ਹੋ ਗਈ ਹੈਡੇਢ ਦੋ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਯੂ ਟਿਊਬ ਤੇ ਪਈ ਇਸ ਇੰਟਰਵਿਊ ਨੂੰ ਕਿੰਨੇ ਲੋਕ ਦੇਖ ਚੁੱਕੇ ਹਨ? ਜਦੋਂ ਏਧਰ ਮੀਡੀਆ ਨਿੱਤ ਧਮੱਚੜ ਪਾਈ ਫਿਰਦਾ ਹੈਪਰ ਡਾ. ਹਨੀ ਜੀ ਦੀ ਤਾਂ ਸ਼ਾਇਦ ਏਨੇ ਨਾਲ ਵੀ ਤਸੱਲੀ ਨਾ ਹੋਵੇ, ਇਸ ਲਈ ਅਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਇਕ ਪੁਖ਼ਤਾ ਸਬੂਤ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਜਿਸ ਵਿਚ ਸਰਤਾਜ ਖ਼ੁਦ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਸੂਫ਼ੀ ਗਾਇਕ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਪੇਸ਼ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ

-----

ਸਤਿੰਦਰ ਸਰਤਾਜ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿਚ (ਅਪਰੈਲ 2010) ਅਮਰੀਕਾ ਫੇਰੀ ਦੌਰਾਨ ਬੇ-ਏਰੀਏ ਤੋਂ ਬ੍ਰਾਡਕਾਸਟ ਹੁੰਦੇ ਰੇਡੀਓ 1170 ਏ ਐਮ ਉਤੇ ਸਿਮਰਨ ਨਾਲ ਰੂ-ਬ-ਰੂ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਵਿਚ ਪੇਸ਼ ਹੋਇਆਉਸ ਗੱਲਬਾਤ ਦੇ ਕੁਝ ਅੰਸ਼ ਪੇਸ਼ ਹਨ:

ਸਿਮਰਨ- ..ਸੂਫ਼ੀ ਗਾਇਕੀ ਵੱਲ ਤੁਸੀਂ ਜਿਹੜਾ ਪਹਿਲਾ ਆਪਣਾ ਇਹ ਕਦਮ ਪੁੱਟਿਆ, ਇਹ ਬਹੁਤ ਹੀ ਯੂਨੀਕ ਹੈ ਔਰ ਬਹੁਤ ਹਟ ਕੇ ਹੈਮੈਂ ਜਾਣਨਾ ਚਾਹਾਂਗੀ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਇਹ ਗਾਇਕੀ ਕਿਉਂ ਚੁਣੀ?

ਸਰਤਾਜ-ਦਰਅਸਲ ਜੀ ਮੇਰੀ ਜਿਹੜੀ ਐਜੂਕੇਸ਼ਨ ਐ, ਜਿਵੇਂ ਪੋਸਟ ਗ੍ਰੈਜੂਏਸ਼ਨ ਮੇਰੀ ਮਿਊਜ਼ਿਕ ਚ ਐ ਤੇ ਜਿਹੜੀ ਐਮ ਫਿਲ ਐ ਉਹ ਮੇਰੀ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਸੂਫ਼ੀ ਗਾਇਨ ਪਰੰਪਰਾ ਤੇ ਰਿਸਰਚ ਸੀ ਸੋ ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਦ ਮੇਰੀ ਜਿਹੜੀ ਡਾਕਟਰੇਟ ਜਾਂ ਪੀ ਐਚ ਡੀ ਆ ਉਹ ਸੂਫ਼ੀ ਮਿਊਜ਼ਕ ਐਂਡ ਪੋਇਟਰੀ ਤੇ ਹੈਸੋ ਇਸ ਕਰਕੇ ਐਜੂਕੇਸ਼ਨ ਦੌਰਾਨ ਜਦੋਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸੂਫ਼ੀਆਨਾ ਸ਼ਾਇਰਾਂ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਨ ਦਾ ਮੌਕਾ ਮਿਲਿਆ, ਸੂਫ਼ੀ ਮੌਸੀਕੀਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਸੁਣਨ ਦਾ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਰਾਗਾਂ ਨੂੰ ਜਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਾਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਦਾ ਮੌਕਾ ਮਿਲਿਆਸੋ ਇਸ ਕਰਕੇ ਜਿਹੜੀ ਮੇਰੀ ਵਾਕਫ਼ੀਅਤ ਏਨਾ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨਾਲ ਹੋਈ ਤੇ ਮੇਰਾ ਰੁਝਾਨ ਇਸ ਪਾਸੇ ਵਧਿਆ...

ਇਸ ਸਾਰੀ ਇੰਟਰਵਿਊ ਦੌਰਾਨ ਉਹ ਕਿਤੇ ਵੀ ਸੂਫੀਹੋਣ ਦਾ ਖੰਡਨ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ, ਸਗੋਂ ਇਹ ਕਹਿ ਕੇ ਕਿ ਮੇਰਾ ਰੁਝਾਨ ਇਸ ਪਾਸੇ ਵਧਿਆ’, ਉਹ ਇਸ ਗੱਲ ਦੀ ਪ੍ਰੋੜਤਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਸੂਫ਼ੀ ਗਾਇਕ ਹੈਹੋਸਟ ਅਤੇ ਪ੍ਰੋਮੋਟਰ ਵੀ ਉਸਨੂੰ ਸੂਫ਼ੀ ਗਾਇਕ ਤੇ ਅੱਜ ਦਾ ਵਾਰਿਸ ਸ਼ਾਹਵਜੋਂ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨਇਹ ਰਿਕਾਰਡਿੰਗ ਅਰਬਨ ਦੇਸੀ ਰੇਡੀਓ ਡਾਟ ਕਾਮ ਤੇ ਪਈ ਹੈਪਰ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕਿਸ ਕਾਰਨ, ਇਸ ਦੇ ਕੁਝ ਹਿੱਸੇ ਕੱਟ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਹਨ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਗਾਇਕ ਨੂੰ ਕੁਝ ਤਿੱਖੇ ਸਵਾਲ ਪੁੱਛੇ ਗਏ ਸਨ ਅਤੇ ਗਾਇਕ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਿੱਧੇ ਜਵਾਬ ਦੇਣ ਦੀ ਬਜਾਏ, ਜਿਵੇਂ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਲੇਖ ਵਿਚ ਲਿਖਿਆ ਸੀ, ਆਪਣੇ ਨਵੇਂ ਹੀ ਬਣਾਏ ਹੋਏ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਸ਼ੇਅਰੋ-ਸ਼ਾਇਰੀ ਵਿਚ ਰੋਲ ਕੇ ਸੁੱਟ ਦਿੰਦਾ ਹੈਜੇ ਕਿਸੇ ਕਾਰਨ ਇਹ ਰਿਕਾਰਡਿੰਗ ਹਟਾ ਦਿੱਤੀ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਸਾਡੇ ਕੋਲੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈਡਾ. ਹਨੀ ਸ਼ੇਰਗਿਲ ਇਸ ਗੱਲ ਨਾਲ ਤਾਂ ਸਹਿਜੇ ਹੀ ਸਹਿਮਤ ਹੋ ਜਾਣਗੇ ਕਿ ਨਵਾਂ ਬਿਆਨ ਜਾਂ ਨਵੀਂ ਲਿਖਤ ਪੁਰਾਣੀ ਨਾਲੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪ੍ਰਮਾਣਿਤ ਮੰਨੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਫਿਰ ਗਾਇਕ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਮੁਲਾਕਾਤਾਂ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕਰਨ ਦੀ ਕਿਸ ਨੂੰ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ?

*****

ਲੜੀ ਜੋੜਨ ਲਈ ਹੇਠਲੀਆਂ ਪੋਸਟਾਂ ਜ਼ਰੂਰ ਪੜ੍ਹੋ ਜੀ।



ਹਰਪਾਲ ਸਿੰਘ ਭਿੰਡਰ-ਸੁਰਿੰਦਰ ਸੋਹਲ - ਸਤਿੰਦਰ ਸਰਤਾਜ ਦੀਆਂ ‘ਬੇਤੁਕੀਆਂ’ ਅਤੇ ਸਾਡੇ ਆਲੋਚਕ - ਤਾਜ਼ਾ ਪ੍ਰਤੀਕਰਮ - ਭਾਗ ਦੂਜਾ

ਸਤਿੰਦਰ ਸਰਤਾਜ ਦੀਆਂ ਬੇਤੁਕੀਆਂਅਤੇ ਸਾਡੇ ਆਲੋਚਕ

ਤਾਜ਼ਾ ਪ੍ਰਤੀਕਰਮ

ਲੇਖ

ਭਾਗ ਦੂਜਾ

ਲੜੀ ਜੋੜਨ ਲਈ ਉੱਪਰਲੀ ਪੋਸਟ ਭਾਗ ਪਹਿਲਾ ਜ਼ਰੂਰ ਪੜ੍ਹੋ ਜੀ।

ਹਨੀ ਜੀ ਨੇ ਲਿਖਿਆ-ਲੇਖਕ ਸਰਤਾਜ ਦੇ ਇਕੋ ਗੀਤ (ਯਾਮਾ) ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਉਸਨੂੰ ਭੰਡਦਾ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈਵੈਸੇ ਤਾਂ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਵਿਚ ਕਿਸੇ ਲੇਖਕ ਦੀ ਇਕ ਰਚਨਾ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਆਲੋਚਨਾ ਕਰਨ ਦੀ ਪਰੰਪਰਾ ਬਹੁਤ ਪੁਰਾਣੀ ਹੈਸ਼ਾਇਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਦੇ ਵਿਹਾਰਕ ਆਲੋਚਨਾਦਾ ਨਾਮ ਸੁਣਿਆ ਹੋਵੇਜੇ ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਕਦੇ ਡਾ. ਹਰਿਭਜਨ ਸਿੰਘ ਦੀ ਪੁਸਤਕ ਰੂਪਕੀਅਤੇ ਡਾ. ਦਵਿੰਦਰ ਕੌਰ ਦੀ ਪੁਸਤਕ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਆਰ ਪਾਰਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਜ਼ਰੂਰ ਕਰ ਲੈਣ

-----

ਉਂਝ ਜਿਸ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਸਰਤਾਜ ਆਪਣੇ ਗੀਤਾਂ ਜਾਂ ਮੁਲਾਕਾਤਾਂ ਵਿਚ ਬੇਥਵੀਆਂ, ਯੱਬਲੀਆਂ ਜਾਂ ਬੇਤੁਕੀਆਂ ਮਾਰ ਰਿਹਾ ਹੈ, (ਗਾਇਕ ਇਕ ਇੰਟਰਵਿਊ ਵਿਚ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ-ਮੇਰੀ ਇਕ ਮਾੜੀ ਆਦਤ ਹੈ ਕਿ ਮੈਨੂੰ ਗੱਲ ਗੱਲ ਤੇ ਗੀਤ ਔੜ ਜਾਂਦਾ...। ) ਭਾਵੇਂ ਉਸ ਤੇ ਕੋਈ ਪੀ ਐਚ ਡੀ ਕਰ ਲਵੇਪਰ ਫਿਰ ਵੀ ਅਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਇਹ ਇਤਰਾਜ਼ ਦੂਰ ਕਰਨ ਲਈ ਉਸਦੇ ਸੀਟੀਵਾਲੇ ਅਤੇ ਕੁਝ ਹੋਰ ਗੀਤਾਂ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਸਤਰਾਂ ਦੀ ਚੀਰ ਫਾੜ ਜ਼ਰੂਰ ਕਰਾਂਗੇਪਾਠਕ ਖ਼ੁਦ ਨਿਰਣਾ ਕਰਨ ਕਿ ਕੀ ਇਹ ਸੂਫ਼ੀ ਤੇ ਸੰਜੀਦਾ ਗਾਇਕੀ ਹੈ? ਗਾਇਕ ਅਨੁਸਾਰ ਇੱਕ ਸਹੇਲੀ ਦੂਸਰੀ ਸਹੇਲੀ ਨੂੰ ਮਸ਼ਵਰਾ ਦਿੰਦੀ ਹੈ:

ਹਸ ਕੇ ਨਾ ਬੋਲੀਂ ਬਹੁਤੇ ਨੈਣ ਨਾ ਮਿਲਾਵੀਂ

ਨਾਲੇ ਕਹਿ ਦਈਂ ਕਿ ਮੇਰਾ ਨਈਂ ਚਿੱਤ ਰਾਜ਼ੀ

ਜੇ ਹਟਿਆ ਨਾ ਸੀਟੀ ਮਾਰਨੋ

ਫਿਰ ਆਖ ਦੀਂ ਕੰਜਰ ਦੇ ਨੂੰ ਭਾਜੀ

ਸੋਚਣ ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਹੈ ਜੇ ਭਲਾ ਚਿੱਤ ਰਾਜ਼ੀ ਹੁੰਦਾ ਫਿਰ ਕੰਜਰ ਦੇਦੇ ਨਾਲ ਤੁਰ ਪੈਂਦੀ? ਨਾਲੇ ਇਥੇ ਕੰਜਰ ਦੇਭਾਵ ਕਿ ਮੁੰਡੇ ਦੇ ਪਿਉ ਦਾ ਕੀ ਕਸੂਰ? ਉਸਨੂੰ ਕੰਜਰ ਕਿਉਂ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ? ਜੇ ਮੁੰਡਾ ਭਾਜੀ ਹੈ ਤਾਂ ਫਿਰ ਇਹ ਕੰਜਰਕੁੜੀ ਦਾ ਵੀ ਪਿਉ ਜਾਂ ਪਿਉਆਂ ਦੀ ਥਾਂ ਤੇ ਹੋਇਆਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਗੱਲ ਇਹ ਕਿ ਕੀ ਇਹੋ ਜਿਹੇ ਲਫ਼ਜ਼ ਸੰਜੀਦਾ ਗਾਇਕੀ ਵਿਚ ਸ਼ੋਭਦੇ ਹਨ?

-----

ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਦ ਗਾਇਕ ਮੁੰਡੀਰ ਨੂੰ ਸਲਾਹ ਦਿੰਦਾ ਹੋਇਆ ਇਸ ਅਖੌਤੀ ਸੂਫ਼ੀ ਤੇ ਸੰਜੀਦਾ ਗਾਇਕੀ ਦੀਆਂ ਸਭ ਹੱਦਾਂ ਪਾਰ ਕਰ ਜਾਂਦਾ ਹੈਗਾਇਕ ਆਸ਼ਕੀ ਦਾ ਨਵਾਂ ਫਾਰਮੂਲਾ ਸੁਝਾਉਂਦਾ ਹੈ, ‘ਗੌਰ ਕਰਿਓ ਮਿੱਤਰੋ ਬਈ ਇਹ ਸਕੀਮ ਤੁਸੀਂ ਵੀ ਲਾ ਲਿਓਸਬਜ਼ੀ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਕਹਿੰਦਾ ਉਚੀ ਹੋਕਾ ਲਾ ਓਇ

ਸੂਫ਼ੀ ਗਾਇਕੀ ਦਾ ਅਨੰਦ ਮਾਣਦੇ ਮੰਤਰ-ਮੁਗਧ ਹੋਏ ਸਰੋਤਿਆਂਵਿਚੋਂ ਆਵਾਜ਼ਾਂ ਆਉਂਦੀਆਂ ਹਨ-ਬੁਰਰਾ..

ਫਿਰ ਗਾਇਕ ਵਿਆਖਿਆ ਕਰਦਾ ਹੈ-ਦੁਪਹਿਰੇ ਘਰ ਦੇ ਅੱਗੇ ਖੜ੍ਹ ਗਿਆ, ਸਬਜ਼ੀ ਵਾਲਾ ਆਇਆਉਸਨੂੰ ਕਹਿੰਦਾ, ਚਪੇੜਾਂ ਪੈਣਗੀਆਂ ਉਥੇ ਖੜ੍ਹ ਜਾ ਮੂਹਰੇ, ਜਦ ਤੱਕ ਬਾਹਰ ਨਹੀਂ ਨਿਕਲਦੀ, ਉਥੇ ਹੀ ਹੋਕਾ ਦੇਈ ਜਾ

ਏਨੀ ਗੱਲ ਤੇ ਮੁੰਡੀਰ ਚੀਕਾਂ ਮਾਰਦੀ ਹੈ। (ਹਾਲਾਂਕਿ ਲਾਹਨਤਾਂ ਪਾਉਣੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ ਸਨ, ਕਿਉਂਕਿ ਗਾਇਕ ਸਬਜ਼ੀ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਬੰਦਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਮਝਦਾਇਸ ਕਰਕੇ ਉਹ ਸਬਜ਼ੀ ਵਾਲੇ ਦੇ ਹੱਕ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਭੁਗਤਦਾ ਜਿਸਨੂੰ ਬੇਵਜ੍ਹਾ ਕੋਈ ਚਪੇੜਾਂ ਮਾਰਨ ਦਾ ਡਰਾਵਾ ਦੇ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਸੜਕ-ਛਾਪ ਆਸ਼ਕ ਦੇ ਹੱਕ ਵਿਚ ਭੁਗਤ ਰਿਹਾ ਹੈ।)ਗਾਇਕ ਗਾਉਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਦਾ ਹੈ-

ਸਬਜ਼ੀ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਕਹਿੰਦਾ

ਉੱਚੀ ਹੋਕਾ ਲਾ ਓਇ

ਜਾ ਕੇ ਦਰਾਂ ਮੂਹਰੇ ਕਹਿ

ਕਿ ਲੈ ਲਓ ਆਲੂ

ਹਾਏ...

ਫਿਰ ਗਾਇਕ ਆਪ ਹੀ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ-ਜ਼ੋਰ ਨਾਲ ਤਾੜੀ...

ਸੰਜੀਦਾ ਗਾਇਕੀ ਸੁਣਨ ਦੇ ਸ਼ੌਕੀਨ’ ‘ਰੱਬ ਵਰਗੇ ਸਰੋਤੇਚੀਕਾਂ ਤੇ ਤਾੜੀਆਂ ਇਕੱਠੀਆਂ ਮਾਰਦੇ ਹਨਗਾਇਕ ਬੇਸ਼ਰਮ ਹਾਸਾ ਹੱਸਦਾ ਹੈ, ਫਿਰ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ, ‘ਮੈਂ ਬਾਕੀ ਗੱਲਾਂ ਦੱਸਦਾਂ ਕਿ ਇਹ ਸਕੀਮਾਂ ਮੇਰੀਆਂ ਨਹੀਂ ਹੈਗੀਆਂ, ਐਵੇਂ ਮੇਰੇ ਤੇ ਸ਼ੱਕ ਕਰੀ ਜਾਓ

ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਅਜਿਹੀਆਂ ਘਟੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਗਾਇਕ ਖ਼ੁਦ ਵੀ ਲੈਣਾ ਨਹੀਂ ਚਾਹੁੰਦਾਦੂਸਰਾ ਪਹਿਲੂ ਇਹ ਵੀ ਹੈ ਕਿ ਜੇ ਸਕੀਮਾਂ ਤੇਰੀਆਂ ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਕਿਸ ਦੀਆਂ ਹਨ? ਗਾਣਾ ਲਿਖਿਆ ਕਿਸ ਨੇ ਹੈ? ਗਾਣਾ ਗਾ ਕੌਣ ਰਿਹਾ ਹੈ? ਸਕੀਮ ਲਾਉਣ ਦੇ ਸੁਝਾਅ ਕੌਣ ਦੇ ਰਿਹਾ ਹੈ? ਫਿਰ ਗਾਉਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਦਾ ਹੈ-

ਸਬਜ਼ੀ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਕਹਿੰਦਾ

ਉਚੀ ਹੋਕਾ ਲਾ ਉਇ

ਜਾ ਕੇ ਦਰਾਂ ਮੂਹਰੇ ਕਹਿ

ਕਿ ਲੈ ਲਉ ਆਲੂ

ਮੈਂ ਨਿਕਲੀ ਤਾਂ ਸਾਹਮਣੇ ਖੜ੍ਹਾ

ਟੁੱਟ ਪੈਣੇ ਦਾ ਬੜਾ ਹੀ ਚਾਲੂ

ਆਲੂ, ਚਾਲੂ ਤੇ ਕੰਜਰ ਦੇ ਆਦਿ ਸ਼ਬਦ ਗੀਤ ਦੇ ਸੁਹਜ ਨੂੰ ਕਿੰਨੀ ਸੱਟ ਮਾਰਦੇ ਹਨ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਤਾਂ ਗਾਇਕ ਨੂੰ ਸ਼ਾਇਦ ਭੋਰਾ ਵੀ ਨਹੀਂਗੀਤ ਦੇ ਬਾਕੀ ਬੰਦ ਵੀ ਇਸੇ ਪੱਧਰ ਦੇ ਹੀ ਹਨ, ਪਰ ਇਸੇ ਗਾਣੇ ਦੀ ਸੈਨ ਹੋਜ਼ੇ ਵਾਲੀ ਰਿਕਾਰਡਿੰਗ ਵਿਚ ਗਾਇਕ ਨੇ ਇਕ ਨਵਾਂ ਅੰਤਰਾ ਜੋੜ ਕੇ ਸੁਣਾਇਆ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਸੁਣ ਕੇ ਕੋਈ ਵੀ ਸੰਜੀਦਾ ਸਰੋਤਾ ਸਿਰ ਫੜ ਕੇ ਬੈਠ ਸਕਦਾ ਹੈਇਸ ਅੰਤਰੇ ਦੀ ਪਿੱਠ-ਭੂਮੀ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਗਾਇਕ ਇੰਜ ਕਰਦਾ ਹੈ-

ਇਕ ਵਾਰੀ ਫਗਵਾੜੇ ਸਾਡੀ ਮਹਿਫ਼ਲ ਸੀ ਉਥੇ ਬੈਠੇ ਬੈਠੇ ਇਹ ਸ਼ਿਅਰ ਜੁੜ ਗਿਆ-

ਓ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਤਾਂ ਨੇੜੇ ਪੈਂਦਾ ਸ਼ਹਿਰ ਫਗਵਾੜਾ, ਹਾਏ...

(ਅਜੇ ਕੋਈ ਗੱਲ ਪੂਰੀ ਹੋਈ ਨਹੀਂ, ਕੋਈ ਗੱਲ ਬਣੀ ਨਹੀਂ, ਪਰ ਸੁਰ ਤੇ ਸ਼ਾਇਰੀ ਦੇ ਸੁਚੱਜੇ ਸੁਮੇਲ, ਦਾ ਅਨੰਦ ਮਾਣਦੇ ਮੰਤਰ-ਮੁਗਧ ਹੋਏ ਸਰੋਤੇਬੱਕਰੇ ਬੁਲਾਉਂਦੇ ਹਨ, ‘ਬੁੱਰਰਾ…..’) ਗਾਇਕ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਦਾ ਹੈ-

ਅਤੇ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਪੈਂਦਾ ਏ ਨੇੜੇ ਬੰਗਾ

ਕਿ ਤਾਇਆ ਜੀ ਨੂੰ ਅੱਖਾਂ ਕੱਢਦਾ

ਓਨਾ ਹੱਥਾਂ ਵਿਚ ਖੇਡਦਾ ਸੀ ਨੰਗਾ

ਗੀਤ ਦਾ ਪ੍ਰਸੰਗ-ਵਿਸ਼ਾ ਕਿੱਥੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਕਿੱਥੇ ਗਿਆ ਕੋਈ ਪਤਾ ਨਹੀਂਇਥੇ ਤਾਇਆ ਜੀ ਨਾਂ ਦਾ ਪਾਤਰ ਗੀਤ ਵਿਚ ਕਿਥੋਂ ਆਇਆ? ਤੇ ਉਸਦਾ ਫਗਵਾੜਾ ਤੇ ਬੰਗੇ ਨਾਲ ਕੀ ਸੰਬੰਧ ਹੈ? ਸਰਤਾਜ ਜਾਣੇ ਜਾਂ ਡਾ. ਹਨੀ ਸ਼ੇਰਗਿੱਲ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਉਸਦੇ ਹਰ ਗੀਤ ਵਿਚ ਕੋਈ ਨਾ ਕੋਈ ਸੇਧ ਦੇਣ ਵਾਲੀ ਰਮਜ਼ ਛੁਪੀ ਦਿਸਦੀ ਹੈਇਹ ਗੀਤ ਅਤੇ ਖ਼ੁਦ ਗਾਇਕ ਕੀ ਸੇਧ ਦਿੰਦਾ ਹੈ? ਪਾਠਕਾਂ ਤੇ ਛੱਡਦੇ ਹਾਂ

-----

ਪਰ ਇਥੇ ਅਸੀਂ ਉਸ ਰਿਪੋਰਟਰ ਨੂੰ ਇੱਕ ਗੱਲ ਜ਼ਰੂਰ ਪੁੱਛਣੀ ਚਾਹਾਂਗੇ, (ਜਿਹੜਾ ਇਸ ਗਾਇਕ ਦੀਆਂ ਸਿਫ਼ਤਾਂ ਦੇ ਪੁਲ਼ ਬੰਨ੍ਹਦਾ ਲਿਖਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਰਤਾਜ ਨੇ ਕਾਲਜ ਦੀਆਂ ਕੰਟੀਨਾਂ ਦੀ ਚੁਹਲ ਮੁਹਲ, ਮੋਬਾਇਲ ਫੋਨ ਨਾ ਚੁੱਕਣ-ਸੁਣਨ ਦੇ ਤਾਅਨੇ ਮੇਹਣੇ, ਬੱਸ ਅੱਡਿਆਂ ਉਤਲੀ ਹੌਲੀ ਕਿਸਮ ਦੀ ਆਸ਼ਕੀ ਦੇ ਸਸਤੇ ਜਿਹੇ ਕਿੱਸੇ-ਕਹਾਣੀਆਂ ਦਾ ਗੀਤ-ਸੰਗੀਤ ਉਤੇ ਭਾਰੂ ਹੋ ਜਾਣ ਨੂੰ ਅਸਿੱਧੀ ਅਤੇ ਅਣਐਲਾਨੀ ਚੁਣੌਤੀ ਖੜ੍ਹੀ ਕਰਦਿਆਂ ਮਿਆਰੀ ਪਹੁੰਚਅਪਨਾਈ ਹੈ) ਕਿ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਤੁਹਾਡੇ ਇਸ ਚਹੇਤੇ ਗਾਇਕ ਨੇ ਇਸ ਗੀਤ ਰਾਹੀਂ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਅਜੇ ਪਿੱਛੇ ਛੱਡਿਆ ਕਿ ਨਹੀਂ? ਉਹ ਤਾਂ ਕਾਲਜ ਦੀਆਂ ਕੰਟੀਨਾਂ ਅਤੇ ਬੱਸ ਅੱਡਿਆਂ ਤੱਕ ਹੀ ਸੀਮਤ ਸਨ ਪਰ ਤੁਹਾਡਾ ਇਹ ਸੰਜੀਦਾ ਗਾਇਕ ਤਾਂ ਕੁੜੀ ਦੇ ਦਰਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ ਹੈਵਾਕਿਆ ਹੀ ਇਸ ਗਾਇਕ ਨੇ ਦੂਸਰੇ ਗਾਇਕਾਂ ਲਈ ਅਣਐਲਾਨੀ ਚੁਣੌਤੀ ਖੜ੍ਹੀ ਕੀਤੀ ਹੈ! ਸਦਕੇ!

-----

ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਪਿਛਲੇ ਲੇਖ ਵਿਚ ਅਨੁਪ੍ਰਾਸ ਅਲੰਕਾਰਦੀ ਉਦਾਹਰਣ ਦੇ ਕੇ ਦੱਸਿਆ ਸੀ ਕਿ ਗਾਇਕ ਕੁਝ ਗੱਲਾਂ ਸਿਰਫ਼ ਸਰੋਤਿਆਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਹੀ ਕਰੀ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਭਾਵੇਂ ਉਸਦਾ ਕੋਈ ਮਤਲਬ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਨਾਅਸਲ ਵਿਚ ਗਾਇਕ ਇਹੋ ਜਿਹੀਆਂ ਯੱਬਲੀਆਂ ਥਾਂ ਪੁਰ ਥਾਂ ਮਾਰਦਾ ਹੈਸਰਤਾਜ ਦੇ ਇਕ ਹੋਰ ਗੀਤ ਦੀਆਂ ਸਤਰਾਂ ਹਨ:

ਜੋ ਸਭ ਤੇ ਲਾਗੂ ਹੋ ਜਾਵੇ

ਓਹੀ ਗੱਲ ਹੁੰਦੀ ਠੀਕ

ਇਥੇ ਕੋਈ ਕਿਸੇ ਤੋਂ ਘੱਟ ਨਹੀਂ

ਸਭ ਇਕ ਤੋਂ ਇਕ ਵਧੀਕ

ਫਿਰ ਵੀ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਨਾਂ ਤੇ

ਰੱਖਦੇ ਪੁੱਤ ਦਾ ਨਾਮ ਅਮਰੀਕ

ਪਹਿਲੀ ਸਤਰ ਵਿਚ ਗਇਕ ਨੇ ਜਿਹੜਾ ਦਰਸ਼ਨ-ਸ਼ਾਸ਼ਤਰਦਿੱਤਾ ਹੈ ਉਸਦੀ ਤਾਂ ਸਭਨੂੰ ਸਮਝ ਲੱਗ ਹੀ ਗਈ ਹੋਵੇਗੀ ਪਰ ਫਿਰ ਵੀ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਨਾਂ ਤੇ ਰੱਖਦੇ ਪੁੱਤ ਦਾ ਨਾਮ ਅਮਰੀਕਵਾਲੀ ਯੱਬਲੀ ਥੋੜੀ ਵਿਆਖਿਆ ਦੀ ਮੰਗ ਕਰਦੀ ਹੈ

ਪੀ ਐਚ ਡੀ ਕਰ ਚੁਕੇ ਡਾ. ਸਰਤਾਜ ਨੂੰ ਇਹ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਅਮਰੀਕਸ਼ਬਦ ਅੰਬਰੀਕਤੋਂ ਬਣਿਆ ਹੈ, ‘ਅਮਰੀਕਾਤੋਂ ਨਹੀਂਹਿੰਦੂ ਮਿਥਿਹਾਸ ਵਿਚ ਇਸ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈਲਿੰਗ ਪੁਰਾਣ ਵਿਚ ਇਸ ਨੂੰ ਅੰਬਰੀਸ਼ ਕਰਕੇ ਲਿਖਿਆ ਹੈਈਸਾ ਦੇ ਜਨਮ ਤੋਂ ਵੀ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਲਿਖੇ ਗਏ ਇਨ੍ਹਾਂ ਪੁਰਾਣਾਂ ਵਿਚ ਜ਼ਿਕਰ ਇਹ ਸਾਬਤ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਤਾਂ ਭਾਰਤੀ ਨਾਮ ਹੈਅਮਰੀਕਾ ਮੁਲਕ ਦੀ ਖੋਜ ਅਜੇ ਕੱਲ੍ਹ ਕੋਲੰਬਸ ਨੇ ਕੀਤੀ ਹੈਭਗਤ ਨਾਮਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਆਪਣੀ ਬਾਣੀ ਵਿਚ ਇਸ ਕਥਾ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਿੰਦੇ ਹਨ-

ਅੰਬਰੀਕ ਕਉ ਦੀਓ ਅਭੈ ਪਦ

(ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ, ਪੰਨਾ 1105)

ਭਾਈ ਕਾਨ੍ਹ ਸਿੰਘ ਨਾਭਾ ਆਪਣੇ ਮਹਾਨ ਕੋਸ਼ ਵਿੱਚ ਭਾਈ ਗੁਰਦਾਸ ਜੀ ਦੀਆਂ ਵਾਰਾਂ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦਿੰਦਿਆਂ ਲਿਖਦੇ ਹਨ-

ਮਾਰੀਦਾ ਅਮਰੀਕ ਛੁਡਾਇਆ।।(ਮਹਾਨ ਕੋਸ਼ ਪੰਨਾ 75)

ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਤੇ ਉਪਲੱਭਦ ਮਹਾਨ ਕੋਸ਼ ਵਿੱਚ ਵੀ ਇਹ ਹਵਾਲਾ ਇਵੇਂ ਹੀ ਦਰਜ ਹੈ

ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ, ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਲੋਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਵਾਰਾਂ ਭਾਈ ਗੁਰਦਾਸ ਜੀ’ (ਸੰਪਾਦਕ- ਸ. ਅਮਰ ਸਿੰਘ ਚਾਕਰ) ਦੇ ਪੰਨਾ 103ਤੇ ਇਹ ਸਤਰ ਇੰਝ ਦਰਜ ਹੈ-

ਆਇ ਪਇਆ ਸਰਣਾਗਤੀ ਮਾਰੀਦਾ ਅੰਬਰੀਕ ਛੁਡਾਇਆ’(ਵਾਰ 10,ਪੌੜੀ 4)

ਗੁਰਪ੍ਰਤਾਪ ਸੂਰਯ ਗ੍ਰੰਥ ਵਿੱਚ ਇਹ ਨਾਮ ਅੰਬਰੀਸ ਕਰਕੇ ਆਉਂਦਾ ਹੈ:

ਜਾਨਯੋ ਭਗਤ ਰੂਪ ਅੰਬਰੀਸ.

ਸਾਡਾ ਸਰੋਕਾਰ ਇਹ ਫੈਸਲਾ ਕਰਨਾ ਨਹੀਂ ਕਿ ਪ੍ਰਮਾਣਿਕ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਵਜੋਂ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਮਹਾਨ ਕੋਸ਼ਠੀਕ ਹੈ ਜਾਂ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ, ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਲੋਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਵਾਰਾਂ ਭਾਈ ਗੁਰਦਾਸ ਜੀਇਹ ਸਿੱਖ ਪੰਥ ਦੇ ਵੱਡੇ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਦਾ ਕੰਮ ਹੈਸਾਡਾ ਸਰੋਕਾਰ ਸਿਰਫ਼ ਏਨਾ ਹੈ ਕਿ ਸਤਿੰਦਰ ਸਰਤਾਜ ਵਲੋਂ ਵਰਤਿਆ ਗਿਆ ਸ਼ਬਦ ਅਮਰੀਕਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਸ਼ਬਦ ਅਮੈਰਿਕਾਜਾਂ ਅਮਰੀਕਾਤੋਂ ਨਹੀਂ ਆਇਆ, ਸਗੋਂ ਇਸ ਦਾ ਨਿਕਾਸ ਤੇ ਵਿਕਾਸ ਅੰਬਰੀਕਤੋਂ ਹੋਇਆ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਬਾਬਤ ਭਾਈ ਕਾਨ੍ਹ ਸਿੰਘ ਨਾਭਾ ਬਿਲਕੁਲ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹਨ ਜਦੋਂ ਉਹ ਅਮਰੀਕਸ਼ਬਦ ਦੇ ਇੰਦਰਾਜ ਥੱਲੇ ਲਿਖਦੇ ਹਨ ਦੇਖੋ. ਅੰਬਰੀਕ. ‘‘ਮਾਰੀਦਾ ਅਮਰੀਕ ਛੁਡਾਇਆ’’ (ਭਾਗੁ)

------

ਹਰ ਇੱਕ ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਆਪਣਾ ਇੱਕ ਉਦਭਵ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਆਪਣਾ ਇੱਕ ਰੂਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਪਰ ਸਰਤਾਜ ਵਲੋਂ ਵਰਤਿਆ ਗਿਆ ਅਮਰੀਕਾਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਦੇ ਅਮੈਰਿਕਾਦਾ ਤਤਭਵ ਰੂਪ ਹੈ, ਜੋ ਅਮਰੀਕਕਦੇ ਵੀ ਨਹੀਂ ਬਣਦਾਅਮਰੀਕ ਨਿਰੋਲ ਭਾਰਤੀ ਸ਼ਬਦ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੀਆਂ ਆਪਣੀਆਂ ਜੜ੍ਹਾਂ ਹਨ, ਆਪਣੇ ਅਰਥ ਹਨ।(ਮਹਾਨ ਕੋਸ਼ ਅਨੁਸਾਰ ਅਮਰੀਕ-ਅੰਬਰੀਸ- ਅੰਬਰੀਕ- ਅੰਬਰੀਖ ਦੇ ਅਰਥ ਹਨ:ਸੰਗਯਾ-ਭੱਠੀ2. ਦਾਣੇ ਭੁੰਨਣ ਦੀ ਕੜਾਹੀ3. ਵਿਸ਼ਨੂੰ4 ਸੂਰਜ5 ਸ਼ਿਵ 6. ਯੁੱਧ. ਜੰਗ ਆਦਿ) ਇਹੋ ਜਿਹੇ ਅਨੇਕਾਂ ਹੋਰ ਨਾਂ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਇੰਦਰ ਸਿੰਘ,ਈਸ਼ਰ ਸਿੰਘ,ਜਨਮੇਜਾ ਸਿੰਘ,ਅਰਜਨ ਸਿੰਘ,ਸ਼ਿਵ ਸਿੰਘ ਜਾਂ ਸ਼ਿਵ ਕੁਮਾਰ,ਰਾਮ ਸਿੰਘ ਜਾਂ ਰਾਮਪਾਲ ਆਦਿ

-----

ਇੱਕ ਹੋਰ ਗੀਤ ਵਿਚ ਦੇਖੋ ਗਾਇਕ ਅਰਸ਼ ਤੋਂ ਫ਼ਰਸ਼ ਤੇ ਕਿਵੇਂ ਡਿੱਗਦਾ ਹੈ:

ਜਿੱਤ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਨ ਸਦਾ ਲਾਏ ਜਾਂਦੇ ਝੰਡੇ ਨਾਲ

ਪਹਿਲਾ ਵਾਰ ਕਲਮਾਂ ਦਾ ਪਿੱਛੋਂ ਵਾਰ ਖੰਡੇ ਨਾਲ।...

ਪੀਣ ਵਾਲੇ ਪੀਣ ਦਾ ਜੁਗਾੜ ਤਾਂ ਬਣਾ ਹੀ ਲੈਂਦੇ

ਅੰਡੇ ਨਾਲ ਗੰਡੇ ਨਾਲ ਖਾਰੇ ਨਾਲ ਠੰਡੇ ਨਾਲ

ਕਿੱਥੇ ਜਿੱਤ ਦਾ ਮਹਾਨ ਜਲਾਲ ਅਤੇ ਕਿੱਥੇ ਸ਼ਰਾਬ ਪੀਣ ਦਾ ਜੁਗਾੜਚਾਰ ਹੀ ਤਰੀਕਿਆਂ’, ਵਿਚਲੀ ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ ਪੁਖ਼ਤਗੀ ਦੀ ਤਾਂ ਏਥੇ ਗੱਲ ਕਰਨੀ ਹੀ ਫ਼ਜ਼ੂਲ ਹੈ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇਹ ਤਾਂ ਪਤਾ ਕਰੋ ਕਿ ਗਾਇਕ ਜਿੱਤ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਨਲਾ ਕਿੱਥੇ-ਕਿੱਥੇ ਰਿਹਾ ਹੈ?

------

ਬਿੱਲੋਵਾਲੇ ਗਾਣੇ ਵਿਚ ਗਾਇਕ ਬਿੱਲੋ ਜੀ ਜ਼ਰਾ ਹਿੱਲੋ ਜੀਗਾਉਂਦਿਆਂ ਬੈਠਾ ਬੈਠਾ ਹੀ ਸਾਇਰਾ ਬਾਨੋ ਬਣਿਆ ਇਹੋ ਜਿਹੀਆਂ ਹਰਕਤਾਂ ਕਰਨ ਲਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਵੇਖ ਕੇ ਨਾ ਤਾਂ ਹਾਸਾ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਤੇ ਨਾ ਰੋਣਾ, ਇਵੇਂ ਲਗਦਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਕਿਸੇ ਨਿਆਣੇ ਨੂੰ ਬਿਠਾ ਕੇ ਕੋਈ ਕੁਤਕੁਤਾਰੀਆਂ ਕੱਢ ਰਿਹਾ ਹੋਵੇਵੀਡੀਓ ਵੇਖ ਕੇ ਸਰੀ ਤੋਂ ਗੁਰਮੇਲ ਬਦੇਸ਼ਾ ਦੀ ਸਾਡੇ ਲੇਖ ਬਾਰੇ ਟਿੱਪਣੀ ਯਾਦ ਆ ਗਈ ਕਿ ਇਹ ਸੂਫ਼ੀ ਗਾਇਕ ਨਹੀਂ, ਸੂਫ਼ੀਆਨਾ ਗਾਇਕੀ ਦਾ ਅਧਰੰਗੀ-ਗਾਇਕ ਹੈ

ਇਹ ਕੁਝ ਗਿਣਤੀ ਦੇ ਨਮੂਨੇ ਹੀ ਦਿੱਤੇ ਹਨ, ਪਾਠਕ ਸਰਤਾਜ ਦੇ ਗੀਤਾਂ ਨੂੰ ਰਤਾ ਕੁ ਵੀ ਗ਼ੌਰ ਨਾਲ ਸੁਣਨ ਦੀ ਜ਼ਹਿਮਤ ਫਰਮਾਉਣ ਤਾਂ ਉਸਦੀ ਸ਼ਾਇਰੀ ਲੀਰਾਂ ਦੀ ਖਿੱਦੋ ਵਾਂਗ ਖਿਲਰਦੀ ਨਜ਼ਰ ਆਵੇਗੀਵਿਸ਼ੇ ਨੂੰ ਧੁਰ ਤੱਕ ਨਾ ਨਿਭਾਉਣ ਦੀ ਤਾਂ ਜਿਵੇਂ ਇਸਨੇ ਸਹੁੰ ਖਾਧੀ ਹੋਵੇ

-----

ਮਹਿਜ਼ ਤੁਕਬੰਦੀ ਕੋਈ ਸਾਹਿਤ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਕੋਈ ਘਟਨਾ ਆਪਣੇ ਆਪ ਵਿਚ ਸਾਹਿਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈਕਲਾ ਦੇ ਸ਼ੀਸ਼ੇ ਵਿਚੋਂ ਲੰਘ ਕੇ ਕੋਈ ਘਟਨਾ, ਕਲਾਤਮਿਕ ਰਚਨਾ ਜਾਂ ਸਾਹਿਤਕ ਰਚਨਾ ਬਣਦੀ ਹੈਕਵੀ ਜਦੋਂ ਘਟਨਾ ਨੂੰ ਰੁਪਾਂਤ੍ਰਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਹ ਆਪਣੇ ਹੁਨਰ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਪ੍ਰਤਿਭਾ ਦੇ ਨਾਲ, ਉਸ ਵਿਚ ਆਪਣਾ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ, ਉਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਸੁਹਜ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈਪਰ ਆਪਣੇ ਇਸ ਗਾਇਕ ਦੇ ਗੀਤਾਂ ਵਿਚ ਕਾਵਿਕ ਜਾਂ ਸਾਹਿਤਕ ਪਹੁੰਚ ਨਾਂਹ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੈ ਜੋ ਘਟਨਾ ਦੀ ਸਿੱਧੀ ਸਿੱਧੀ ਤੁਕਬੰਦੀ ਕਰੀ ਜਾਂਦਾ ਹੈਸ਼ਾਇਦ ਡਾ. ਹਨੀ ਨੂੰ ਪਤਾ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿ ਪੁਰਾਤਨ ਆਯੁਰਵੈਦਿਕ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਵਿਚ ਦਵਾਈਆਂ ਦੇ ਨੁਸਖ਼ੇ ਵੀ ਤੁਕਬੰਦੀ ਵਿਚ ਲਿਖੇ ਮਿਲਦੇ ਹਨਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਲੈਅ ਵੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਤੋਲ-ਤੁਕਾਂਤ ਵੀ ਸਹੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕੋਈ ਸਾਧਾਰਨ ਬੰਦਾ ਵੀ ਕਵਿਤਾ ਨਹੀ ਕਹਿੰਦਾਕਵਿਤਾ ਦੇ ਕੀ ਮਾਪ-ਦੰਡ ਹਨ ਉਹ ਆਪ ਕਵੀ ਹਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਤਾ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈਹੈਰਾਨੀ ਤਾਂ ਉਦੋਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਰਗਾ ਕਵੀ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਤੁਕਬੰਦੀਆਂ ਨੂੰ ਵਧੀਆ ਗੀਤ ਦੱਸੀ ਜਾਂਦਾ ਹੈ

-----

ਡਾ. ਸ਼ੇਰਗਿੱਲ ਨੇ ਲਿਖਿਆ ਹੈ- ਮੈਨੂੰ ਨਹੀਂ ਲੱਗਦਾ ਕਿ ਸਰਤਾਜ ਨੇ ਕੋਈ ਅਜਿਹਾ ਗੀਤ ਗਾਇਆ ਹੋਵੇ ਜੋ ਅਸੀਂ ਆਪਣੀਆਂ ਮਾਵਾਂ-ਭੈਣਾਂ ਵਿਚ ਬੈਠ ਕੇ ਨਾ ਸੁਣ ਸਕਦੇ ਹੋਈਏਇਸ ਦਾ ਹਲਕਾ ਜਿਹਾ ਨਮੂਨਾ ਤਾਂ ਉਪਰ ਦੇਖ ਹੀ ਲਿਆ ਹੈ ਪਰ ਫਿਰ ਵੀ ਅਸੀਂ ਇਹ ਪੁੱਛਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਅਸੀਂ ਇਹ ਕਦੋਂ ਕਿਹਾ ਸੀ? ਜੋ ਗੱਲ ਅਸੀਂ ਕਹੀ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਉਹ ਸਾਡੇ ਮੂੰਹ ਵਿਚ ਕਿਸ ਅਧਿਕਾਰ ਨਾਲ ਪਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ? ਹਾਂ ਅਸੀਂ ਉਸਦੇ ਕੁਝ ਗੀਤਾਂ ਦੇ ਆਧਾਰ ਤੇ ਇਹ ਗੱਲ ਕਹੀ ਹੈ ਅਤੇ ਹੁਣ ਵੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਇਹ ਸੂਫ਼ੀ ਜਾਂ ਸੰਜੀਦਾ ਗਾਇਕੀ ਨਹੀਂ

*****

ਲੜੀ ਜੋੜਨ ਲਈ ਹੇਠਲੀਆਂ ਪੋਸਟਾਂ ਜ਼ਰੂਰ ਪੜ੍ਹੋ ਜੀ।